Wychowanie do rekreacji to czynności wychowania w zakresie popularyzowania racjonalnych wzorów wolnoczasowych (reklamy), tworzenie różnorakich modeli organizowania czasu wolnego (organizacja zajęć rekreacyjnych), kształtowanie nawyków, przyzwyczajeń i postaw (czynny udział-własne przekonania).

Czas wolny dziecka jest to czas, który pozostaje mu po wypełnieniu obowiązków szkolnych, domowych, czynności organizacyjno - porządkowych, związanych z zachowaniem zdrowia i higieny.

Wypoczynek to fizyczne i psychiczne odprężenie po pracy, które jest niezbędne dla organizmu człowieka; może mieć charakter bierny i czynny.

Metoda wychowania to syntetycznie stosowany sposób postępowania wychowawcy zamierzający do takiego zorganizowania aktywności własnej wychowanków, aby w rezultacie wywołać w ich osobowości pożądane zmiany.

Formy nauczania (np.czynności ruchowej) to organizacyjna struktura ćwiczeń w kształtowaniu czynności ruchowej

Diagnoza to rozpoznanie jakiegoś stanu rzeczy i jego tendencji rozwojowych, na podstawie jego objawów, w oparciu o znajomości ogólnych prawidłowości (rozumowanie logiczne- dedukcja)

Samorozwój to proces samodzielnego nabywania w czasie wolnym wiadomości i umiejętności dla rozwoju swojej osobowości.

Emeryt (łc. emeritus „wysłużony”) - były pracownik, który po przepracowaniu wymaganej liczby lat i po osiągnięciu odpowiedniego wieku przechodzi na emeryturę.

Wychowanie do starości – termin upowszechniony przez prof. Aleksandra Kamińskiego (1903 – 1978); socjologa i pedagoga Uniwersytetu Łódzkiego. Wychowywać do starości dokonywane może być przez: rodzinę, społeczność sąsiedzką, zakłady pracy, związki i stowarzyszenia zawodowe, placówki kulturalno-oświatowe , placówki pomocy społecznej.

Zabawa jest formą aktywności człowieka, dobrowolnie (swobodnie) podejmowana przez jednostkę lub zespół, w której względy praktyczne, gromadzenie i wytwarzanie dóbr nie grają żadnej roli, natomiast dodatni tok emocjonalnych przeżyć, poczucie swobody działania i gra wyobraźni stanowią nieodzowny warunek odróżnienia jej od pracy.

Gra to wyższa forma zabawy, polegająca na respektowaniu ściśle określonych reguł, a przestrzeganie ich uczy poszanowania norm, umożliwia współdziałanie i integrowanie dla realizacji celów gry.

Motywacja- ogół czynników pobudzających człowieka do działania. Rodzaje motywacji: *Zewnętrzna- nagrody, kary *Wewnętrzna- realizacja celu z własnych pobudek. Charakterystyka motywacji: *Kierunek motywacji to kierunek działa (zainteresowanie, wartości) *Natężenie motywacji (siła, wielkość, intensywność) to siła działania.

Procesy motywacyjne- pełnią funkcję ukierunkowującą oraz pobudzającą w sterowaniu aktywnością człowieka

Staż rekreacyjny- wyznaczany czasem uprawiania określonej formy rekreacji.

Stan zaawansowania rekreacyjnego- to poziom wyznaczony specjalizacją w uprawianiu określonej czynności rekreacyjnej.

Potrzeba to biologiczny lub psychiczny stan motywacyjny, który ukierunkowuje zachowania jednostki na pewien cel. Potrzeby motywują zachowania ludzkie.

Wartości to przedmioty i przekonania, które dla jednostki są cenne (maja wartość materialną lub duchową). Stan materialny lub duchowy, odnosi się do tego co ceni człowiek lub grupa społeczna.

Grupa rekreacyjna to grupa społeczna stanowiąca zespół ludzi mających poczucie wewnętrznej więzi i zewnętrznej odrębności. Grupa rekreacyjna cechuje się: *Dużą atrakcyjnością (nieformalny charakter stosunków społecznych- dobrowolność, pozytywne zabarwienie emocjonalne- wspólne zainteresowania, bezkonfliktowość) *Dużym poziomem interakcyjności społecznej (podmiotowość, bezpośredniość, pozbawienie formalizmu) *Celem działania (prozdrowotny) *Łagodność norm (łagodny regulamin) *Facylitacją (mobilizacja w działaniu grupowym)

Wychowanie to świadomie organizowana działalność społeczna, której celem jest wywołanie określonych zmian w osobowości człowieka. Wychowanie ściśle związane jest z wychowaniem do rekreacji (sfera pożytecznych zmian w osobowości dla zdrowia człowieka).

