Pedagogika rok I/ gr 2 27.03.2013 r
Karolina Kubacka
TEMAT Społeczne mechanizmy kstałtowania się osobowosci.
Podstawowe czynniki socjalizacji.
Osobowość społeczna
Kształtowanie osobowości społecznej odbywa się w procesie socjalizacji, rozumianej jako,, wychowanie” jednostki w kulturę, zdobywanie dojrzałościi i kompetencji spoecznej. Osobowość społeczne to indywidulane cechy psychiczne człowieka, postawy, motywacje, dązenia sposób spotrzegania samego siebie i otoczenia, życie osobiste, konflikty wewnętrzne, zachowania społeczne.Stanowi on sposób funkcjonowania jednostki w różnych grupach
i rolach, wynikających z określownych pozysji społecznych.
W procesie kształtowania osobowości biorą udział trzy rodzaje mechanizmów procesu uczenia się:
Wzmacnianie
Naśladowanie
Przekaz symboliczny
Mechanizm wzmacniania – polega na tym że, zachowania właściwe społecznie podżądne są nagradzane, a pożądnie niewłaściwe- karane i kojarzone
z przykrymi doznaniami. Pozytywnym wzmocnienie jets pochwała, zadowolenie najbliższych osób, szacunek otoczenia. W wypadku zachowań nieakceptowanych negatywnym wzmocnieniem jest dezaprobata wyrażania gestem lub słowem, nagana nałożenie jakiegoś ograniczenia kara. Mechanizm wzmacniania odgrywa szczegółną rolę w procesie socjalizacji.
Drugim mechanizmem kształcenia osobowości w procesie uczenia się jest nasladowanie. Jednostka obserwująć otoczenie, zachowania innych, zaczynają postępować podobnie.Przykładem tego mechanizmu jest zabawa dzieci, które ogdrywają role dorosłych przyruwnująć się do właśnych rodziców i ich zawodów.
Trzecim mechanizem kształtowania się osobowości społecznej jest, dostępnym tylko dla człowieka, jest przekaz symboliczny. Człowiek znaczną cześć wieczy, wie o tym co dobre,a co złe, jak należy się zachować w różynych sytuacjach otrzymuję od innych przez poczucie i przekaz słowny.
Proces kształtowania się osobowości człowieka trwa tak długo, jak długo człowiek będzie żył. Dorastająć, osiągając kolejne dojrzałości, a później starzejąc się , jednostka ludzka przyswaja sobie coraz to nowsze wzorce zachowań.
Osobowość społeczną tworzą cztery elementy:
Kulturowy ideał osobowości
Rola społeczna
Jaźń subiektywna
Jaźń odzwierciedlona
Kulturowy ideał osobowości- to wyobrażenie doskonałego wzoru osobowego, jej rejestr cech i zachowań idealnych, wysoko cenionych przez grupę. Ideał osobowości jest wzorcem do którego odwołuje się wychowanie, stanowi kryterium moralnej oceny jednostki. Ideał osobowości jest przakazywany przez rodzinę, szkołe i wszelkie grupy rówieśnicze oraz media i literature.W okresie dojrzewania kiedy młody człowiek szuka wzorców do naśladowania i tworzy ideały następuje internalizacja wzoru osobowego-staje się on wtedy trwałym elementem osobowości.Internalizacja to jestem z mechanizów rozwóju osobowości.Jego istotą jest przeobrażenie siępostaw jednostki do norm społecznych.Normy początkowo nieakceptowane-traktowane jako narzucane przez otoczenie lub porządek społeczny, zostają przyjęte, włączone w indywidulany system wartości. Ich przestrzeganie staję się wręcz nakazem. Jednostka która naśladuje wzór , stara sięzblizyć do ideału, zystkuje poztywną ocene otowczenia, zyczliwość, uznanie, nagrody.Wzór osobowy jest zmienny, zalezy od epoki historycznej i formacji społeczno-ekonomicznej, a także od klasy, warstw czy grupy społecznej.
Rola społeczna- jest uzależniona od pozycji społecznej, tzw miejsca jednostki w zbiorowości. Każdy człowiek należy do wielku zbiorowości, w kazdej zajmuje jakąś pozycje. Istnieją dwa rodzaje pozycji społecznych- osiągane i przypisane.
Pozycje osiągane-zdobywane są w wyniku własnego działania.
