Prawo karne i prawo wykroczeń 27/02/2011

Dr Janusz Sawicki

Egzamin- 19 czerwca 40 pytań (jednokrotnego wyboru) Indeks mieć na egzaminie z zaliczonymi ćwiczeniami

Prawo karne- dotyczy czynów zabronionych, które są przestępstwami lub wykroczeniami- pod groźba kary. Dzielimy na *Prawo karne *Prawo wykroczeń *Prawo karne skarbowe

Prawo karne jest jedną z nauk penalnych.

POENA-kara

Nauki penalne- nauki karne. Dzielimy na:

*Kryminologia

- nauka o przestępcy; przestępstwie, przestępczości

-etiologia kryminalna- bada przyczyny popełnienia przestępstw umyślnych

-polityka kryminalna- zapobieganie przestępczości

-polityka karna

*Wiktymologia (victima-ofiara)

-nauka o ofiarach przestępstw

-zjawisko wiktymizacji (w odniesieniu do ofiar)

-przyczynianie się ofiar do popełnienia na nich przestępstw

-restytucja- odszkodowanie (przywrócenie, naprawienie szkody)

*Kryminalistyka

- Kryminalistyka – nauka o taktycznych zasadach i sposobach oraz o technicznych metodach i środkach rozpoznawania, a także wykrywania prawnie określonych, ujemnych zjawisk społecznych, a w szczególności przestępstw i ich sprawców oraz udowadniania istnienia lub braku związku między osobami a zdarzeniami

-pozyskiwanie, ustalanie, taktyka kryminalna i utrwalanie dowodów

-technika kryminalistyczna (środki utrwalania dowodów)

*Penologia

-nauka o karze

-badanie jakimi środkami zwalczać przestępczość (rodzaje kar, środki karne)

- Penitencjarystyka – prawo penitencjarne – prawo związane z wykonywaniem kary pozbawienia wolności; kary izolacyjne

Nauki pomocnicze

Medycyna sądowa - obdukcje- obnażenie ciała -autopsja- sekcja zwłok

Postępowanie dyscyplinarne- nauczyciele, lekarze, adwokaci, radcy prawni, notariusze, studenci, nauczyciele akademiccy -podwójna odpowiedzialność

HISTORIA POLSKIEGO PRAWA KARNEGO

I Rzeczypospolita- prawo zwyczajowe (nie pisane)

Statuty Litewskie- pierwsze przepisy karne

1810r.- Kodeksy Napoleona (podział na zbrodnie, występki i wykroczenia)

Art7 Kodeksu Karnego

Art. 7. § 1. Przestępstwo jest zbrodnią albo występkiem.

§ 2. Zbrodnią jest czyn zabroniony zagrożony karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3 albo karą surowszą.

§ 3. Występkiem jest czyn zabroniony zagrożony grzywną powyżej 30 stawek dziennych, karą ograniczenia wolności albo karą pozbawienia wolności przekraczającą miesiąc.

Przestępstwa dzielimy na zbrodnie i występki. Zbrodnie można popełnić tylko umyślnie.

Polskie akty prawne:

11/07/1932r.- kodyfikacja karna (kk, kpk, kkw) prof. J Malarewicz, W. Makowski

19/04/1969- kodyfikacja karna (Igor Andrejew)

6/06/1997- kodyfikacja karna (prof. Zoll)

1/09/1998- wszedł w życie

Pozakodeksowe przepisy karne:

Prawo wykroczeń

W 1932- 46 wykroczeń

20/05/1971-kodeks wykroczeń

1/01/1972r.- wszedł w Zycie (kw, kpw)

Ustawa o rozwoju kolegiów do spraw wykroczeń (już nie obowiązuje)

Nowy kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia z 24/08/2001r.

17/10/2001r.- wszedł w zycie

Ustawa z 17/06/1966r.- o postępowaniu egzekucyjnym w administracji

Zdolność do odpowiedzialności karnej: *kryterium wieku *Kryterium poczytalności

Kodeks wykroczeń art. 8

Na zasadach określonych w niniejszej ustawie odpowiada ten, kto popełnia czyn zabroniony po ukończeniu lat 17.

Kodeks Karny art.10

Art. 10. § 1. Na zasadach określonych w tym kodeksie odpowiada ten, kto popełnia czyn zabroniony po ukończeniu 17 lat.