Andragogika- dział pedagogiki zajmujący się zagadnieniami pochodzenia, ukierunkowania lub wspomagania procesów wychowania, kształcenia i samokształcenia osób dorosłych. Jest nauką o celach, przebiegu, warunkach, prawidłowościach i skutkach intencjonalnego kształcenia i wychowania ludzi dorosłych oraz ich samokształcenia i samowychowania.

Edukacja permanentna to proces ciągłego kształcenia, dotyczy podnoszenia kwalifikacji zawodowych, odświeżanie wiedzy i umiejętności w obrębie uzyskanej specjalności, nabywanie i rozwijanie gotowości i zdolności nadążania za postępem techniki i nauki.

Samowychowanie to samorzutne (zgodne z wzorami osobowości) kształtowanie i doskonalenie własnych postaw, charakteru, poglądu na świat, zdolności. Samowychowanie to proces samokształtowania osobowości, umożliwiający coraz lepsze realizowanie swoich aspiracji życiowych.

Bezrobocie to zjawisko braku pracy zarobkowej dla osób zdolnych do pracy i jej poszukujących.

Bezrobocie w ujęciu przedmiotowym- jest problemem ekonomicznym i oznacza brak równowagi pomiędzy podażą siły roboczej a popytem na pracę.

Bezrobocie w ujęciu podmiotowym- jest problemem społecznym i oznacza stan bezczynności zawodowej osób zdolnych do pracy i zgłaszających gotowość do jej podjęcia.

Turystyka obejmuje ogół czynności osób, które podróżują i przebywają w celach wypoczynkowych, służbowych lub innych, nie dłużej niż rok bez przerwy, poza swoim codziennym otoczeniem

ĆW

Rodzaje metod wychowania w pedagogice czasu wolnego:

• Metody wpływu osobistego (sugestia, perswazja, działanie przykładem osobistym, wyrażanie aprobaty i dezaprobaty)

• Metody wpływu sytuacyjnego (nagradzanie wychowawcze, karanie wychowawcze, instruowanie, przydzielanie funkcji i ról społecznych, ćwiczenie)

• Metody organizowania środowiska społecznego przez wychowanków (metody pracy grupowej- oddziaływanie przez role społeczne)

• Metoda zespołowego działania w różnych formach zajęć czasu wolnego (udział w stowarzyszeniach społecznych, klubach, zespołach artystycznych itp.)

• Metoda indywidualnego działania (np.czytelnictwo, gra na instrumencie, kolekcjonerstwo itp.)

• Metoda masowa (imprezy plenerowe sportowe, koncerty, zawody itp.)

• Metoda nauczania (sposób uczenia się oraz drogi systematycznego i skutecznego przekazywania wiedzy)

Metody nauczania:

• Słowne (wykłady, pogadanki, objaśnienia, zalecenia)

• Poglądowe (Pokaz, Film, Video, Ryciny)

• Praktycznego działa(Odtwórcze:*Profilaktyczne *Systematyczna *Kompleksowa, Twórcze: *Rozwiązywanie problemów *Poprzez szczegóły do całości)

• Myślowo-wyobrażeniowe (Ćwiczenie wyobraźni, Ćwiczenia wewnętrzne, Ćwiczenia ideomotoryczne)

Dydaktyczne zasady nauczania – racjonalny sposób postępowania ułatwiający uczenie się:

1.Świadomość 2.Aktywność (twórcza postawa) 3.Systematyczność 4.Utrwalenie (powtarzalność) 5.Wszechstronność 6.Poglądowość 7.Dostępność

Rodzaje form nauczania:

• Zabawowa

• Ścisła

• Fragmentów gry

• Formy gier (uproszczonej, szkolnej, właściwej)

• Wiązane

Metody realizacji obciążeń treningowych w rekreacji ruchowej (Kryterium kwalifikacji: *Ciągły charakter wysiłku *Przerywany charakter wysiłki)

