PRAWO – EGZAMIN 21.01.2013 – PYTANIA i ODPOWIEDZI

1.)Co obejmuje przedmiot prawoznawstwo

Przedmiot prawoznawstwa obejmuje wiedzę o prawie i jego związkach z innymi zjawiskami społecznymi, a także badania nad prawem.

2.)Czym się różni prawo wewnętrzne od prawa międzynarodowego

Prawo wewnętrzne reguluje stosunki na terytorium danego państwa, prawo międzynarodowe publiczne normuje stosunki miedzy państwami

Podmiotami prawa wewnętrznego są: osoby fizyczne, osoby prawne, różnego rodzaju instytucje

Podmiotami prawa międzynarodowego są: państwa, organizacje międzynarodowe (np. ONZ, NATO) traktaty międzynarodowe (np. Międzynarodowy Pakt Praw Człowieka)

3.)Na czym polega tryb mediacyjno-koncyliacyjny rozwiązywania konfliktów

Obok stron konfliktu występuje mediator (koncyliator).

Mediator jest pomocnikiem i doradcą stron, nie ma on żadnych uprawnień władczych.

Mediator ma ułatwić porozumiewanie się stron, pośredniczyć w ich rokowaniach, a przede wszystkim poszukiwać takiej formuły rozwiazywania sporu, która byłaby do zaakceptowania dla obu stron konfliktu.

W trybie mediacyjno-koncyliacyjnym strony zachowują pełna autonomię w zakresie wyboru osoby mediatora, a także procedury prowadzenia rokowań oraz zasad rozwiązywania konfliktu.

4.)Co to jest norma prawna

Norma prawna jest to zrekonstruowana z tekstu prawnego dyrektywa postępowania, która w najprostszym przypadku musi odpowiadać wyczerpująco na przynajmniej dwa następujące pytania: kto i w jakich okolicznościach?, jak powinien się zachować? trzeci element, który rekonstruujemy poszukując odpowiedzi na trzecie pytanie: jakie będą konsekwencje w przypadku, gdy adresat nie zachowa się w sposób przewidziany przez normę?

5.)Co to jest przepis prawny

Przepisem prawnym nazywa się elementarną jednostkę systematyzacyjną tekstu prawnego.

Jeśli więc tekst prawny będzie się składał z artykułów(paragrafów, ustępów, punktów,

liter), to każdy artykuł (paragraf, ustęp, ….itd.) będzie stanowił przepis prawny.

6.)Dokonać rozłożenia (podział normy prawnej) na dyspozycję, sankcję, hipotezę

Hipoteza-jest tym elementem normy prawnej, który określa adresata normy oraz okoliczności w których powinien on zachować się w sposób przewidziany przez normę.

Hipoteza określa zakres zastosowania normy.

Dyspozycja-określa wzór powinnego zachowania się, formułuje nakazy, zakazy lub dozwolenia ; nakłada na adresata normy jakieś uprawnienia lub obowiązki.

Dyspozycja określa zakres normowania normy.

Sankcja- to ten element normy, który określa konsekwencje jakie nastąpią w sytuacji, gdyby adresat zachował się niezgodnie z normą, a więc ją naruszył

a.)Art. 415 Kodeksu Cywilnego

Art.. 415 kc „kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę (H), obowiązany jest do jej naprawienia (D)” H->D

b.)Art. 165 p.1 Kodeksu Karnego

Art.. 165 §1 kk:” kto pozbawia człowieka wolności (H), podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 5 (S)”. H->S

c.)Art. 183 p.1 Kodeksu Karnego

Art.. 183 § 1 kk Jeżeli ktoś pozostaje w związku małżeńskim (H), to nie powinien zawierać powtórnego związku małżeńskiego (D), bądź zostanie mu wymierzona kara pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 5 lat (S). H->D/S

d.)Art. 296 p.1 Kodeksu Karnego

Art.. 296 §1kk: jeżeli ktoś jest zobowiązany do zajmowania się sprawami majątkowymi lub działalnością gospodarczą innej osoby (H1), to nie powinien wyrządzać jej szkody majątkowej (D) bądź jeżeli ktoś będąc zobowiązany do zajmowania się sprawami majątkowymi lub działalnością gospodarczą innej osoby wyrządził jej szkodę majątkową (H2), to podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat (S).

