Interna - w. - choroby koni

Wykład I. 17.12.03r.

Ostry nieżyt żołądka (catarrhalis ventriculi acuta):

- przyczyny:

• Mechaniczne - u koni najczęstsze

• Termiczne

• Toksyczne

• Chemiczne

- u świń najczęściej chemiczne, toksyczne i mechaniczne

- stan zapalny powikłany bakteriami środowiskowymi

- czynnikiem wtórnym są grzyby (drożdże)

- objawy:

• I faza - nadmierne, wzmożone skurcze

• II faza - zahamowanie perystaltyki

• u koni - chęć wymiotowania, dążność do odbijania, koń nie może wymiotować → przejście w inne schorzenie

• u świni - wymioty, utrata apetytu, palpacyjnie bolesność w okolicy żołądka(nikt tego nie bada)

• temperatura wewnętrzna w normie lub podwyższona

• osłabienie zwierzęcia, odwodnienie, zaburzenia w krążeniu

- postępowanie:

• 24 h głodówka

• w razie konieczności podawać pasze o niskim pH

• środki przeciwwymiotne

• środki ściągające toksyny - związki węgla + siemię lniane

• środki przeczyszczające -sól glauberska lub sól gorzka z siemieniem lnianym

• przy powikłaniach bakteryjnych antybiotyki, sulfonamidy

• elektrolity i nawadnianie zwierzęcia

- wlew doprostniczy wody (psa) uniesionego do góry aż zwymiotuje.

Przewlekły nieżyt żołądka.

- przyczyny - j.w., ale dłuższym działaniu

- u dojrzałych koni - pasożyty, schorzenia wątroby i nerek(spaczony apetyt, lizawość, ↓ kondycji -anemia, odwodnienie, biegunka).

- sprawdzamy czy koń nie jest zarobaczony !

- postępowanie:

• głodówka 24 h

• opróżnić żołądek podać natrium bicarbonicum i oceniamy popłuczyny(zapach i obecność krwi).

• Środki łagodnie przeczyszczające - kleik z siemienia lnianego z niewielką ilością soli

• Środki wzmacniające - ogólnie.

Wykład II. 07.01.03r.

Schorzenia morzyskowe u koni

Morzysko:

- zaburzenia funkcji przewodu pokarmowego, towarzyszy mu ból ujawniający się niepokojem zwierzęcia

- przyczyny:

• zmiany w utrzymaniu, środowiska

• zmiany systemu użytkowania, systemu żywienia

• zmiana stosunku człowieka - ingerencja w życie koni

• zaburzenia bodźco-odruchowej zależności między organizmem a środowiskiem→ nagła zmiana karmienia, pojenia, rodzaju pracy, nie przestrzeganie indywidualnych norm dostosowanych do wagi i pracy

• używanie zwierząt do pracy bezpośrednio po żywieniu

• nagle zadziałające bodźce szkodliwe na zwierzę, a których dawniej nie było:

• karmienie pasza nieodpowiadającą normom fizjologicznym, przemarzniętą, trudnostrawną, pojenie zimną wodą, sfermentowana, spleśniała, zgniła

• nawet gdy pasza dobra - nagłe, łapczywe jedzenie, w nadmiarze

• indywidualna wrażliwość zwierzęcia na działanie bodźców powodujących zaburzenia układu wegetatywnego:

• zmiany ciśnienia atmosferycznego - zwolnienie lub przyspieszenie motoryki

• tętniaki- na tętnicy krezkowej przedniej - uciskają na splot

• obecność kamieni- miedniczki nerkowe

• osobnicza wrażliwość - nagłe oziębienie, wystąpienie opadów, zmiany ciśnienia

• obecność pasożytów w przewodzie pokarmowym - żołądkowo- jelitowych

• choroby uzębienia, wątroby, łykawość

- przyczyny bólu:

• toniczne skurcze mięśni gładkich

• szarpanie krezki przez zwiększone ruchy perystaltyczne jelit

• rozciąganie ściany jelit masami kałowymi

• rozpieranie przez nadmierną ilość gazów

- ból powoduje czasową niedrożność odcinka jelit, gdy trwa dłużej to predysponuje do zatkań

- ruchy perystaltyczne okresowe - towarzyszy temu zwiększone wydzielanie soków jelit → szybsze przesuwanie i wydalanie rozrzedzonego kału → biegunka

- przedłużające się procesy zatkania i biegunki → zmiany o charakterze zapalnym → pęknięcie ściany

- w wyniku rozpierania ściany jelit następuje anemizacja ściany naczyń (zaburzenia w układzie krążenia i oddychaniu). Efekt kliniczny: uduszenie zwierzęcia w wyniku ucisku na przeponę lub niewydolność mięśnia sercowego.

- rozpoznanie:

- zasada postępowania:

1. metoda - podanie środka przeciwbólowego ( Biovetalgin)

2. wywiad - dane - czas trwania choroby, okoliczności

nieżytowy kurcz jelit ustępuje po podaniu biovetalginu

proste rozszerzenie żołądka, skręt jelit - nie ustępują

- przejawy bólu:

• małego stopnia - grzebie kończynami, wyciąga głowę, wywija wargi, obwąchuje okolicę powłok brzusznych, przeciąga się, postawa wahadłowa, napina się jak do oddawania moczu, chętnie leży , zmuszony do ruchu idzie nie wykazując objawów bólowych

• średniego stopnia - drepce nogami, nie może ustać, porusza się , uderza ogonem o uda, kładzie się, zaraz wstaje, gdy zmuszony do ruchu przystaje, kładzie się, niekiedy gwałtownie upada (rzadko)

• dużego stopnia- nie ma zachowanej świadomości, nieprzytomny, nie reaguje, gwałtownie wstaje, uderza kończynami o brzuch, cofa się, klęka, upada na boki, gdy upadnie to pozostaje długo w takiej pozycji

- ból przerywany: * siła

* czas trwania - krótkookresowy lub długookresowy, nieokreślony czas

Ciągły, dużego stopnia- ostre pierwotne i wtórne rozszerzenie żołądka

- skręt, przemieszczenie jelit

- wzdęcia jelit

- zatkanie okrężnicy małej

Przerywany - skurcze spastyczne jelit

Małego i średniego stopnia- zatkanie jelita ślepego

- niewielkie wzdęcie jelit

- przy zatkaniu dolnego pokładu i zagięcia okrężnicy dużej

Małego stopnia - zatkanie i rozszerzenie żołądka i okrężnicy dużej

Nawrotowe - zmiany organiczne

Okresowe małego stopnia - po spożyciu karmy, mogą wystąpić, gdy są guzy na krezce

Postawy ulgowe, przymusowe np.:

• siedzącego psa - ostre rozszerzenie żołądka, wzdęcie jelit

• wahadłowa - zatkanie jelita ślepego, okrężnicy dużej

• postawa klęcząca - zatkanie okrężnicy małej, kładzie się na grzbiecie z podkurczonymi nogami

Enteralgia - ból cofa się po środku przeciwbólowym

Przemieszczenie jelit - objawy nie ustępują

Po przeprowadzeniu wywiadu i dokonaniu oceny charakteru bólu, wykonanie zgłębnikowania żołądka (leczniczy proces, gdy nie opróżnimy treści żołądka nastąpi jego pęknięcie)

Postawienie rozpoznania: pierwotne czy wtórne rozszerzenie żołądka

Ciepła woda - łagodzi, powoduje zwiotczenie, rozszerzenie

Następnie badanie rektalne, potem badanie stanu ogólnego zwierzęcia: badanie CTO, zabarwienia spojówek, ruchy perystaltyczne jelit, rozmieszczenie zewnętrznej ciepłoty ciała, wystąpienie postaw.

