KOMUNIKACJA SPOŁECZNA DR BOGUMIŁA BARAŃSKA

WYKŁAD 1 (30.09.2013)

ZALICZENIE:

- 30 PYTAŃ WIELOKROTNEGO WYBORU

31.01.2014!

Czym jest komunikacja?

Komunikacja - porozumiewanie się, przemieszczanie i transmisja przekazu informacji

komunikatywność - porozumiewanie się w taki sposób, aby być zrozumiałym przez innych

Płeć ma znaczenie przy komunikacji.

Kobiety komunikują się, aby uzyskać relację.

Mężczyźni komunikują się, aby uzyskać informację.

Język kobiety różni się od języka męskiego.

Czynniki istotne przy komunikacji:

• płeć

• wiek

• wykształcenie

• stereotypy

• wartości ważne dla mnie

• socjalizacja (w jakim towarzystwie się wychowujemy)

Grupy odniesienia pozytywnego (np. rodzina) i negatywnego (np. złodzieje).

Nadinterpretacja - przypisujemy komuś inny komunikat niż jest w rzeczywistości.

Komunikowanie:

• szerokie (dotyczy roślin, zwierząt, świata przyrody, informacje biologiczne)

• wąskie (porozumiewanie się ludzi)

Akty komunikacja mają zawsze charakter społeczny (zachodzą w społeczeństwie).

WYKŁAD 2 (14.10.2013)

Komunikologia - dziedzina interdyscyplinarna obejmująca proces komunikacji bezpośredniej i pośredniej dokonujący się za pomocą środków masowego przekazu, rozwija się wraz z pojawieniem i upowszechnieniem środków masowego przekazu

Definicje komunikowania:

- Charles Cooley - komunikacja jako mechanizm, dzięki któremu stosunki międzyludzki istnieją i rozwijają się. Symbole są przekazywane i zachowane w czasie. Komunikowanie się to także gesty, postawa, tonacja, słowo, druk (wprowadził do literatury pojęcie komunikowania, ale nie wprowadził komunikacji niewerbalnej).

- Wilbur Schramm - komunikacja jako narzędzie, które pozwala społeczności egzystować i ze względu na swój charakter wyróżnia ludzi od innych istot żywych.

Komunikacja to:

• reakcja organizmu na bodziec

• transmisja idei, informacji, emocji

• wywołanie odpowiedzi za pomocą symboli werbalnych

• tworzenie wspólnych opinii, wierzeń

Jeżeli ktoś ma autorytet, władzę jesteśmy bardziej podatni na jego wpływy.

Komunikowanie jest procesem porozumiewania się jednostek, grup, instytucji. Jego celem jest wymiana myśli, dzielenia się wiedzą, informacjami, ideami. Proces ten odbywa się na różnych poziomach przy użyciu zróżnicowanych środków, wywołuje określone skutki.

Komunikowanie jako sposób na:

• poznanie i zrozumienie świata

• nawiązanie relacji

• poznanie tego co nowe

Komunikowanie interpersonalne:

• przekazywanie i odbieranie informacji między dwoma osobami lub małą grupą

• wywołuje skutki i sprzężenia zwrotne

• ma charakter dwustronny

• uczestnicy wymieniają się rolami

Zawartość komunikowania interpersonalnego analizujemy na jego 3 poziomach:

• faktyczny (np. "Dzień dobry"; "Ładna pogoda")

• instrumentalny (informacja; nieemocjonalny)

• afektywny (emocjonalność, nawiązanie głębszych relacji)

Istota procesu komunikowania się:

• przepływ informacji

• uzgodnienie przez wszystkich uczestników wspólnego i tożsamego rozumienia sytuacji bądź stanu

Komunikowanie jest skuteczne, gdy definicja sytuacji jest rozumiana w taki sam sposób przez wszystkich uczestników procesu wymiany informacji.