7.)Czego dotyczą przepisy blankietowe i odsyłające

a.)Przepisy blankietowe: Nazywa się zwykle przepisy, które odsyłają do aktów normatywnych, które dopiero mają zostać wydane

b.)Przepisy odsyłające: Jeżeli dany przepis prawny odsyła do innych przepisów prawnych, to mówimy o

odesłaniu systemowym. Jeśli określony przepis prawny odsyła do reguł czy zasad pozaprawnych, to mówimy o odesłaniu pozasystemowym

8.)Czego dotyczą przepisy dyspozycyjne i imperatywne

a.)przepisy imperatywne /bezwzględnie obowiązujące to takie przepisy, których działanie nie może być ani wyłączone ani ograniczone lub zmienione wolą stron.

b.) Przepisy dyspozytywne/ względnie obowiązujące to przepisy, które stosuje się tylko wtedy, gdy strony nie uregulowały swych stosunków w odmienny sposób niż to przewiduje dany przepis, a więc wtedy gdy strony nie przyjęły innych postanowień albo nic nie postanowiły w danej kwestii.

9.)Wymień obowiązujące dzienniki promulgacyjne

Powinno wystarczyć: Dziennik Ustaw RP i Monitor Polski ale poniżej są dokładniejsze nazwy:

Dziennik Ustaw RP, Dziennik Urzędowy RP Monitor Polski , Dzienniki urzędowe ministrów resortowych oraz dzienniki urzędowe urzędów centralnych

10.)Na czym polegają klauzule derogacyjne

klauzula derogacyjna – uchyla umowę lub pojedyncze przepisy, np. przy zawieraniu nowej umowy dot. tej samej sprawy (źródło wikpedia – krótsze i bardziej zrozumiałe) lub ze slajdów:

Derogacja wyraźna jest to uchylenie normy lub aktu normatywnego przez inną normę prawną nazywaną przepisem lub klauzulą derogacyjną.

11.)Co to jest VACATIO LEGIS

Czas między ogłoszeniem normy, a datą jej wejścia w życie to vacatio legis (wakacje ustawy). Vacatio legis zwykle trwa od 2 tygodniu do 1 roku w zależności od tego, ile czasu potrzeba, by się przygotować do stosowania danego aktu

12.)Proszę wymienić podstawowe typy współczesnych systemów prawnych

a.)system prawa kapitalistycznego

b.)system prawa socjalistycznego

c.)system civil law

d.)system common law

13.)Źródła prawa wewnętrznego

akty normatywne powszechnie obowiązujące

a.)konstytucje

b.)ustawy

c.)ratyfikowane umowy międzynarodowe i akty prawa europejskiego

d.)rozporządzenia

e.)akty prawa miejscowego (terenowego, lokalnego)

14.)Źródła prawa europejskiego (nie jestem pewny czy dobra odpowiedź)

Z dniem 1.05.2004r. Polska stała się członkiem UE prawo europejskie stało się częścią naszego prawa wewnętrznego. Prawo europejskie ma pierwszeństwo nad prawem wewnętrznym wg. Orzecznictwa ETS

15.)Do kogo należy inicjatywa ustawodawcza

Rada Ministrów, Prezydent RP, Senat, komisja sejmowa lub grupa 15 posłów, co najmniej 100 tyś. Obywateli RP

16.)Jakie elementy wchodzą w skład części nieartykułowanej tekstu prawnego

W skład części nieartykułowanej wchodzi:

a)tytuł

b)określenie podstawy prawnej

c)wstęp (preambuła) do aktu normatywnego

17.)Na podstawie (…) wskazać artykuł, ustęp, tirety, literę – to trzeba sobie samemu jakoś ogarnąć

a.)Art. 202 Konstytucji

Art. 202. 

1.Najwyższa Izba Kontroli jest naczelnym organem kontroli państwowej.

2. Najwyższa Izba Kontroli podlega Sejmowi.

3.Najwyższa Izba Kontroli działa na zasadach kolegialności.

b.)Art. 151¹⁰ Kodeksu Pracy

Art. 151¹⁰. Praca w niedziele i święta jest dozwolona:

1) w razie konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awari

2) w ruchu ciągłym,

3) przy pracy zmianowej,

4) przy niezbędnych remontach,

5) w transporcie i w komunikacji,

6) w zakładowych strażach pożarnych i w zakładowych służbach ratowniczych,

7) przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób,

8) w rolnictwie i hodowli,

9) przy wykonywaniu prac koniecznych ze względu na ich użyteczność społeczną i codzienne potrzeby ludności, w szczególności w:

a) ⁽¹¹⁵⁾ (uchylona),

b) zakładach świadczących usługi dla ludności,

c) gastronomii….itd.,

c.)Art. 16.1 ustawy o VAT

Art.16.1Nie uważa się za koszty uzyskania przychodów(..)

46)Podatku od towarów i usług, z tym że jest kosztem uzyskania przychodów:

a)Podatek naliczony:

-jeżeli podatnik zwolniony jest od podatku
od towarów i usług (…)

-w tej części, w której (..)podatnikowi
nie przysługuje obniżenie kwoty lub (..)

