Profilaktyka zakażeń na bloku operacyjnym

Przyczyny zakażeń podczas zabiegu operacyjnego

• zła organizacja pracy

• nacięcie skóry

• rozległe zabiegi operacyjne

• brutalne wykonywanie zabiegów operacyjnych

• stosowanie nowych technik operacyjnych

• nie przestrzeganie jałowości pola operacyjnego

• nie zachowanie bezpiecznego odstępu od jałowego stołu operacyjnego i stolików z narzędziami

Przyczyny zakażeń podczas zabiegu operacyjnego

• wykorzystywanie leków nabranych do strzykawek do kolejnych znieczuleń

• nie zabezpieczanie strzykawek

• nie stosowanie filtrów powietrza do wenflonów i kroplówek

• długie przechowywanie w nieodpowiednich warunkach nakłutych fiolek z lekami, rozpuszczonych leków i wcześniej przygotowanych kroplówek

Personel medyczny

• wchodzenie do bloku operacyjnego w prywatnym lub szpitalnym ubraniu

• wjeżdżanie łóżkiem lub wózkiem z oddziału szpitalnego

• rzadkie lub nieodpowiednie mycie i dezynfekcja rąk

• choroby personelu

• nieodpowiedni ubiór personelu w sali operacyjnej

Inne

• przechowywanie na sali operacyjnej rzadko używanej aparatury medycznej

• nieodpowiednia lub nieskuteczna dezynfekcja

• nieodpowiednie sprzątanie sali operacyjnej

• nieskuteczna sterylizacja, brak kontroli procesu sterylizacji

• nieodpowiednie przechowywanie sprzętu jałowego

Postacie kliniczne zakażeń powstających w czasie operacji

• zakażenia ran chirurgicznych i ich powikłania

• zakażenia dróg oddechowych

• zakażenia przenoszone drogę krwi

Zakażenia ran chirurgicznych

• do 30% zakażenia szpitalne

• przyczyna ponad połowy przedłużających się pobytów w szpitalu

• zwiększone koszty leczenia około 40%

Powikłania

• rozejście się brzegów rany i septyczne zakrzepowe zapalenie żył

• zapalenie otrzewnej i ropnie wewnątrzbrzuszne

• zapalenie wsierdzia i zakażenia mostka

• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i ropnie mózgu

• zapalenia kości i stawów

Zapalenie otrzewnej, ropnie brzuszne

• po operacjach brzusznych

• najczęściej infekcja mieszana

• bakterie tlenowe (pałeczki Enterobacteriacae), bakterie beztlenowe (Clostidium, Peptostreptococcus), tlenowe ibeztlenowe ziarenkowce kolonizujące przewód pokarmowy u chorych hospitalizowanych

Zapalenie wsierdzia

• najczęściej po wszczepieniu protez zastawkowych 1-4 % - 12m-cy po zabiegu

• czynniki etiologiczne

• wczesny endocarditis – gronkowce koagulazo-ujemne (50-70%), gronkowce złociste, gram-ujemne pałeczki, maczugowce i grzyby

• poźne endokarditis- paciorkowce, zwłaszcza Streptococcus viridans

Zakażenia mostka

• po operacjach na otwartym sercu

• wywołane przez: gronkowce złociste, rzadziej pałeczki Enterobacteriaceae, pałeczki Pseudomonas

Zapalenia kości stawów

• mogą być wynikiem bezpośredniej kolonizacji implantu

• zakażenia miejsca cięcia chirurgicznego

• zakażenia krwi

• czynniki etiologiczne: głównie Staphylococcus epidermidis

Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych

• powikłania po zabiegach neurochirurgicznych

• czynniki etiologiczne: Enterobacter, Klebsiella, E. colli, Pseudomonas, Staphylococcus epidermidis (70%), Staphylococcus aureus (10-25%)

Profilaktyka zakażeń powstających w czasie operacji

• prawidłowa organizacja bloku operacyjnego

• możliwość szybkiego transportu pacjentów z izby , OIOM, oddziałów

• łatwy transport towarowy zarówno czysty jak i brudny

• sposób uniemożliwiający krzyżowanie się dróg transportu czystego z brudnym

Profilaktyka zakażeń powstających w czasie operacji

Struktura organizacyjna:

• śluzy dla pacjentów – przekładanie pacjenta na wózek bloku operacyjnego i nakrycie jałowym prześcieradłem

• śluzy dla personelu – wydzielone części tj. rozbieralnia , ubieralnia

• śluzy dla materiałów i sprzętu – materiały pochodzące z apteki, magazynu, pralni powinny być transportowane na bloku czystym wózkiem

• jałowy sprzęt z CS najlepiej transportować bezpośrednio na blok windą łączącą magazyn sprzętu jałowego z blokiem operacyjnym

• łokciowe dozowniki , preparaty myjące i dezynfekujące, pojemniki z jednorazowymi szczotkami do paznokci

Źródła drobnoustrojów w środowisku bloku operacyjnego

• zakażenia endogenne : własna flora

• zakażenia egzogenne : personel bloku, środowisko nieożywione sali operacyjnej

• personel: złuszczający się naskórek, wydzielina dróg oddechowych

Środowisko w sali operacyjnej

Powietrze i powierzchnie suche: gronkowce, paciorkowce

Środowisko wilgotne : pałeczki gram ujemne

Metody sterylizacji

Sterylizacja to proces mający na celu trwałe zniszczenie wszystkich form drobnoustrojów, w tym również przetrwalników (spor). Jałowość oznacza brak drobnoustrojów.

• sterylizacja parowa

• sterylizacja gazowa (tlenkiem etylenu, formaldehydem)

• sterylizacja plazmowa

• sterylizacja radiacyjna

Metody kontroli skuteczności sterylizacji

• wskaźniki fizyczne (urządzenia stanowiące część sterylizatora, które wskazują parametry procesu)

• wskaźniki chemiczne (paski)

• wskaźniki biologiczne (fiolki zawierające spory bakteryjne oraz pożywkę)

• kontrola wsadu (wskaźniki biologiczne stosowane do wnętrza sterylizatora)

Postępowanie z narzędziami chirurgicznymi

• rozpięcie narzędzi

• dezynfekcja w roztworze o szerokim spektrum działania

• mycie, płukanie

• suszenie

• kontrola techniczna

• przygotowanie zestawu

• pakowanie

• sterylizacja

• przechowywanie w jałowym magazynie