Aby komunikacja była sprawna należy określić:

• cel

• adresata

• co chcemy osiągnąć

• wybrać odpowiedni kanał informacyjny i narzędzia

• nadać komunikat

Zasady prawidłowego komunikowania:

• każde zachowanie jest formą komunikacji

• interakcja społeczna posiada 2 wymiary: treść i obowiązek oraz przybiera 3 postacie:

• aprobata dla opinii i postawy rozmówcy

• dezaprobata

• utwierdzenie rozmówcy, że jego opinia na własny temat jest prawdziwa

• przebieg interakcji (pozytywny i negatywny)

• komunikowanie się może przybierać postać wymiany informacji werbalnej i niewerbalnej oraz cyfrowych

• kiedy w procesie komunikacji zachowania jednej ze stron są tożsame (lub zbieżne) z postawą drugiej strony pojawia się interakcja symetryczna, w przeciwnym definiowaniu sytuacji (rozbieżnym) następuje interakcja komplementarna

5 poziomów (ze względu na ilość osób):

• interpersonalna (międzyosobowa, dotyczy komunikowania się z jedną osobą – mamy do czynienia z jednym nadawcą i jednym odbiorcą)

• intrapersonalna (wewnątrzosobowa, polega na „komunikowaniu się z samym sobą")

• grupowa (nadawanie i wymiana informacji pomiędzy grupą ludzi, z których każde może być zarówno nadawcą, jak i odbiorcą.)

• masowa (komunikat przekazywany jest za pomocą środków masowego przekazu (tzw. massmediów) dla dużej rzeszy ludzi – odbiorców)

• ekstrapersonalna (opiera się na nawiązaniu kontaktu i przekazywaniu informacji bytom innym niż człowiek, np. maszynie)

Cechy komunikowania się:

• komunikowanie jest procesem społecznym

• zachodzi w określonym kontekście społecznym

• proces złożony

• proces kreatywny

• charakter dynamiczny

• proces symboliczny

• proces interakcyjny

• zasadniczo celowe i świadome

• nieruchome

• proces nieodwracalny

WYKŁAD 3 (09.12.2013)

Kontekst procesu komunikowania - to warunki w jakich odbywa się proces komunikowania. Można mówić o kilku aspektach kontekstu komunikowania się. Zaliczamy do nich aspekt:

• fizyczny (np. dystans, wzrok)

• historyczny (np. propaganda)

• psychologiczny (temperament, osobowość, wartościowanie pozytywne im-plus, w Polsce im-minus; skupiamy się na wadach)

• kulturowy (szeroko rozumiana kultura, płeć, rasa, zawód, religia)

Mówiąc o procesie komunikacji społecznej mamy na myśli pewien wielowarstwowy twór. Każdy element tego tworu jest niezmiernie istotny, by proces komunikacji mógł przebiegać prawidłowo. Należy jednakże pamiętać, że części składowe procesu komunikowania stanowią jedność - jeśli następuje ich wydzielenie to jedynie do celów analitycznych. Jedność owa polega na równoczesnym zaangażowaniu poszczególnych elementów składowych w proces przenoszenia i odbioru treści przekazu. I tak wyróżnia się 8 podstawowych elementów procesu komunikacji społecznej:

1. komunikat - forma zakodowania informacji, której nośnikiem jest kanał informacyjny, każdy poprawnie nadany komunikat zawiera 4 elementy:

• treść rzeczową (odbiór intelektualny)

• samopoczucie nadawcy (jego relacja wobec adresata komunikatu)

• kim jest dla niego adresat (postawa emocjonalna wobec adresata)

• apel (czego od Ciebie potrzebuję, elementy emocjonalne komunikatu, przeważnie niewerbalne zawarte w tonie, doborze słów i zwrotów, mimice i gestykulacji)

1. kanał komunikacji - sposób prezentacji komunikatu może przybrać formę ustną (werbalną), pisemną, wizualną (schematy, wykresy, fotografie) lub audiowizualną (nagrania wideo). Wybór kanału komunikacyjnego powinien być warunkowany wynikami analizy wskazującymi w jaki sposób i w jakiej formie przekazać informację, aby dotarła ona do odbiorcy niezniekształcona i została właściwie odczytana

2. kodowanie - przekaz informacji w sposób, który jest zrozumiały i akceptowany przez partnera (partnerów) procesu komunikacji (mowa tu o języku, symbolach i formach przekazu)

3. dekodowanie - interpretacja przez odbiorcę otrzymanego przekazu, na proces dekodowania komunikatu wpływa szereg czynników, odbiorca dokonuje interpretacji zakodowanego komunikatu wg własnego filtra percepcyjnego (akceptuje to, co jest zgodne z jego opinią)

4. nadawca - podmiot inicjujący proces komunikacji, to osoba lub instytucja, która posiada pewną wiedzę lub informację i odczuwająca potrzebę przekazania jej innej osobie lub instytucji

5. odbiorca - osoba bądź instytucja, do której kierowany jest komunikat, odczytywane komunikaty odbierane są przez "Czworo uszu":

• ucho rzeczowe (odbierające treść rzeczową komunikatu - O co Ci chodzi?)

