Maria Jaskólska, nr albumu 17898, grupa II
Temat: Grupa społeczna w procesie wychowania
(grupy przynależności i odniesienia).
Grupa społeczna
wg Turowskiego to system społeczny; pewna całość w strukturze systemów społecznych lub tzw. makrosystemów, złożona z elementów funkcjonalnie ze sobą powiązanych.
wg Szackiej za grupę społeczną uważamy kilka osób (spór czy wystarczą dwie, czy też muszą być trzy), które pozostają między sobą w interakcji. Atrybutami grupy są: występowanie interakcji, uznawanie wspólnych wartości, świadomość bycia grupą, wewnętrzne ustrukturyzowanie grupy.
wg Znanieckiego to najbardziej złożony układ społeczny, którego nie można rozłożyć i zredukować do czynności społecznych, powiązany stosunkami społecznymi osób wokół wspólnych wartości, do których osoby te jako całość dążą. Grupa jest tym, czym jest w świadomości społecznej jednostek i zbiorowości, a nie tym, co w niej dostrzegać może obserwator. Grupa istnieje przede wszystkim przez to, że jej członkowie uważają ją za istniejącą w oddzieleniu od reszty świata – grupa jako układ odosobniony.
wg Mertona to pewna liczba ludzi, którzy wchodzą ze sobą w interakcję wedle ustalonych wzorów lub pozostają w ustalonych stosunkach społecznych; owe stosunki, wzory i interakcje wiążą jednostki w odrębną całość.
Struktury wewnątrzgrupowe (wg Szackiej)
Struktura socjometryczna:
- wzajemne oddziaływania między ludźmi,
- badania za pomocą kwestionariusza – kogo każdy członek zbiorowości chciałby mieć do towarzystwa w toku jakiejś czynności, a kogo nie,
- kliki – podgrupy – zespół czynników zbirowości, których średnia wzajemna sympatia jest większa niż ich średnia sympatia do pozostałych członków tej zbiorowości.
Struktura przywództwa:
- w jaki sposób i w wyniku czego jedni członkowie uzyskują władzę nad innymi, a także w jaki sposób ta władza jest sprawowana i jakie są skutki rozmaitych stylów jej sprawowania,
- nie ma jednego typu osobowości przywódczej; różnego rodzaju sytuacje oraz cechy osobowości potencjalnych podwładnych sprzyjają pojawianiu się w danej zbiorowości przywódców o takich, a nie innych cechach osobowości,
- style przywództwa:
a) autorytarny – przywódca wydaje polecenia; pojawienie się w grupie agresji
b) demokratyczny – przywódca wspólnie z podwładnymi uzgadnia sposób
postępowania; harmonijna współpraca i wzajemna pomoc
c) anarchiczny – przywódca nie podejmuje żądnych wysiłków, aby kierować grupą
i organizować jej działania; dezorientacja; międzyosobnicza agresja.
Struktura komunikowania
- wpływ różnych kształtów komunikowania na całość grupy,
- cztery modele łączności w grupie (5-cio osobowej) S. Smith, H. Leavitt, A. Bavelas
a) okrąg, koło – każde stanowisko ma jednakowe położenie w porównaniu z
pozostałych; nie spełnia swej roli w grupach, które muszą mieć przywódcę
b) model łańcuchowy, poziomy – łączność stanowisk rozwiązania w sposób szeregowy,
trzy osoby w środku łańcucha są w lepszej sytuacji, ponieważ maja dwa bezpośrednie
połączenia; przydatny w grupach, gdzie zadania mogą być z góry zaplanowane
i przydzielone
c) model koncentryczny, gwiazda – centralne położenie jednego stanowiska, z którym
łączy się każde z pozostałych stanowisk – centralne stanowisko jest uprzywilejowane,
gdyż jest w bezpośrednim połączeniu ze wszystkimi pozostałymi; korzystny jest, gdy
działanie wymaga ciągłego kierownictwa i podejmowania decyzji
d) hierarchiczny – w jego strukturze występują szczeble pośrednie; korzystny jest, gdy
działanie wymaga ciągłego kierownictwa i podejmowania decyzji,
- w zależności od przyjętego elementarnego systemu inaczej kształtuje się zasięg bezpośredniego
i pośredniego przepływu informacji,
- w każdym systemie łączności korzystne jest stanowisko mające bezpośrednie połączenie z jak
największą liczbą stanowisk oraz najkorzystniejszy jest system mający jak najmniej połączeń
pośrednich,
- im bardziej peryferyjna jest pozycja jednostki, tym niższe są jego morale, zadowolenie.
Mechanizmy oddziaływania grupy na jednostkę
Mechanizm kontroli społecznej
Polega na stymulacji rozwoju jednostki poprzez interakcje w ramach grupy. Reakcje członków grupy stanowią dla danej jednostki układ nagród i kar. Akceptacja, dążenie do jej zdobycia SA ważnym czynnikiem wpływającym na zachowanie jednostki, dezaprobata wyrażana przez grupę pociąga za sobą ważne konsekwencje. Od pozycji zajmowanej w grupie zależy: zasięg wpływu na życie, poczucie bezpieczeństwa, uznania i popularności.
