Komunikacja i mass media 22.11.2011

Społeczeństwo informacyjne: media a społeczeństwo

Charakterystyka społeczeństwa informacyjnego:

• Saturacja informacyjna

• Implozja mediów masowych i ich produktów

• Inwestycje w innowacje technologiczne ich dyfuzję

• Akceleracja procesów przenikania technologii informacyjnych i społeczeństwa

• Multiplikacja interfejsów kulturowo-technologicznych

• Informatyzacja podstawowych społecznych i politycznych instytucji (edukacja, sztuka, demokracja, wojskowość)

• Ekonomizacja informacji

• Przyrost profesji związanych z informacją

• Postępująca cyfryzacja i digitalizacja jako nowe formuły komunikacyjne

• Teleinformatyzacja komunikacji

• Powolna cyborgizacja

Argument 1: wnioskowanie i kwalifikowanie wraz ze wzrostem ILOŚCI danego czynnika, postępuje zmiana JAKOŚCIOWA całego środowiska

Argument 2: kwalifikacja: zmiany w sposobie życia i działania powstała na skutek informacji

Geologia pojęcia

• Jahoka shakai (społeczeństwo komunikujące się poprzez komputery)

• 1963 – japoński etnolog Tadao Umesao, artykuł „O przemysłach informacyjnych”

• 1983 – Yonei Matsuda „The infrmation socjety as post-industryial society”

• 1973 - Daniel Bell “The coming of post-industrial society”; cechy

  • Dominacja sektora usług w gospodarce oraz rozwój sektora czwartego (fonanse, ubezpieczenia itp.) i piątego (zdrowie, oświata, nauka)

  • Rosnące znaczenie specjalistów i naukowców w strukturze zawodowej

  • Centralne znaczenie wiedzy teoretycznej jako źródła innowacji i polityki

  • Nastawienie na sterowanie i rozwój techniki

  • Tworzenie nowych „technologii intelektualnych” jako podstaw podejmowania decyzji politycznych i społecznych

FAZY rozwoju społeczeństwa i odpowiadające im zasoby (wg. kryterium „więcej za mniej”):

1. Preindustrialne – ZIEMIA (wzrost produktywności w rolnictwie inicjuje przeniesienie się do fabryki) – pokonanie przyrody siłą fizyczną

2. Industrialne – KAPITAŁ (dzięki wzrostowi efektywności poprzez automatyzację produkcji i skuteczne zarządzanie, uzyskano dodatkowe zyski i zmniejszono liczbę pracujących, co umożliwiło wzrost zatrudnienia w sektorze usług) – pokonanie przyrody siłą maszyn

3. Postindustrialne – WIEDZA – zmaganie się miedzy osobami

Definicja

M. Casey – „Społeczeństwo, w którym informacja jest kluczowym elementem społeczno-ekonomicznej działalności i zmian”

M. Łuszczak i A. Pawłowska – wielowymiarowa rzeczywistość współtworzona przez cztery podstawowe substraty:

• Technologiczny – infrastruktura technologiczna = dostępność urządzeń służących gromadzeniu, przetwarzaniu, przechowywaniu i udostępnianiu informacji; mnogość kanałów przesyłania danych oraz łączenia ich w rozmaite konfiguracje

• Ekonomiczny – sektor informacyjny gospodarki; gałęzie produkcji i usług, które zajmują się wytwarzaniem informacji oraz technik informacyjnych, dystrybucją; duży udział tych dziedzin gospodarki w PKB

• Społeczny – wysoki odsetek osób korzystających w pracy, szkole i domu z technologii informatycznych = wysoki poziom wykształcenia

• Kulturowy – wysoki poziom kultury informacyjnej: stopień akceptacji informacji jako dobra strategicznego i towaru, odpowiedni poziom kultury informatycznej = opanowanie umiejętności związanych z obsługą urządzeń

„Społeczeństwo informacyjne”

Marc Uri Porat podzielił sektor informacyjny na trzy kategorie:

1. Finanse, ubezpieczenia i rachunkowość

2. Informacja kulturalna („przemysły” kulturalne)

3. „informacje wiedzy” (edukacja, patenty, zarządzanie, doradztwo)

Fritz Machlup – prekursor badań zjawiska na przełomie lat 50 i 60 XX w., w skład gospodarki informacyjnej wchodzą sektory:

1. Przemysł informacyjny: media komunikacyjne (radio, TV, telefon, poczta, usługi wydawnicze)

2. Urządzenia i usługi informacyjne (komputery, sprzęt telekomunikacyjny, prasa)

3. Prywatna i publiczna działalność naukowo-badawcza

4. Oświata (edukacja formalna, szkolenie wojskowe, biblia)

Unia Europejska a „SI”

1993 – Białą Księga o „Rozwoju, Konkurencyjnośći i Zatrudnieniu”; wpływ technologii informacyjnych na gospodarczy i społeczny rozwój Europy (zmniejszenie bezrobocia)

