Choroby koni- ćwiczenia interna 1
Dermatologia
Wywiad
Badanie kliniczne skóry
Specyfika zmian skórnych koni
Badania dodatkowe w diagnostyce chorob koni
Postępowanie diagnostyczne w chorobach skóry
Opis zwierzęcia:
Wiek (choroby alergiczne dotyczą zazwyczaj zwierząt młodych)
Płeć
Rasa (konie arabskie- predyspozycje)
Użytkowość
Wcześniej przebyte choroby
Wywiad:
Kiedy początek choroby (ostra/podostra/przewlekła)
Występowanie świądu i jego nasilenie (silny- zazwyczaj ch. pasożytnicze/ słaby lub brak- alergie)
Czy objawy występują sezonowo? (zima/lato)
Gdzie pojawiły się pierwsze zmiany i jak się rozszerzały
Ad. Sezonowość objawów:
Lato:
Atopia- rośliny (sezonowość zależy od czynnika uczulającego)
Nadwrażliwość na ukąszenia owadów
Uczulenie na światło słoneczne
Rośliny toksyczne (związane z fotodermatozami)
Zima:
Atopia (roztocza)
Pasożyty (związane ze zwiększonym zagęszczeniem zwierząt)
Wcześniej podjęte leczenie:
Czy po zastosowaniu leku widoczna była poprawa czy wręcz przeciwnie (glikokortykosteroidy)
Jakie leki były stosowane
Dawki, droga podania, częstość
Ocena środowiska:
Inne zwierzęta (konie lub inne[konie mogą zarażać się od ptactwa, królików, ludzi])
Ludzie
Czy zwierzęta były transportowane (przyczepa transportowa może nie być zdezynfekowana[zarodniki dermatofitów są infekcyjne w środowisku przez nawet 18 miesięcy])
Żywienie:
Czy jest właściwe
może być też przyczyną alergia pokarmowa (rzadko) lub uczulenie na światło słoneczne
Badanie kliniczne
ocena stanu ogólnego (węzły chłonne, błony śluzowe)
Badanie dermatologiczne:
Rozmieszczenie i charakter wykwitów
Badanie połączeń skóry i błon śluzowych (ch. autoimmunologiczne)
Wytwory skóry
Co jest główną przyczyną konsultacji?
-wyłysienia
-grudki/krosty
-strupy/wrzody
-guzy
-zmiany pigmentacji
-świąd
Wykwity należy obejrzeć pod lupą- krosta rogowa czy przymieszkowa
Rozmieszczenie zmian:
Skóra niepigmentowana- fotouczulenie
Grzbiet- pasożyty, alergia kontaktowa, dermatofiloza
Dystalne odcinki kończyn- PDS (zaburzenia rogowacenia o różnej etiologii)
Rozpoznanie różnicowe
Ustalenie najbardziej prawdopodobnych jednostek chorobowych
Czy za wszystkie objawy odpowiada tylko jedna jednostka chorobowa? Mixt chorobowy (najczęściej wtórne infekcje bakteryjne w chorobach przebiegających ze świądem)
Podejrzenie przy poszczególnych dominujących objawach:
Świąd
- choroby pasożytnicze
-choroby alergiczne
-dermatofitozy
2. Wyłysienia
-dermatofitozy
-dermatofiloza (ropne zapalenie skóry)
-reakcje polekowe
-alopecia areata
-choroby autoimmunologiczne
Wykwity skórne to… ,,słowa, które czytane ze skóry” tworzą rozpoznanie
Wykwity pierwotne (efflorescentiae primariae)
Plamka
Grudka (typowa dla chorób pasożytniczych- świerzbowiec drążący lub inne świerzbowce, czasem w chorobach alergicznych)
Guzek/guz (choroby nowotworowe, grzybice głebokie, choroby wirusowe, choroby genetyczne [np. zapalenie naczyń chłonnych u koni rasy Shire], sarkoidoza [wirus brodawczakowości bydła])
Sarkoidoza ma kilka postaci m. in. Guzowatą
Bąbel pokrzywkowy (pokrzywka najłatwiej rozwija się u koni- choroby alergiczne (przy de granulacji bazofili) może ona przybierać różne postaci (drobna, olbrzymia, sącząca-powstaje wysięk na powierzchni skóry przy alergii pokarmowej))
Pęrzerz -podrogowy
-jednokomorowy
-gąbczasty wielokomorowy
Występuje rzadko, związany z chorobami autoimmunologicznymi (pęcherzyca zwykła, liściasta, pemfigoid)
Wykwity wtórne
Nadżerka i przeczos (u koni przeczos nie występuje- występuje otarcie) nadżerka występuje wtórnie po grudkach i krostach
Pęknięcie i rozpadlina- dotyczy skóry zmienionej chorobowo (zaburzenia rogowacenia)
Łuska- zaburzenia w rogowaceniu pierwotne ( idiopatyczny łojotok) i wtórne
Gruda- PDS (4 postaci- pierwsza z nich- tylko zaburzenia rogowacenia)
Strup- nie ma znaczenia diagnostycznego, daje tylko informacje ze proces toczy się już od jakiegoś czasu
łuskostrup- typowy dla dermatofitoz
Owrzodzenie- choroby o podłożu grzybiczym (grzybice głębokie), choroby nowotworowe, nadczynność kory nadnerczy
Badania dodatkowe- dlaczego warto je robić?