§ 2. Nieletni, który po ukończeniu 15 lat dopuszcza się czynu zabronionego określonego w art. 134, art. 148 § 1, 2 lub 3, art. 156 § 1 lub 3, art. 163 § 1 lub 3, art. 166, art. 173 § 1 lub 3, art. 197 § 3, art. 252 § 1 lub 2 oraz w art. 280, może odpowiadać na zasadach określonych w tym kodeksie, jeżeli okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają, a w szczególności, jeżeli poprzednio stosowane środki wychowawcze lub poprawcze okazały się bezskuteczne.

Może odpowiadać nieletni po ukończeniu 15 lat, jeśli popełnił zbrodnie

*Nieletni- jest to małoletni, który wszedł w konflikt z prawem, sprawca czynu karalnego lub zdemoralizowany

Sąd decyduje o tym, czy nieletni będzie odpowiadał z kk czy z ustawy o nieletnich.

Nie ma dolnej granicy wieku, aby nieletni odpowiadał z ustawy o nieletnich

*Młodociany- art. 115 kk

§ 10. Młodocianym jest sprawca, który w chwili popełnienia czynu zabronionego nie ukończył 21 lat i w czasie orzekania w pierwszej instancji 24 lat.

Art. 47 Kodeks wykroczeń

Art. 47. (51) § 1. Czynem zabronionym jest zachowanie o znamionach określonych w ustawie karnej.

§ 2. Przestępstwami i wykroczeniami podobnymi są przestępstwa i wykroczenia należące do tego samego rodzaju; przestępstwa i wykroczenia z zastosowaniem przemocy lub groźby jej użycia albo przestępstwa i wykroczenia popełnione w celu osiągnięcia korzyści majątkowej uważa się za przestępstwa i wykroczenia podobne.

§ 3. Osobą najbliższą jest małżonek, wstępny, zstępny, rodzeństwo, powinowaty w tej samej linii lub stopniu, osoba pozostająca w stosunku przysposobienia oraz jej małżonek, a także osoba pozostająca we wspólnym pożyciu.

§ 4. Instytucją państwową, samorządową lub społeczną jest również przedsiębiorstwo, w którym Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego jest udziałowcem, spółdzielnia, związek zawodowy, inna organizacja społeczna lub jednostka wojskowa.

§ 5. Charakter chuligański mają wykroczenia polegające na umyślnym godzeniu w porządek lub spokój publiczny albo umyślnym niszczeniu lub uszkadzaniu mienia, jeżeli sprawca działał publicznie oraz w rozumieniu powszechnym bez powodu lub z oczywiście błahego powodu, okazując przez to rażące lekceważenie podstawowych zasad porządku prawnego.

§ 6. Przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu bierze się pod uwagę rodzaj i charakter naruszonego dobra, rozmiary wyrządzonej lub grożącej szkody, sposób i okoliczności popełnienia czynu, wagę naruszonych przez sprawcę obowiązków, jak również postać zamiaru, motywację sprawcy, rodzaj naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia.

§ 7. Rzeczą ruchomą lub przedmiotem jest także polski albo obcy pieniądz lub inny środek płatniczy oraz dokument uprawniający do otrzymania sumy pieniężnej albo zawierający obowiązek wypłaty kapitału, odsetek, udziału w zyskach albo stwierdzenie uczestnictwa w spółce.

§ 8. (52) Dokumentem jest każdy przedmiot lub inny zapisany nośnik informacji, z którym jest związane określone prawo, albo który ze względu na zawartą w nim treść stanowi dowód prawa, stosunku prawnego lub okoliczności mającej znaczenie prawne.

Kodeks Karny

Art. 115. § 1. Czynem zabronionym jest zachowanie o znamionach określonych w ustawie karnej.

§ 2. Przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu sąd bierze pod uwagę rodzaj i charakter naruszonego dobra, rozmiary wyrządzonej lub grożącej szkody, sposób i okoliczności popełnienia czynu, wagę naruszonych przez sprawcę obowiązków, jak również postać zamiaru, motywację sprawcy, rodzaj naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia.