Przy zagrożeniu śmiercią stan ogólny zwierzęcia ulega ewidentnym zmianom: ↑ C, zmiany zabarwienia spojówek, przed śmiercią ↓ C, obecność zimnych potów

Punkcja do jamy otrzewnowej:

- w najniższym punkcie z lewej lub prawej strony od linii białej

- gdy jest treść w punktacie - pęknięcie jelit → uśpienie

- gdy nie ma treści ale jest zabarwienie - ocena charakteru przemieszczenia, jeśli zmiany organiczne → zabieg chirurgiczny

Kolejny etap to ocena poziomu białek ostrej fazy.

Ostre rozszerzenie żołądka (dilatatio ventriculi auta)

- wzrost objętości żołądka pod wpływem pęczniejącej karmy i gromadzących się gazów

- przyczyny:

• Pierwotne - karmienie ziarnami zbóż „niewypoconych” po zbiorach, po żniwach, karmienie chlebem, ziemniakami, przywiędłe zielonki i lucerna, trawa, stany nieżytowe błony śluzowej żołądka, zburzenia w układzie wegetatywnym

• Wtórne - występują zmiany w objętości spowodowane utrudnionym przemieszczeniem treści, zatkanie jelita cienkiego, rozszerzenia żołądkowego okrężnicy dużej, zatkanie okrężnicy małej, całkowite przerwanie ciągłości - przemieszczenie, skręt

- rozpoznanie:

1. Pierwotne rozszerzenie żołądka:

• ból o dużym lub średnim nasileniu, ciągły

• parametry ogólne nie ulegają zmianie - tętno 80, twarde, lekko podwyższone, oddechy powierzchowne, 30-40

• błony śluzowe zaczerwienione, nastrzykane, przy stanach zawansowanych brudnoczerwone

• ogólne poty

• postawa ulgowa (siedzącego psa)

• ocena ruchów oddechowych - oddechy powierzchowne, typ oddychania żebrowy

• kształt klatki piersiowej faskowaty

• odbijanie gazów o nieprzyjemnym kwaśnym zapachu - objaw źle rokujący; akt regurgitacji - pęknięcie żołądka

• powłoki brzuszne ulegają poszerzeniu - zaznaczone są doły głodowe w przeciwieństwie do wzdęcia jelit gdzie są uwypuklone doły

• szmery perystaltyczne początkowo wzmożone potem osłabione

• defekacja wzmożona - kał uformowany, w mniejszych ilościach

• badanie per rektum - przesunięcie śledziony do tyłu

2 postacie:

• spastyczna - pierwotna, charakteryzuje się silnymi bólami, obfitymi potami, pobudzoną perystaltyką jelit, przy płukaniu żołądka treść wypływa strumieniem przerywanym, odczyn wybitnie kwaśny

• atoniczna - wzrost tętna i O, tętno słabo wyczuwalne, oddechy przyspieszone, spojówki zaczerwienione, brudnoczerwone, wzdęcie jelit, treść wypływa ciągłym strumieniem

Gdy postępuje dalsza autointoksykacja → pogorszenie stanu ogólnego, zmniejszenie bólu, szybki wzrost tętna ↑ 100, słabo wyczuwalne, zastój żylny, brudnoczerwone, zimne poty, oddechy przyspieszone, oddech dwufazowy, ślinotok, wymioty → szybkie zejście śmiertelne.

2. Wtórne rozszerzenie żołądka:

• podobne do postaci atonicznej

• treść wypływa ciągłym strumieniem, charakter zasadowy

• pokarm niestrawiony

• ciemna barwa

• poza elementami paszy i zbóż obecne są pasożyty jelitowe

Rozpoznanie:

- charakter bólu ( jego ciągłość)

- poty

- faskowaty kształt klatki piersiowej

- przyspieszone oddychanie

- wynik sondowania

Najczęściej występuje pierwotn rozszerzenie żołądka spowodowane błędami żywieniowymi- niedługie leczenie, kilka h ( 2-3), gdy nie ma powikłań

Postać atoniczna - dłuższy czas, nawet 24h

Autointoksykacja - 2-3 dni, leczenie ogólne

Powikłania:

- pęknięcie żołądka

- zwierzę gwałtownie się uspokaja, zimne poty, osłuchiwaniem brak szmerów

- przy wprowadzaniu sondy wlany płyn nie wraca, pogorszenie stanu ogólnego

- badanie rectalne - szorstka powierzchnia otrzewnej, gdy nie mamy szorstkiej powierzchni- punkcja

Rokowanie - przy wczesnym przeprowadzeniu zabiegu pomyślne

Leczenie: płukanie żołądka ciepłą wodą, podanie środka przeciwbólowego 60ml,

Do sondy niewielka ilość płynu i środka poślizgowego, gdy sondy nie udaje się wprowadzić - odpowiednie ustawienie zwierzęcia - wysoko przodem, ewent. punkcja

Punkcja:

1. j. ślepe - po prawej stronie, w dół głodowy, połowa odległości pomiędzy ostatnim żebrem a guzem biodrowym

2. okrężnica duża

3. żołądek - igła Łopatyńskiego- z lewej strony w ostatniej przestrzeni międzyżebrowej na wysokości guza biodrowego, kierując koniec ukośnie ku dołowi i nieco ku przodowi

Postać atoniczna - gdy żołądek nie kurczy się - element drażniący to przepłukanie zimną wodą → zwiększenie kurczliwości. Na koniec wlać 2 litry zimnej wody ze środkiem przeciw-fermentacyjnym (tympachol, alkohol 96%), zakwaszanie (kw. mlekowy, solny)

Autointoksykacja - środki nasercowe i śr. wzmacniające: płyn fizjologiczny, glukoza, vit. C, Ca.

ZAPALENIE BŁONY ŚLUZOWEJ ŻOŁĄDKA (GASTRITIS)

- występuje rzadko

- w przypadku gdy koń pobiera karmę zabrudzoną, zapiaszczoną lub pije wodę o nieodpowiedniej czystości, malowanie pomieszczeń w obecności koni, karmienie koni paszami po oprysku chemikaliami,

- bardzo często jako wtórny proces - nadmiar kw. mlekowego → uszkodzenie błony śluzowej żołądka → stan zapalny

- mniejsze znaczenie ma czynnik infekcyjny Clostridium perfringens, częściej pasożyty (słupkowe)

- objawy:

• spadek apetytu

• brak apetytu

• ziewanie

• gdy trwa dłużej koń zaczyna chudnąć

• niedokrwistość

• anemia

- gastroskopia:

• duże ilości śluzu

• odbarwienie

• zmiany deformacyjne

- metody pośrednie - po zgłębnikowaniu bardzo duża ilość obfitego śluzu

- badanie parazytologiczne, hematologiczne

- leczenie:

• zmiana charakteru żywienia

• odrobaczanie

• korekta uzębienia

• pasza:

• miękka zielonka z traw

• zima - siano miękkie, odwar z siemienia lnianego, związki zobojętniające kwas solny

• przewlekle - płyny: 2,5g dwuwęglanu sodu, 3g soli glauberskiej, 1g NaCl /1 litr płynu

• zawansowane - 3g soli glauberskiej, 5g NaCl /1 litr

Podawać 1h przed karmieniem porannym przez miesiąc w dawce 3 litrów/ zwierzę.

Wykład III. 14.01.04r.

