ZAGADNIENIA
1. Geneza i ewolucja prawa gospodarczego
2. Pojęcie prawa gospodarczego, przedmiot i zakres regulacji
3. Podstawowe zasady prawa gospodarczego
4. Źródła prawa gospodarczego
5. Rola i zadania państwa w oddziaływaniu na procesy gospodarcze
6. Administracja gospodarcza
7. Prawne formy państwowego nadzoru nad działalnością gospodarczą
8. Podmioty prawa gospodarczego
9. Podejmowanie i prowadzenie działalności gospodarczej
10. Proces przekształceń własnościowych
11. Działalność gospodarcza samorządu terytorialnego
12. Reglamentacja działalności gospodarczej (formy prawne, zakres)
13. Samorząd gospodarczy
14. Samorząd zawodowy
15. Działalność gospodarcza prowadzona z udziałem podmiotów i kapitałów zagranicznych
16. Formy prowadzenia działalności gospodarczej
17. Zamówienia publiczne
18. Kontrola przedsiębiorców
1. GENEZA I EWOLUCJA PRAWA GOSPODARCZEGO
-początki prawa gospodarczego sięgają XVII w.
-prekursorami byli John Locke, William Petty
Merkantylizm – termin stworzony przez Adama Smitha w XVII wieku
-merkantyliści za źródło bogactwa uznawali eksport przewyższający import
-skupiano się na ochronie rynku przed towarami pochodzącymi z importu
-państwo ingerowało we wszystkie sfery działalności gospodarczej
Fizjokratyzm – francuska szkoła ekonomiczna
-głównym przedstawicielem był Francois Quesnay
-porównywali oni wolność handlu do wolności praw człowieka
-po raz pierwszy zasada wolności handlu pojawiła się w Konstytucji z 1791r.
Etatystyczna gospodarka planowa – typowa dla państw socjalistycznych
-rynek zastąpiono planem centralnym
-własność indywidualną znacjonalizowano
-mechanizm rynkowy zastąpiono metodą nakazowo-rozdzielczą oddziaływania na gospodarkę
2. POJĘCIA PRAWA GOSPODARCZEGO, PRZEDMIOT I ZAKRES REGULACJI
Publiczne (administracyjne) prawo gospodarcze – prawo, którego głównym przedmiotem są funkcje państwa w gospodarce
-obejmuje sferę stosunków prawnych pomiędzy organami państwa a podmiotami gospodarczymi
-podmioty gospodarcze nie są tylko adresatami działań organów państwa, ale również ich inicjatorami
-obejmuje normy z różnych dziedzin prawa:
a) administracyjnego – prawo gospodarcze jest jego częścią
b) konstytucyjnego – ustrój gospodarczy
c) finansowego – część form oddziaływania państwa, np. kredyty, podatki
d) pracy – kwestie dotyczące zatrudnienia
Publiczne prawo gospodarcze – całokształt norm prawnych regulujących proces oddziaływania państwa na gospodarkę z udziałem organów administracji publicznej oraz podmiotów prawa publicznego i prywatnego
-cele ppg:
a) ochrona podstawowych wartości gospodarki rynkowej
b) wyznaczanie dopuszczalnych granic ograniczania gospodarki rynkowej w interesie publicznym
-reguluje działalność gospodarczą prowadzoną przez państwo i samorządy terytorialne
-jego przedmiotem jest relacja pomiędzy państwem a przedsiębiorcami, treścią natomiast prowadzenie działalności gospodarczej
-normy ppg mają charakter:
a) norm ustrojowych – są to normy regulujące organizację i funkcjonowanie administracji gospodarczej, pozycję prawną jej organów, ich zadania, zakres działania i kompetencje
b) norm materialno prawnych – normy wyznaczające zakres praw i obowiązków podmiotów podejmujących i wykonujących działalność gospodarczą
c) norm proceduralnych – normy tworzące reguły stosowania prawa materialnego gospodarczego
Państwo kształtuje stosunki własnościowe środków produkcji poprzez
a) wywłaszczenie – zabór, przejęcie mienia na rzecz państwa w majestacie prawa
b) prywatyzację majątku publicznego
c) renacjonalizację
d) określanie zasad gospodarowania – państwo przez system prawa określa formy organizacyjno-prawne, w których można prowadzić działalność gospodarczą (swoboda wyboru, ale nie dowolność formy)
-państwo określa zasady finansowania działalności gospodarczej
-zmieniające się warunki gospodarcze sprawiają, że państwo nie jest atrakcyjne pod względem inwestycyjnym
Prawne formy ochrony mechanizmów gospodarczych i praw ekonomicznych
-ochrona mechanizmów gospodarczych i praw ekonomicznych jest zadaniem państwa
-instrumenty ochrony:
a) interwencjonizm – np. interwencjonizm bankowy, skup dewiz
b) polityka planowania i programowania gospodarczego – plany gospodarcze; stwarzanie korzystnych mechanizmów dla rozwoju gospodarczego
-programy mają charakter infrastrukturalny
-np. Program Budowy Dróg i Autostrad
-państwo może ingerować też w ceny, które nie są cenami rynkowymi, np. ceny za gaz, energię
c) reglamentacja działalności gospodarczej – w Polsce jest ok. 60 rodzajów działalności reglamentowanej
-reglamentacja przejawia się w postaci koncesji, zezwoleń, działalności regulowanej
-reglamentacja może nastąpić tylko ze względu na ważny cel publiczny
d) określanie prawnych reguł dotyczących uczciwej konkurencji
e) zamówienia publiczne – roboty publiczne niwelują kryzys w gospodarce rynkowej
-państwo oddziałuje głównie poprzez normy prawa konstytucyjnego i administracyjnego
3. PODSTAWOWE ZASADY PRAWA GOSPODARCZEGO
1. Zasada demokratycznego państwa prawnego i praworządności
-zawarta jest w art. 7 Konstytucji
-ma uzasadnienie historyczne:
-w poprzednim systemie prawnym dominowało publiczne prawo gospodarcze, gospodarka centralnie planowana
-oddziaływanie na gospodarkę miało charakter pozaprawny, przybierało formę decyzji politycznych
-obecnie porządek gospodarczy jest regulowany tylko w formie ustawy
-organy mogą oddziaływać na sytuację przedsiębiorcy tylko na podstawie i w granicach ustawy
-oddziaływanie może mieć charakter makroekonomiczny lub przybierać formę aktów indywidualnych
2. Zasada wolności gospodarczej
-zawarta jest w art. 20 Konstytucji
-jest to wolność w zakresie:
a) podejmowania działalności gospodarczej – przedsiębiorca decyduje o podjęciu działalności gospodarczej, jej formie i zakresie przedmiotowym
-może ona podlegać ograniczeniom, np. obowiązkowa przynależność do samorządu gospodarczego
Samorząd gospodarczy – na Zachodzie przynależność do niego jest obowiązkowa
-w Polsce nigdy nie było takiego obowiązku, samorząd jest organizacją dobrowolnie zrzeszającą przedsiębiorców