Pozycje przypisane-to te, które człowiek zajmuje bez udziału własnej woli.
Rola społeczna to zbiór praw i obowiązków przypisanych do niej, a także system zachowań przebiegającyhc według określonego wzoru.
W każdej roli społecznej wyróżnia się :
zachowania nakzane,
zachowania zakazane,
marginesy swodoby.
Jaźń sybiektywna- to poczucie własnej tożsamości, to wyobrażenie o naszej wewnętrznej istocie. Każdy człowieka ma silne poczucie właśnej tożsamości, odrębości, właśnego Ja. Jaźń ta rozwija się pod wpływem otoczenia, najlpier rodziny potem grup społecznych.Jaźń subiektywana wyznacza zachowanie jednostki, szczególnie w sytuacji konfliktu ról, w sytuacjach, w których potrezbny jest wybór między dwoma rodzajami zachowania.
Jaźń odzwierciedlona- to zespół wyobrażeń co myślą o nas inni, jak nas spostrzegają , jak oceniają. Jest to obraz naszej osoby wytworzony na podstwie oceny i zachowan innych ludzi wobec nas. Jaźń odzwierciedlona jest źródłem uczuć poztywnych( zadowolenie, duma, poczucie własnej wartości), uczuć negatywnych(wstyd , upokorzenie)
Mechanizmy socjalizacyjne
Mechanizm kontroli społecznej:
Jednostka przez całokształt swoich interakcji z innymi członkami grupy jest stymulowana w kierunku pełnienia uznawanych rół społecznych. Układy wzmocnień(kar i nagród) zawarte są tutaj w spontanicznych reakcjach innych jednostek- członków grupy.Nazwa kontroli społecznej wykazuje aktywność najczęściej w obecności innych osób i spotyka się z odpowiednimi bezpośrednimi reakcjami na to z ich strony. Mianowicie reakcja środowiska na zachowanie jednostki mają zwykle charakter dezaprobaty lub aprobaty tych zachowań.
Ludzie mają dużą swobode wyboru swej aktywności idziałania Nie jest to jednak swoboda ograniczona. Ustalony jest pewien schemat życia zbiorowego, porządkujący zachowania inoczekiwania ludzi wobec siebie.Wyznaczone są pewne garnice,których przekrocznie uniemożliwialoby porozumiewanie się, załamało ład społeczny, doprowadziło do powszechnego chaosu.Każda zbiorowości społeczna wypracowuje sposoby przekonywania, nakazu i zakazy, system nacisku i sankcji aż do przymusu pizycznego włączenia.Zbiorowość także kształtuje formy wyrażania uznania czy nagradzania, dzieki którym doprowadza do zgodności między zachowaniem ludzi a przyjetymi i uznanymi w zbiorowości wzorcami czyli do urztmania porządku społecznego.
Kontrola społeczna- jest nastawiona na przywołanie jednostek do porządku podstawowym jej celem jest jedność , spójność społeczeństwa osiągnieta w wyniku zintegrowania jednostki ze zbiorowościa. Kontrola kojarzy się z różnymi formami nacisku zewnętrznego np. kara za bilet w autobusie. Zasadniczą rolę odgrywają ustalone wzory działań oraz reguły zachowań ludzkich. Aby członek społeczenstwa mógł się zachowywać zgodnie z tmi wzorami i regułami, musi je najpierw poznać.Mechanizm ten dziala tym skuteczniej, im głebiej zostaną zinternalizowaneprzekazane wartości, normy
i wzory zachowań.
Kontrola społeczna może być formalna i nieformalna.
Kontrola nieformalna – to wszelkie pzekazywane wzory zachowań, zyczaje, obyczaje oraz wszytskie reakcje i sankcje stosowane spontanicznie
i zwyczajowo. Mogą być one pozytywne ( uznanie, szacunek ), negatywne(lekceważenie , pogarda)
Kontrola formalna- obejmuje to wszystko, co zawierają regulaminy poszczególnych organizacji.
Mechanizm wpływu osób znaczących
Wszyscy ludzie są pod wpływem środowiska społecznego, ale siła i granice jej oddziaływania są różne. Wpływ społeczny następuje kiedy jakaś jednostka lub grupa powoduję zmianę w zachowaniu(pogladach, uczuciach) innej jednostki czy grupy. Pod wpływem oddziaływania społecznego mogą zachodzić różne reakcje, które przybierają najczęściej formy:
Uleganie- motywem jest uniknięcie kary lub chęć uzyskania nagrody.