-różnicowanie chorób, które manifestują się podobnymi objawami (wyłysienia, otarcia itp.)
| Metoda | Wskazania | Uwagi |
|---|---|---|
Lampa Wooda (fluorescencja metabolitów Dermatofitów Microsporum) |
Microsporum spp. (konie najczęściej Trichophyton) |
Szkło powiększające, Wyniki mogą być fałszywie + lub - |
| Szczotkowanie sierści | Ektopasożyty | |
| Test z taśmą samoprzylepną | Ektopasożyty Drożdże (Malassezia) |
|
Badanie mikroskopowe Włosa (trichogram) |
Cykl rozwojowy Morfologia Dermatofity Ektopasożyty |
Materiał pobrać w całości |
Zeskrobina (powierzchowna/głęboka) |
Ektopasożyty dermatofity |
Powierzchowna (świerzbowce) Głęboka- do krwi (nużyca) |
| Preparaty odciskowe | cytologia | Barwienie DiffQuick |
| Badanie mikrobiologiczne | Identyfikacja mikroflory |
czas |
| Biopsja skóry | histopatologia | Choroby autoimmunologiczne Choroby nowotworowe |
| Diagnostyka alergologiczna | Testy in vivo- śródskórne Testy in vitro- oznaczanie poziomu przeciwciał dieta eliminacyjna |
Atopie, alergie pokarmowe |
| Badanie hodowlane | grzybice | Hodowla na podłożu Saborauda lub DTM |
Trichogram (fazy wzrostu włosa: telogen, anaben
Badanie to uwidacznia świąd, zakażenia grzybicze i defekt zabarwienia oraz ocenia fazę wzrostu włosa.
Wierzchołek włosa- określa czy u pacjenta występuje świąd, lub czy przyczyna wypadania włosa jest nieurazowa (choroby wydzielania wewnętrznego, dysplazja mieszków włosowych)
Korzeń włosa- określenie fazy wzrostu włosa (anaben/telogen), ustalenie czy cykl przebiega normalnie(większość badanych włosów w stanie telogenu, część w fazie anagenu) przy wypadaniu włosów wszystkie będą w stadium telogenu
Łodyga włosa- najczęściej w podejrzeniu grzybic- dermatofity zewnątrz włosowe. Oglądamy w powiększeniu 100x i przy zamkniętej przesłonie (rozpoznanie może być trudne, barwienie cytologiczne może wymagać rozpuszczenia nadmiaru keratyny przy użyciu KOH) łodygę bada się także przy podejrzeniu wszawicy (jaja ektopasożytów złożone są do łodygi włosa)
Zeskrobina
-chlorolaktofenon lub 10% KOH lub 10% NaOH- używane do zawieszenia preparatu
-skalpel- należy go wcześniej zwilżyć substancją, której używany do zawieszenia preparatu (aby materiał do badań przykleił się do skalpela podczas pobierania)
Mikroskopowe badanie zeskrobiny- pasożyty lub ich jaja (tabela dot. Dermatologii małych zw.)
| Roztocza | Test diagnostyczny | skuteczność | Inne testy | Testy dodatkowe |
|---|---|---|---|---|
| Demodex canis | Głęboka zeskrobina | wysoka | W przypadku nadzwyczajnie zgrubiałej zmiany pomocna może być biopsja |
|
| Demodex cati | Głęboka zeskrobina | wysoka | ||
| Demodex gatoi | Zeskrobina powierz- chowna |
Niska, trudno znaleźć roztocza |
Ciecz kalifornijska, reakcja na leczenie |
|
| Sarcoptes | Zeskrobina powierz-chowna | Niska (tylko 20%) | Reakcja na leczenie | Odruch oto-podalny (80%) |
| Otodectes | Test z parafiną, zeskrobina powierzchowna | wysoka | ||
| Cheyletiella | Wyczesywanie pcheł, test z taśmą, zeskrobina powierzchowna, odkurzanie |
umiarkowana | Odkurzanie jest Preferowane przez Niektórych lekarzy |
Możliwość Identyfikacji Roztoczy W odchodach |
| Wszy i wszoły | Test z przylepcem (zwykle łatwo dostrzegalne) |
wysoka | ||
| Notoedres cati | Zeskrobina powierzchowna | wysoka | ||
| Trombikuloza | Zeskrobina ze zmian ogniskowych |
umiarkowana |
U koni znaczenie mają:
Swierzbowiec drążący – krótkie odnóża ( żyje głęboko-zeskrobina głęboka)
Nużeniec – zeskrobina powierzchowna
Psoroptes – długie odnóża (naskórek- zeskrobina powierzchowna)
Pobieranie materiału do badań cytologicznych
- Biopsja aspiracyjna cienkoigłowa- metoda polegająca na aspiracji komórek z głębi zmiany za pomocą cienkiej igły (poniżej 1mm) i dołączonej do niej strzykawki
Materiał płynny – rozmaz
Materiał stały – rozgnieść między dwona szkiełkami, jedno przekręca się po drugim pod kątem 45o
- Preparat odciskowy (przy rozpadających się guzach – szkiełko przykłada się do takiej zmiany i przyciska tak aby jej zawartość została na szkiełku [pieczątka])
- materiał z uszu – wymazówka
Badanie cytologiczne
Barwienie – metoda DiffQuick (zmodyfikowana Wrighta)
2 barwniki, utrwalacz, bufor lub woda
-preparat moczymy 5x w utrwalaczu (każde moczenie trwa 1sek.)
