Polityka społeczna

Polityka społeczna – działalność państwa, samorządów i organizacji pozarządowych, zmierzający do kształtowania ogólnych warunków pracy i życia ludności, prorozwojowych struktur społecznych oraz stosunków społecznych opartych na równości i sprawiedliwości społecznych, zaspokajanie podstawowych potrzeb człowieka.

Cele:

• Warunki do pracy

• Prorozwojowe struktury społeczne (rodzina, edukacja, praca, kapitał ludzki)

• Sprawiedliwe i odpowiednie warunki i równość szans na starcie

Kwesta społeczna – błędne działanie, błędny rozwój ładu społecznego względem celu realizacji wspólnego dobra. Konkretny problem o dużej społecznej dotkliwości, wytwarzający sytuacje krytyczne.

Ma wymiar:

• Lokalny (powiat, region, gmina)

• Narodowy

• globalny

Zakres:

• szeroki – najważniejsze problemy społeczne

• wąski – polityka socjalna – polityka świadczeń socjalnych

Podział ideologiczny:

• lewicowy (socjaldemokratyczny) – wyrównanie szans, duży udział państwa

• prawicowy (liberalny) – mały udział państwa, pomoc tylko tym którzy nie są w stanie sami zaspokoić swoich potrzeb

Klasyfikacja podmiotów:

• podmioty ustalające prawo (parlament, prezydent, rząd)

• podmioty realizujące (ministerstwa, urzędy, szpitale, szkoły)

• podmioty pozarządowe (związki zawodowe, fundacje)

• zakłady pracy

międzynarodowe podmioty polityki społecznej:

• ONZ (UNESCO, FAO, WHO, UNICEF)

• Konfederacja związków zawodowych (wolnych, światowa i chrześcijańska)

• MOP (1919 kapitulacja wersalska; polska sygnatariuszem)

Polityka społeczna to:

• Nauka – definicja, cele, źródła, przedmiot wykładowy, badania naukowe, procedury, statystyki

• Działanie

  • Umożliwienie ludziom przezwyciężenia trudnych sytuacji

  • Zaspokojenie niezbędnych potrzeb życiowych

  • Godne warunki życia

  • Organizacja pomocy – infrastruktura społeczna

  • Analiza i ocena zjawisk rodzących zapotrzebowanie na świadczenia pomocy społecznej

  • Przyznanie i wypłacanie świadczeń

  • Pobudzanie społecznej aktywności

  • Działalność zawodowa

• Zadania gminy:

  • Ośrodki społeczne i opiekuńcze

  • Pomoc rzeczowa

  • Schronienie, posiłek i ubranie dla potrzebujących

  • Świadczenia zdrowotne

  • Pogrzeb osoby samotnej

• Zadania powiatu

  • Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie

  • Strategia rozwiązywania kwestii społecznej

  • Poradnictwo

  • Ośrodki kryzysowe

  • Informacje

• Formy pomocy społecznej

  • Pomoc rzeczowa

  • Usługi opiekuńcze

  • Pomoc instytucjonalna

  • Pomoc finansowa

świat
1601	Ustawa o prawie ubogich (Anglia) – pomoc finansowa z podatku od własności, gminy – obowiązek nad biednymi.
1834	Nowa ustawa o prawie ubogich (Anglia) – niemożność znalezienia pracy, utrzymania bytu, to znak zdeprawowania moralnego.
1833	Budowa szkół (Anglia)
1847	Dotowanie kształcenia (Anglia)
1875	Ustawa o zdrowiu publicznym
1880-1930	Kryzys. Słabość systemu zabezpieczeń społecznych (problemy społeczne, liczne migracje), lata eksperymentów i poszukiwań
1881	Be składowy system emerytalny – osoby po 6o roku życia dostawały zasiłki od państwa (Dania)
Otto Von Bismarck	1883 – obowiązkowe ubezpieczeni chorobowe 1884 – obowiązkowe ubezpieczenie wypadku przy pracy 1889 – obowiązkowe ubezpieczenie od starości i inwalidztwa
1911	Obowiązkowe ubezpieczeni od bezrobocia (Anglia)
1913	Ustawa Emerytalna (Szwecja)
1919	Obowiązkowe ubezpieczenie od bezrobocia we Włoszech
1920	Obowiązkowe ubezpieczeni od bezrobocia w Austrii
1930-1950	Postępująca rozbudowa systemu świadczeń socjalnych. Żądanie podwyżki po I WŚ od robotników z Francji i Belgi.
1930	Zasiłki rodzinne w Belgii
1932	Zasiłki rodzinne we Francji
1935	Ustawa o zabezpieczeniu społecznym: obowiązkowe ubezpieczenie emerytalne i dla bezrobotnych (USA)
1950-1975	Wefare State ogólna poprawa, zasada subsydiarności ginie opieka społeczna a rodzi się pomoc społeczna i waloryzacja
1975-2000	Przewartościowanie priorytetów polityki społecznej. Lata 70-te – kryzys naftowy – cezura. Zaostrzenia kryteriów korzystania ze świadczeń, budowa i realizacja polityki społecznej
2000-2006	Stabilizacja polityki społecznej, dyrektywy UE.