Miejsca predylekcyjne w przewodzie pokarmowym do występowania zaburzeń:

→ żołądek - przełyk uchodzi do niego pod kątem, więc gaz w worku ślepym może zablokować to ujście

→ przejście jelita biodrowego w ślepe

→ przejście jelita ślepego w okrężnicę

→ okrężnica - 2 pokłady, 2 zagięcia

Wzdęcie jelit (meteorismus intestini):

- nagromadzenie gazu (wzmożona fermentacja, utrudnione wydalanie gazów)

- może być uogólnione lub odcinkowe

- przyczyny:

• Pierwotne - żywieniowe (zroszone rośliny motylkowe, świeże ziarno zbóż, zwiędnięte zaparowane zielonki, łapczywe jedzenie)

• Wtórne - zmiany ciągłości przewodu pokarmowego, zatkanie jelita biodrowego, zatkanie okrężnicy małej, przemieszczenia, skręty, wpochwienie

- czynniki usposabiające:

• Zaburzenia w układzie wegetatywnym

• Złe żywienie (mało ruchu, przesunięcie godzin karmienia)

• Złe utrzymanie (mało ruchu (!!!), nagły pojedynczy wysiłek, ruch po jedzeniu)

- objawy kliniczne:

• Początkowo bóle napadowe o małym lub średnim nasileniu

• W stanach zaawansowanych ból ciągły

• Temp. w normie lub niewielki ↑

• Tętno przyspieszone (60-100/min), twarde, regularne, dobrze wyczuwalne

• Przy powikłaniach (intoksykacja) pogorszenie jakości tętna i jego przyspieszenie

• Oddechy przyspieszone, płytkie, powierzchowne, typ piersiowy

• Spojówki są brudno czerwone, rzadziej nastrzykane, zasinione

- różnicowanie z ostrym rozszerzeniem żołądka: faskowata klatka piersiowa, doły głodowe zapadnięte, a przy wzdęciu jelit:

→ uogólnionym: doły głodowe uwypuklone, symetrycznie powiększony brzuch

→ odcinkowym: asymetryczne powiększenie powłok brzusznych, silne napięcie ścian brzucha

- ruchy perystaltyczne początkowo wzmożone, potem okresy ciszy (atonia - oddźwięk metaliczny, przy bardzo zaawansowanych stanach, dochodzi do przełamania ich bariery)

- badanie per rectum: ciężko jest wprowadzić rękę - jelita napierają na rękę; im dłużej się je wykonuje tym bardziej pogarsza się tętno i oddechy (↑)

- rozpoznanie:

▫ wywiad - karmienie

▫ badanie per rectum

▫ zróżnicować z ostrym rozszerzeniem żołądka

- choroba trwa od 1 do kilkunastu godzin, czasem spontaniczne wyleczenie

- przy powikłaniach trwa dłużej i prowadzi do śmierci (pęknięcie jelita, nacisk na przeponę i płuca → uduszenie, zapalenie otrzewnej)

- rokowanie zależy od czasu leczenia: jeśli szybko rozpoczęte → pomyślne

jeśli gorsze parametry → ostrożne do złego

- leczenie zależy od stanu zwierzęcia, więc w pierwszym rzędzie należy to ocenić

- leczenie:

→ fizykalne:

• Sondowanie

• Masaż powłok brzusznych

• Polewanie powłok zimną wodą

• Wlewy zimnej wody do prostnicy → pobudza perystaltykę jelit

• Punkcja przez powłoki brzuszne lub prostnicę (gł. gdy wzdęcie jelita ślepego - z zewnątrz igłą 3-4 mm i długości 15-20 cm, jeżeli jest czas przygotować miejsce wkłucia w prawym dole głodowym w środkowej linii od guza biodrowego do ostatniego żebra i wkłucie na wyrostek łokciowy)

Do okrężnicy dużej: z lewej strony w środku największego uwypuklenia (mniejsza możliwość krwotoku)

Przez prostnicę: igła 2-3 mm i 10-12 cm długości, wężyk gumowy 1m długości, wcześniej przygotować pole (usunąć kał z prostnicy, wlać r-r KMnO₄), wkłucie pod kontrolą dłoni.

→ farmakologiczne:

• Przeciwbólowe i rozkurczowe np. Biovetalgin (metamizol, i.v.)

• Płukanie żołądka

• Środki przeciwfermentacyjne np. Tympachol (bioval - substancja odkażająca, niszczy wszystko)

• Kwas mlekowy w 1 litrze wody

• Ogólnie wspomóc krążenie i oddychanie np. kofeina, strofantyna, glukoza, wit. C

• Gdy podwyższona temp. dajemy sulfonamidy z antybiotykiem p.o. lub ogólnie

Zatkanie jelit cienkich (obstipatio intestini tenui):

- przyczyny:

• 1-3 h po nakarmieniu - źle przygotowanie pokarmu (zdrewniałe siano, krótko cięta sieczka)

• układ wegetatywny - atonia jelit

• wady uzębienia - starsze konie

• nagła zmiana pokarmu

• nieleczone stany nieżytowe jelit

- objawy:

• ból ciągły małego lub średniego stopnia

• wtórne rozszerzenie żołądka - perystaltyka …….

• temp. nieznacznie podniesiona - 38,5 - 39,5°C

• tętno 60-80/min, twarde, im dłużej trwa choroba tym gorsze (miękkie, słabe)

• oddechy w normie lub niewielki ↑

• spojówki brudnoczerwone

• ↓ apetytu i pragnienia

• ↓ perystaltyki → atonia

- badanie per rectum:

• zatkanie dwunastnicy - gładki walcowaty twór o przekroju ramienia ułożony łukowato do przodu zwierzęcia, obejmuje krezkę, nieruchomy

• zatkanie jelita czczego - j.w., z lewej lub prawej strony na wysokości dołów słabiznowych

• zatkanie jelita biodrowego - j.w., biegnie z dołu do góry, z prawej na lewą, z jednej strony ruchome a z drugiej (górnej prawej) uchodzi do jelita ślepego, z reguły od tyłu ku przodowi

- rozpoznanie: ▫ wywiad

▫ badanie per rectum

- przebieg → zatkanie dwunastnicy - 12-24 h - …………

→ zatkanie czczego lub biodrowego - 1-2 dni, częste powikłania prowadzące do śmierci w wyniku autointoksykacji

- rokowanie ostrożne lub niepomyślne

- leczenie:

• płukanie żołądka - co 3-4 h lub co 7 h (zależnie od stanu, ilości wypłukiwanej treści - aż pojawi się śluz)

- po pierwszych 3 płukaniach podać sól glauberską lub gorzką, po kolejnych 2 płukaniach olej parafinowy

- kwas solny z wodą

• po 24 h choroby środek przeciwfermentacyjny

• przy podniesionej temp. dać antybiotyk lub sulfonamidy do przewodu pokarmowego lub ogólnie

• objawowe - płyny, glukoza 20%, środki nasercowe (kofeina, strofantyna)

• operacyjne - im szybciej tym lepiej

Przemieszczenia jelit:

- rodzaje:

• skręt (torsio)

• zawęźlenie, zapętlenie (volvulus)

• wpochwienie (invaginatio)

• uwięźnięcie (incanceratio)

• zagięcie (flexio)

- przyczyny:

• zwiększona perystaltyka (wzdęcie, kurcz, środki pobudzające perystaltykę, gwałtowne ruchy)

• uszypułowany nowotwór, który powoduje omotanie

• przepukliny

- objawy:

• początkowo objawy bólowe średniego stopnia ciągłe - skręt osiowy o 90° przy zagięciu jelita ślepego, omotaniu, uwięźnięciu jelit

• potem ból ciągły dużego stopnia

• środki przeciwbólowe nie przynoszą ulgi (!!!)