1. Metody ciągłe (brak przerw wypoczynkowych; efekty: wytrzymałość ogólna, siłowa, szybkościowa)

2. Metody przerywane (przerwy wypoczynkowe niepełne; efekty: wytrzymałość ogólna, siłowa, szybkościowa, siła szybka i dynamiczna)

3. Metoda powtórzeniowa (pełne przerwy wypoczynkowe; efekty: wytrzymałość szybkościowa, siła szybka i maksymalna)

Metody socjotechniczne upowszechniania rekreacji:

• Informacja

• Poradnictwo

• Animacja (poruszyć, ożywić w działalności)

• Programowanie (planowanie działanie)

Metody badań naukowych stosowana w pedagogice czasu wolnego:

• Metody sondażu diagnostycznego (Ankietowanie,Wywiad)

• Eksperyment pedagogiczny

• Monografia pedagogiczna

• Analiza dokumentów (wytworzonych, „dzienniczków” ewidencji czasu wolnego i zajętego, programów, folderów)

• Studium indywidualnego przypadku (polega na tworzeniu biografii badanych- wyjątkowych osób)

Czas wolny dziecka i dorosłych - różnice:

1.Jest dłuższy 2.Charakteryzuje się większą kontrolą i opieką ze strony dorosłych 3.Większy jest w nim udział odpoczynku biernego 4.Charakteryzuje się mniejszą swobodą wyboru form i miejsca wykorzystania czasu wolnego (mniejsze urozmaicenie).

Czynniki powodujące zróżnicowanie w zakresie ilości czasu wolnego dzieci

1.Miejsce zamieszkania 2.Odległość domu do szkoły 3.Obciążenie nauką szkolną, pracami domowymi, rolnymi 4.Zawód i charakter pracy rodziców 5.Wielkość i struktura rodziny 6.Wielkość gospodarstwa rolnego 7.Pora roku, dzień tygodnia.

Funkcje czasu wolnego dziecka - dwa aspekty:

I Aspekt rozwojowy:

• sfera psychiczna (młody człowiek - poszukiwacz nowych wrażeń, odkrywca nowych obszarów, rozwój osobowości.)

• sfera fizyczna (rozwój i kształtowanie sprawności fizycznej)

• sfera społeczna (aktywizowanie jednostki, którego celem jest włączenie jej do życia w społeczeństwie - wyrabianie umiejętności świadomego i racjonalnego uczestnictwa w społeczeństwie).

II. Aspekt kompensacyjny

• wypoczynek (regeneracja sił fizycznych i psychicznych ucznia)

• rozrywka (dostarczenie różnorodnych wrażeń, radości i zadowolenia)

Zadania typowych środowisk wychowawczych w wychowaniu do rekreacji w okresie dzieciństwa.

Rodzina (biologiczna, adopcyjna, zastępcza) – zadania:

• Organizowanie czasu wolnego rodziny z uwzględnieniem potrzeb dziecka; zapewnienia dziecku czasu na: odpoczynek, zabawę, rozwój zainteresowań

• Organizowanie własnego czasu wolnego w taki sposób, aby były one właściwymi wzorami zachowań wolnoczasowych dla dziecka

• Tworzenie warunków do zdobywania przez dziecko licznych umiejętności przydatnych w zajęciach rekreacyjnych

• Wspólne wczasowanie: inicjowanie i uczestniczenie wraz z dzieckiem w różnorodnych formach rekreacji

• Zadbanie o to aby dziecko miało możliwość samodzielnego decydowania i organizowania części swojego czasu wolnego

Placówka opiekuńczo-wychowawcza (dom dziecka, internat)- zadania:

• Prawidłowa organizacja życia wychowanków w tak, aby wychowankowie mieli czas wolny

• Zadbanie o możliwie wszechstronne wyposażenie placówki w urządzenia i sprzęt potrzebny do różnorodnych form zajęć rekreacyjnych

• Organizowanie i udział różnych form zajęć czasu wolnego, prowadzonych przez wychowawców lub specjalistów

• Inicjowanie i umożliwianie wychowankom uczestnictwa w ofercie wolnoczasowej środowiska lokalnego

• Wygospodarowanie środków finansowych dla udziału w odpłatnych formach rekreacji w placówkach i instytucjach danego środowiska (np. kina, teatry).