1994 – raport Martina Bangemanna; podstawą tworzenia SI są finanse sektora prywatnego i mechanizmy rynkowe, natomiast sektor publiczny powinien skupić się na regulacjach prawnych, ochronie obywateli i konsumentów oraz podnoszeniu świadomości społęczenstwa

Polityka Unii Europejskiej:

1. Rozwojem SI powinien kierować wolny rynek, stworzenie warunków uczciwej konkurencji na polu usług informacyjnych i telekomunikacyjnych

2. Zapewnienie powszechnego dostępu do usług, usług i aplikacji informacyjnych

3. Środki finansowe na rozwój SI z sektora prywatnego

4. Ochrona i promowanie róznic językowych i kulturowych

5. Ochrona prywatności i bezpieczny przepływ informacji

6. Rozwój współpracy z krajami mniej rozwiniętymi gospodarczo (Europy Środkowej i Wschodniej)

7. Uświadamienia nowych możliwości, jakie niesie SI; dostęp

Karta Praw Obywateli Społeczeństw informacyjnego

• 1999 – inicjatywa federacji europejskich stowarzyszeń informatycznych CEPIS (COunci

• „Informacja staje się dobrem użyteczności publicznej będziemy od niej zależni tak samo, jak od wody czy elektryczności”

1. Dostęp do Internetu oraz zasobów informacyjnych powinien być powszechny

2. Informacja musi być wiarygodna. Wszelkie ustalenia komercyjne (np. zamówienia w e-hanflu lub transakcje finansowe) winny być weryfikowane i wiążące dla obu stron. Potrzebne są regulacje gwarantujące autentyczność informacji i minimalizując ryzyko jej przechwycenia i sfałszowania

3. Obywatele muszą mieć możliwość działania w SI bez obaw, że dane dotyczące ich zgodnych z prawem zachowań i interesów mogą być wykorzystane przeciwko nim – zasada prywatności

4. Każdy musi być pewien, że dostępne są środki zadośćuczynienia w przypadku naruszenia autentyczności oraz prywatności informacji. Zasady odpowiedzialności zaś muszą być jasne i nie zdeformowane interesami silniejszych uczestników życia społecznego

5. Obowiązek umożliwiania zdobywania umiejętności potrzebnych do uczestnictwa w SI

Społeczeństwo informacyjne: genealogia

Jurgen Habermas:

• Uprzywilejowanie technicznego interesu poznawczego powoduje zanik sfery wartości jako regulującej działania społeczne

• Np. cybernetyczne pojmowanie kategorii „informacji”, wiedzy i komunikacji

• Dziedzictwo (pozywistycznego) Oświecenia = rozdział imperatywu (1) POZNANIA NATURY (rozum) i (2) POZNAWANIA WIEDZY, JAK GODNIE ŻYĆ (wola)

• Rozziew pomiędzy epistemologią (poznanie) i etyką (działanie)

• Racjonalne kierowanie zachowaniem – wszelka etyka musi być zgodna/wypływać z metafizyki = DEONTOLOGIA (deon, gr. – obowiązek, norma)

• „Jak należy działać?” – tak, jak nakazuje rozum

• Nauki empiryczne i techniczne rozwijają się w tradycji racjonalnej = „techniczna racjonalność”

• Ekonomiczność o efektywność – naczelne zasady komunikacyjne (recepcja w obrębie cybernetycznej teorii komunikacji)

• Równoległy wzrost irracjonalności w sferze codziennej praktyki (nieregulowana, gdyż pozbawiona dostępu do sfery wartości)

Walter Buckle, Sociology and Moren Systems Theory; twórca koncepcji modeli myślenia i społeczeństwie:

1. Mechanicy styczny – Pitrim Sorokin (mechanizm)

2. Organizmiczny – Herbert Soencer (współpraca)

3. Organiczny – Thomas Hobbes, Charles Darwin (konkurencja, rywalizacja)

4. Procesualny – G.H. Mead (gra asocjacji i dysocjacji)

5. Systemowy – La mettrie (organizacja)

Norbert Wiener – twórca myślenia cybernetycznego

Równowaga zależy od obiegu informacji w systemie: „za pomocą kontroli i komunikacji walczmy z tendencją natury do zdegradowania tego, co zorganizowane – tendencją wzrostu entropii”; konieczność doprecyzowania pojęcia informacji

• Cybernetyka = nauka o informacji; podstawowe kategorie: „porządek”, „cel”, „wzory komunikacji”, „feedback” (sprzężenie zwrotne)

• Feedback – przyczynek do ustanowienia koncepcji „systemowej autoregulacji” i „autoorganizacji” = „information processing” (rozumienie komputera jako procesora kognitywnych i społecznych procesów)

• Informacja (definicja cybernetyczna) = statystyczna dystrybucja elementów kodu w zestawie celu identyfikacji rzeczy i idei”

Claude Shannon – matematyczna teoria komunikacji

• Relacje abstrakcyjnej logiki są wyrażalne za pomocą kodu binarnego, co daje możliwość zapisania każdej operacji w tym kodzie i wykonania jej przez komputer – podstawowy paradygmat dla cognitive sciences