• tętno podniesione 70-100 i powyżej, początkowo twarde, drutowate, później miękkie niewyczuwalne

• temp. do 39°C

• spojówki brudnoczerwone, nastrzykane

• powikłania (np. rozszerzenie żołądka) - pogorszenie stanu

• asymetryczne uwypuklenie powłok brzusznych - po lewej - skręt okrężnicy dużej

- po prawej - skręt jelita ślepego

• perystaltyka początkowo wzmożona, potem spada i po 3-5 godzinach jest niesłyszalna (jest to bardzo niekorzystne)

• mocne parcie na kał, zwierzę wydala krwisty śluz lub kał z krwią

• badaniem per rectum:

- jelito grube jest ok. a jelita cienkiego można nie dosięgnąć

- skręt i zawęźlenie jelit cienkich - jelita odcinkowo wzdęte, powrózkowate, krezka spiralnie ułożona, bolesne zgrubienie

- uwięźnięcie jelita cienkiego w otworze Winslowa (otwór sieciowy) - wzdęte pętle jelit przylegają ściśle z prawej strony do ściany jamy brzusznej

- uwięźnięcie w kanale pachwinowym - bolesne

- skręt jelita ślepego - zwracać uwagę na przebieg taśm; załamanie jelita ślepego można rozpoznać przesuwając po nim ręką

- skręt okrężnicy dużej - lewa strona wzdęta, pokład górny gładki, leży na prawo lub jest na dole (skręt 180°), skręt spiralny 360°

- wpochwienie - mięsiste, elastyczne, walcowate, bolesne twory

- punkcja do jamy otrzewnowej jest bardzo przydatna - płyn zaczerwieniony

- rozpoznawanie:

1. wywiad

2. objawy nie przechodzą po środkach przeciwbólowych (Biovetalgin, metamizol)

3. per rectum

4. punkcja

- często zejścia śmiertelne

Niedrożności jelit u źrebiąt:

- objawy bólowe - kolki:

1. zatrzymanie smółki

2. pęknięcie pęcherza moczowego - powiększenie powłok brzusznych, parcie na mocz, kropelkowe oddawanie moczu, śmierć po 3-4 dniach

- założyć cewnik → mocz nie wypływa

- punkcja do jamy otrzewnowej - dodać kw. azotowy → wytrącają się kryształki moczu (badanie lab.)

3. przemieszczenie jelit - wykluczyć pierwsze 2 schorzenia

- nie oddaje moczu

- punkcja - zaczerwienienie płynu

- leczenie:

• substancje poślizgowe

• dotrzymać zwierzę do operacji - nawadnianie, witaminy, natrium bicarbonicum, antybiotyki, unormować prace serca

- tętno i ciepłota w normie, hematokryt spada

Wykład IV. 20.01.04r.

Zatkania jelita grubego.

Miejsca predylekcyjne:

- jelito ślepe - duża głowa potem węższe

- okrężnica duża

ZATKANIE JELITA ŚLEPEGO (OBSTIPATIO CAECI)

- czynniki predylekcyjne:

• wiek - im starsze, mniej ruchu, zaleganie karmy, wady uzębienia

• zapiaszczenie

• ogólne osłabienie

• związane z atonią jelit

• karma - twarda, trudno strawna, sieczka

- 2 fazy:

• spastyczna - trwa krótko, mniej niż 12h

• atoniczna

- objawy fazy atonicznej:

• osłabiony lub całkowity brak apetytu i pragnienia

• postawa wahadłowa

• ból małego lub średniego stopnia przerywany (spastyczny - kilka minut przerwy)

• atoniczne przerwy kilku h

• CTO - przy spastycznej ↑

- przy atonicznej mieści się w granicach normy

• Spojówki - na początku niezmienione, potem nieznacznie zaczerwienione, przy powikłaniach - zażółcenia

• perystaltyka nad jelitami - osłabiona nad jelitem ślepym, potem brak

• kał - początkowo normalny uformowany lecz w mniejszych ilościach , potem …….

• per rectum - głowa twardy deskowaty twór, potem przewężenie ……..

- rozpoznanie: per rectum, wywiad

- przebieg schorzenia:

- trwa długo do 3 tyg. ( 1-2 tyg.)

- powikłania - autointoksykacja → ↑ CTO, żółtaczka

- stan zapalny ściany jelita - pęknięcie

- rokowanie: im młodsze zwierzęta tym bardziej pomyślne, starsze - ostrożne

- leczenie:

• 24-48h głodówka, potem małe ilości siana

• forma spastyczna - środek przeciwbólowy (Biovetalgin), woda ze środkiem przeciw-fermentacyjnym

• forma atoniczna - przez 1- 2 dni sondą wodę z solami gorzką i glauberską, drożdże, następnie z solami przeczyszczającymi bez drożdży

• kolejne dni olej parafinowy z solami lub bez, wlewy doprostnicze, duża ilość ruchu

• atonia - środki pobudzające perystaltykę

• leczenie objawowe: płyny nawadniające, glukoza, środki nasercowe;

środki ogólne - antybiotyki, sulfonamidy

ZATKANIE OKRĘŻNICY DUŻEJ (OBSTIPATIO COLONIS)

Przyczyny : j.w.

Zatkanie zagięcia miednicznego:

- brak apetytu, pragnienia

- bóle z krótszymi lub dłuższymi przerwami

- CTO normalne lub lekko ↑

- spojówki bladoróżowe - zmiana zabarwienia świadczy o powikłaniach

- opukiwanie - pas stłumienia

- osłuchiwanie - atonia

- badanie przez prostnicę - przy wkładaniu ręki z lewej strony jamy miednicznej, przy wejściu zagięcia wypełnione zalegającymi masami kałowymi (konsystencja twarda, gliniasta)

- rozpoznanie: per rectum

- przebieg: trwa kilka dni ( 1-3 dni), możliwość samowyleczenia

- rokowanie: pomyślne ale im koń starszy tym bardziej ostrożne

- leczenie:

- głodówka 24h

- w trakcie podawanie sondą 2x w ciągu dnia soli przeczyszczających

- wlewy doprostnicze

- ruch, oprowadzanie

- gdy dojdzie do rozmiękczenia daje się środki pobudzające perystaltykę

- leczenie objawowe: środki nawadniające, glukoza, vit.C, leki nasercowe

Zatkanie zagięcia przeponowego okrężnicy dużej:

- zagięcia przeponowe są dwa → objawy są zależne od tego, które ulegnie zatkaniu

- związane z innymi jednostkami, jako oddzielne schorzenie nie występuje

- zatkanie dolnego zagięcia - zatkanie miedniczne

- zatkanie górnego zagięcia - zatkanie żołądkowate

- objawy:

- zatkanie pokładu dolnego - objawy jak przy miednicznym

- zatkanie pokładu górnego:

• postawa wahadłowa

• zapiaszczenie - częste napady objawów morzyskowych

• chudnie

• naprzemienne biegunki i zaparcia

• badanie kału na obecność piasku

• per rectum - zalegające masy w kieszonkach okrężnicy

• przebieg - od 3-5 dni, zapiaszczenie - kilka tygodni

- rokowanie - pomyślne, górne bardziej pomyślnie niż dolne, zapiaszczenie - niepomyślne

- leczenie:

• związane z jednostkami towarzyszącymi

• zapiaszczenie - sole przeczyszczające z olejem parafinowym nawet przez 10 tyg. (zwykle 4-6 tyg.)

• leczenie objawowe j.w.

