Co to jest praca socjalna?
Praca socjalna – jest profesjonalnym działaniem społecznym realizowanym w określonej przestrzeni i czasie, niezależnie od tego jaki charakter przybiera ukierunkowana jest na pomoc jednostkom i grupom.
Jakie są współczesne paradygmaty PS?1
*paradygmat-„ zbiór ogólnych” i ostatecznych przesłanek w wyjaśnieniu jakiegoś obszaru rzeczywistości, przyjętych w społecznościach uczonych – przedstawicieli danej dyscypliny naukowej, a następnie upowszechniony jako wzór myślenia w normalnych zbiorowościach użytkowników nauki.
*paradygmaty w PS
Paradygmat PS jako historyczne ukształtowanie działalności społecznej:
-wynik prawnie ukonstytuowanych systemów pracy społ. Jest narzędziem polityki społecznej, plonowania i rozwoju; obejmuje to: poradnictwo, indywidualną prace socjalną, pracę grupową, opiekę nad rodziną i dzieckiem, osobami starszymi;
- PS wiąże się również z administrowaniem, ośrodkami sieci pomocy społ.
Paradygmat jako działalności profesjonalna (autonomia profesji):
-kieruje wielostronną i złożoną wymianą między ludźmi a ich środowiskiem a poprzez różne formy działań pracowników socjalnych umożliwia pomyślny rozwój;
- skupia się nie tylko na rozwiązywaniu problemów społecznych ale tez na zmianie w społecznościach oraz w życiu indywidualnych osób rodzin i wspólnot poprzez włączanie ludzi do aktywnego uczestniczenia w życiu społecznym;
- wykorzystuje różnorodność doświadczeń w sferze pomocy społecznej metod technik praktyk socjalnych zgodnych z holistycznym zorientowaniem na osoby i ich środowisko życia
Paradygmat jako dyscyplina naukowa
- EUROPEJSKA PS jest kształtująca się dyscypliną nauk humanistyczno – społecznych
- ma charakter interdyscyplinarny, buduje i aplikuje własne teorie i metodologie, które determinują profesjonalizm jej działań a także tworzy jej charakter naukowy;- EUROPEJSKA PS ma przedmiot badań, który jest lub może być utożsamiony z przedmiotem badań nauk humanistyczno – społecznych
- odrębna tożsamość naukowa PS wynika z odmiennego sposobu postrzegania badania i działania na rzecz człowieka w różnych fazach jego życia i różnych sytuacjach wymagających pomocy
3 i 4 Co to jest teoria PS?
Jest interdyscyplinarną dziedziną wiedzy gdyż wykorzystuje dorobek teoretyczny, metodologiczny i diagnostyczny innych nauk; Zawiera definicje i twierdzenia o różnym poziomie ogólności, zdania opisowe i sądy o charakterze aksjologicznym, wskazania praktyczne; Zgodnie z pragmatycznymi podejściami teoria pracy socjalnej winna oferować wzory interpretacji praktyki i rozwijać wiedzę o badaniach, faktach i naturze działań w jej obszarze .
Klasyfikacja wg. Payn’a
teorie natury pracy socjalnej – koncepcje funkcji społecznych, calów i wartości pracy socjalnej, a koncentrują się one na genezie, istocie i zasadach organizacji pracy socjalnej oraz jej paradygmatach;
teorie praktyk pracy socjalnej – względnie wyodrębnione kompletne i wewnętrznie spójne koncepcje wyznaczające sposoby interwencji oraz projekty i strategie działań socjalnych;
teorie świata klientów – koncepcje dotyczące kwestii społecznych które dotykają ludzi i problemów życia społecznego, a także wyjaśniają zjawiska społecznej koherencji (spójnośći) Teorie świata klientów bezpośrednio korespondują z teoriami praktyki
4. antyopresyjna praca socjalna
- koncentruje się na rodzaju interwencji, która jest ukierunkowana na rozwój nowych form uczestnictwa wykraczającego poza tradycyjną pomoc sprzyjającą tylko integracji społecznej;
-polega raczej na wspieraniu klientów w kierowaniu ich własnym życiem, własnym doświadczeniem świata, takich działaniach, które korespondują z udziałem w różnych dziedzinach społecznej egzystencji.
