Konspekt

Odpady górnictwa z węgla kamiennego i brunatnego

Hubert Bąk i Paweł Cieniawa, Inżynieria Środowiska gr.1

Odpady górnicze są to masy ziemne lub inne skalne substancje stałe, a także nie będące ściekami substancje ciekłe, powstające podczas górniczych robót przygotowawczych, udostępniających, przeróbczych i eksploatacyjnych i nieprzydatne w miejscu lub czasie, w którym powstały.

Rodzaje Odpadów

Spośród odpadów powstających na skutek eksploatacji podziemnych złóż węgla, należy wyróżnić dwa zasadnicze rodzaje odpadów wydobywczych: odpady górnicze i przeróbcze.

1. Odpady górnicze pochodzą wprost z górniczych robót przygotowawczych oraz charakteryzują się dużą zmiennością składu petrograficznego. Ich skład ziarnowy zawiera się w przedziale 0-500 mm Podstawowym odpadem górniczym wytwarzanym w wyniku robót przygotowawczych, udostępniających i eksploatacyjnych jest skała płonna czyli skała którą uważa się za nieużyteczną w odniesieniu do eksploatowanej kopaliny

2. Odpady przeróbcze są to nieużyteczne produkty wzbogacania kopaliny o zawartości składnika użytecznego równej lub mniejszej od granicznej, przyjętej dla danego procesu wzbogacania i rodzaju nadawy. Odpady przeróbcze dzieli się na: gruboziarniste, drobnoziarniste oraz flotacyjne i inne mułowe. Szczególnym rodzajem odpadów przeróbczych są odpady flotacyjne, na które składa się bardzo drobna frakcja skały płonnej, zawierająca śladowe ilości minerałow użytecznych i dodatków stosowanych w procesach wzbogacania nisko okruszcowanych surowców mineralnych.

Wykorzystanie odpadów

Część odpadów wydobywczych jest poddawana odzyskowi w zakładach przeróbczych, w których wyodrębnia się z kopaliny składnik użyteczny, w wyniku czego otrzymywany jest surowiec (np. węgiel, kruszywo, inna kopalina użyteczna).

Drobnoziarniste odpady węglowe

Drobnoziarniste odpady węglowe mogą być stosowane do rekultywacji biologicznej i do odtwarzania żyzności terenów zdewastowanych.

Gruboziarniste odpady węglowe

Odpady gruboziarniste, mogą znaleźć zastosowanie jako składnik przy produkcji cementu.

Natomiast w wyniki sztucznego lub naturalnego spiekania odpadów gruboziarnistych uzyskuje się sztuczne kruszywo zwane łupkoporytem, które jest stosowane w drogownictwie i budownictwie.

Odpadów gruboziarnistych nierozmywających się można używać przy robotach ziemnych (nasypy, groble, obwałowania), drogowych oraz w budownictwie jako wypełniacz betonów.

Odpady przeróbcze

Pozostałość po odzyskaniu węgla (odpady przeróbcze) składuje się na składowiskach odpadów albo wykorzystuje jako podsadzka (materiał wypełniający pustki poeksploatacyjne powstałe w wyniku wydobywania surowców) lub w przemyśle materiałów budowlanych. Podejmowane są również próby odzyskiwania z odpadów powęglowych koncentratów metali, w tym glinu, żelaza, tytanu, germanu i galu.

Drobnoziarniste odpady przeróbcze

Odpady przeróbcze drobnoziarniste mogą być używane: przy produkcji ceramiki budowlanej (cegła, dachówka), produkcji cementu (dodatek do masy surowcowej), produkcji łupkoporytu, robót inżynieryjnych, drogowych i budowlanych).

Odpady flotacyjne

Odpady flotacyjne ze względu na dużą wilgotność oraz trudności w transporcie, nie znalazły szerszego zastosowania, choć na mniejszą skalę mogą być stosowane jako materiał do wypełniania zrobów w kopalniach lub do uszczelniania obiektów unieszkodliwiania odpadów wydobywczych (zwałowisk powierzchniowych), a te powstałe ze wzbogacania węgli koksowych można zastosować jako paliwo do produkcji ceramiki budowlanej.

Składowiska odpadów zajmują znaczne powierzchnie terenu i przyczyniają się do niekorzystnych zazwyczaj zmian w krajobrazie. Prowadzą do powstawania nieużytków antropogenicznych nie tylko w miejscu ich lokalizacji ale również w najbliższym otoczeniu. Odpady znajdujące się na składowiskach są potencjalnym źródłem przekazywania do środowiska ładunków zanieczyszczeń Mogą być przyczyną skażeń powietrza pyłami i gazami

Ilość odpadów na składowiskach sukcesywnie z roku na rok maleje, przede wszystkim z uwagi na ograniczenie wydobycia, ale również z uwagi na rosnącą ilość odpadów poddanych odzyskowi. Największa ilość odpadów została nagromadzona na obszarze województwa śląskiego. Funkcjonują tam 33 kopalnie oraz znajdują się 54 zakłady składujące odpady.

Aktualnie składowiska projektuje się i buduje zgodnie z wymaganiami zawartymi w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 24 marca 2003r. w sprawie szczególnych wymagań dotycząch lokalizacji, budowy, eksploatacji i zamknięcia, jakim powinny odpowiadać poszczególne typy składowisk odpadów (Dz. U. Z 2003r. Nr 61, poz. 549).

Pomimo wysokiego poziomu odzysku i unieszkodliwiania odpadów z wydobycia i przetwarzania węgla, aktualnego stanu gospodarki odpadami wydobywczymi nie można uznać za zadowalający. Jest to spowodowane wieloma czynnikami, do których należy zaliczyć:

• niedostatek technicznie, ekologicznie i ekonomicznie sprawdzonych technologii przeróbki kopalin i odzysku surowców odpadowych

• brak wystarczających mechanizmów ekonomicznych sprzyjających odzyskowi surowców odpadowych

• bariera kapitałowa przy wprowadzaniu nowoczesnych rozwiązań technologicznych w eksploatacji i obróbce kopalin

• brak jednolitego systemu informacji o odpadach