b) prowadzenia działalności gospodarczej – organy państwa nie mają prawa ingerować w procesy decyzyjne przedsiębiorców
-ingerencja ma charakter wyłącznie ogólny (nakazy, zakazy, koncesje), nigdy nie dotyczy decyzji bieżących
-przedsiębiorca działa we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność
-przedsiębiorca może również działać w imieniu państwa, gdy zostaną nałożone na niego zadania publiczne, np. obrona państwa
-jeżeli przedsiębiorca dozna uszczerbku w trakcie wykonywania takiego zadania, może dochodzić odszkodowania na drodze sądowej
3. Zasada sprawiedliwości społecznej
-koresponduje z zasadą solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych
-jej elementem jest ochrona praw pracowniczych (kobiet, dzieci; płace minimalne) oraz ochrona praw konsumenckich
4. Zasada samodzielności przedsiębiorców
-wyprowadzona z prawa ustawowego, koresponduje z wolnością gospodarczą na 2 płaszczyznach:
a) samodzielności gospodarczej – swoboda podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej
b) samodzielności finansowej – przedsiębiorca samodzielnie znajduje środki na finansowanie działalności gospodarczej; ponosi pełną odpowiedzialność za swoją działalność
5. Zasada równości/ równego traktowania / sprawiedliwości
-realizowana jest na dwóch płaszczyznach:
a) równości co do prawa – art. 31 Konstytucji
b) równości w traktowaniu przez organy państwowe - ma istotne znaczenie szczególnie w systemie działalności reglamentowanej
-obecnie można stosować ograniczenia ze względu na ważny interes społeczny, np. traktowanie niektórych podmiotów w sposób szczególny ze względu na fakt zatrudniania osób niepełnosprawnych (cel społecznie bardziej istotny niż cele ekonomiczne, narusza to bowiem zasadę konkurencyjności)
-odrębne regulacje mogą być także kierowane względem mikroprzedsiębiorców, by mogli uzyskać przeprowadzenie procedur w skrócony sposób.
-równość naruszana jest przez różne opodatkowanie (podatek progresywny od osób fizycznych i podatek liniowy od osób prawnych); w każdym momencie można po spełnieniu odpowiednich procedur przejść na podatek liniowy lub zmienić formę organizacyjno-prawną
6. Zasada uczciwej konkurencji
-jest to prawna ochrona przed czynami nieuczciwej konkurencji
Ustawa o czynach nieuczciwej konkurencji – definicja nieuczciwej konkurencji
Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów – procedura UKOiK-u, wszczęcie i przeprowadzenie postępowania
Występują tu regulacje publiczno-prawne – państwo powołuje organy i we władczy sposób ingeruje w akty nieuczciwej konkurencji
Zamawiający ocenia czy oferta złożenia przez podmiot ubiegający się jest czynem nieuczciwej konkurencji. Zamawiający (również podmiot prywatny) ma władztwo w postaci odrzucenia oferty. Odrzuceni mają prawo odwołać się do Krajowej Izby Odwoławczej, potem zaskarżyć wyrok do sądu okręgowego właściwego dla miejsca zamieszkania / siedziby skarżącego
7. Zasada ochrony stosunków gospodarczych przez państwo
-dotyczy:
a) ochrony własności środków produkcji
b) ochrony stosunków gospodarczych przez trwałość zasad gospodarowania ustalonych i chronionych przez państwo
-procesy gospodarcze trwają w czasie i prawodawstwo powinno to uwzględniać
8. Zasada swobody zrzeszania się przedsiębiorców
-została wprowadzona przez ustawę z 1988r. o działalności gospodarczej
-przedsiębiorcy mogą przystępować do podmiotów ich grupujących, ale zawsze na zasadzie dobrowolności
-zadaniem tych organizacji jest reprezentowanie zrzeszonych przedsiębiorców w stosunkach z państwem
-istnieją dwa wyjątki od zasady zrzeszania się:
a) przynależność do korporacji zawodowej przy wykonywaniu wolnego zawodu – samorząd wyposażony jest w elementy zadań publicznych i władztwa (np. nadawanie/odbieranie/ograniczanie uprawnień)
b) przynależność do izby rolniczej – jest obowiązkowa
-samorząd nie posiada uprawnień władczych w stosunku do przedsiębiorców
9. Zasada poszanowania dobrych obyczajów i słusznych praw konsumentów
-zasada o charakterze postulatywnym, ma wymiar etyczny
-dobry obyczaj nie jest pojęciem prawnym
10. Zasada proporcjonalności
-wynika z art. 20 Konstytucji
-powiązana jest z zasadą wolności gospodarczej i zjawiskiem reglamentacji
-ograniczanie działalności gospodarczej jest możliwe tylko ze względu na istotny interes publiczny
11. Zasada zrównoważonego rozwoju
-wynika z art. 5 Konstytucji
-działalność gospodarcza powinna być prowadzona z poszanowaniem środowiska naturalnego szeroko pojmowanego
12. Zasada ochrony rolnego gospodarstwa rodzinnego
-wynika z art. 23 Konstytucji
-rodzinne gospodarstwa rolne są podstawą rolnictwa
4. ŹRÓDŁA PRAWA GOSPODARCZEGO
-źródła prawa gospodarczego są uzależnione od panującego ustroju politycznego i gospodarczego
Gospodarka centralnie planowana (1950 – 1989)
-opierała się na planach gospodarczych
a) plan 3-letni (1947-1950)
b) plan 5-letni (1950-1955)
-na przełomie lat 40/50-tych państwo przejęło na własność środki produkcji i przedsiębiorstwa oraz uruchomiło system aktów prawnych:
a) dekret z 1950r. o przedsiębiorstwach państwowych – podstawowe ogniowo gospodarki centralnie planowanej
b) ustawy
c) fasadowa konstytucja
d) dekrety z mocą ustawy
e) rozporządzenia i zarządzenia
f) uchwały komitetu ekonomicznego, rządu i prezydium rządu
g) akty planowania społeczno-gospodarczego
-przedsiębiorstwa państwowe były podmiotami posiadającymi osobowość prawną
-ich właścicielem było państwo
-wyposażone zostały w majątek, który można było im odebrać w każdej chwili
-wykonywały zadania uwzględnione w planach
-przydzielano im środki, materiały, surowce
-plany określały wskaźniki gospodarcze do osiągnięcia
-jedynym zrealizowanym planem jest plan 3-letni (1947-1950)
Państwo demokratyczne
1) Konstytucja RP - zawiera zasady prawa gospodarczego
-określa ustrój gospodarczy państwa (art. 20, 21)
-określa kompetencje organów władzy publicznej
2) Ratyfikowane umowy międzynarodowe – są istotne dla przedsiębiorców zwłaszcza od 2004r.