• ucho relacyjne (drażliwe, wychwytuje stosunek nadawcy do odbiorcy - Jak Ty mnie traktujesz?)

• ucho ujawnienia siebie (Co mówisz o sobie samym?)

• ucho apelowe (Czego oczekujesz ode mnie?; Co mam zrobić?)

Uczestnicy odgrywają rolę nadawców i odbiorców.

Procesy sformalizowane: role są z góry ustalone jednoznacznie i niewymienialnie.

Procesy niesformalizowane: role są jednoczesne i wymienialne.

Każda jednostka komunikująca się posiada swoje własne doświadczenia, uczucia, idee, nastroje, wykonywaną pracę. Z tego powodu komunikat wysyłany i odbierany nie może mieć takiego samego znaczenia (Verderber => uważał, że uczestników procesu komunikowania różnią 3 podstawowe elementy: stosunek do innych, płeć, kultura)

1. sprzężenie zwrotne - reakcja odbiorcy na przesłany komunikat, akceptacja lub jej brak, wyrażona różnymi środkami przekazu. Jest to reakcja odbiorcy na komunikat po jego odkodowaniu. Mówi nam, czy przekaz został usłyszany, zobaczony i zrozumiany. Występują różne typy sprzężenia zwrotnego:

• bezpośrednie (natychmiastowe)

• pośrednie (opóźnione)

1. szumy komunikacyjne - zakłócenia, które powodują zniekształcenia przekazu informacji lub wywołują dezorientację odbiorcy, mogą być pochodzenia mechanicznego (niewyraźna mowa) lub emocjonalnego (brak zainteresowania). Źródło zakłóceń. Mogą mieć charakter zewnętrzny, wewnętrzny jak i semantyczny.

Każdy szum może blokować proces komunikacji na etapie dekodowania:

• szum zewnętrzny np. nieodpowiednia temperatura, zepsuty odbiornik TV

• szum wewnętrzny - uczucia, predyspozycje psychiczne uczestników komunikowania np. ból głowy, ból zęba itp.

• szum semantyczny - jest konsekwencją zamierzonego lub nie złego użycia przez nadawcę znaczenia, które blokuje precyzyjne odkodowanie informacji

W procesie komunikowania oddziałują różnorodne czynniki, Z. Nęcki wśród nich wymienia m. in.:

• percepcja partnera

• percepcja samego siebie

• uwarunkowania społeczne i kulturowe

• motywacja

• aparat anatomiczno-fizjologiczny

• cechy osobowości

• przebieg interakcji oraz sytuacja zewnętrzna

Wszystkie te czynniki współdecydują o przebiegu komunikacji, a tym samym ingerując w nią mogą zakłócać jej przebieg.

Przekazywanie i wymiana informacji odbywa się poprzez następujące kanały:

• wizualny - wzrok

• werbalny - słuch

• kinestetyczny - dotyk

• węchowy - zapach

• smakowy - smak

Czynniki decydujące o procesie komunikacji to:

• język - w przypadku którego istnieje znaczna różnica w interpretacji komunikatów, która podyktowana jest wiekiem, wykształceniem, środowiskiem kulturowym

• płeć - przyjęło się uważać, że mężczyźni mówią, aby podkreślić swoją pozycję; kobiety natomiast, aby stworzyć związki. Mężczyźni w ten sposób okazują swą niezależność i pozycję, gdy tymczasem kobiety chcą zasygnalizować chęć zawiązania związku i potrzebę bliskości

• emocje - odgrywają znaczącą rolę w sprawnym przekazywaniu komunikatu, a jednocześnie wpływają na jego interpretację. Często bywa, że w skrajnych przypadkach powodujące nami silne emocje mogą zaburzyć racjonalną i obiektywną interpretację komunikatu