• Postępująca informatyzacja społeczeństwa Zachodu po II wojnie światowej

• Geopolityka zimnowojenna

• Cybernetyczno-systemowa koncepcja informacji upowszechniłą się w wymiarze społeczno-kulturowym i politycznym

• Rozwój komputeryzacji (eguły matematyzacji: modelowanie + redukcja do algorytmu)

• Imperatyw swobodnego (bez przeszkód) krążenia informacji w systemie = warunkiem zapobieżenia entropii (argument polityczny)

• INTELIGENCJA = najwyższy czynnik

Technologizacja więzi społecznych

Wpływ mediów cyfrowych na:

• Sposoby porozumiewania się

• Konstruowanie relacji i więzi

Zapośredniczenie cyfrowe tworzy transkultuowy porządek symboliczny, który na nowe redefiniuje [epistemologia] i wartościuje [aksjologia] komunikację

Malejąca liczba interakcji dokonywanych bezpośrednio na rzecz technologii cyfrowych:

1. eDemocracy / eGovernment

2. Commerce

3. Business

4. Learning

Cyfrowa strefa publiczna: TRANSKULTUROWA, TRANSGRANICZNA, TRANSNARODOWA

Determinizm strukturalistyczny = cyfrowe technologie medialne determinują i redefiniują najpierw podstawy i zachowania użytkowników, co generuje zmiany w zakresie nawiązywanych i rozwijanych przez ich więzi zbiorowych.

Technologizacja więzi społecznych

Technologie cyfrowe aktywizują nowe lub radykalizują dotąd nieobecne analogowe refiguracje środowiska i kultury implementowane przez media analogowe:

1. EKSTERYTORIALIZACJA

• Uzależnienie sfery antropologicznej i społecznej od związków z przestrzenią geofizyczną (i.e terytorium)

• Wykraczanie poza jej wymiary

• Erozja przestrzeni do wymiaru „dystansu”, „perspektywy”, „proporcji” zastąpione przez wirtualne kategorie „dostępu”, „bezmiejscowości”

• Powstają nowe społeczności wirtualne wymieniające się informacjami, tworzone przez rozproszonych po świecie uczestników

1. DESYNCHRONIZACJA

• Redukcja do formy natychmiastowości, tj. czasu rzeczywistego/online/live

• Proporcjonalne przyspieszenie do wzrostu prędkości dostępu danych i ich przetwarzania

• „bezczasowość” – użytkownicy mogą stosować szereg działań matematycznych wobec czasu i jego tempa: rozwlekanie, kompresja, przyspieszanie, dublowanie

1. BEZMATERIALIZACJA, ODCIELEŚNIENIE

• Ignorowanie i unieważnianie ograniczeń cielesnych; odcieleśnione wirtualne projekty tożsamościowe

• Potencjalna wariacyjność i tymczasowość

• Eksperymentowanie z przybieranymi „tożsamościami”

• Zagubienie w „odgrywanych rolach” wirtualnych, np. zgony w wyniku wyczerpania wielogodzinnym zaangażowaniem

„Społeczeństwo sieci” – Manuel Castells

„The information age: economy, socjety and culture” – źródłem przemian są niezależne od siebie procesy

1. Rewizja informacji

2. Gospodarczy kryzys kapitalizmu oraz radzieckiego socjalizmu

3. Rozwój kulturalnych ruchów społecznych

Nowoczesny model społeczeństwa, którego materialną (Internet) organizacyjną podstawą jest sieć.

SIEĆ = interfejsy nakładających się na siebie analogowych i cyfrowych środków komunikowania

EFEKTY:

1. „babelizacja” przestrzeni społecznej = teologiczna uniformizacja pod egidą technologii cyfrowych (Flusser: media cyfrowe = „boskość” – absolutna inność – poznanie poprzez połączenie)

2. Emergencja nowego indywidualizmu – „ego zglobalizowania”

3. Tele-proceduralność prawa (Bóg Starotestamentowy – kamienna tablica; kodeks wyryty na skale); bezpośrednio dostępne i możliwe do ciągłego ulepszania

(„Społeczeństwo cieni” – Manuel Castells)

Filary:

1. Bezczasowość („timeless line” – zdesencjalizowany czas) – nowe technologie (bio, info) niszczą biologiczne poczucie czasu oraz logiczną sekwencyjność jego ruchu, np. nowe reprodukcyjne technologie

2. Przestrzeń przepływów/strumieni („space of flows”)

• Zmniejszenie odległości przestrzennych między organizacjami społecznymi

• Łatwość i szybkość transmisji informacji

• Upadek logicznej koncepcji przestrzeni, np. hiperlink = burzy sukcesję rzeczy w czasie i przestrzeni poprzez natychmiastowe pokonywanie dystansu

Informacjonizm – techniczny paradygmat oparty na twierdzeniu o wzroście ludzkiej zdolności przetwarzania informacji i komunikacji napędzanym przez rewolucje w mikroelektronice, oprogramowaniu, inżynierii genetycznej, nanotechnologii