Zatkanie rozszerzenia żołądkowanego okrężnicy dużej oraz okrężnicy małej:

- j.w. twarda karma

- objawy:

- zmniejszony apetyt i pragnienie, nawet brak

- ból średniego i dużego stopnia, przerywany

- CTO - temp. nieznacznie podwyższona, T - 60-80, oddechy w normie

- gdy ból ciągły to po pewnym czasie wzrost ilości oddechów

- spojówki zaczerwienione

- per rectum - po wprowadzeniu ręki do prostnicy bardzo daleko można namacać twór, porusza się synchronicznie z ruchami oddechowymi, kształt kulisty, gładkościenny, biały śluz oblepiający rękawice

- rozpoznanie:

1. biały śluz na rękawicy przy badaniu per rectum

2)………………………………………………………………………

- przebieg: 2-4 dni do tygodnia

- rokowanie ostrożne

- leczenie:

• środek przeciwbólowy

• sole przeczyszczające (podawanie sondą)

• głębokie wlewy do prostnicy, ilość zależy od stanu zwierzęcia

• przy silnych objawach parć trzeba dać znieczulenie

• przez następne dni sole przeczyszczające, olej parafinowy

• atonia → środki pobudzające perystaltykę

• środki ogólnie wzmacniające

Obstipatio colonis parvi (zatkanie okrężnicy małej):

Objawy:

- brak apetytu i pragnienia

- bardzo silne objawy bólowe, ciągły o dużym lub średnim nasileniu

- T- przyspieszone 70-120, twarde, potem miękkie i słabo wyczuwalne

- O przyspieszone, związane z rozwijaniem się powikłań

- leży na grzbiecie z podkurczonymi kończynami, klęczenie krótkie na nadgarstkach

- spojówki - nastrzykane, brudnoczerwone

- per rectum - duża ilość białego, gęstego, lepkiego śluzu

- z lewej lub prawej strony czop kałowy, nie porusza się synchronicznie z ruchami oddechowymi

Przebieg: trwa 2-3 dni, dochodzi do powikłań, autointoksykacji, ochwatu, pękania jelit

Rokowanie: ostrożne

Leczenie:

• środek przeciwbólowy

• środek przeczyszczający

• środek przeciwfermentacyjny

• głębokie wlewy

• znieczulenie nadoponowe

• leczenie objawowe: j.w.

ZACZOPOWANIE JELIT

- kamienie kałowe, kule zbudowane z pasożytów (glisty)

- przy przejściu okrężnicy dużej w małą zamknięcie światła jelita

- objawy: j.w.

ZAKRZEP I ZATOR TĘTNIC KREZKOWYCH ( TROMBI ET EMBOLI)

- część zakrzepu ulega oderwaniu i powstaje zator w mniejszych odgałęzieniach tętnic

- dodatkowo działanie drażniące larw słupkowców.

- objawy:

- ból ciągły o średnim lub dużym nasileniu, im trwa dłużej tym nasilenie bólu maleje

- CTO - C- ……………, T do 70, odechy nieznacznie podwyższone

- spojówki zaczerwienione

- perystaltyka jelit w początkowym okresie nieznacznie pobudzona lub podwyższona, potem atonia

- kał w formie papkowatej z domieszką krwi lub w formie uformowanej

- per rectum - odcinkowe zgrubienie ściany jelit, wzdęcie, przy omacywaniu ściany jelit nie ma objawów bólowych

- niezbyt pewne rozpoznanie, nagle objawy bólowe, bez przyczyny, bez zmiany pokarmu i sposobu pojenia

- przebieg od kilku godzin do kilku dni lub samoistnie, spontaniczne wyleczenie lub proces chorobowy trwa dłużej

- rokowanie niepomyślne przy dłużej trwającym procesie, przy krótkim ostrożne

- leczenie:

• leki przeciwzakrzepowe

• leki przeciwbólowe

• antybiotyki, sulfonamidy p.o.

• ogólnie wspomagające

• dieta - karma łatwostrawna, łatwo przemieszczająca się w przewodzie pokarmowym

- zapobieganie: środki odrobaczając

Wykład V. 18.02.04r.

Zapalenie błony śluzowej żołądka

- diagnozuje się przy pomocy gastroskopu długości minimum 2m aby zbadać całą błonę śluzową żołądka

- postępowanie to przede wszystkim dokładny wywiad - 2 charakterystyczne:

• zwierzę odczuwa dyskomfort (apatia, próby pokładania, chodzi po boksie)

• przy zgłębnikowaniu obecne duże ilości śluzu (ciągliwa biała piana);

gdy krew to owrzodzenie, przy pęknięciu wrzodu szybko może dojść do śmierci

- przyczyny:

• złej jakości pasza (koń sam z siebie nie zje brudnej złej paszy, chyba że jest bardzo głodny) - po 2-3 m-cach i gdy dalej ta karma to powstaje zapalenie bł. śluz. żołądka

• stosowanie farb, środków toksycznych, farby z ołowiem

• czynniki stresowe - przemieszczanie zwierząt

• złe leczenie ostrego rozszerzenia żołądka (powoduje ono lekki stan zapalny) - trzeba leczyć przez: sondowanie, płukanie, leki buforujące stan zapalny i zalecić siemię lniane

• choroby infekcyjne: Clostridium perfringens (w małym stopniu) a gł. obecność pasożytów (słupkowce)

- objawy kliniczne:

• rzadko objawy morzyskowe

• zmniejszenie apetytu lub rzadziej całkowity brak

• ziewanie

• stopniowe postępujące chudnięcie

• ubytek krwi - anemia wywołana słupkowcami lub wrzodami (zróżnicować!!!)

• gastroskopia

- badania dodatkowe:

→ parazytologiczne

→ badanie pH treści wypłuczyn - może być mylące

- leczenie:

• usunąć przyczynę

• odrobaczenie

• sprawdzić stan uzębienia koni - bardzo ważne, bo zły zgryz, wady powodują niecałkowite rozdrabnianie karmy, która drażni żołądek

• karmić łatwostrawną, buforującą karmą (miękkie siano wysokiej jakości, namoczone, przepajanie wywarem z siemienia lnianego)

• postać przewlekła - do pojenia na czczo na około 1 godzinę przed karmieniem 3l płynu przez 1 m-c:

• 2,5g dwuwęglanu sodu, 3g soli glauberskiej, 1g soli kuchennej rozpuścić w 1l wody

• silniejszy - 3g soli glauberskiej, 5g NaCl w 1l wody

- konsekwencją nieleczenia zapalenia żołądka są wrzody

Owrzodzenia żołądka

- częste zarówno zarówno źrebiąt jak i koni dorosłych (nawet do 90%)

- objawy:

• obniżona kondycja

• zmniejszony apetyt

• niewielkiego stopnia bóle morzyskowe

- wrzody u źrebiąt (40%) występują z powodu manipulacji źrebiętami już przy matce (9 dzień - matkę przenosi się do stanówki; w wieku kilku tyg. przegrupowania, odłączanie źrebiąt i łączenie w grupy lub sprzedaż, przewóz)

- przyczyny:

• stres związany z odchowem źrebiąt

• obciążenia treningowe (gł. konie sportowe)

• nadmierna ilość kw. solnego wydzielanego w żołądku z powodu złego żywienia, stosowania nadmiaru leków przeciwzapalnych

• pasożyty

• system żywienia (niecałkowicie potwierdzone)

• granulaty - złe trawienie, powodują nadmiar lub niedobór soku żołądkowego, zawierają nadmiar białka i energii; ich podaż powoduje wzrost stężenia gastryny w surowicy krwi (karmienie sianem tego nie robi; u źrebiąt do 3 m-ca poziom ten jest fizjologicznie wysoki, po czym opada)

• stopień rozdrobnienia

• zawartość energii

• leki sterydowe i niesterydowe, np. fenylbutazon

- występowanie: gł. w przedniej bezgruczołowej części żołądka, niekiedy tylko w części trawiennej w okolicy odźwiernika

- krwawienie, niedokrwistość może być fałszywym objawem gdy nie wykluczymy schorzeń pasożytniczych

- nie leczone wrzody perforują → zapalenie otrzewnej → zmiany śledziony (narząd leżący najbliżej żołądka)

- mechaniczne uszkodzenia błony śluzowej powoduje:

• powrotna dyfuzja jonów H do komórek błony śluzowej

• działanie pepsyny i kwasów żółciowych na niechronioną błonę śluzową

Oba te procesy pogłębiane są miejscowym niedokrwieniem błony śluzowej.