Waloryzacja – wprowadzanie różnych form dostosowania świadczeń socjalnych do panujących warunków

Ewolucja polityki społecznej w Polsce po 1989 roku

1989	Zmiana gospodarki, szereg nowych kwestii społecznych, brak odpowiedniego modelu polityki społecznej, wiele zmian, obniżone poczucie bezpieczeństwa socjalnego
Maj 1990	Ministerstwo pracy i polityki społecznej – tezy polityki społecznej. Założenie nowego ustroju politycznego i gospodarczego. Nowa filozofia. Rola państwa. Radykalne zmiany. Forma założeń.
Lipiec 1990	MPiPS – założenia programu do 2000. Pogłębione podejście do zmian i działań. Nowy model prawa pracy, zabezpieczenie społeczne
Maj 1993	Emerytury i renty pracownicze. Szanse i zagrożenia analiza systemu rent i emerytur.
Maj 1994	MPiPS – ochrona zabezpieczenia obywatelom określonego poziomy bezpieczeństwa socjalnego - wyrównanie szans na starcie życiowym.

Państwo – naczelny podmiot polityki społecznej.

Doktryny polityki społecznej

Polityka społeczna zawiera:

• Myśl humanistyczną (normy i wartości)

• Myśl technologiczną (realizacja celów i wartości)

Doktryna – ideologia, zbiór norm i wyznaczników myślenia i działania.

Cechy doktryn:

• Ogólne przekonanie wartościujące

• Ogólne wyobrażenie o świecie, jego mechanizmach i prawach

• Stwierdzeni określające warunki realizowania wartości naczelnych

• Szczegółowe programy działania

Doktryny polityki społecznej:

• Koncepcja kształtowania stosunków społecznych w oparciu przyjęte systemy wartości

Funkcje doktryn polityki społecznej:

1. Demaskowanie i ocenianie dolegliwości życia społecznego

2. Tendencji rozwojowych ustroju

3. Krystalizacja potrzeb grup społecznych

4. Pozyskiwanie zwolenników dla realizacji celów długofalowych

5. Motywowanie zwolenników do twórczego udziału

Wiodące doktryny polityki społecznej:

1. Liberalizm – wolność jednostki, własność prywatna, bogacenie się, maksymalizacja zysku i minimalizacja strat, ingerencja państwa wysoce ograniczona, indywidualizm, interes jednostki, utylitaryzm, wolność doprowadzi do powstania nierówności, polski liberalizm:

   • Naukowy –ekonomiści

   • Polityczny – programy partii (w okresie II RP)

   • Praktyczny – działalność państwowa i terenowa (w okresie II RP)

2. Socjalizm – powszechna równość, odmiany socjalizmu:

   • Polityczna, ekonomiczna, kulturowa alternatywa wobec wartości liberalizmu, człowiek ofiara nierówności społecznych.

Rodzaje socjalizmu:

• Marksizm (Marks i Engels) materializm dielektryczny (podstawowymi czynnikami świata, w którym żyjemy są:

  • Materia, przestrzeń, świadomość – walka klas

1. Katolicyzm – konflikt między kapitałem a pracą, cel – pasterska posługa, rozwiązywanie problemów społecznych głosząc prawdę o godności człowieka i jego prawach, ma trzy wymiary: teoretyczny, historyczny i praktyczny.