Szkoła (podstawowa i gimnazjum) – zadania:

• Uwzględnienie w programach: kształcenia, wychowania i profilaktyki zadań z zakresu wychowania do rekreacji;

• Kształtowanie różnorodnych sprawności i umiejętności przydatnych w zajęciach wolnoczasowych;

• Organizowanie zajęć pozalekcyjnych, rozwijających różnorodne zainteresowania i formy aktywności

• Inspirowanie i organizowanie zbiorowych form uczestnictwa w kulturze (wyjścia do kin, teatrów, muzeów)

• Zadbanie o właściwą higienę wypoczynku podczas przerw międzylekcyjnych a także rekreacji śródlekcyjnej w klasach młodszych.

Podstawowe czynniki warunkujące ilość czasu wolnego wśród młodzieży:

1.Wiek i status społeczny (ucząca, pracująca) 2.Rodzaj szkoły (średniej, wyższej) 3.Organizacja zajęć w szkole i w domu (harmonogram dzienny, tygodniowy) 4.Istniejące trendy kulturowe,chętnie przyjmowane i naśladowane są przez ludzi młodych 5.Warunki materialne rodziców i opiekunów (warunki mieszkaniowe i stan zamożności) 6.Zainteresowania 7.Rodzaje środków masowego przekazu istniejące w domu rodzinnym 8.Wykształcenie i kultura życia codziennego rodziców (zawód, hobby oraz zwyczaje kulturowe rodziny) 9.Sposoby spędzania czasu wolnego w rodzinie w dni powszednie i świąteczne 10.Wytworzone tradycje oraz nawyki w zakresie kulturalnego i aktywnego wypoczynku 11.Środowisko lokalne (małe, duże miasto, wieś) 12.Rozwój bazy rekreacyjnej w danym środowisku (boiska, baseny, lodowiska) 13.Grupa rówieśnicza

Sposoby spędzania wolnego czasu przez młodzież – czynniki:

1. Związane z przyjętymi na siebie obowiązkami (Dokształcania, Pomocy rodzinne, Religijnymi, Działalności organizacyjno-społecznej)

2. Związane z aktywnością podmiotu w dziedzinie (Artystycznej, Technicznej, Sportu i rekreacji fizycznej, Turystyki)

3. Związane z odbiorem kultury (Formy odbioru przez środki masowego przekazu (TV, radio, prasa, książki))

4. Związane z uczestnictwem w życiu społecznym (Niezorganizowane spotkania z kolegami (spacery, spotkania osiedlowe), Zorganizowane spotkania towarzyskie (w kawiarniach, klubach), Przebywanie z sympatią, Prace społeczne na rzecz środowiska)

5. Związane z realizacją indywidualnych zamiłowań (Różnego rodzaju hobby (sportowe, kolekcjonerskie), Bierny wypoczynek)

6. Zachowania o charakterze patologii społecznej (Nałogowe picie alkoholu, Narkomania, Nadużycia seksualne, Przestępczość)

Wzory zachowań młodzieży miejskiej

• Intelektualny (zespoły zainteresowań, dokształcania, spotkania dyskusyjne)

• Społeczny (organizacje społeczne, akcje charytatywne)

• Artystyczny (czynna amatorska twórczość artystyczna)

• Techniczny (zajęcia techniczne)

• Sportowy (aktywność sportowa, rekreacyjna, turystyczna)

• Kulturalny (bierne uczestnictwo w kulturze)

• Towarzyski (udział w swobodnych spotkaniach koleżeńskich)

• Patologiczny (czynności nałogowe)

Wzory zachowań młodzieży wiejskiej

1. Amator środków masowego przekazu jest to wzór zachowań polegający na Lekturze książek i prasy, Słuchania radia, oglądaniu telewizji

2. Amator aktywności grupowej jest to wzór który sprzyja takim zachowaniom jak Rozmowy towarzyskie, Pogawędki, Zorganizowane i spontaniczne przebywanie w grupie osobniczej.