-istotnymi są rozporządzenia Rady Europy oraz dyrektywy wydawane przez organy UE
3) Ustawy – najważniejszymi są:
a) ustawa z 23 grudnia 1988r. o działalności gospodarczej – jako pierwsza wprowadziła konstrukcję przedsiębiorstwa
b) prawo działalności gospodarczej – ma fundamentalne znaczenie dla prowadzenia/podejmowania działalności gospodarczej
c) ustawa o swobodzie gospodarczej
-ustawy ppg odsyłają również do innych ustaw z zakresu materialnego prawa gospodarczego
4) Rozporządzenia – nie mogą nakładać obowiązków, ale definiują sposób ich wypełniania
-istotnym rozporządzeniem jest rozporządzenie RM Polska Klasyfikacja Działalności – systematyczny zbiór rodzajów działalności
5) Prawo miejscowe – obowiązuje w określonej części kraju:
a) przepisy wykonawcze na podstawie upoważnienia ustawowego – np. podatki i opłaty lokalne
b) przepisy porządkowe – np. zakaz handlu alkoholem
c) przepisy ustrojowe – np. statuty
5. ROLA I ZADANIA PAŃSTWA W ODDZIAŁYWANIU NA PROCESY GOSPODARCZE
-państwo oddziałuje na procesy gospodarcze poprzez system prawa
-instrumenty mają charakter pośredni, bezpośrednich można używać tylko w określonych sytuacjach
-zadaniem państwa jest stwarzanie korzystnych warunków do podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej
Prawo konkurencji
-dzieli się na:
a) publiczne – ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów
b) prywatne – ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji
Publiczne prawo konkurencji dzieli się na:
a) antymonopolowe – praktyki ograniczające konkurencję
-prewencyjna kontrola koncentracji
-zakaz nadużywania pozycji dominującej
-porozumienia ograniczające konkurencję
Historia kształtowania się prawa antymonopolowego
-istotą konkurencji jest zapewnienie możliwości wyboru np. kontrahentów, towaru
-konkurencja wymusza na przedsiębiorcach zwiększenie efektywności gospodarowania
Model konkurencji doskonałej – został stworzony i zdefiniowany przez A. Smitha
-obecnie nie występuje, ale modelem podobnym jest targowisko (duża liczba sprzedających i kupujących; brak barier dostępu do rynku; sprzedawcy i konsumenci mają pełną informację dotyczącą rynku)
-pierwsza ustawa antymonopolowa pojawiła się w USA w 1890r.
-w Polsce pierwsza ustawa o charakterze antymonopolowym -> ustawa o kartelach pojawiła się w 1933r.
Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów (16.02.2007r.)
-do celów ustawy zaliczamy:
a) określenie warunków do rozwoju i ochrony konkurencji oraz podejmowanej w interesie publicznym ochrony przedsiębiorców i konsumentów
b) określenie zasad i trybu przeciwdziałania praktykom ograniczającym konkurencję oraz praktykom naruszającym zbiorowe interesy konsumentów
c) określenie organów właściwych do ochrony konkurencji i konsumentów
-ustawa zawiera normy:
a) prawa materialnego – m.in.
-zakaz zawierania porozumień ograniczających konkurencję
-zakaz nadużywania pozycji dominującej
-kontrola koncentracji przedsiębiorców
-zakaz praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów
b) prawa ustrojowego – m.in.
-organizacja i kompetencje Prezesa UOKiK
-zadania samorządu terytorialnego i organizacji konsumenckich w zakresie ochrony interesów konsumentów
c) prawa proceduralnego – m.in. przepisy regulujące postępowanie:
-w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy
-w sprawie kontroli koncentracji
-reguły nakładania kar pieniężnych
Instrumenty wpływające na stan konkurencji na rynku
-posługuje się nimi państwo
-wyróżniamy instrumenty:
a) kreujące konkurencję – są to m.in.
-stanowienie prawa nakierowanego na eliminację monopolistycznej struktury rynku
-ułatwianie przedsiębiorcom wchodzenia na rynek i rozwoju
-obniżanie/eliminacja barier wejścia na rynek
-prowadzenie polityki gospodarczej, w tym podatkowej, sprzyjającej rozwojowi i wzmacnianiu się przedsiębiorców działających na rynku
-działania demonopolizacyjne, tj. podział przedsiębiorstw dominujących w I fazie transformacji gospodarczej w kierunku gospodarki rynkowej
b) chroniące konkurencję – są to m.in.
-kontroli koncentracji rynkowej, zwłaszcza organizacyjnej i kapitałowej
-przeciwdziałanie antykonkurencyjnym zachowaniom przedsiębiorców
| Publiczne prawo konkurencji | Prywatne prawo konkurencji |
|---|---|
| Postępowanie przed organem (prezesem UOKiK) | Postępowanie przed sądami |
| Wydanie aktu administracyjnego | Wydanie wyroku |
| Uzyskanie ochrony warunkuje interes publiczny | Istotny jest interes prywatny |
Przedsiębiorca
1) przedsiębiorca sensu stricto – pojęcie zawarte jest w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej
-przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka nie będąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną – wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą
-za przedsiębiorców uznaje się również wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej
2) przedsiębiorca sensu largo – pojęcie zawarte jest w ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów
-przedsiębiorcą jest:
a) przedsiębiorca w rozumieniu przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej
b) osoba fizyczna, osoba prawna, a także jednostka organizacyjna nie mająca osobowości prawnej, której ustawa przyznaje zdolność prawną, organizująca lub świadcząca usługi o charakterze użyteczności publicznej
c) osoba fizyczna wykonująca zawód we własnym imieniu i na własny rachunek lub prowadząca działalność w ramach wykonywania takiego zawodu
d) osoba fizyczna, która posiada kontrolę nad co najmniej 1 przedsiębiorcą, choćby nie prowadziła działalności gospodarczej, jeżeli podejmuje dalsze działania podlegające kontroli koncentracyjnej
e) związek przedsiębiorców (izby, zrzeszenia i inne organizacje zrzeszające przedsiębiorców, oraz związki tych organizacji
Rynek właściwy (relewantny)
-składają się na niego rynek produktowy i geograficzny
a) właściwy rynek produktowy - obejmuje wszystkie te towary (usługi), które ze względu na swoje przeznaczenie/cenę/ jakość/ właściwości są uznawane przez ich nabywców za substytuty
-jego wyznaczenie następuje poprzez określenie, które produkty z punktu widzenia konsumentów stanowią substytuty (są zamienne; tzw. elastyczność krzyżowa)
b) właściwy rynek geograficzny - obejmuje obszar, na którym warunki konkurencji dla działających tam przedsiębiorców są wystarczająco jednorodne, biorąc pod uwagę np. istnienie barier wejścia na rynek