Willhelm Von Kettler – problem nędzy robotników, ochrona najsłabszych ekonomicznie.

Społeczne encykliki papieskie

1. „Rerum novarum” 1891 Leon XIII kwestia robotnicza socjalizm rozwiązanie fałszywe, każdy robotnik powinien posiadać własność prywatną, współpraca między kapitałem a pracą, państwo nie może być bierne wobec ubóstwa, biedy, nędzy. Troska o dobro wspólne, walka z ubóstwem – idea sprawiedliwości.

„Magna Carta” – katolicka nauka społeczna

• Ochrona własności

• Ochrona pracy

• Ochrona kobiet i dzieci

• Sprawiedliwe płace

• Uwłaszczenie mac

1. „Quadragesimo Anno” o ochronie ustroju społecznego - 15 maj 1931roku Pius XI kryzys gospodarczy 1929roku, krytyka liberalizmu i socjalizmu, socjalizm – lekarstwo 100 razy gorsze od choroby, rozwiązanie proletaryzmu, reformy opierające się na zasadzie pomocniczości – odnowienie ustroju, wspólnota pracy eliminująca wolną konkurencje. Życie gospodarcze i moralność odziaływują na siebie. Uznanie pierwszeństwa inicjatywie od dolnej i pomocniczym interwencją państwa.

2. „Mater et magistra” 1961roku Jan XXIII (proboszcz świata) zwołał sobór watykański drugi, interwencja państwa – popieranie, pobudzanie, koordynowanie, pomoc i uzupełnianie podejmowanych inicjatyw zgodnie z zasadą pomocniczości przeciwdziałanie tworzeniu się uprzywilejowanych grup społecznych, dostosowanie płac do cen towarów, likwidacji dysproporcji między rolnictwem, przemysłem i usługami. Zatrudnianie jak największej liczby pracowników, istnienie obszarów opóźnionych, zaniedbania w rolnictwie, problem demograficzny.

3. „Pacem In terris” pokuj na ziemi 1963rok wydana w okresie zimnej wojny miedzy USA a ZSRR, warunkiem koniecznym do osiągnięcia pokoju jest ład, porządek pomiędzy ludźmi, istniejący porządek we wszechświecie potwierdza, że muszą funkcjonować jakieś prawa encyklika nazywana również jest katalogiem praw człowieka, aby osiągnąć pokój – prawa człowieka, są prawa, ale i obowiązki.

4. „Populorum progressio” rozwój ludów 1967roku przez Pawła VI program przezwyciężenia niedorozwoju ubóstwa przeludnienia głodu. Apeluje do świata by jego działania były podporządkowane właściwemu rozwojowi popiera międzynarodowy interwencjonizm socjalny dla walki z ubóstwem. Pokój na świecie – rozwój.

5. „Laboren eksercenx” dokonując prace 1981roku napisana została przez Jana Pawła II (90 lat po „rerum novarum”) rozwiązanie kwestii społecznej – praca jest kluczem. Bezrobocie złem znaczenie związków zawodowych, które powinny dbać o społeczną sprawiedliwość wspólne dobro określone granice moralne

6. „sollicitudo rei socialis” znaczy to solidarność w rzeczach społecznych 1987- Jan Paweł II - niedorozwój bogata północ i biedne południe rozwój – realizacja i poszanowanie praw człowieka zadłużenia państw, zbrojenia, handel bronią, krytyka cywilizacji konsumpcji. Ważna zasada solidarności

7. „Centesimus annus”, co znaczy setna rocznica, została napisana w 1991 roku, Jan Paweł II – setna rocznica po „rerum novarum” potwierdzenie tezy, że socjalizm rozwiązaniem fałszywym upadek socjalizmu to efekt błędnej koncepcji osoby ludzkiej – błąd antropologiczny socjalizm chciał ubezwłasnowolnić człowieka demokracja wymaga oparcia o prawa człowieka (własność prywatna) polityka społeczna oznacza techniczną realizacje praw człowieka

8. „Karita In veridate” miłość w prawdzie – 18 maj 2009 – Benedykt XVI – apel o zasady etyczne w gospodarce i odnowa zasady życia społecznego zauważenie kryzysu solidarność i sprawiedliwość dążenie do prawdy problem głodu nie ma miłości bez sprawiedliwości