- objawy (brak charakterystycznych):

• lekkiego stopnia morzyska w wyniku skurczu odźwiernika i zwiększonej perystaltyki przewodu pokarmowego i powoli rozwijającego się zapalenia otrzewnej

• brak lub zmienny apetyt

• małego lub średniego stopnia okresowe objawy kolkowe

• ślinienie, zgrzytanie, puste przełykanie, częste odbijanie

• fetor ex ore

• ↓ m.c. i kondycji

• czasem biegunka, zatkania spowodowane zwężeniami tworzonymi przez blizny

• u około 30% koni w wyniku odbijania, przemieszczania treści pokarmowej wstecz nawet do krtani i tchawicy → zachłystowe zapalenie płuc (powikłanie)

• przy otwartych wrzodach przy sondowaniu nadmiar treści pokarmowej podbarwionej krwią i duża ilość śluzu

• przy dużym nasileniu kał jest ciemny, z elementami strawionej krwi

- objawy u źrebiąt:

• matowy włos

• slaba kondycja

• częste biegunki

• często gorączka

• nadmierne slinienie, zgrzytanie zębami

• brak apetytu

• zaprzestanie ssania

• często morzyska (leżą na grzbiecie)

- leczenie:

• usunąć przyczyny

• odrobaczanie dopiero po badaniu koproskopowym!!!

• zapewnić spokój

• łagodnie postępować ze zwierzętami

• zmniejszyć obciążenia treningowe

• dieta jak przy zapaleniu żołądka (unikanie nadmiaru energii i węglowodanów, podawanie w małych porcjach, w równych odstępach czasu)

• leki zobojętniające kw. solny (wodorotlenki i sole Ca, Bi, Mg i Al.) - 10-25g/ konia dorosłego węglanu Mg; wadą jest krótkie działanie (30-60 min); stosować gdy zmiany są małego stopnia, podawać często przez 1-2 tyg.; przy długotrwałym stosowaniu efekt odwrotny (nadmierne wydzielanie HCl)

• środki osłaniające błonę śluzową i wspomagające gojenie wrzodów:

• siarczanowe połączenie glinu i sacharozy - z HCl powstają silne kompleksy białkowe chroniące błonę śluzową (prep. Sulcralfate - ma ograniczone działanie u koni, bo nie wpływu na owrzodzenia w części bezgruczołowej)

• prep. Pronutrin - daje dobre efekty, zawiera naturalne pektyny i kompleks lecytyna-glicerol, stabilizuje on hydrofobową warstwę błony śluzowej żołądka i uniemożliwia ↑ kwasowości przez powiększenie pojemności buforowej

Stosowanie:

- przy typowych objawach klinicznych owrzodzeń żołądka

- okresowe wzmożenie działania czynników stresowych, rekonwalescencja po operacjach

- przy terapii lekami przeciwzapalnymi (sterydowe i niesterydowe)

- jako lek wspomagający przy lekach stosowanych na nisze wrzodowe

koszt terapii 400-500zł /konia

- profilaktycznie przy schorzeniach doprowadzających do stresu

• nowoczesne leki

• antagoniści receptorów histaminowych typu 2 - powodują ↓ sekrecji HCl w treści żołądka przez odwracalną blokadę receptorów histaminowych w komórkach okładzinowych żołądka; prep.:

▫ Cymetydyna - 18-25mg/kg m.c. co 6h p.o., 6-7mg/kg m.c. co 8h i.v., podawać przez 2-4 tyg.

▫ Ranitydyna - 6-7 mg/kg m.c. co 8h p.o., 1,5 mg/kg co 8h i.v., podawać j.w.

▫ Famotydyna

▫ Nizytydyna

• inhibitory pompy protonowej-powodują blokadę pompy wodorowo-potasowej w komórkach okładzinowych (hamowanie sekrecji HCl);

▫ omeprazol - 1,4-1,5 mg/kg m.c. p.o., 0,5 mg/kg i.v.; co 24h przez 14-28 dni

- prep. Gastroguard w postaci np. pasty, zawiera 2,28g omeprazolu - na konia o wadze 550kg

- b. wysoka skuteczność i bardzo drogi

▫ lanzoprazol

Nowotwory ściany żołądka

- rzadko stwierdzane - z powodu krótkiego okresu życia koni nowotwory nie zdążą się rozwinąć

- ok. 3% to rak płaskokomórkowy i chłoniakomięsaki

- koń chudnie, pojawia się anemia

- ciemno zabarwiony kał (zmiany fermentacji0

- chorują gł. konie w średnim wieku

- rozpoznanie: gastroskopia (próbka do histopatologii), sekcja

- leczenie chirurgiczne

Colitis X (Typhlocolitis - zapalenie jelita ślepego i okrężnicy):

- występuje sporadycznie

- nadostra choroba jelita grubego koni

- depresja, silna wodnista biegunka

- duża śmiertelność

- etiologia i patogeneza nie do końca wyjaśnione

- u koni niezależnie od wieku, rasy i płci ale więcej jesienią i zimą

- średnia wieku chorujących koni to 10-12 lat, występuje u koni w wieku 4-18 lat ale poza tymi granicami też

- nigdy nie występuje endemicznie

- przyczyny:

• endotoksyny → wstrząs anafilaktyczny

• stres → wyczerpanie

• enterotoksyny (Clostridium perfringens typ A)

• nagła zmiana żywienia

• karma z dużą ilością białka a małą celulozy

• schorzenia wirusowe dróg oddechowych

• intensywny trening, wysiłek

• nadużywanie środków przeciwzapalnych niesterydowych - butyloskopolamina, Biovetalgin

• niektóre antybiotyki np. penicyliny, erytromycyna, tetracykliny, linkomycyna czy chemioterapeutyki (sulfonamidy potencjalizowane trimetoprimem podawane p.o. i parenteralnie)

• długotrwała glodówka

- przeważnie występuje przy kumulacji tych czynników

- patogeneza:

- rozległe uszkodzenia błony śluzowej jelita ślepego i okrężnicy (gł. pokładu dolnego ale czasem też górny) → martwica → wstrząs hipowolemiczny i toksyczny (ucieczka płynów i przechodzenie toksyn)

- mediatory zapalne → ucieczka białek → obrzęki błony śluzowej i podśluzowej jelit → systemowa hipoproteinemia

- duża utrata płynów → biegunka

- dochodzi do rozwoju kwasicy → obumieranie mikroflory pożytecznej → uwalnianie endotoksyn + toksyczne działanie kw. mlekowego na błonę śluzową jelit

- antybiotyki → wybijanie bakterii pożytecznych

- środki przeciwzapalne → blokują prostaglandyny → ucieczka płynów

- objawy:

• objaw zwiastunowy: posmutnienie, depresja, niechęć do ruchu, leukopenia (!); dopiero po 2-3 dniach pozostałe objawy:

• pierwszego dnia gorączka przez kilka godzin, potem nawrót w 4-6 dniu

• depresja, znaczny niepokój

• powiększenie powłok brzusznych

• objawy morzyskowe małego stopnia

• spojówki brudnoczerwone

• drżenia włókienkowe mięśni

• ↑ tętna do 80-120 (gdy > 100 → źle), tętno słabe, małe, chybkie

• oddechy > 40

• opóźniony czas wypełniania się naczyń

• tony serca osłabione, dudniące

• biegunka

• perystaltyka ↓ lub brak

• badanie rectalne: ↑ napięcia powłok brzusznych i jelit, błona śluzowa rozpulchniona, krucha

• ciągłe odwadnianie → ↑ Ht (70-80%)

• początkowo ↑ ilości białka (nawet 70-80g/l), potem spadek - gdy osiągnie 30-40 g/l następuje śmierć

• ↑ kreatyniny i mocznika we krwi

• zgon przy braku leczenia zwykle w ciągu I doby

• przy złym leczeniu zwierzę pada w ciągu 3 pierwszych dni

- zmiany sekcyjne:

• w tkance podskórnej liczne wybroczyny (niekrzepnąca, lakowata krew)

• odwodnienie

• jelito ślepe i okrężnica wyraźnie się odgraniczają - matowe, ciemnoczerwone do fioletowego, błona śluzowa rozpulchniona, ciemne wybroczyny

• w świetle jelita spieniony, cuchnący kał

• obrzęk węzłów chłonnych krezkowych

• wątroba powiększona, zwyrodniała

• nadnercza - wybroczyny, przekrwienie

• wybroczyny na opłucnej

• czasem obrzęk płuc

• brak zmian w układzie kostnym, mięśniowym, moczo-płciowym, trzustce i w OUN

- rozpoznanie:

1. Dokładny wywiad

2. Punkcja do jamy otrzewnowej - w odróżnieniu od DPJ nie ma wysięku ani przesięku !!!

- rozpoznanie różnicowe:

• kolitis na tle np. Salmonella, Clostridium, erlihiozy

• zarobaczenie, gł. strongyloidoza

• DPJ

• Wirusowe zapalenie tętnic

• Zatrucie metalami ciężkimi (As, Pb)

- śmiertelność 90% przy nieleczonej, przy leczonej >60%

- leczenie:

• Podstawą jest nawadnianie - trzeba wyrównać kwasicę, hipo-Cl, hipo-Na, hipo-K:

▫ PWE - przy odwodnieniu małym : 3-5 l /100 kg m.c./ dobę

średnim: 5-8 l j.w.

dużym: więcej

▫ natrium bicarbonicum 8,4% - 500 ml, 2 razy dziennie, i.v.

▫ NaHCO₃

• Przy złym stanie 1-2 litry 7-8% r-ru natrium chloratum → ↑ ciśnienia i poprawa objętości wyrzutowej

• Leki przeciwzapalne - megluminian fluniksyny (prep. Flunimec)

• Glikokortykoidy - należy rozważyć ich stosowanie (przeciwwstrząsowe),np. hydrokortyzon

• DMSO - i.v. 10% r-r w płynie fizjologicznym; 100-200 mg/kg m.c.

• Heparyna drobnocząsteczkowa - aby zapobiec wykrzepianiu wewnątrznaczyniowemu

- 50 j.m./kg m.c. przez 5 dni s.c.; prep. Fragmin, Flaxoparine, RD-heparin

• Surowice przeciw toksynom (Endoserum, Polimune)

• Olej parafinowy - na początku choroby

• Leki zobojętniające np. węgiel leczniczy, siemię lniane, kaolin, sole Al., Bi, Mg

• Immunostymulatory - np. Lydium KLP

Zapalenie dwunastnicy i początkowego odcinka jelita czczego (DPJ)

(duodenitis et proximalis jejunitis):

- słabo poznana

- leczenie internistyczne + często chirurgiczne

- ważny jest bardzo dokładny wywiad + bardzo dokładne badanie kliniczne + badania laboratoryjne, potem zróżnicować z innymi i dopiero rozpoznanie

- wywiad - objawy morzyskowe słabo nasilone

- apetyt w normie

- objawy bólowe pojawiają się w kilka godzin po nakarmieniu !!!

- wiek - częściej starsze + nie chorują źrebięta (chorują konie >1,5 roku)

- płeć i rasa nie odgrywają większej roli

- częściej chorują zwierzęta żywione dużą ilością zbóż i koncentratami paszowymi

- objawy kliniczne:

• Ból - przed wszystkimi innymi zmianami (I objaw)

- bierze się z nagromadzenia w żołądku dużej ilości płynu → obciążenie żołądka → dyskomfort, ból o małym nasileniu

- pękniecie żołądka następuje w skrajnych przypadkach

- jeśli wyprowadzi się płyn z żołądka i poda środki przeciwbólowe to ból ustąpi a pojawi się:

• Depresja

• Po jakimś czasie płyn znowu się gromadzi → ponownie ból

• Odwodnienie → tachykardia !!!

• Temp. zwykle w normie

• Błony śluzowe normalne do ceglastoczerwonych ceglastoczerwonych zależności od nasilenia zmian

• Ilość płynu w żołądku jest bardzo znaczna: 4-20 litrów płynu o zabarwieniu zielonkawym do krwistego i pH kwaśne do lekko zasadowego w miarę trwania choroby

• Badanie per rectum - brak zmian w innych jelitach

- jeżeli uda się dosięgnąc dwunastnicy i początkowego odcinka jelita czczego: brak objawów bólowych, rozszerzone, nieznacznie wzdęte, nieznaczna ilość karmy (przy wyprowadzaniu płynu z żołądka treść z dwunastnicy się do niego cofa i też może być wyprowadzona)

• Testy do wykrywania utajonej krwi - pozytywnie

• Punkcja do jamy otrzewnowej - płyn żółty do bursztynowego opalizującego, przezroczysty lub mętny, ↑ ilości białka całkowitego > 2g/dl

• Hematologia: odwodnienie, reszta w normie lub nieznaczne wahania

- leczenie:

1. Utrzymywanie równowagi płynów - zapobieganie deficytowi wody i elektrolitów poprzez stosowanie płynów wieloelektrolitowych (PWE) -w początkowym okresie daje się bardzo duże ilości (5-10 l/h ) az do wyrównania deficytu - wtedy wolniej (50ml/kg/ 24h); potem 1 litr płynu na 1 litr płynu usuniętego z żołądka

2. Usuwanie płynów z żołądka - powinno być robione bardzo często (na początku co 2 h)

3. Stała opieka nad zwierzęciem i leczenie podtrzymujące:

• Bardzo często powikłania → dobrze jest zastosować leki niesterydowe przeciw-zapalne (np. Flunixine - 1,1 mg/kg i.v. 2 razy dziennie a jak stan się poprawi to 0,25 mg/kg 3 razy dziennie, Finedyna, Banamina) → ↓ przesiękania płynu przez ściany naczyń

• Chemioterapeutyki: sulfadiazyna potencjalizowana trimetoprimem 15 mg/kg i.v., 2 razy dziennie

• Leczenie osłaniające kopyta (zapobieganie ochwatowi): płukanie kończyn, moczenie, gąbki nasączone wykładane na stanowisko, boksy z odpowiednimi podłożami aby zmniejszyć niekorzystne działanie podłoża na puszkę kopytową

• Wit. C i sterydy mają wiecej działan niekorzystnych niż korzystnych

• Cyklonamina - uszczelnia naczynia

• Leczenie chirurgiczne (bardzo korzystne):

→ zabieg ominięcia: łączy się dwunastnicę z jelitem ślepym lub jelito czcze z jelitem ślepym a zmieniona część jelit się usuwa

→ enterotomia: przecięcie zmienionej części jelita, usuniecie treści i zaszycie (stosowane, dobre rezultaty)

- trwa 7-14 dni ale im dłużej trwa tym mniejsze szanse na pozytywne efekty leczenia

- najczęstszym powikłaniem jest ochwat kopytowy (zwykle między 48 a 72 h choroby), może tez wystąpić zachłystowe zapalenie płuc, zapalenie opłucnej i otrzewnej

- możliwe (choć niepewne) przyczyny:

• Clostridium, Salmonella

• Zapalenie trzustki

• Toksykozy

• Zarobaczenie

• Zapalenie tętnic

• Stres

Wykład . 25.02.04r.