18.)Czego dotyczą przepisy przejściowe

W przepisach przejściowych normuje się wpływ nowego prawa na stosowanie starego

a.)sposób zakończenia postępowania w sprawach będących w toku

b).rozsztrzyga, czy i w jakim zakresie stosuje się nowe przepisy do uprawnień i obowiązków powstałych pod działaniem dotychczasowego prawa

c.) rozstrzyga, czy i przez jaki czas utrzymuje się w mocy instytucje, które znosi nowe prawo

d)rozstrzyga, czy utrzymuje się w mocy dotychczasowe przepisy wykonawcze

19.)Na czym polega wykładnia przepisów prawa

Wykładnia zmierza do usunięcia jakiejś wątpliwości, która związana jest z rozumieniem danej normy prawnej lub jakiegoś jej fragmentu.

20.)Wymienić rodzaje wykładni (i tu nie jestem pewny bo są 3 rodzaje..)

a.)Ze względu na jej moc wiążącą

-wykładnia autentyczna

wykładnia legalna-

wykładnia operatywna

wykładnia doktrynalna –(naukowa)

b.)Ze względu na zakres

-wykładnia literalna

-wykładnia rozszerzająca

-wykładnia zwężająca

c) Trzy podstawowe typy dyrektyw wykładni (nie wiedziałem jak ten pkt. nazwać – w slajdach sa tylko 2 typy )

wykładnia językowa

wykładnia systemowa

21.)Omówić wykładnię autentyczną

- jest to wykładnia dokonana przez ten sam organ, który ustanowił daną normę

-ma ona moc prawną równą mocy prawnej aktu normatywnego, który został poddany interpretacji

22.)Omówić wykładnię legalną

jest to wykładnia dokonywana nie przez organ, który ustanowił daną normę, ale przez organ upoważniony przez samo prawo do interpretacji określonych przepisów prawa.

Wykładnia legalna ma z zasady charakter abstrakcyjny, a zatem dokonuje się jej za pomocą uchwał podejmowanych zwykle na specjalnych posiedzeniach sądu lub innego organu stosującego prawo.

23.)Co to jest stosowanie prawa

Stosowaniem prawa nazywamy władczą działalność organów państwa polegającą na wydawaniu decyzji indywidualno-konkretnych (akty stosowania prawa) na podstawie norm prawnych (aktów tworzenia prawa). Stosowanie prawa polega na zastosowaniu normy prawnej do jakiegoś indywidualnego przypadku.

24.)Wymień akty stosowania prawa

to wyroki sądowe

decyzje administracyjne

25.)Proszę wyróżnić etapy stosowania prawa

1. wybór normy prawnej,

2. ustalenie obowiązywania normy prawnej,

3. wykładnia normy prawnej,

4. ustalenie stanu faktycznego,

5. subsumpcja,

6. wybór konsekwencji prawnych,

7. sformułowanie i uzasadnienie decyzji.

26.)Na czym polega subsumpcja

Subsumpcją nazywa się podciągnięcie ustalonego stanu faktycznego pod wybraną normę prawną.

27.)Na czym polega wnioskowanie argumentum a simile

a.)(slajdy)Argumentum a simile czyli wnioskowanie z podobieństwa lub analogii. Analogia z ustawy - jej podstawą jest zawsze jakiś konkretny przepis prawny, który musi zostać wskazany we wnioskowaniu organu stosującego prawo.

Np. Do użytkowania wieczystego wolno stosować przepisy o własności

Analogia z prawa - Podstawą analogii nie jest żaden ściśle wskazany przepis prawa, ale bardzo ogólnie określone zasady czy idee na których opiera się prawo.

b.)(bryk) Wnioskowanie z podobieństwa - występuje jako analogia z ustawy i analogi z prawa tryb: najpierw ustalenie czy określony fakt nie został unormowany przez przepisy prawne, następnie ustalenie, że istnieje przepis prawny, który reguluje sytuacje pod istotnymi względami podobne do faktu nienormowanego, potem powiązanie z faktem prawnym nienormowanym podobnych lub takim samych konsekwencji prawnych co z faktem bezpośrednio uregulowanym przez przepisy.

28.) Na czym polega wnioskowanie argumentum a fortiori (źródło bryk – ale to jest to samo co na slajdach tylko, że krócej)

Argumentum a fortiori wg schematu Jeżeli A to tym bardziej B. wnioskowanie z większego na mniejsze. Komu wolno więcej wolno mniej. Wnioskowanie z mniejszego na większe. Jeżeli zakazane jest mniej to tym bardziej więcej