WYKŁAD 2 10.10.2012r

Podziały społeczne

3 kategorie(blisko znaczne) podziałów społecznych

1. Struktura społeczna (analityczna)

2. Zróżnicowanie społeczne (opisowa/empiryczna)

3. Nierówności społeczne(normatywna)

Struktura społeczna

Jest pojęciem analitycznym jego cech jako kategorii w analizie życia społecznego. Jest to kategoria analityczna odnosi się do ukrytych elementów pewnej całości. Struktura społeczna- to zespół elementów i relacji między tymi elementami. Struktura społeczna jako kategoria analizy życia społecznego i występujących w niej podziałów występuje na każdym etapie życia od jednostki do społeczeństwa. Jako kategoria w relacji zróżnicowania czy nierówności jest kategorią abstrakcyjną (konstrukt teoretyczna kategorii stworzony dla analizy życia społecznego do której się odwołujemy żeby zrozumieć układ ról społecznych np. rodzina)

Zróżnicowanie społeczne

Inaczej dyferencja społeczna kategoria zamienna z zróżnicowaniem społecznym. Zróżnicowanie społeczne jest kategorią opisową (empiryczna analiza życia społecznego). Ujawnia złożoność życia społecznego. Mówimy o układzie hierarchicznym, ujawnia nam jakie są różnice i bariery między ludźmi i grupami społecznymi które w tym układzie występują.

Warto odpowiedzieć na pytanie: Co jest źródłem podziałów społecznych?

Odpowiedzieć:

Myślenie w 2 perspektywach podstawowych podziałów społecznych:

• cechy naturalne- biologiczne, fizyczne i demograficzne

• cechy społeczne- te które nie są charakteryzują jednostki poprzez fakt urodzenia w określonej gr czy kategorii, ale są cechami które powstają w toku wzrastania w określonej całości społecznej stają się charakterystyką człowieka.

3 podstawowe cechy naturalne (nie mamy wpływu; analizujemy podziały społeczne w rozumieniu empirycznych zróżnicowań społecznych)

• płeć-klasyczny podział na mężczyzn i kobiety. Od początku Adam i Ewa, pewne modyfikacje są możliwe, ale znikome

• rasa- osoby z rodziców z określonej rasy (biała, żółta, czarna)

• wiek- zajmuje się demografia; ewoluuje w toku rozwoju społecznego

  • wiek 15-74 ludzie pracują taki przedział bo nastąpiła zmiana życia społecznego

  • podział klasyczny na młodych i starych

  • ludność w wieku: przedprodukcyjnym, produkcyjnym, post produkcyjnym (dodana inna cecha kto może pracować, kogo zwolnić z procesu wytwórczego, dyskusja wieku produkcyjnego)

  • 3 pod kategorie ludzi starych

    • młodzi starzy 60-74

    • starzy starzy 75-89

    • długowieczni 90+

Cechy społeczne

Źródłem podziałów społecznych są 3 cechy społecznie ważne do których zaliczamy:

• zamożność/ położenie materialne/ pozycja materialna/bogactwo

  • podział biedni i bogaci

  • różne sposoby badania pozycji materialnej

  • własność (właściciel;e wielkich majątków i zwykli ludzie)

  • dochód (mierzalny) poniżej pewnych kategorii

  • cecha społecznie ważna

• władza

  • ci którzy rządzą (nikt nimi nie rządzą); rządzą i są rządzeni; ci którymi się rządzi

  • u jej podstawy leży poczucie siły, przewagi nad innymi

• prestiż

  • szacunek, uznanie, akceptacja, aplauz

Te cechy są społecznie ważne ponieważ:

• dążymy do ich posiadania

• wzór kulturowy

• pozwalają osiągnąć inne wartości i dobra

• dobra ograniczone w sensie praktycznym i relatywnym (ludzie nie są zadowoleni z tego co mają)

Inne cechy podziału społecznego to (efekt dążeń człowieka, zasoby środowiska z którego człowiek się wywodzi):

• wykształcenie- wartość autoteliczna, zaspakajanie potrzeby ciekawości wynika z funkcji instrumentalnej, ułatwia dostęp do innych cech; najbardziej demokratyczny awans społeczny, skorelowany z poziomem życia

• kapitał kulturowym (styl życia)- teoria Piera Burdie; sposoby funkcjonowania, relacje z innymi osobami

• zdrowie (sprawność fizyczna)- wartość o autotelicznym, dbanie o zdrowie jest wartością sama w sobie. Wszyscy doświadczmy choroby pomimo dobrego stanu zdrowia; pozycja społeczna jednostki niższa to zależy od społeczeństwa na ile niwelowane są ograniczenia

W ramach zróżnicowań społecznych interesujemy się podziałami ze względu na cechy naturalne (wpływają na organizację życia społecznego) mogą być i nadal są dyskryminacją społeczną o ile ich konsekwencje mają charakter społeczny. W konsekwencji wpływają na proces gospodarczy i demograficzny.

Cechy naturalne i społecznie ważne opisują rzeczywistość społeczną, poszukują odpowiedzi na pytania:

1. Między jakimi grupami występują różnice?(podmiotowe)

lub

1. Pod jakim względem występują różnice? (przedmiotowe podejście do analizy życia społecznego)

Między kim i czego te różnice dotyczą.

Dwa istotne powody istnienia różnic społecznych:

1. Ulokowanie w danym systemie określa możliwości rozwojowe danego człowieka szanse życiowe

2. Pokazuje możliwość rozwoju struktur jako całości- makro; mikro rozwoju grup jako całości np. rodzina

Nierówności społeczne

Analiza podziału społecznego perspektywa normatywna, wartościująca. Myślenie w kategorii sprawiedliwości i niesprawiedliwości społecznej. Aby mówić o nierówności społecznej musi wystąpić nie tylko zróżnicowanie ale też hierarchia uporządkowana w ramach zbiorowości (ujawnienie sytuacji gdy jedni mają więcej od drugich).

Dotyczy sytuacji nierówności nie ze względu na wygląd człowieka (gruby, chudy itp.) ale to sytuacja kiedy ludzie są nierówni ze wglądu na przynależność do różnych grup ze względu na dostęp do dóbr społecznie ważnych.

Są trwałą cechą życia społecznego (próba ich niwelacji krótkotrwały i nie oznacza zniesienia dostępu do dóbr społecznie ważnych)

Odpowiedź na pytania:

• Co uzasadnia istnienie nierówności?

• Czy nierówności są głębokie czy płytkie?

• Jakie są skutki nierówności?

• Czy nierówności są sprawiedliwe?

• Jakie są skutki nierówności?