-jego wyznaczenie następuje poprzez określenie obszaru, na którym towary/usługi są oferowane
Taktyki ograniczające konkurencję
1) zakaz zawierania porozumień ograniczających konkurencję – w świetle ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów są to:
a) umowy przedsiębiorców lub ich związków
b) umowy między przedsiębiorcami i ich związkami
c) uzgodnienia dokonywane w jakiejkolwiek formie przez dwóch lub więcej przedsiębiorców
d) uchwały i inne akty związków przedsiębiorców lub ich organów statutowych
-pojęcie porozumienia nawiązuje do cywilno-prawnego pojęcia umowy
-zakazane jest dokonywanie porozumień mających na celu eliminowanie/ograniczanie/naruszanie konkurencji, w szczególności polegających na:
Ustalaniu bezpośrednio lub pośrednio cen i innych warunków zakupu/sprzedaży towarów
Ograniczaniu lub kontrolowaniu produkcji/zbytu /postępu technicznego/inwestycji
Podziale rynków zbytu
Uzależniania zawarcia umowy od przyjęcia lub spełnienia przez drugą stronę świadczenia, nie mającego charakteru zwyczajowego
Ograniczaniu dostępu do rynku lub eliminowaniu z rynku przedsiębiorców nieobjętych porozumieniem
Uzgadnianiu przez przedsiębiorców przystępujących do przetargu lub przez tych przedsiębiorców i organizatora przetargu, warunków składania ofert (w szczególności dotyczących ceny)
-zakazu zawierania porozumień ograniczających konkurencję nie dotyczy porozumień:
a) między konkurentami, których udział w rynku w roku kalendarzowym poprzedzającym zawarcie umowy nie przekracza 5%
b) między przedsiębiorcami, którzy nie są konsumentami, jeżeli udział w rynku posiadany przez któregokolwiek z nich w roku kalendarzowym poprzedzającym zawarcie umowy nie przekracza 10%
-powyższe wyłączenia formułują zasadę de minimis
Zasada de minimis – zwolnienie z zakazu w przypadku tzw. porozumień bagatelnych
-istnieją dwa progi bagatelności
5%
10%
-nie mają jednak zastosowania w przypadku porozumień:
a) cenowych – ustalanie cen i innych warunków zakupu/sprzedaży towarów
b) kontyngentowych – ograniczanie/kontrolowanie produkcji oraz postępu technicznego i inwestycji
c) podziałowych – podział rynku zbytu/zakupów
d) dotyczących przetargów
-od zakazu wyłączone są porozumienia, które:
a) przyczyniają się do polepszenia produkcji/ dystrybucji towarów lub do postępu technicznego/gospodarczego
-porozumienie musi przynosić korzyści w zakresie efektywności
b) zapewniają nabywcy lub użytkownikowi odpowiednią część wynikających z porozumień korzyści gospodarczych
c) nie nakładają na zainteresowanych przedsiębiorców ograniczeń, które nie są niezbędne do osiągnięcia celów
-chodzi tu o wykazanie czy porozumienie i jego poszczególne ograniczenia umożliwiają podmiotowi realizowanie jego działań w sposób bardziej skuteczny niż byłoby to możliwe bez ograniczenia konkurencji
d) nie stwarzają przedsiębiorcą możliwości wyeliminowania konkurencji na rynku właściwym w zakresie znacznej części określonych towarów
-przesłanki te muszą być spełnione jednocześnie, a ciężar dowodzenia spoczywa na przedsiębiorcy
Wyłączenie grupowe - RM może wyłączyć określone rodzaje porozumień spod zakazu ich zawierania, biorąc pod uwagę korzyści jakie mogą przynieść te porozumienia
-wyłączenie grupowe ma formę rozporządzenia
-stanowi znaczne ułatwienie dla przedsiębiorców
-rozporządzenie określa warunki, jakie muszę być spełnione, aby porozumienie mogło być uznane za wyłączone spod zakazu
-rozporządzenie zawiera klauzule, których wystąpienie stanowi naruszenie zakazu
-określa okres obowiązywania wyłączenia
Rodzaje porozumień
1) Kartel cenowy – ustalanie cen zakupu lub sprzedaży albo innych warunków transakcji
2) Porozumienia horyzontalne – ograniczenia umowne, które nie pozwalają na samodzielne ustalanie cen pomiędzy konkurentami
-są zakazane
3) Porozumienia wertykalne – ograniczenia umowne, które nie pozwalają na ustalanie cen pomiędzy partnerami działającymi na różnych szczeblach obrotu towarem
4) Porozumienia dyskryminacyjne – naruszają konkurencję, bowiem ograniczają ją pomiędzy stronami porozumienia, a także na szczeblu podmiotów będących kontrahentami stron porozumienia
-uprzywilejowują część kontrahentów kosztem pozostałych, w skutek czego pozostali mają utrudnione warunki konsumowania
Pozycja dominująca – pozycja przedsiębiorcy, która umożliwia mu zapobieganie konkurencji na rynku właściwym przez stworzenie mu możliwości działania w znacznym zakresie niezależnego od innych uczestników rynku (kontrahentów, klientów, konsumentów)
-w przypadku kryterium ilościowego, domniemuje się, że przedsiębiorca zajmuje pozycję dominującą, jeżeli jego udział na rynku przekracza 40%
-zakazane jest nadużywanie pozycji dominującej na rynku przez jednego lub kilku przedsiębiorców (tzw. kolektywna pozycja dominująca)
-nadużycie pozycji dominującej może polegać w szczególności na:
a) bezpośrednim lub pośrednim narzucaniu nieuczciwych cen (cen nadmiernie wygórowanych lub rażąco niskich, ustalanie odległych warunków płatności lub innych warunków zakupu bądź sprzedaży towaru)
b) ograniczaniu produkcji, zbytu lub postępu technicznego ze szkodą dla kontrahentów lub konsumentów
c) stosowaniu w podobnych umowach z osobami trzecimi uciążliwych warunków umów, stwarzających tym osobom zróżnicowane warunki konkurencji
d) uzależnianiu zawarcia umowy od przyjęcia lub spełnienia przez drugą stronę innego świadczenia, nie mającego rzeczowego ani zwyczajowego związku z przedmiotem umowy
e) przeciwdziałaniu kształtowaniu się warunków niezbędnych do powstania lub rozwoju konkurencji
f) narzucaniu przez przedsiębiorcę uciążliwych warunków umów przynoszących mu nieuzasadnione korzyści
g) podziale rynku wg zysków terytorialnych, asortymentowych lub podmiotowych
6. ADMINISTRACJA GOSPODARCZA
Administracja gospodarcza – część administracji, która dotyczy przedsiębiorców i prowadzonej przez nich działalności gospodarczej
-regulowana jest prawem administracyjnym gospodarczym
-w jej ramach wyróżniamy:
a) administrację bezpośrednią (rządową)
b) administrację pośrednią
Administracja bezpośrednia- realizowana jest przez:
a) Radę Ministrów
b) poszczególnych ministrów właściwych w sprawach gospodarki
c) centralne organy administracji rządowej
Administracja pośrednia – wykonywana jest poprzez:
a) zlecanie zadań i wykorzystanie funkcji administracji
b) wykorzystanie jednostek organizacyjnych o różnym stopniu prawnej samodzielności (np. fundacje, fundusze celowe)