Mechanizm wpływu osób znaczących (modelowanie, identyfikacja)
Polega na stymulacji rozwoju jednostki poprzez kontakty z tymi osobami, które są dla niej ważne. Ten mechanizm osobowo twórczy może działać dwóch formach jako modelowanie lub identyfikacja. Modelowanie polega na upodobnianiu się do określonej osoby zarówno w sferze psychicznej jak i fizycznej. O identyfikacji można mówić wówczas, gdy jednostka przeżywa czyjeś stany psychiczne np. utożsamia się z przeżyciami aktora w filmie.
Mechanizm wzmacniania wewnętrznego
Polega na tym, że jednostka pełniąc rolę społeczną, internalizuje jej wymogi i sama ocenia swe postępowanie z punktu widzenia zgodności z tą rolą. Rolę tę jednostka musi pełnić dobrowolnie nie może to być rola narzucana, pełniona rola musi jednostkę silnie angażować.
Grupa odniesienia, jej rodzaje i mechanizmy oddziaływania
Grupa odniesienia, grupa społeczna z którą jednostka identyfikuje się w stopniu najwyższym lub do której jednostka aspiruje i pragnie zdobyć jej aprobatę przez upodobnienie swojego zachowania do zachowania członków tej grupy.
Rodzaje grup odniesienia (Szacka):
- grupa odniesienia porównawczego – stanowi tło, skalę porównawczą dla oceny własnej sytuacji, zachowań postępowania. Pozwala ocenić siebie, ustalić rodzaj postępowania. Wynikiem takiego porównania może być poczucie względnego uprzywilejowania lub względnego poczucia upośledzenia.
- negatywne grupy odniesienia – akcentujemy nasza niezgodę na ich postępowanie, styl bycia,
nie chcemy być z nimi identyfikowani
* formułowanie stereotypów o tych grupach, generalizując obraz grupy
* prawo Simmla – Cosera – konflikt zewnętrzny zwiększa integrację wewnętrzną grup
i społeczności,
- grupy odniesienia pozytywnego – grupy do których aspirujemy i które są przedmiotem
wyprzedzającej identyfikacji; identyfikujemy się z nimi subiektywnie, solidaryzujemy,
- grupy odniesienia normatywnego – grupy, z którymi się identyfikujemy, dostarczają nam
wzorów, standardów postępowania, uczymy się od nich wiążących wartości i norm,
- pojecie względnego upośledzenia – poczucie upośledzenia związane z postrzeganiem własnego
usytuowania w stosunku do innych osób o podobnych cechach.
Mechanizmy oddziaływania
Naśladownictwo przejawia się w zachowaniu wszystkich członków grupy. Jest to skłonność do świadomego lub bezwiednego powtarzania czynności wykonywanych przez innego osobnika. Jednostka w grupie może często postępować zupełnie inaczej niż w domu rodzinnym. Chłopiec w domu spokojny i delikatny, w grupie rówieśników staje się agresywny, bo tak zachowują się inni. Podobnie chłopiec ironiczny i dokuczliwy w domu, w grupie może być spokojny. W grupie naśladuje innych, nie chce się od nich różnić i chociaż nie zawsze mu to odpowiada, postępuje tak, jak koledzy.
Konformizm polega na upodobnianiu form zachowania się do zachowania członków grupy. Najczęściej tym terminem określa się upodobanie pod względem wyglądu zewnętrznego, przejawiające się noszeniem jednakowych ubiorów czy tez tych samych detali w ubiorze. Członkowie danej grupy charakteryzują się na przykład tym, że noszą jednakowe skarpetki, obuwie, spodnie, koszule czy sweterki.
Identyfikacja polega na uznaniu siebie za członka grupy, przyjęciu jej celów, norm, zwyczajów i wartości za własne. Jednostka myśli tak, jak cała grupa, akceptuje wszystkie ustalone i obowiązujące w niej normy, podporządkowuje się im i przestrzega.
Grupa przynależności
To taka grupa, do której jednostka należy. Środowisko wychowawcze jednostki składa się wyłącznie z grup przynależności.
Grupy własne
To grupa, do której jednostka należy, ma do niej pozytywny stosunek, identyfikuje się z jej systemem norm i wartości.
Grupy obce
Jednostka do niej nie należy, ma do niej negatywny stosunek i lekceważące podejście do jej wartości.
Grupa pierwotna
Stanowi szczególną odmianę grup małych. Liczba członków jest niewielka, kontakty mają charakter bezpośredni. Grupy te cechuje silna więź osobista, niewyspecjalizowane funkcje, względna intymność i trwałość. Zalicza się do niech przede wszystkim rodzinę grupę sąsiedzką (powstająca w wyniku przekształceń kręgów sąsiedzkich), grupę rówieśniczą. Nie ma w nich zazwyczaj więzi formalnej, członkowie są silnie zaangażowani emocjonalnie w sprawy grupy, solidarni, występuje w nich wysoki poziom identyfikacji członków z grupą.