§ 3. Przestępstwami podobnymi są przestępstwa należące do tego samego rodzaju; przestępstwa z zastosowaniem przemocy lub groźby jej użycia albo przestępstwa popełnione w celu osiągnięcia korzyści majątkowej uważa się za przestępstwa podobne.

§ 4. Korzyścią majątkową jest korzyść dla:

1) siebie,

2) innej osoby fizycznej lub prawnej,

3) jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej,

4) grupy osób prowadzącej zorganizowaną działalność przestępczą.

§ 5. Mieniem znacznej wartości jest mienie, którego wartość w chwili popełnienia czynu zabronionego przekracza dwustukrotną wysokość najniższego miesięcznego wynagrodzenia.

§ 6. Mieniem wielkiej wartości jest mienie, którego wartość w chwili popełnienia czynu zabronionego przekracza tysiąckrotną wysokość najniższego miesięcznego wynagrodzenia.

§ 7. Przepisy § 5 i 6 stosuje się do określenia "znaczna szkoda" oraz "szkoda w wielkich rozmiarach".

§ 8. Najniższym wynagrodzeniem jest najniższe wynagrodzenie pracowników określone na podstawie Kodeksu pracy.

§ 9. Rzeczą ruchomą lub przedmiotem jest także polski albo obcy pieniądz lub inny środek płatniczy oraz dokument uprawniający do otrzymania sumy pieniężnej albo zawierający obowiązek wypłaty kapitału, odsetek, udziału w zyskach albo stwierdzenie uczestnictwa w spółce.

§ 10. Młodocianym jest sprawca, który w chwili popełnienia czynu zabronionego nie ukończył 21 lat i w czasie orzekania w pierwszej instancji 24 lat.

§ 11. Osobą najbliższą jest małżonek, wstępny, zstępny, rodzeństwo, powinowaty w tej samej linii lub stopniu, osoba pozostająca w stosunku przysposobienia oraz jej małżonek, a także osoba pozostająca we wspólnym pożyciu.

§ 12. Groźbą bezprawną jest zarówno groźba, o której mowa w art. 190, jak i groźba spowodowania postępowania karnego lub rozgłoszenia wiadomości uwłaczającej czci zagrożonego lub jego osoby najbliższej; nie stanowi groźby zapowiedź spowodowania postępowania karnego, jeżeli ma ona jedynie na celu ochronę prawa naruszonego przestępstwem.

§ 13. Funkcjonariuszem publicznym jest:

1) Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej,

2) poseł, senator, radny,

3) sędzia, ławnik, prokurator, notariusz, komornik, zawodowy kurator sądowy, osoba orzekająca w sprawach o wykroczenia lub w organach dyscyplinarnych działających na podstawie ustawy,

4) osoba będąca pracownikiem administracji rządowej, innego organu państwowego lub samorządu terytorialnego, chyba że pełni wyłącznie czynności usługowe, a także inna osoba w zakresie, w którym uprawniona jest do wydawania decyzji administracyjnych,

5) osoba będąca pracownikiem organu kontroli państwowej lub organu kontroli samorządu terytorialnego, chyba że pełni wyłącznie czynności usługowe,

6) osoba zajmująca kierownicze stanowisko w innej instytucji państwowej,

7) funkcjonariusz organu powołanego do ochrony bezpieczeństwa publicznego albo funkcjonariusz Służby Więziennej,

8) osoba pełniąca czynną służbę wojskową.

§ 14. Dokumentem jest każdy przedmiot lub zapis na komputerowym nośniku informacji, z którym jest związane określone prawo albo który ze względu na zawartą w nim treść stanowi dowód prawa, stosunku prawnego lub okoliczności mającej znaczenie prawne.

§ 15. W rozumieniu tego kodeksu za statek wodny uważa się także stałą platformę umieszczoną na szelfie kontynentalnym.

§ 16. Stan nietrzeźwości w rozumieniu tego kodeksu zachodzi, gdy:

1) zawartość alkoholu we krwi przekracza 0,5 promila albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość lub

2) zawartość alkoholu w 1 dm3 wydychanego powietrza przekracza 0,25 mg albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość.

§ 17. Żołnierzem jest osoba pełniąca czynną służbę wojskową.

§ 18. Rozkazem jest polecenie określonego działania lub zaniechania wydane służbowo żołnierzowi przez przełożonego lub uprawnionego żołnierza starszego stopniem.