-w jej skład wchodzą:
a) administracja komunalna
b) samorząd gospodarczy i samorząd zawodowy
Funkcje administracji gospodarczej
1) funkcja regulacyjna
2) funkcja reglamentacyjna
3) funkcja nadzoru gospodarczego
4) funkcja stymulacyjna
Funkcja regulacyjna – jest to ingerowanie w wolność gospodarczą, uzasadnione szczególnym interesem publicznym oraz specyficznym stanem faktycznym
-działalność objęta regulacją dotyczy sfery użyteczności publicznej i prowadzi do realizacji zadań publicznych, za które odpowiada państwo
-funkcja regulacyjna opiera się na 4 elementach:
a) zapewnienie świadczenia usług użyteczności publicznej
b) ochrona konsumentów
c) tworzenie i ochrona konkurencji na rynku
d) rozwój rynku wewnętrznego
Funkcja reglamentacyjna – polega na podporządkowaniu określonego rodzaju działalności gospodarczej szczególnym wymogom związanym z jej podjęciem i prowadzeniem
-reglamentacja polega na wprowadzaniu zakazów i nakazów w celu ochrony interesu publicznego zagrożonego w związku z wykonywaniem konkretnej działalności
Funkcja nadzoru gospodarczego – funkcja polegająca na sprawowaniu nadzoru nad korzystaniem z wolności działalności gospodarczej
-wiąże się z zastosowaniem środków władczych, których celem jest zapewnienie legalności działań podejmowanych przez podmioty administrowane
-nadzór gospodarczy sprowadza się do doprowadzenia sposobu prowadzenia działalności gospodarczej do stanu przewidzianego przez przepisy prawa
Funkcja stymulacyjna – polega na tworzeniu warunków prawnych i faktycznych, które skłoniłyby przedsiębiorców do zachowań zgodnych z celami, które administracja przyjmuje do realizacji
7. PRAWNE FORMY PAŃSTWOWEGO NADZORU NAD DZIAŁALNOŚCIĄ GOSPODARCZĄ
Państwo oddziałuje na procesy gospodarcze na 3 płaszczyznach:
1. Stanowienie prawa
-wydawanie norm prawnych
-wszelkie organy działają na podstawie i w granicach prawa
-wszelkie ograniczenia mogą być wprowadzone tylko w formie przepisów prawnych
2. Wydawanie aktów administracyjnych
-akty te wydaje administracja publiczna
-jest to instrument bezpośredniego oddziaływania na procesy gospodarcze
-wydawane są one na podstawie i w granicach prawa
-są to koncesje, zezwolenia, licencje, zgody
-administracja publiczna wydaje szereg aktów administracyjnych kształtujących sytuację prawną przedsiębiorców, np.
prawo budowlane – zezwolenia na budowę
planowanie przestrzenne – lokalizacja inwestycji celu publicznego; ingerencja w stosunki własnościowe (np. wywłaszczenie nieruchomości)
miesięczny plan zagospodarowania przestrzennego – podstawa do wydania pozwolenia na budowę
-jeżeli go nie ma, trzeba wydać decyzję o lokalizacji inwestycji, by otrzymać kolejny akt – pozwolenie na budowę
problematyka ochrony środowiska – występują tu decyzje np. wyrażające zgodę na pobór wody dla celów przemysłowych
3. Inne formy oddziaływania
a) funkcje regulacyjne państwa – np. zgoda na podniesienie cen gazu; określenie warunków prowadzenia działalności gospodarczej; odpowiednie urzędy regulacyjne
b) działalność regulowana – do prowadzenia działalności nie trzeba aktu administracyjnego, ale zaświadczenia
c) działalność administracyjna bez elementu władztwa – są to czynności natury technicznej, np. prowadzenie rejestrów
8. PODMIOTY PRAWA GOSPODARCZEGO
Podmioty państwa – są to organy państwowe i organy administracji gospodarczej
-Parlament
Przedsiębiorcy – są to przedsiębiorcy oraz formy ich grupowania się (samorządy gospodarcze i zawodowe)
-są to:
a) osoby fizyczne
b) osoby prawne
c) ułomne osoby prawne
Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej
-przedsiębiorcą może być:
a) osoba fizyczna
b) osoba prawna
c) ułomna osoba prawna (jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną)
d) wspólnicy spółki cywilnej (osoby fizyczne, prawne, ułomne osoby prawne)
-przedsiębiorcą nie jest (art.3):
-rolnik
-rybak
Osoby prawne – wśród osób prawnych wyróżniamy
a) osoby prawne, którym jest zakazane prowadzenie działalności gospodarczej (partie polityczne)
b) osoby prawne, które są powołane tylko do prowadzenia działalności gospodarczej (przedsiębiorstwa państwowe)
c) osoby prawne, które mogą być również powołane w celu prowadzenia działalności gospodarczej (spółki kapitałowe)
d) osoby prawne, które mogą podejmować działalność gospodarczą po spełnieniu dodatkowych warunków
9. PODEJMOWANIE I PROWADZENIE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ
Obowiązki związane z podjęciem działalności gospodarczej
1) obowiązek rejestrowy – wpis do rejestru przedsiębiorców (KRS lub Ewidencji Działalności Gospodarczej)
2) uzyskanie numeru REGON
3) rozliczenie z ZUS
4) uzyskanie numeru NIP
5) zgłoszenie obowiązku podatkowego
6) prowadzenie określonych transakcji za pomocą rachunku bankowego
7) uzyskanie koncesji, zezwolenia, licencji
Ewidencja działalności gospodarczej
Rejestracja
-ewidencję działalności gospodarczej prowadzi gmina właściwa dla miejsca zamieszkania przedsiębiorcy
-wpisowi do ewidencji podlegają przedsiębiorcy będący osobami fizycznymi
-przedsiębiorca może podjąć działalność gospodarczą w dniu złożenia wniosku o wpis do e.dz.g. lub w dniu określonym przez samego przedsiębiorcę we wniosku
-ewidencja jest jawna
Wniosek
-organem ewidencyjnym jest wójt/burmistrz/prezydent miasta
-wniosek musi zwierać:
a) oznaczenie przedsiębiorcy, nr PESEL, nr NIP
b) oznaczenie miejsca zamieszkania i adresu przedsiębiorcy oraz adres zakładu głównego
c) określenie przedmiotu wykonywanej działalności gospodarczej
d) dane kontaktowe
e) wskazanie daty rozpoczęcia działalności gospodarczej
-wniosek o wpis do e.dz.g. Est jednocześnie:
a) wnioskiem o wpis do rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej (REGON)
b) zgłoszeniem płatnika składek
c) wnioskiem o uzyskanie NIP
-wniosek może być przesłany listem poleconym lub e-mailem
-wniosek nie podlega opłacie
-wniosek jest czynnością materialno-techniczną i składającemu przysługuje możliwość zaskarżenia decyzji organu ewidencyjnego
Odmowa wpisu
-organ ewidencyjny odmawia dokonania wpisu, jeżeli:
a) zgłoszenie dotyczy działalności gospodarczej nieobjętej przepisami ustawy
b) zgłoszenie zawiera braki formalne
c) prawomocnie orzeczono zakaz wykonywania określonej w zgłoszeniu działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę
Zawieszenie działalności gospodarczej
-informacja o zawieszeniu działalności gospodarczej i wznowieniu jej podlega wpisowi do e.dz.g.