Posłuszeństwo- to uległość stanowiąca reakcje na polecenie wydawane przez osobę posiadająca autorytet.
Indetyfikacja-przystwajanie norm i zachowań innych
Internalizacja- przystajwnie noram, zasad, wzoró zachowań na stałe.
Wywieraniu wpływu jest umiejętnością, którą wykorzytsujemy w życiu osobistym, zawodowym.Dzięki umiejętności wpływania można realizować cele, które bez pomocy innych byłby nieosiągalne, tworzyć warunki do realizownia własnych projektow czy pomysłów.
Mechanizm wzmacniania wewnętrznego
polega na tym, że jednostka pełniąc rolę społeczną, internalizuje jej wymogi i sama ocenia swe postępowanie z punktu widzenia zgodności z tą rolą. Rolę tę jednostka musi pełnić dobrowolnie nie może to być rola narzucana, pełniona rola musi jednostkę silnie angażować.
Stymulatorem pożądanych zachowań jest własna aktywność jednostki, ukształtowana na podłożu wcześniej przyjętych postaw (wyuczonych i zinternalizowanych). Człowiek zawsze dąży do zachowania stanu równowagi w obrębie już ukształtowanych w niej systemów postaw. Zachodzi proces selekcji napływających informacji w celu zachowania ich wewnętrznej zgodności, unikania dysonansu między uznanymi przekonaniami. Jednostka stara się zachować zgodność między tym co czuje, wyznaje, myśli, czego pragnie a tym jak się zachowuje. Są jednak wyjątki. Zdarza się, że zachowuje się tak tylko dlatego, iż pełniona rola społeczna objęta jest mechanizmem kontroli społecznej. Jest ona narzucona i pełniona pod przymusem. Aby pełniona rola miała charakter uwewnętrzniony i trwały (gdyż wtedy prowadzi do trwałych zmian w osobowości) muszą zachodzić następujące warunki:
Nie może ona być narzucona i pełniona pod przymusem,
Rola powinna mobilizować do wysiłku, ale jednocześnie ukazywać perspektywy pokonania trudności,
Pełnienie roli musi budzić przychylną ocenę osób lub grup znaczących,
Jednostka musi mieć możność pełnienia roli w sposób twórczy.
Procesy wychowania i socjalizacji zachodzą przez cały okres życia człowieka. Ich przebieg zależy od cech psychicznych i poza psychicznych jednostki. Najważniejszym okresem kształtowania się cech indywidualnych jest wiek dziecięcy i wiek dojrzewania. Dzieci i młodzież nie mające odpowiedniego wsparcia w rodzinie i w samym sobie, wykazują tendencje do zachowań ryzykownych, aspołecznych. Nie posiadają umiejętności prawidłowego radzenia sobie z napotkanymi trudnościami życiowymi. Szkoła jako drugie po rodzinie podstawowe środowisko wychowawcze, ma największą szansę wyrównywania szans życiowych młodych ludzi i wspierania ich rozwoju. Nauczyciele poprzez systematyczną pracę mogą dać uczniom możliwość dostrzegania, rozwijania i wykorzystywania osobistych potencjałów, a co się z tym wiąże, lepszego radzenia sobie z trudnościami życiowymi.
Podstawowe czynniki socjalizacji
1. Rodzina – pierwszy z najważniejszych czynników socjalizacji. To pierwszy i najbardziej trwały świat społeczny dla dziecka.
2. Szkoła – jest odpowiedzialna za przekazanie informacji, umiejętności i wartości, które społeczeństwo uważa za ważne dla życia społecznego.
3. Grupa rówieśnicza – składa się z dzieci w tym samym lub zbliżonym wieku i o tym samym statusie społecznym. W grupie rówieśniczej trzeba samemu zapracować na pozycję społeczna-w przeciwieństwie do rodziny, gdzie pozycja ta została nam od razu przyporządkowana. Socjalizacja przebiega tu w sposób nieprzemyślany i nie zaplanowany.
4. Mass media – są zbiorem różnych sposobów komunikowania treści przeznaczonych dla wielu odbiorców – obejmują np. radio, telewizje, filmy, gazety, książki itp.
5. Inne czynniki – czyli instytucje religijne, sąsiedztwo, organizacje rekreacyjne itp.