MIKROEKONOMIA

Wykład 1

SIŁY NAPĘDOWE WZROSTU NIERÓWNOŚCI MIĘDZY WSCHODEM I ZACHODEM; CZYNNIKI EUROPEJSKIEJ DOMINACJI W LATACH 1000-1700

• Powstanie miast handlowych we Flandrii i północnych Włoszech w XI i XII wieku

- Impuls do rozwoju przedsiębiorczości

- Zmniejszenie ograniczeń feudalnych dla kupna i sprzedaży własności (nieruchomości)

- Początek ochrony praw własności

• Rozwój rynków finansowych – banki, ubezpieczenia; Włochy XIV, XV wiek:

- Bezpieczne środowisko dla rozwoju dużych dalekomorskich kampanii handlowych

• Chrystianizacja ok. 380 roku:

-Zmiana natury małżeństw w Europie:

• Monogamia, inaczej, niż w świecie Islamu, starożytnej Grecji i Rzymie

• Zakaz dla konkubinatu, adopcji, rozwodów, powtórnych małżeństw, małżeństwa z wdowami

• Ograniczenia w przekazywaniu tytułów i majątku tylko do członków rodziny, w innym przypadku atuty przechodziły na kościół

- Ograniczenie lojalności do kast, grup, klanów; promocja indywidualności i akumulacji

• Zmiana etosu pracy: kto nie chce pracować, niech też i nie je (Św. Paweł)

• Reformacja (Marcin Luter), luteranizm, kalwinizm (Francja, Niemcy) versus Rzymsko i Greko-katolicyzm

POJĘCIE EKONOMII

• Adam Smith (1723-1790) „Bogactwo Narodów” 1776r. – początek ekonomii.

• Richard Cantillon (? – 1734) „Essai sur la nature de commerce en general” | „Ogólne rozważania nad naturalnymi prawami handlu” | 1755r.

Rzeczywistość gospodarcza zmieniała się na przestrzeni wieków. W związku z tym zmieniał się punkt widzenia ekonomistów na to, czym zajmuje się ekonomia.

• Ekonomia jest nauką badającą naturę i przyczyny bogactwa narodów (A. Smith)

• Ekonomia jest nauką o prawach rządzących produkcją i podziałem dóbr materialnych wytworzonych przez ludzi (D. Ricardo)

• Ekonomia jest nauką o stosunkach produkcji i wymiany (kierunek marksistowski)

EKONOMIA JEST NAUKĄ BADAJĄCĄ W JAKI SPOSÓB LUDZIE WYKORZYSTUJĄ ORGANICZNE ZASOBY BĘDĄCE W ICH DYSPOZYCYJNOŚCI, W CELU ZASPOKOJENIA RÓŻNORODNYCH POTRZEB MATERIALNYCH I NIEMATERIALNYCH.

Ekonomia jest nauką zajmującą się:

• Badaniem historii życia gospodarczego oraz rozwoju gospodarczego każdego kraju (kierunek historyczny)

• Badaniem rodzaju ludzkiego w jego codziennym życiu gospodarczym

• Badaniem działalności człowieka, która związana jest z osiąganiem i użytkowaniem rzeczy materialnych, niezbędnych do dobrobytu (kierunek subiektywny)

EKONOMIA POZYTYWNA, A EKONOMIA NORMATYWNA. MIKROEKONOMIA, A MAKROEKONOMIA.

Dwa sposoby podchodzenia do badań ekonomicznych:

• Ekonomia pozytywna – zajmuje się obiektywnym wyjaśnianiem reguł funkcjonowania gospodarki. Zajmuje się przedstawianiem rzeczywistości takiej, jaką ona jest. Ekonomia pozytywna zmierz do opisu rzeczywistości gospodarczej oraz wykrycia w niej prawidłowości. Odpowiada na pytania : jaka jest? Dlaczego taka jest?

• Ekonomia normatywna – zajmuje się sądami wartościującymi i zmierza do udzielenia odpowiedzi na pytanie: jak powinno być? W jaki sposób, jakimi środkami można osiągnąć stan pożądany?

Działy ekonomii:

• Mikroekonomia – koncentruje się na wyborach dokonywanych przez poszczególne podmioty gospodarcze: gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa i rząd oraz zajmuje się badaniem zjawisk i procesów zachodzących w różnych fragmentach gospodarki, na poszczególnych rynkach.

• Makroekonomia – zajmuje się badaniem gospodarki narodowej, jako całości. Odnosi się do „ogólnego obrazu” gospodarki, a nie szczegółów działalności gospodarczej.

MIKRO- I MAKRO-EKONOMIA: PRZEDMIOT BADAŃ

Przedmiot zainteresowania mikroekonomii:

• Czynniki wpływające na wielkość popytu i podaży

• Czynniki kształtujące ceny dóbr na poszczególnych rynkach

• Zależności między poszczególnymi elementami rynku

• Czynniki determinujące wybory konsumenckie

• Czynniki kształtujące wysokość zysków przedsiębiorstw

Przedmiot zainteresowania makroekonomii:

• Łączna produkcja i konsumpcja w danej gospodarce

• Globalna podaż produktów i usług oraz popyt na nie

• Ogólny poziom cen

• Stopa inflacji

• Stopa bezrobocia

• Globalne zatrudnienie i inwestycje, handel zagraniczny

• Dochody i wydatki budżetu państwa

GENEZA I ETYMOLOGIA EKONOMII CD.