-okres zawieszenia rozpoczyna się w dniu wskazanym we wniosku (nie wcześniej niż w dniu złożenia wniosku) i trwa do dnia złożenia wniosku o wznowienie działalności gospodarczej
-w okresie zawieszenia działalności gospodarczej przedsiębiorca nie może wykonywać działalności gospodarczej
-w okresie zawieszenia przedsiębiorca może:
a) wykonywać czynności niezbędne do zachowania/ zabezpieczenia źródła przychodów
b) przyjmować należności i regulować zobowiązania powstałe przed zawieszeniem działalności
c) zbywać środki trwałe i wyposażenie
d) uczestniczyć w postępowaniach sądowych/podatkowych/administracyjnych związanych z działalnością gospodarczą wykonywaną przed zawieszeniem
e)zostać poddany kontroli
f) może osiągać przychody finansowy
-wniosek musi zawierać:
a) oznaczenie przedsiębiorcy, nr PESEL
b) oznaczenie miejsca zamieszkania i adres przedsiębiorcy
c) wskazanie okresu na jaki następuje zawieszenie działalności gospodarczej
Zgłaszanie zmian
-przedsiębiorca musi zgłaszać organowi ewidencyjnemu zmiany stanu faktycznego lub prawnego dotyczące wykonywanej działalności gospodarczej
Wykreślenie wpisu
-wykreślenie wpisu następuje w przypadku:
a) zawiadomienia o zaprzestaniu wykonywania działalności gospodarczej
b) jeżeli po dokonaniu wpisu wystąpią określone okoliczności (np. zakaz wykonywania działalności gospodarczej)
c) zmiany miejsca zamieszkania przedsiębiorcy (podleganie pod inny organ ewidencyjny)
d) niezgłoszenia wniosku o wznowienie działalności gospodarczej w ciągu 2 lat od zawieszenia działalności
e) gdy wpis zawiera dane niezgodne z rzeczywistym stanem rzeczy
-wykreślenie wpisu jest decyzją administracyjną
Krajowy Rejestr Sądowy
-składa się on z:
a) rejestru przedsiębiorców
b) rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zakładów
opieki zdrowotnej
c) rejestru dłużników niewypłacalnych
-wpis ma charakter konstytutywny
-wpisowi do rejestru przedsiębiorców podlegają:
a) spółki z.o.o, spółki akcyjne
b) przedsiębiorstwa państwowe
c) banki państwowe
d) jednostki badawczo-rozwojowe
e) spółdzielnie
-wpisowi do innych rejestrów podlegają:
a) stowarzyszenia
b) fundacje
c) organizacje samorządu zawodowego i gospodarczego
d) związki zawodowe
-wniosek podlega opłacie sądowej i opłacie za ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym
Inne obowiązki rejestracyjne
-działalność gospodarcza podlega zgłoszeniu w odpowiednich organach administracji:
a) naczelnik urzędu skarbowego
b) ZUS
-przedsiębiorcy zagraniczni:
a) z UE – podlegają rejestracji na takich samych zasadach co przedsiębiorcy polscy
b) spoza UE – bardziej skomplikowana procedura z licznymi ograniczeniami
Podejmowanie działalności gospodarczej przez osoby fizyczne
-działalność gospodarczą może podjąć każda osoba, która ma zdolność do czynności prawnych
-składa ona wniosek do organu ewidencyjnego
-działalność może podjąć w dniu złożenia wniosku lub w dniu późniejszym, wskazanym we wniosku
Podejmowanie działalności gospodarczej przez osobę prawną
Przedsiębiorstwa państwowe – są tworzone tylko w celu prowadzenia działalności gospodarczej
-zostały utworzone po raz pierwszy w 1927r. rozporządzeniem Prezydenta RP, nadano im osobowość prawną
-wykształciły się z nich przedsiębiorstwa użyteczności publicznej, które miały na celu zaspokajanie bieżących potrzeb ludzi
-w 1947r. przyjęto dekret o utworzeniu przedsiębiorstw państwowych, który uchylił rozporządzenie z 1927r.