Zasady i uwarunkowania przeciwbólowej terapii schorzeń morzyskowych.

1. Uwarunkowania wyboru środków przeciwbólowych.

1. Prawidłowa diagnoza objawów bólowych(indywidualny poziom wrażliwości na ból - różny sposób wyrażania bólu, różne sposoby zachowania się).

2. Uśmierzenie bólu, ale także ochrona zw. i personelu przed obrażeniami.

3. Wspomagające działanie w postawieniu prawidłowej diagnozy i prowadzenia dalszego leczenia.

4. Wybór środków o działaniu odpowiednim do stopnia nasilenia objawów bólowych.

5. Każdy z użytych środków ma swoje działanie uboczne i może maskować ewentualne objawy rozwijającej się choroby.

2. Mechanizmy prowadzące do rozwoju bólów kolkowych.

1. Bóle skurczowe - spastyczne skurcze mięśni gładkich.

• Bóle rozciągające - działanie rozciągające na ścianę żołądka i jelit przy wzdęciach żołądka, spowodowanych gromadzeniem gazu, płynów lub karmy.

Ból krezkowy - ↑ rozciąganie, skręcenie, zmiażdżenie krezki jelit.

Bóle umiejscowione - miejscowe niedokrwienie ściany jelita, trąbo - embolia, zakrzepica.

Bóle charakteru zapalnego(ciągły) - zap. jelit(duodeno-jejunitis, typhocolitis, zap.otrzewnej.)

1. Negatywne skutki obecności bólów kolkowych.

• aktywacja układu sympatycznego i adrenergicznego

• niebezpieczeństwo wystąpienia depresji ukł. oddechowego i krążenia

• aktywacja wyrzutu hormonów stresu, co prowadzi do opóźnienia w gojeniu się ran.

• wzrost ryzyka wystąpienia komplikacji pooperacyjnych

D. Podstawowe grupy środków przeciwbólowych.

• Niesteroidowe środki przeciwzapalne(metamizol = biovetalgina; metamizol + buscopan; fluniksyna).

• Środki sedacyjne, α 2 - agoniści (ksylazyna, ronifidyna, detomidyna)

• Opioidy(levometadon, butorfanol)

• Kombinacje środków sedacyjnych i opioidów

Kliniczne zastosowanie środków p/bólowych u koni z kolką.

1.Niesterydowe środki p/zapalne.

- stosowane przy lekkich objawach kolkowych(kolka spastyczna, niedrożność j. grubego), przy leczeniu wstępnym

- bardzo ważny element postępowania diagnostyczno- terapeutycznego

- metamizol(25 mg/kg. m.c.) i spasmoanalgezja: buscopan + metamizol

- Metamizol(biovetalgin) - lek p./bólowy, spazmolityczny, p./gorączkowy, nasila się działanie p./bólowe przy podaniu kofeiny.

- Buscopan - N-butyloskopolamina (0,3 mg/kg.m.c.) działa tylko spazmolitycznie, jest przeciwwskazana przy pierwotnych wzdęciach ponieważ ↓ perystaltykę jelit.

Butyloskopolamina - stosowana w stanach spastycznych przewodu pokarmowego, dróg żółciowych moczowych oraz stanach zapalnych żołądka i jelit.

- Fluniksyna - szybko długo działająca przy niewielkim i średnio nasilonym bólu

- działa silniej i dłużej niż metamizol. Jednak zastosowanie fluniksyny uniemożliwia często postawienie diagnozy co do źródła bólu

- nie powinna być stosowana w terapii wstępnej

- niska toksyczność upoważnia do stosowania jej przy bólach pooperacyjnych, przy terapii i profilaktyce wstrząsu endotoksycznego

- zalecana jest przy bólach będących wynikiem stanów zap. jelit i otrzewnej.

- Finodyne - preparat przeciwbólowy, jego działanie związane jest z hamującym wpływem na ośrodki podkorowe a efekt obwodowy jest następstwem odczuwania bólu w zakończeniach nerwów czuciowych.

- Fenylbutazon - duża toksyczność

- nie stosować przy bólach kolkowych

- stosowany w leczeniu zmian klinicznych w układzie ruchu.

2. Środki sedacyjne

- przy ostrych bólach morzyskowych(rozciąganie się ściany jelit, tworzeniu się gazu w jelitach -pierwotne wzdęcie) wskazane jest w celu uspokojenia zw. podanie Ksylazyny (0,6 - 1,1 mg/kg. m.c.) co pozwala dokonać sondowania żołądka, badania rektalnego i nakłucia j. ślepego.

- przy bólach średnich podajemy ksylazynę w niskich dawkach co pozwala na uspokojenie zw. na około 30 min. i wykonanie badania diagnostycznego.

- podobne działanie uspokajające i p./bólowe wykazuje Romifidyna w dawce 80 μg/kg.m.c.

- Detomidyna - ma silniejsze działanie analgetyczne niż ksylazyna.

- w wyższych dawkach powoduje bradykardie, ↓ ciśnienia krwi, może powodować kładzenie się zw.

3. Opioidy (levometadon, butorfanol) - nie powinny być stosowane w monoterapi bo mogą prowadzić u zw. do ekscytacji w wyniku pobudzenia OUN i do pobudzeń lokomotorycznych, ataksji i depresji ukł. oddechowego. Jedynie butorfanol korzystnie uśmierza bóle morzyskowe u koni 100 μg/kg.m.c. i.v., wykazuje działanie analgetyczne przy wystąpieniu bólów trzewnych.

4. Kombinacje leków sedacyjnych i opioidów.

Ten schemat leczenia może być stosowany w silnych bólach towarzyszących niedrożności jelit, aż do momentu zabiegu operacyjnego (ksylazyna 0,5mg/kg. , ronifidyna 40μg/kg. lub detomidyna 10μg/kg. + butorfanol 25μg/kg lub levometadon 100μg/kg. Szczególnie ból wynikający z wystapienia niedokrwienia jelit i krezki (przemieszczenia części jelit, zmiany organiczne krezki) może być łagodzony przez kombinację środków uspokajających z opioidami.

Wszystkie nie narkotyczne leki p/bólowe, p/zap. hamują syntezę PG i przy dłuższym stosowaniu wywierają wiele działań nie pożądanych związanych najczęściej z przewodem pokarmowym. Powstanie tych zaburzeń jest wynikiem hamowania biosyntezy PGE, która wstrzymuje wydzielanie soku żołądkowego a zwiększa wydzielanie śluzu.

15

---