-pierwszy barwnik – 3x
-drugi barwnik – 6x
-na koniec spłukać w buforze lub wodzie (z kranu)
Interpretacja obrazów cytologicznych
-komórki zapalne – neutrofile, makrofagi, bazofile
Czas trwania zapalenia |
Ropne zapalenie skóry | Schorzenia alergiczne |
|---|---|---|
| Ostre >70% neutrofili | >80% neutrofile fagocytujące lub zdegenerowane (wakuolizujące) |
>10% eozynofile |
Podostre - 50% makrofagi - 50% neutrofili |
||
| Przewlekłe >50% makrofagi |
-komórki nowotworowe
Anizocytoza lub makrocytoza komórek
Pleomorfizm
Makrokariocytoza (stosunek 1:2 lub 1:1)
Multinukleoza
Makronukleoza lub anizonukleoza jąderek
Zaburzenia mitozy
-komórki bakteryjne
Jeżeli bakterie są wewnątrz granulocytów oznacza to, że mogą być one przyczyną toczącego się procesu zapalnego
Biopsja – wskazania:
-zmiany rozrostowe (guzy)
-brak postępów w dotychczasowym leczeniu
-podejrzenie choroby autoimmunologicznej
-nieleczące się owrzodzenia
-podejrzenie dwóch chorób o wykluczającym się sposobie leczenia (immunosupresja-antybiotyk)
-choroby genetyczne
-brak rozpoznania
Istotne dane:
-prowadzone leczenie (miejscowe/ogólne)
-dobór miejsca pobrania (obrzeża czy centrum; pobiera się z miejsc gdzie występują zmiany pierwotne)
-leczenie powikłań (zmiany pourazowe, wykwity wtórne)
-przygotowanie pola ( w zależności co chcemy pobrać- przy pobieraniu naskórka można TYLKO wystrzyc miejsce pobrania, nie należy golić ani dezynfekować, bo może to zmienić wynik badania)
-znieczulenie (zazwyczaj miejscowe lidokainą, można znieczulać lidokainą z adrenaliną- zmniejsza ona krwawienie)
-ilość wycinków
-utrwalenie
-transport
-pismo przewodnie (podejrzenie grzybicy, leki)
Trepanobiopsja (trepan 6 lub 8mm)
Wycięcie próbki skalpelem (mały gyzek można wyciąć w całości-biopsja jest jednocześnie metodą leczenia)
Diagnostyka alergologiczna
Testy in vivo - śródskórne
Testy in vitro – oznaczanie poziomu przeciwciał
Dieta eliminacyjna
Test śródskórny
Strzyżenie włosiana bocznej powierzchni szyi tak by wszystkie alergeny się zmieściły
Odległość nakłuć minimum 5 cm
Miejsca podania alergenów zaznaczamy dermatografem<Lol>
Podajemy śródskórnie 0,05 alergenu rozcieńczonego 1000-1500 PNU (protein nitrogen units)
Kontrola dodatnia- roztwór histaminy
Kontrola ujemna- roztwór soli fizjologicznej
Test należy ukończyć w ciagu 30 minut i w tym czasie powinien być on gotowy do odczytu
Po co robimy kontrolę?
-jeśli zwierzę przyjmuje glikokortykosteroidy- brak reakcji na histaminę w miejscu podania kontroli dodatniej-test nieważny
-jeśli reakcja pojawia się w miejscu podania płynu fizjologicznego- zwierzę nadreaktywne-test nieważny
-by poprawnie ocenić stopień reakcji na podane antygeny- ocena:
++++ większa niż kontrola
+++ taka jak kontrola
++ ½ kontroli
+ obecna reakcja mniejsza niż ½ kontroli
- brak reakcji
Oznaczanie poziomu przeciwciał
-należy pobrać krew, przesłać do badania (2laboratoria w Polsce robią test oznaczania poziomu przeciwciał)
-odczytać i zinterpretować wynik
Badanie hodowlane – bardzo istotne przy podejrzeniu grzybic (podłoże Saborauda lub DTM), czasem przy infekcjach bakteryjnych