5. wykluczenie społeczne
WYKLUCZENIE SPOLECZNE :-niezdolność bądź niemożność uczestnictwa w uznawanych za ważne aspektach życia społecznego: gospodarczego, politycznego, kulturalnego,
-niemożność uczestnictwa w normalnych aktywnościach obywateli w danym społeczeństwie,
Koncepcje społecznego wykluczenia:
a)koncepcje indywidualistyczne: -wyjaśniają zjawiska wykluczenia jako indywidualną nieadekwatność lub niekompetencję, która determinuje sytuację życiową jednostki dotkniętej tym procesem
-kojarzą przyczyny z jej indywidualnymi cechami lub predyspozycjami determinującymi wykluczenie,
b)koncepcje społeczne: -akceptują jego wymiar społeczno-strukturalny, systemowy czy też sytuacyjny,
-przesuwają środek ciężkości ku społecznym aspektom jego uwarunkowań w kierunku postrzegania tego procesu przez pryzmat społeczny, który wyklucza i marginalizuje,
-przesuwają środek ciężkości ku społeczeństwu które nie sprawdza się w zapewnieniu jednostkom i zbiorowością pełnego uczestnictwa w życiu społecznym. Wymiary społecznego wykluczenia:
-wyłączenie z aktywności zawodowej – np. bezrobocie
-wyłączenie z konsumpcji dóbr materialnych – np. ubóstwo
-wyłączenie ze spolecznści „normalnych” – np. niepełnosprawność, samotność
-wyłączenie z dostępu i uczestnictwa w kulturze (szczególnie elitarnej) – np. niedostatek, starość
-wyłączenie z mechanizmów wpływów i władzy – np. mniejszości narodowe, etniczne.
KONCEPCJA REFLEKSYJNEJ PRAKTYKI pracy socjalnej. trzy fazy:
-powrót do wcześniej nabytych doświadczeń
-powrót do towarzyszących uczuć związanych z tymi doświadczeniami (czyli uzmysłowienie sobie w pracy socjalnej uczucia)
-powrót do uczuć.-ocena doświadczeń poprzez zrozumienie ich powiązań i konsekwencji w aktualna sytuację .
Refleksyjna praktyk w pracy socjalnej: oznacza rodzaj konwersacji z sytuacją w której podejmuje się zawodowe działanie w kontekście różnych problemów oraz rozważa się alternatywne drogi rozumienia i rozwiązywania problemów,
-w procesie tym zdobyte wcześniej doświadczenia i wiedza oraz alternatywne myślenie i „otwarte” postrzeganie sytuacji stwarzają możliwość stosowania nowatorskich idei i form pracy, które równocześnie mogą sprzyjać profesjonalnemu rozwojowi,
-refleksja w pracy socjalnej oznacza powiązanie alternatywnych idei praktyki z szeroko pojmowaną rolą profesjonalisty społecznego jako pracownika socjalnego, jako pedagoga społecznego, jako animatora, jako terapeutę .Perspektywy refleksyjnej praktyki
-refleksja w pierwszym ujęciu wiąże się z tym że refleksja powinna nam towarzyszyć już w procesie diagnozy
-refleksja w drugim ujęciu wiąże się z namysłem nad możliwymi drogami wykorzystania profesjonalnej wiedzy i doświadczenia w zawodowym działaniu
-trzecia perspektywa-wyrosła na gruncie superwizji w pracy socjalnej a zgodnie z nią w praktyce pomocowej powinno się wykorzystywać wiedzę, że relacje z podopiecznym wpływają na ich relacje z innymi -pracownik socjalny ma świadomość swoich odczuć.