Modele Polityki społecznej

	Liberalny	Konserwatywny	Socjalny
Robert Titmuss	Marginalny (rezydualny)	Motywacyjny	Instytucjonalno-redystrybucyjny
Furniss-Tilton	Państwo pozytywne	Bezpieczeństwa socjalnego	Dobrobytu społecznego
Esping-Andersen	liberalny	Konserwatywno-korporacyjny	Socjaldemokratyczny
Mirosław Księżopolski	rezydualny	korporacyjny	opiekuńczy

1. Robert Titmuss

   1. Marginalny – króluje rynek prywatny i rodzina. Państwo wkracza tylko, gdy one nie funkcjonują, jest to pomoc doraźna nauczenie ludzi jak mają sobie radzić bez państwa

   2. Motywacyjny – praca, jako zaspokojenie potrzeb kształtowanie lojalności klasowej i grupowej

   3. Instytucjonalno-redystrybucyjny – powszechny dostęp do świadczeń i usług biorąc pod uwagę kryterium potrzeb

2. Furniss-Tilton

   1. Państwo pozytywne – potrzebuje polityki społecznej do ochrony właścicieli kapitału przed ewentualnymi trudnościami, rozwój ubezpieczeń społecznych

   2. Państwo bezpieczeństwa socjalnego – gwarancja minimalnego dochodu wszystkim obywatelom a nie tylko pracującym to minimum ma służyć stworzeniu społeczeństwa równych szans na starcie życiowym

   3. Państwo dobrobytu społecznego – celem polityki społecznej jest wyrównanie warunków życiowych społeczeństwa. Oprócz równych szans to równe warunki życiowe

3. Esping-Andersen

   1. Liberalny – świadczenia przysługują osobą o niskich dochodach, ale świadczenia socjalne nie mogą zastępować pracy. Praca na pierwszym miejscu wysokość świadczeń umiarkowana dostęp ograniczony. Zasada pomocy dla samopomocy (państwo pomaga w ostateczność, gdy jednostka nie może pomóc sobie sama) (Anglia, Francja, Niemcy, Włochy)

   2. Konserwatywno-korporacyjny – dążenie do zachowania na rynku pracy różnic w statusie społecznym realizowany jest model oparty na ubezpieczeniach społecznych ubezpieczenia społeczne nie obejmują niepracujących żon usługi dla rodzin są celowo słabo rozwinięte a władze państwowe pomagają, gdy wyczerpią się możliwości rodziny (Austria, Belgia)

   3. Socjaldemokratyczny – dominacja partii socjaldemokratycznych, które budują państwo dobrobytu mające zapewnić wysoki standard życia zasada wolności solidarności duże znaczenie ruchy robotnicze i związki zawodowe. Solidarna współpraca zaspokoić potrzeby jednostek (Finlandia, Holandia, Dania)

4. Mirosław Księżopolski

   1. Rezydualny – cechy państwa minimalnego, samodzielne zaspokajanie potrzeb przez obywateli, jednostka musi pomóc sobie sama, państwo za pośrednictwem służb specjalnych i zasiłku pomaga w ostateczności tym, którzy nie mogą sobie poradzić.

   2. Korporacyjny – obywatele pracując ubezpieczają się po to by potem żyć z tych składek, gdy nie będą już pracować. Programy socjalne ważnym elementem gospodarki świadczenia przysługują osobom ubezpieczonym są obowiązkowe

   3. Opiekuńczy – troska państwa o swoich obywateli zatrudnianie ich wysoki poziom usług socjalnych wyspecjalizowane służby społeczne gwarancje powszechnego dostępu do świadczeń i usług państwo odpowiedzialne za dobrobyt każdej jednostki bezpłatny system ochrony zdrowia, oświaty, emerytur i rent, zasiłków rodzinnych itp.

5. Rudymentarny (elementarny) najsłabsze ekonomiczne państwa UE gdzie znaczna część pomocy socjalnej opiera się na dobroczynności i większość problemów i potrzeb społecznych starają się zagwarantować i zaspokoić organizacje pozarządowe.