• Pierwsze użycie słowa ekonomia 1615r.

- Antoine Montchretein de Vatteville „Traktat o ekonomii politycznej” – pouczenia, w jaki sposób państwa i narody mogą się bogacić dzięki mądrej polityce gospodarczej:

• ‘ekonomia’ – gospodarstwo

• ‘polityczna’ – odniesienie do gospodarstwa publicznego, społecznego, a nie indywidualnego

• Ekonomia polityczna przyjęła się – kraje anglosaskie

• Ekonomia społeczna (J.B. Say, 1762-1838) – Niemcy, Włochy, Polska do II wojny światowej:

- Nie przyjęła się w krajach anglosaskich

- Określnik „społeczna” mogła odzwierciedlać sympatie światopoglądowe

• Ekonomia narodowa (G. Ortesa, 1713-1790) – Niemcy

• Ekonomia – najbardziej popularne określenie

- Wprowadzone w Anglii – stolicy ekonomii, jako nauki

- A. Marshall (1842-1924) „Principles of Economics”

- W Polsce: wprowadził je A. Krzyżanowski (1873-1963)

DLACZEGO EKONOMIA MA DOPIERO 250 LAT?

Ze względu na niski stan zaludnienia w starożytności i średniowieczu żyło się łatwiej i dlatego zagadnienia gospodarcze nie absorbowały ludzi tak, jak dziś.

Problemy gospodarcze traktowano obojętnie, a niekiedy odnoszono się do nich z pewną pogardą, jako do czegoś podrzędnego.

- Starożytna Grecja, Rzym – czynności gospodarcze powinny być domeną niewolników, a wykonywanie ich przez wolnego obywatela byłoby dla niego uwłaczające

- Chrześcijaństwo – praca to nakaz moralny, jako obowiązek od Boga

Zagadnienia gospodarcze traktowano, jako zjawiska moralne. Starano się uzyskać odpowiedź na pytanie jak być powinno, a nie jak jest?

Warunki życia w starożytności i średniowieczu. W czasach tych życie przeobrażało się bardzo powoli. Jego formy przez długie lata trwały w stanie niezmienionym. Nie zmieniały się metody pracy w uprawianych wówczas dziedzinach: rolnictwie, rzemiośle i handlu. Brak możliwości obserwowania zmian.

W starożytności i średniowieczu występowały przeważnie monopole i ceny monopolowe – trudne do zbadania konstrukty.

CO SIĘ ZMIENIŁO W POŁOWIE UBIEGŁEGO TYSIĄCECIA?

• Europejskie odkrycia geograficzne w XV wieku w rejonie Karaibów i Ameryki:

- Hiszpania i Portugalia

- Imperium Brytyjskie i Francja

• Handel niewolnikami

• Poszukiwanie złota i srebra

• Rozwój handlu z Azją

• Podział pracy od rolnictwa do manufaktur – produkcja przed kapitalistyczna

• Początek rewolucji przemysłowej pod koniec XVIII wieku – transformacja strukturalna

Czynniki z dzisiejszej perspektywy:

• Inwestycje w maszyny i urządzenia – małe

• Inwestycje i poziom kapitału ludzkiego – małe

• Tania siła robocza

• Podniesienie jakości kapitału ludzkiego przez wynalazki (druk, żeglarstwo i nawigacja, rozwój kształcenia)

• Postęp techniczny (mizerny, kapitałooszczędny, energochłonny(biomasa))

• Globalizacja – wpływ na wzrost gospodarczy Europy i nierówności międzynarodowe

METODY BADAŃ EKONOMICZNYCH

Metoda – jest to sposób badania zjawiska i procesów w przyrodzie i społeczeństwie, czyli droga, którą należy iść w celu wykrycia prawidłowości rządzących rozwojem zjawisk i procesów obiektywnej rzeczywistości.

Zasady badań ekonomicznych:

• Poszukiwanie prawdy – dążenie do poznania rzeczywistego przebiegu zjawisk i związków zachodzących między nimi

• Uwzględnianie wielkości czynników wpływających na przebieg danego zjawiska

• Uwzględnianie okoliczności w jakich zachodzą badane zjawiska

• Krytyczne podejście do badanych zjawisk

• Bezstronność badacza – brak sympatii politycznych

• Stosowanie podstawowych zasad myślenia

Metoda badawcza umożliwia sformułowanie praw ekonomicznych.

Prawa ekonomiczne – to wykryte i opisane prawidłowości rządzące procesami gospodarczymi, czyli innymi słowy, stałe powtarzające się zależności (związki) między poszczególnymi elementami procesu gospodarowania.

• Prawa historyczne – działają tylko w określonych warunkach i mają ograniczenie czasowo-przestrzenne

• Prawa uniwersalne – dotyczą każdego czasu i miejsca, np.: prawo malejących przychodów, zagraniczności zasobów, prawo konkurencji itp.

Ustalenie związków między kategoriami ekonomicznymi prowadzi do sformułowania prawa ekonomii, a łączenie tych praw stwarza podstawię do konstruowania teorii ekonomicznych.

Teorie ekonomiczne – odwzorowują zjawiska prawidłowości gospodarczej, przedstawiają ogólny obraz procesów i zjawisk gospodarczych, operują pewnymi założeniami upraszczającymi rzeczywistość.