RODZINA RYZYKA to rodzina, która posiada zespół cech niepożądanych ze społecznego punktu widzenia, nie wypełnia swoich funkcji w związku z powyższym nie jest w stanie realizować zadań na nią nałożonych, stanowiące tym samym zagrożenia prawidłowości funkcjonowania rodziny jak i rozwoju jej poszczególnych członków (p.w. dzieci).(potencjalnie zagrożona):
-rodzina problemowa-którą dotykają problemy, trudności w stosunkowo krótkim czasie
-rodzina dysfunkcyjna-która nie wypełnia całkowicie lub częściowo jednej lub kilku funkcji na nią nałożonych
-rodzina patologiczna -dotykają ją określone patologie(alkoholizm, patologia, przemoc).Rodzina ryzyka charakteryzuje się zbiorem cech świadczących o dysfunkcyjności czy patologii, a wśród nich:
-niewydolnością materialną-niskie dochody rodziny lub ich brak, wynikający z utraty pracy, małej operatywności ekonomicznej rodziców, wielodzietności, choroby
-trudnymi warunkami mieszkaniowymi-nadmierne zagęszczenie, brak zaplecza sanitarnego, braki w podstawowym wyposażeniu
patologią społeczną w rodzinie -alkoholizm rodzica(ów), występowanie innych uzależnień, zaburzenia psychiczne, przestępczość, agresja słowna, fizyczna lub psychiczna,
-niska dojrzałością społeczno-emocjonalną rodziców- niska świadomość pedagogiczna, wadliwe postawy wobec dziecka, brak zainteresowania rozwojem dziecka i jego potrzebami,
-samotne rodzicielstwo- rozwód, separacja, utrata z jednego z małżonków, pobyt w zakładzie karnym, długotrwały wyjazd, panna samotnie wychowująca dziecko
-trudności wychowawcze z dziećmi-trudności dziecka w szkole, zachowania dewiacyjne,
- izolacja społeczna rodziny-brak lub zaburzone kontakty z rodzinami, sąsiadami.
PROGRAMY PRACY SOCJALNEJ na rzecz rodzin ryzyka:
a)Programy profilaktyczne-wspieranie rodzin z grup ryzyka: -programy informacyjne i edukacyjne socjalne-z udziałem wolontariuszy-programy dziennej opieki nad dzieckiem, Celem tych programów jest rozwijanie kompetencji opiekuńczo-wychowawczych rodziny, podnoszenie samooceny, stymulowanie krytycznego myślenia i poczucia sprawczości rodziny oraz działań społ. i motywacji do poprawy sytuacji rodziny
.b)Programy kompensacyjne: -programy edukacyjne i informacyjne-programy z udziałem wolontariuszy-programy socjalne i opiekuńcze. Celem tych programów jest zapobieganie umieszczenia dziecka w placówce specjalistycznej. Adresowane są do rodzin które już przeżywają wewnętrzne trudności. Koncentrują się one na działaniach ponoszących świadomość pedagogiczną rodziców, treningu umiejętności rodzicielskich, komunikacji oraz współuczestnictwa w przezwyciężaniu trudności, którego uczą się wszyscy członkowie rodziny za pośrednictwem pracownika socjalnego.
c)Programy interwencyjne: Są to tzw. programy intensywnej pomocy w utrzymaniu rodziny. Programy te koncentrują się na interwencji i terapii w sytuacji kryzysu rodziny związanego z trudnościami wychowawczymi i zagrożeniem rozwoju dziecka (zaniedbanie przemoc). Często w sytuacjach gdy istnieje konieczność czasowego umieszczenia dziecka poza rodziną oraz intensywnej pracy z rodziną w celu umożliwienia powrotu dziecka i przywrócenia jej zdolności wychowawczych.
PS – praca socjalna↩