Witaminy a zdrowie jamy ustnej
Witaminy to substancje o charakterze regulatorowym, niezbędne do przebiegu wielu procesów metabolicznych i do zapewnienia prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego. Tylko nieliczne witaminy wytwarzane są w ludzkim ciele; większość trzeba dostarczyć z pożywieniem. Brak witamin (awitaminoza) występuje na szczęście rzadko, ale dużo częściej spotyka się niedobór jednej lub więcej witamin. W powszechnym mniemaniu za najważniejsze dla zdrowia jamy ustnej zwykło się uważać witaminy C, D oraz A. W rzeczywistości inne witaminy również odgrywają istotną rolę w zachowaniu prawidłowej kondycji tkanek, a niedobór którejkolwiek z nich negatywnie odbija się na kondycji poszczególnych tkanek miękkich i twardych w tym obszarze ciała – począwszy od najwcześniejszego okresu życia płodowego.
Na co wpływają poszczególne witaminy?
Witamina A – wpływa na wszystkie struktury jamy ustnej. Od niej zależy dobra kondycja śluzówki, prawidłowy przebieg procesów tworzenia zębów i ząbkowania. Niedobór witaminy A nasila objawy zapalenia dziąseł, zaburza wydzielanie śliny oraz rozwój szkliwa i mineralizację twardych tkanek jamy ustnej. Najlepsze źródła tej witaminy to czerwone i pomarańczowe warzywa i owoce, bogate w beta karoten – to naturalna prowitamina A, która w ustroju ulega przekształceniu do postaci właściwej witaminy.
Witamina C – wzmacnia tkanki miękkie, stymuluje syntezę kolagenu oraz przyspiesza procesy gojenia się ran. Objawem jej niedoboru są krwawiące dziąsła i toczące się w nich stany zapalne, gorsza sprawność układu odpornościowego i zaburzenia w tworzeniu szkliwa oraz zębów. Szukajmy jej w kiszonkach, owocach dzikiej róży, rokitnika, czarnej porzeczki, kiwi, truskawkach, ziemniakach i papryce.
Witamina D – jest niezastąpiona w procesie prawidłowego kształtowania się tkanek twardych: kości i szkliwa, ponieważ uczestniczy w procesach gospodarowania zasobami wapnia i fosforu w ustroju. Jej niedobór jest przyczyną wad zgryzu, nieprawidłowego ukształtowania kości podniebiennych, szczęki i żuchwy, niedorozwoju szkliwa i zaburzeń w budowie zębów i ich wyrzynaniu się. Sprawdzone źródła tej witaminy to tran, tłuste ryby, żółtka jaj i wątróbka, ale w większości jest ona syntetyzowana w skórze pod wpływem promieni słonecznych.
Witaminy z grupy B – od ich dostatku zależy właściwa wrażliwość tkanek miękkich jamy ustnej, prawidłowe ukształtowanie podniebienia, zdrowie śluzówki oraz języka. O niedoborze świadczą: zapalenia dziąseł, błony śluzowej i języka, spękanie warg, owrzodzenia. Kiedy witamin tych brakuje na etapie życia płodowego (dotyczy to głównie deficytu kwasu foliowego), zwiększa się ryzyko powstania wad rozwojowych w obrębie twarzoczaszki (np. rozszczepu podniebienia). Witaminy z grupy B znajdziemy w owocach, orzechach, zbożach, drożdżach.
Witamina E – ważny antyutleniacz, który wspomaga leczenie chorób przyzębia, aktywuje procesy regeneracyjne tkanek, wspomaga pracę układu odpornościowego. Witaminę tę znajdziemy w kiełkach, zielonych warzywach, olejach roślinnych i orzechach.
Witamina F – bierze udział w przyswajaniu wapnia, reguluje procesy immunologiczne i gospodarkę wodno-tłuszczową tkanek. Jest jej dużo w olejach roślinnych, pestkach i orzechach.
Witamina H – utrzymuje w dobrym zdrowiu język i błonę śluzową. Jej niedobór wywołuje zmiany krwotoczne na języku i zanik brodawek nitkowatych na nim. Znajdziemy ją w warzywach, mleku i jajach.
Witamina P – odpowiada za silne ścianki naczyń krwionośnych i zwiększa ich wytrzymałość na urazy; razem z witaminą C chroni przed zapaleniami dziąseł. Jej źródłem są owoce i warzywa.
Witamina K – zapobiega krwawieniom i reguluje właściwą krzepliwość krwi. Syntetyzowana jest głównie w jelitach przez tamtejszą mikroflorę. Niedobór witaminy K pojawia się po kuracji antybiotykowej lub stosowaniu sulfonamidów.