-w 1950r. wydano nowy dekret o gospodarce centralnie planowanej
-obecnie obowiązuje ustawa z 1981r. o przedsiębiorstwach państwowych
Ustawa o przedsiębiorstwach państwowych z 1981r. – przedsiębiorstwa państwowe wpisywane są do KRS i posiadają osobowość prawną
-są tworzone przez:
a) naczelne oraz centralne organy administracji państwowej
b) Narodowy Bank Polski i inne banki państwowe
-działają na podstawie zasady samodzielności, samorządności i samofinansowania
-ustawa wprowadza zakaz ingerowania państwa w działalność przedsiębiorstw państwowych
-ustawa wyróżnia:
a) przedsiębiorstwa działające na zasadach ogólnych
b) przedsiębiorstwa użyteczności publicznej
Przedsiębiorstwa działające na podstawie odrębnych ustaw:
a) przedsiębiorstwo państwowe „Porty Lotnicze”
b) państwowe przedsiębiorstwo użyteczności publicznej „Poczta Polska”
c) państwowe przedsiębiorstwo użyteczności publicznej „Zakład Unieszkodliwiania Odpadów Promieniotwórczych”
Osoby prawne – osobą prawną jest jednostka organizacyjna wyposażona w osobowość prawną przez przepisy ustawy
-niektóre jednostki wymagają wpisu do właściwego rejestru, by uzyskać osobowość prawną
-wpisaniu do rejestru nie podlegają:
a) Skarb Państwa
b) jednostki samorządu terytorialnego
-jednostki niepodlegające wpisowi mogą prowadzić działalność gospodarczą poprzez powołanie oddzielnych jednostek, które mają status przedsiębiorcy i podlegają wpisowi do rejestru (spółki kapitałowe, przedsiębiorstwa państwowe)
-wśród osób prawnych wpisywanych do rejestru wyróżnia się:
a)podmioty podlegające wpisowi do rejestru przedsiębiorców w KRS
-np. spółki z o.o., spółki akcyjne, przedsiębiorstwa państwowe, banki państwowe, spółdzielnie, jednostki badawczo-rozwojowe
b) podmioty podlegające wpisowi do innych rejestrów
-np. stowarzyszenia, fundacje, organizacje samorządu zawodowego i gospodarczego, organizacje społeczne
-podlegają one wpisowi do rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej w KRS
-ponadto, jeżeli podmioty te podejmują działalność gospodarczą, podlegają wpisowi do rejestru przedsiębiorców (wyjątek – samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej, kolumna transportu sanitarnego)
-wśród osób prawnych wyróżnia się także:
a) podmioty prowadzące działalność gospodarczą jako główny cel statutowy
-np. spółka komandytowa, spółka komandytowo-akcyjna, spółka jawna, przedsiębiorstwa państwowe
b) podmioty prowadzące działalność gospodarczą ubocznie, jako aktywność uzupełniającą wobec głównego celu niezarobkowego
-np. fundacje, stowarzyszenia, związki zawodowe, związki wyznaniowe, gminy
-w przypadku spółek akcyjnych i spółek z o.o. rozstrzyga zapis w statucie spółki
10. PROCES PRZEKSZTAŁCEŃ WŁASNOŚCIOWYCH
Komercjalizacja – przekształcenie przedsiębiorstwa państwowego w spółkę kapitałową (z o.o. lub akcyjną)
-spółka ta wstępuje we wszystkie stosunki prawne, których podmiotem było przedsiębiorstwo państwowe, bez względu na charakter prawny tych stosunków
Prywatyzacja – zmiana formy organizacyjno prawnej jednego podmiotu w drugi:
przedsiębiorstwo państwowe jednoosobowa spółka kapitałowa Skarbu Państwa
-jednocześnie następuje sukcesja praw i obowiązków cywilno i administracyjnoprawnych
-polega na:
a) obejmowaniu akcji w podwyższonym kapitale zakładowym jednoosobowych spółek SP powstałych w wyniku komercjalizacji przez podmioty inne niż Skarb Państwa lub inne niż państwowe osoby prawne
b) zbywaniu należących do SP akcji w spółkach (prywatyzacja pośrednia)
c) rozporządzaniu wszystkimi składnikami materialnymi i niematerialnymi majątku przedsiębiorstwa państwowego lub spółki powstałej w wyniku komercjalizacji na zasadach określonych ustawą przez:
-sprzedaż przedsiębiorstwa
-wniesienie przedsiębiorstwa do spółki
-oddanie przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania (prywatyzacja bezpośrednia)
Prywatyzacja przedsiębiorstw państwowych
Podstawy prawne
Ustawa z 30 sierpnia 1996r. o komercjalizacji i prywatyzacji – określa podstawowe zasady oraz sposoby i tryb komercjalizacji / prywatyzacji przedsiębiorstw publicznych
Ustawa z 19 października 1991r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa – zawiera przepisy dotyczące procesu prywatyzacji mienia publicznego pozostałego po byłych państwowych przedsiębiorstwach gospodarki rolnej
-mieniem Skarbu Państwa dysponuje Agencja Nieruchomości Rolnych
-zadaniem agencji jest sprzedaż nieruchomości rolnych oraz stworzenie nowoczesnego rynku dzierżaw gruntów rolnych
Ustawa z 21 sierpnia 1997r. o gospodarce nieruchomościami – określa zasady gospodarowania nieruchomościami stanowiącymi własność SP oraz własność jednostek samorządu terytorialnego
Metody prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych
-proces prywatyzacji jest jawny, sporządza się z niego tzw. kartę prywatyzacji
-prywatyzacja przedsiębiorstw państwowych wymaga zgody Rady Ministrów
-ustawa o komercjalizacji i prywatyzacji rozróżnia prywatyzację pośrednią i bezpośrednią
Prywatyzacja pośrednia – polega na:
1) obejmowaniu akcji i udziałów o podwyższonym kapitale zakładowym jednoosobowych spółek skarbu państwa powstałych w wyniku komercjalizacji przedsiębiorstw państwowych
-nabywcami akcji mogą być tylko podmioty inne niż:
a) Skarb Państwa
b) państwowe osoby prawne
Państwowe osoby prawne – posiadają osobowość prawną jednostki organizacyjne, których mienie jest w całości mieniem państwowym
-akcje mogą nabywać państwowe osoby prawne, których mienie nie jest w całości mieniem Skarbu Państwa oraz wszelkie inne podmioty prawa
-przed prywatyzajcą pośrednią dokonuje się analizy:
a) sytuacji prawnej majątku spółki
-ustalenie stanu prawnego majątku przedsiębiorstwa
-ustalenie praw na majątku
-analiza stanu z zakresu prawa pracy
-roszczenia, wierzytelności, windykacje
-analiza decyzji admnistracyjnych, których stroną jest przedsiębiorstwo państwowe
b) stanu i perspektyw rozwoju przedsiębiorstwa spółki
c) oszacowania wartości przedsiębiorstwa
d) oceny realizacji obowiązków wynikająych z tytułu wymogów ochrony środowiska
e) oceny ochrony dóbr kultury wchodząych w skład majątku przedsiębiorstwa państwowego
2) zbywaniu należących do Skarbu Państwa akcji i udziałów w spółkach
-osoby trzecie mogą nabywać wszelkie akcje i udziały w spólkach kapitałowych z udziałem SP, niezależnie od podstawy prawnej powołania tych spółek oraz zakresu uczestnictwa w nich SP
Prywatyzacja bezpośrednia – polega na rozporządzaniu wszystkimi składnikami materialnymi i niematrialnymi majątku przedsiębiorstwa państwowego lub spółki powstałej w wyniku komercjalizacji na zasadach określonych ustawą o komercjalizacji i prywatyzacji
-rozporządzanie tymi składnikami następuje w drodze:
a) sprzedaży przedsiębiorstwa
b) wniesienia przedsiębiorstwa do spółki
c) oddania przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania
11. DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO
-samorząd tertorialny jest częścią administracji gospodarczej
-samorząd terytorialny:
a) posiada możliwość oddziaływania na sytuację prawną przedsiębiorców
b) może wydawać akty prawa miejscowego, np. przepisy dotyczące stawek podatków, miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego
-organy samorządu terytorialnego mogą prowadzić działalność gospodarczą w zakresie podejmowania zadań publicznych
Ustawa o samorządzie terytorialnym z 1990r. – przypisuje samorządowi określone zadania, w tym zadania o charakterze działalności gospodarczej
Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych
Art.5 - przewiduje komunalizację mienia Skarbu Państwa na rzecz jednostek samorządu terytorialnego
-przedsiębiorstwa państwowe z organem założycielskim na szczeblu terytorialnym stały się przedsiębiorstwami komunalnymi, których organem założyciuelskim jest gmina
-inne składniki mienia Skarbu Państwa mogą być komunizowane na wniosek jednostek samorządu terytorialnego
Art. 8 –do czasu zmiany formy prawnej przedsiębiorstw komunalnych, stosuje się wobec nich przepisy dotyczące przedsiębiorstw państwowych
Ustawa o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych z 1990r. – przepisy tej ustawy stosuje się do prywatyzacji przedsiębiorstw komunalnych
Ustawa o gospodarce komunalnej z 1996r. – określa formy prawne, w których można prowadzić działalność gospodarczą
-wprowadza przepisy o spółkach z udziałem jednostek samorządu terytorialnego
-gmina może tworzyć spółki poza sferą użyteczności publicznej i do nich przystępować po spełnieniu łącznie warunków:
a) istnienie niezaspokojonych potrzeb wspólnoty lokalnej na rynku lokalnym
b) w gminie występuje bezrobocie, które ujemnie wpływa na życie wspólnoty lokalnej
-działalność poza sferą użyteczności pblicznej można prowadzić tylko i wyłącznie w formie spółek kapitałowych
Spółka kapitałowa – musi osiągać zysk, inaczej likwiduje się ją lub ogłasza się jej upadłość
-jednostka samorządu terytorialnego nie odpowiada za jej zobowiązania
-prowadzi działalnośc gospodarczą wg reguł rynkowych, bez wspomagania jej środkami publicznymi
-jednostki samorządu terytorialnego nie mogą prowadzić działalności gospodarczej w sferze komercyjnej
-samorząd powinien kształtować warunki do podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej
GOSPODARKA KOMUNALNA
-kwestię reguluje ustawa o gospodarce komunalnej z 1996r.