Art10 &4 KK- nieletni po ukończeniu 17,a przed ukończeniem 18 lat może odpowiadac z ustawy o nieletnich a nie zn Kodeksu karnego.

*Poczytalność- to sprawca zdrowy psychicznie

*Niepoczytalność

*Poczytalność ograniczona

Art31 KK

Art. 31. § 1. Nie popełnia przestępstwa, kto, z powodu choroby psychicznej, upośledzenia umysłowego lub innego zakłócenia czynności psychicznych, nie mógł w czasie czynu rozpoznać jego znaczenia lub pokierować swoim postępowaniem.

§ 2. Jeżeli w czasie popełnienia przestępstwa zdolność rozpoznania znaczenia czynu lub kierowania postępowaniem była w znacznym stopniu ograniczona, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.

§ 3. Przepisów § 1 i 2 nie stosuje się, gdy sprawca wprawił się w stan nietrzeźwości lub odurzenia powodujący wyłączenie lub ograniczenie poczytalności, które przewidywał albo mógł przewidzieć.

Art. 17 KW

Art. 17. (15) § 1. Nie popełnia wykroczenia, kto, z powodu choroby psychicznej, upośledzenia umysłowego lub innego zakłócenia czynności psychicznych, nie mógł w czasie czynu rozpoznać jego znaczenia lub pokierować swoim postępowaniem.

§ 2. Jeżeli w czasie popełnienia wykroczenia zdolność rozpoznawania znaczenia czynu lub kierowania postępowaniem była w znacznym stopniu ograniczona, można odstąpić od wymierzenia kary lub środka karnego.

§ 3. Przepisów § 1 i 2 nie stosuje się, gdy sprawca wykroczenia wprawił się w stan nietrzeźwości lub odurzenia powodujący wyłączenie lub ograniczenie poczytalności, które przewidywał albo mógł przewidzieć.

Niepoczytalność wyłącza winę. To wyłączenie powoduj, że nie ma przestępstwa, ani wykroczenia, a więc nie ma kary.

5 PRZESŁANEK NIEPOCZYTALNOŚCI:

*3 psychiatryczne (trwałe):

-choroba psychiczna

–upośledzenie umysłowe

–inne zakłócenie czynności psychicznych

*2 psychologiczne (tzw. Przemijające wady psychiki, które wystąpiły w chwili czynu)

-niemożność zrozumienia znaczenia swego czynu

-niemożność pokierowania swoim postępowaniem

Choroby psychiczne

Na podstawie dwóch niezależnych opinii biegłych psychiatrów sąd decyduje, że sprawca był niepoczytalny

Schizofrenia(rozpad osobowości), paranoja (obłęd), cyklofrenia (psychoza maniakalno-depresyjna); kleptomania

Psychopatia- jest to zaburzenie osobowości, sprawca ma ograniczona poczytalność, ale nie jest niepoczytalny. Psychopatia nie jest choroba psychiczna.

Psychozy alkoholowe- alkoholik, który w czasie czynu był pod wpływem psychozy alkoholowej może być uznany za niepoczytalnego.

Upośledzenie umysłowe- zastąpiło pojęcie niedorozwoju umysłowego (lekkie, umiarkowane, ciężkie, głębokie)

Inne zakłócenia:

-zatrucie pokarmowe

-wysoka gorączka 40C

-hipnoza

-upojenie patologiczne (dziwna reakcja organizmu na małą dawkę alkoholu)

Co najmniej 1 psychologicznej na bazie 1 psychiatrycznej

Przesłanki- występowanie musi stwierdzić sąd.

W stosunku do osób niepoczytalnych za czyn zabroniony sąd może orzec o środku zabezpieczającym.

Poczytalność ograniczona- sprawca w chwili czynu miał znacznie ograniczona zdolność zrozumienia czynu i pokierowania swoim postępowaniem.

Nie ma wyłączenia winy- jest przestępstwo lub wykroczenie

Jest możliwość odstąpienia od wymierzenia kary lub nadzwyczajnego złagodzenia kary

Wobec sprawy nietrzeźwego lub odurzonego nie stosuje się przepisów wcześniejszych. Dobrowolne lub świadome wprawienie się w stan upojenia lub odurzenia.