3. Amator aktywności rozrywkowej jest to wzór zachowań towarzyskich (w zabawie tanecznej, dyskotece itp.)

4. Amator aktywności twórczo-ekspresyjnej wzór związany z: Uczestnictwem w zespołach teatralnych, wokalno-muzycznych itp., Zainteresowaniami własnymi, hobby, Udziałem w zorganizowanych grupach dyskusyjnych

5. Amator aktywności ruchowej wzór zachowań związany z :Stałym uprawianiem sportu (zawodnik klubu sportowego), Aktywnością sportowo-rekreacyjną

6. Amator konsumpcji kulturalnej wzór zachowań związanych z udziałem w: Seansach kinowych, Widowiskach teatralnych, Widowiskach sportowych

7. Amator aktywności patologicznej (czynności nałogowe)\

Główne tezy dotyczące czasu wolnego młodzieży:

• Czas wolny młodzieży jest pozytywnym objawem pod warunkiem, że jest racjonalnie zagospodarowany

• Edukacja ustawiczna (ciągła) jako warunek racjonalnego zagospodarowania czasu wolnego

• Jednym z warunków zagospodarowania czasu wolnego jest wyrównanie szans edukacyjnych młodzieży

Główne formy zagospodarowania czasu wolnego przez emerytów:

• Życie rodzinne [ w tym opieka nad wnukami]

• Aktywność społeczna [ polityczna, samorządowa, działacza sportowego w stowarzyszeniach itp.]

• Uczestnictwo w życiu wspólnoty wyznaniowej.

• Realizacja swoich zainteresowań, pasji, hobby, ukształtowanych jeszcze w okresie aktywności zawodowej. [ kolekcjonerstwo, majsterkowanie, działka, hodowla np. gołębi ]

• Aktywność w amatorskim ruchu artystycznym [plastyka, literatura, teatr, muzykowanie, śpiew, kabaret itp.)

• Różnorodne formy rekreacji [ spacery, turystyka, zajęcia para-sportowe, gry stolikowe (karty, warcaby, szachy) i inne.

Rodzaje zabaw:

1. Ze względu na współzawodnictwo (Przeprowadzane w formie swobodnej lub rywalizacji)

2. Ze względu na charakter czynności (Ze śpiewem i przy muzyce, Ożywiające, Orientacyjno-porządkowe, Na czworakach, Bieżne, Rzutne, Koordynacyjne, Kopne, Skoczne, Z mocowaniem i dźwiganiem)

Rodzaje gry:

• Proste (jednopodmiotowe)

• Złożone (wielopodmiotowe)

• Specjalistyczne (techniczne)

• Taktyczne

Metodyka prowadzenia zajęć w zabawach i grach:

1. Część wstępna (wprowadzająca)- uwzględnia:Poziom umiejętności i sprawności grupy, Racjonalność ćwiczeń, Żywe tempo, Bezpieczeństwo ćwiczeń, Miejsce prowadzenia zajęć, Zastosowanie sprzętu i przyborów

2. Część główna- zadania: *Nauczanie i doskonalenie umiejętności utylitarnych, sportowych i rekreacyjnych *Rozwijanie i kontrola postępu sprawności motorycznej *Wdrażanie wychowanków do samooceny i samokontroli

3. Część końcowa- zadania: Uspakajające, Korekcyjne

Wartości gry (wg.Naglaka):

1. Psychiczne

   1. Zaspakajają potrzeby Wyczynu, Zabawy, Kompensacji, Stowarzyszenia

   2. Ułatwia reakcje Werbalne, Emocjonalne, Motoryczne

2. Utylitarne

   1. Doskonali czynności Umysłowe, Manipulacyjne z piłką, Lokomocyjne

   2. Uczy współpracy

3. Widowiskowe (Dostarcza Wzruszeń i Sytuacji wychowawczych)

Rola gier:

• Pomagają określić poczucie własnej wartości

• Kształtują umiejętność podejmowania szybkiej i trafnej decyzji

• Zaspakajają potrzebę łączenia i przebywania w grupie

• Są polem rywalizacji i współdziałania

• Bogate źródło bodźców wychowawczych i rozwojowych

• Udział wszystkich chętnych bez względu na wiek, płeć, umiejętności ruchowe i techniczne

• Zmuszają do myślenia i antycypowania zdarzeń

• Uczą dyscypliny i odpowiedzialności

• Pomagają poznać osobowość (dominacja-podporządkowywanie, bierność- aktywność)

• Podnoszą zakres sprawności ruchowej i fizycznej

• Podnoszą wydolność układu oddechowego i krążenia

• Podnoszą poziom zdolności kondycyjnych i koordynacyjnych

• Zaspakajają potrzebę ruchu, wyżycia się

• Umożliwiają ujawnianie reakcji zewnętrznych (gniew, radość)

W

Cechy charakterystyczne czasu wolnego:

1. Autohedonizm, autoteliczność- aktywność sama w sobie (wrodzona) jako cel- jako źródło przyjemności

2. Dobrowolność- podejmowanie aktywności zgodnej z własną wolą i zainteresowaniami

3. Bezinteresowność- działania podejmowane bez motywów ekonomicznych

4. Obniżony poziom samokontroli emocjonalnej- działanie dla przyjemności i zabawy

5. Nieformalny charakter działania- obniżona dyscyplina w działaniu- w stosunku do czynności codziennych

Motywacja- Prawo Yerkesa-Dodtsona -zależność między poziomem pobudzenia organizmu a poziomem wykonania zadania (i liczbą błędów).

I Prawo mówi, że zależność ta jest krzywoliniowa, czyli że istnieje optymalny poziom pobudzenia przy którym dane zadanie jest wykonywane najlepiej.

II Prawo mówi, że im trudniejsze jest zadanie, przed którym stoimy, tym niższy powinien być poziom optymalnego pobudzenia

Mechanizm regulacji zachowania wolnoczasowego – 3 ogniwa:

• System sterowania- oparty na metabolizmie informacyjnym (wartość bodźca (zasób informacji) realność zrealizowania wartości bodźca)

• System zasilania- oparty na metabolizmie energetycznym (kondycja fizyczna)

• System wykonawczy, charakteryzujący możliwości ruchowe realizacji bodźca dla zachowania wolnoczasowego (poziom zdolności umiejętności)

Mechanizmy motywacyjne regulujące zachowanie w czasie wolnym:

• Mechanizm homeostatyczny- to potrzeby usuwające napięcie motywacyjne, np. potrzeba aktywności, wypoczynku. Ma charakter ochronny, przywraca pożądany stan emocjonalny- jest typowym zachowaniem rekreacyjnym.

• Mechanizm heterostatyczny- wyższe potrzeby, z reguły nie redukują napięcia emocjonalnego, ale często to napięcie potęgują, np. turystyki górskiej o różnym poziomie niebezpieczeństwa

Rodzaje motywów w rekreacji ruchowej wykonywanej w czasie wolnym:

• Motywacje bezpośrednie,związane z:

  • Przeżywaniem swoistego zadowolenia na tle aktywności rekreacyjnej

  • Przyjemnością estetyczną (piękno ciała, sprawność fizyczna)

  • Chęcią wykazania odwagi i zdecydowania przy wykonaniu trudnych zadań

  • Chęcią współzawodnictwa

  • Dążeniem do doskonalenia własnej osobowości

• Motywy pośrednie:

  • Poprawienie sprawności fizycznej

  • Doskonalenie własnych cech (fizycznych, psychicznych)- w wymiarze utylitarnym

  • Poprawa zdrowia fizycznego i psychicznego

  • Poczucie obowiązku w uprawianiu aktywności rekreacyjnej (kształtowanie postawy, np. zdyscyplinowanie siebie-samorozwój)

Źródła różnic indywidualnych w zachowaniu wolnoczasowym- podział ze względu na pochodzenie- czynniki:

1. Czynniki wrodzone (temperament, poziom energetyzmu organizmu, neurotyzm)- wyznaczające potrzeby aktywności, stymulacji i zabawy. Neurotyczność: *Melancholik *Flegmatyk *Sangwinik *Choleryk

2. Czynniki nabyte (wychowawcze, środowiskowe)- wyuczone sposoby spędzania czasu wolnego

Rodzaje czynników determinujących wolnoczasowe zachowanie człowieka:

• Biologiczne (stan zdrowia, poziom sprawności, poziom wydolności, typ budowy ciała)

• Społeczno-demograficzne (płeć, wiek, miejsce pobytu, wykształcenie, zawód)

• Gospodarczo-ekonomiczne (sytuacja ekonomiczna, ilość wolnego czasu, dostępność do urządzeń rekreacyjnych)

• Psychiczne (determinanty osobowościowe i nawykowe)

Hierarchia potrzeb według koncepcji Masłowa. *Intuicja: niższe (podstawowe) i wyższe potrzeby *Warunkiem zaspokojenia potrzeb na wyższym poziomie jest zaspokojenie potrzeb na niższym poziomie.:

1. Potrzeby samorealizacji

2. Potrzeby uznania

3. Potrzeby przynależności i miłości

4. Potrzeby bezpieczeństwa

5. Potrzeby fizjologiczne

Potrzeby zaspokajane w działaniu wolnoczasowym człowieka:

• Potrzeba wypoczynku i relaksu- regeneracja sił, zapewnienie odmienności w życiu codziennym

• Potrzeba aktywności psychofizycznej- kompensacja w działaniu fizycznym i psychicznym

• Potrzeba zmiany trybu i środowiska życia

• Potrzeba emocji- zmienność stanów psychicznych, np. gorycz porażki, radość zwycięstwa, uczucie przyjaźni

• Potrzeba obniżenia poziomu samokontroli- „rozluźnienia”

• Potrzeba agresji- jako pierwotny instynkt gwarantujący przetrwanie (np. pozytywna agresja w rywalizacji sportowej)

• Potrzeby ambigonalne (prestiż, uznanie)- „motor napędowy” działań człowieka,ale niezaspokojenia prowadzą do frustracji

• Potrzeby poznawcze np. aktywność turystyczna w poznaniu środowika

• Potrzeby rozwoju i samorealizacji- jako realizacja własnych wartości

• Potrzeby estetyczne- aktywność w poznawaniu przyrody, kultury, w doskonaleniu własnego ciała-sylwetka

• Potrzeby społeczne- przynależność do grupy, kontakt społeczny

Cele edukacji do rekreacji:

• Cele użytkowe- praktyczne (rozwój fizyczny, kondycyjny, estetyczny, zgrabna sylwetka)

• Cele witalne- prozdrowotne

• Cele duchowe- rekreacja jako system wartości w odczuciu osobistym

• Cele ideowe- wyższe cele (mające charakter polityczny, np. rekreacja- zdrowe społeczeństwo, religijne)

• Cele hedonistyczne- przyjemnościowe (wynikające z aktywności relaksacji, emocjonalnych doznań)

Wpływ aktywności w czasie wolnym na rozwój osobowości człowieka- dotyczy:

• Kształtowania równowagi pomiędzy spontanicznością a samokontrolą (harmonijny rozwój sfery emocjonalnej)

• Zaspokojenia potrzeb (utrzymuje równowagę funkcjonalną organizmu)

• „Otwarcia” nowej przestrzeni (rozwój zainteresowań, rozwój ukrytych pragnień)

• Stymulacji potrzeb (przełamywanie barier własnej wartości, kontaktów społecznych)

• Kształtowania systemu wartości, aspiracji i postaw

• Rozwijania swoich zainteresowań

• Kształtowania swojego charakteru, ucząc się opanowania, odpowiedzialności i zaradności

• Kształtowania swoich stosunków z innymi ludźmi

Psychologiczne bariery (przeszkody) w rekreacji fizycznej:

• Poznawcze- dotyczą wiedzy w poznawanych aspektach rekreacji

• Ideologiczne- dotyczą postaw i poglądów w pozytywnej stronie aktywności ruchowej, w kształtowaniu wartości dla rozwoju osobowości lub brak wzorców ze strony sportowców, niski poziom propagandy w pozytywnej płaszczyźnie rekreacji ruchowej wśród społeczeństwa

• Kulturowe- związane z wzorcami zachować w danym społeczeństwie

• Psychologiczne-związane z brakiem motywacji i potrzeb dla rekreacji ruchowej, przełamywanie barier i kompleksów indywidualnych

Czas wolny- rodzaje:

• Czas wolny krótki- pozostający do dyspozycji człowieka po obowiązkach przy pracy zawodowej, prac domowych i konieczności fizjologicznych (sen, spożywanie pokarmów itp.)

• Czas wolny średni- występuje w okresie weekendowym

• Czas wolny długi- czas urlopowy

• Czas wolny sytuacyjny-(dzieci w wieku przedszkolnym, osoby nieuczące się, niepracujące) czas ten może być czasem niepożądanym- o wartości negatywnej.

Rekreacja jako forma zachowań w czasie wolnym może być (przyczynia się):

1. Czynnikiem ułatwiającym socjalizację człowieka (nabycie zachowań i norm społecznych)

2. Środkiem w procesie komunikowania się ludzie (kontakty umożliwiające wymianę poglądów)

3. Czynnikiem integrującym społeczności ludzkie (wytworzenie więzi emocjonalnych)

4. Czynnikiem demokratyzującym (zmniejszenie dystansów, wzajemna atrakcyjność niesprzeczność interesów)

5. Elementem kształtującym wzory zachowań i styl życia człowieka

Główne cechy „rekreacyjnego stylu życia”:

1. Aktywność i samostanowienie (aktywny charakter działań, podejmowanie decyzji zgodnych z własnymi przekonaniami )

2. Spontaniczność w działaniu (emocjonalne i uczuciowe czynności)

3. Kontakty społeczne- bazujących na afiliacji i towarzyskich potrzebach człowieka

4. Odprężenie, dobre samopoczucie, relaks

5. Przyjemność- rozrywka, zabawa

Różnice sport rekreacyjny-sport wyczynowy:

1. Amatorstwo - Zawodnictwo, komercjalizacja 2. Kameralność, intymność - Pokazowość (show) 3. Wszechstronność - Wąska specjalizacja 4. Współzawodnictwo jako forma urozmaicenia - Współzawodnictwo jako środek selekcji i eliminacji 5. Znaczenie autoteliczne - Znaczenie instrumentalne 6. Powszechność, masowość – Elitarność 7. Spontaniczność - Samokontrola, kalkulacja 8. Dowolność w interpretacji reguł i zasad - Rygorystyczne przestrzeganie przepisów

Tezy wolnoczasowej aktywności rekreacyjnej

• Człowiek jako istota aktywna (ruchliwa) w swojej naturze będzie zawsze aktywna w działaniu wolnoczasowym

• Człowiek jako istota rozumna zawsze wybierze aktywność w działaniu wolnoczasowym.

Zadaniem wychowania do rekreacji jest:

1. Rozbudzenie zainteresowań i potrzeb rekreacyjnych

2. Wzmacnianie motywacji praz kształtowanie systemu wartości i postaw do rekreacji

3. Zapoznanie z nowymi formami rekreacji oraz wyrabianie umiejętności wyboru właściwej formy rekreacji

Formy wychowania do rekreacji:

• Upowszechnianie- informacja, reklama, propaganda rekreacyjna

• Animacja- animo- ożywić, pobudzić do działania (Animator- instruktor- zorganizowane formy zajęć rekreacyjnych)

• Nauczanie- jako forma wychowania do rekreacji

• Poradnictwo- udzielanie informacji w zakresie możliwości wyboru i sposobie aktywności rekreacyjnej

• Autodedukcja- świadome i aktywne formy wychowania do rekreacji- jednostka posiada wiedzę o działaniu rekreacyjnym

Funkcje kształcenia dorosłych:

1. Kompensacyjna- wypełnienie braków w kształceniu szkolnym dorosłych

2. Kształcenia(nauka określonego zawodu), dokształcania (uzupełnianie wiedzy) i doskonalenia zawodu (aktualizacja wiedzy i umiejętności)

3. Regulująca- zaspakajająca niezbędne potrzeby czasu wolnego dorosłych

Zadania andragogiki czasu wolnego:

1. Popularyzowanie wzorów (także osobowych) wartościowych sposobów wykorzystywania czasu

2. Organizowanie różnorodnych przedsięwzięć, imprez, otwartych [masowych], jako oferty do wyboru przez osoby dorosłe;

3. Organizowanie działalności instytucji i inicjowanie tworzenia stowarzyszeń, organizujących klubowe formy aktywności wolnoczasowej [sportowej, turystycznej, artystycznej, społecznej itp.];

4. Podejmowanie się roli instruktora, trenera, specjalisty, doradcy, wspierającego jednostki i grupy osób, pragnących realizować określony typ działalności w sferze czasu wolnego, a wymagających kwalifikacji specjalistycznych;

5. Organizowanie zawodów, przeglądów, konkursów, festiwali itp. w tych wszystkich dziedzinach aktywności wolnoczasowej, dla których możliwość współzawodniczenia, spotkań i wymiany doświadczeń dla ich uczestników stanowić może ważny bodziec motywujący do doskonalenia swoich działań.

Podstawowe dziedziny aktywności wolnoczasowej osób dorosłych [model - wzorzec]:

• Aktywność sportowa [niewyczynowa].

• Turystyka [w tym kwalifikowana].

• Uczestnictwo w kulturze [odbiór treści kultury].

• Amatorska twórczość artystyczna.

• Samokształcenie [kształcenie nieobligatoryjne]

• Działalność społecznie użyteczna [wolontariat]