-jednostki samorządu terytorialnego mogą zlecać wykonywanie działań w zakresie gospodarki komunalnej:
a) osobom fizycznym
b) osobom prawnym
c) jednostkom organizacyjnym nieposiadającym osobowości prawnej
-zadania przekazuje się w drodze umowy na zasadach ogólnych z uwzględnieniem:
1) przepisów prawa finansowego
2) przepisów o partnerstwie publiczno-prywatnym
3) przepisów o koncesji na roboty budowlane lub usługi
4) przepisów o zamówieniach publicznych
5) przepisów o działalności pożytku publicznego i wolontariacie
Ustawa o finansach publicznych – określa zasady gospodarowania środkami publicznymi
Ustawa o partnerstwie publiczno-prywatnym z 2008r. – zastąpiła ustawę z 2005r.
-poszerzyła krąg spółek prawa handlowego, w których jednostki samorządu terytorialnego mogą prowadzić działalność gospodarczą:
a) spółki komandytowe
b) spółki komandytowo-akcyjne
c) spółki kapitałowe
-partner publiczny nie może być komplementariuszem, tj. nie może być rozciągnięta na niego odpowiedzialność całym swym majątkiem
-podmiotem publicznym są
a) jednostki sektora finansów publicznych
b) inne podmioty utworzone dla zaspokajania potrzeb publicznych
c) związki jednostek samorządu terytorialnego
-podmiotem prywatnym jest przedsiębiorca
-przedsięwzięcie w ramach partnerstwa to:
a) wykonanie dzieła
b) świadczenie usług
c) inne świadczenia powiązane z utrzymaniem lub zarządzaniem składnikami majątkowymi samorządu
d) świadczenie poprzez wniesienie wkładu własnego
Ustawa o koncesji na roboty budowlane lub usługi z 2009r. – wyodrębniona została z ustawy prawo zamówień publicznych
-określa zasady i tryb zawierania umów o koncesję na roboty budowlane i o koncesję na usługi
-koncesja w oparciu u tą ustawę jest umową, a nie aktem administracyjnym jak w przypadku ustawy o swobodzie działalności gospodarczej
-umowa zawierana jest pomiędzy kocnesjonodawcą a koncesjonariuszem
-koncesjonodawcą, który może zawierać te umowy jest podmiot zobowiązany do przestrzegania przepisów tej ustawy (np. jednostki samorządu terytorialnego, jednostki sektora finansowego)
-przedmiotem koncesji jest realizowanie zadania publicznego
-na mocy umowy koncesjonariusz ma prawo do wynagrodzenia, korzystania z obiektu i korzystania z usług
-elementem wynagrodzenia może być:
a) wyłączne prawo do korzystania z obiektu
b) prawo do korzystania z obiektu i wynagrodzenie pieniężne
-czas prawa do korzystania z obiektu trwa do momentu, gdy przedsiębiorca odzyska środki przeznaczone na realizację zamówienia
Umowy koncesyjne – ich istotą jest fakt, iż koncesjonodawca nie pokrywa w 100% kosztów realizowanego przedsięwzięcia
-ze względu na brak środków, daje się koncesjonariuszowi możliwość korzystania z obiektu, pobierania opłat, by w ten sposób zaspokoił swoje roszczenia
-zawierane są na czas określony, maksymalnie 30 lat
-koncesjonariusz ponosi ryzyko ekonomiczne wykonywania koncesji
-ochroną prawną koncesjonariusza jest możliwość złożenia przez niego skargi do WSA
Ustawa o działalności pożytku publicznego i wolontariacie z 2003r. – umożliwia zlecenie zadań publicznych na rzecz innych podmiotów
-organizacje pozarządowe mogą na jej podstawie prowadzić działalność pożytku publicznego
-istnieją 3 formy działalności:
a) działalność nieodpłatna
b) działalność odpłatna
c) działalność o charakterze gospodarczym
-ustawa wprowadza zasady:
a) zasadę pomocniczości
b) zasadę suwerenności stron
c) zasadę partnerstwa
d) zasadę jawności
e) zasadę efektywności
Prawo zamówień publicznych – zamówienie publiczne jest odpłatną umową zawieraną pomiędzy zamawiającym a wykonawcą
zamawiający – osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka nieposiadająca osobowości prawnej zobowiązana do przestrzegania ustawy
wykonawca – osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka nieposiadaną osobowości prawnej
-w zależności od stadium postępowania wyróżnia się:
a) podmiot ubiegający się o udzielenie zamówienia publicznego
b) podmiot, który złożył ofertę
c) podmiot, z którym podpisano umowę (wykonawca sensu stricto)
-przedmiotem mogą być:
a) roboty budowlane
b) dostawy
c) usługi
-ustawa określa tryb postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, umowa jest efektem tego postępowania
12. REGLAMENTACJA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ
Reglamentacja działalności gospodarczej – polega na wprowadzaniu specyficznych nakazów i zakazów w celu ochrony interesu publicznego zagrożonego w związku z wykonywaniem konkretnej działalności
-ograniczenia mogą pochodzić z ustawy, często podlegają konkretyzacji w drodze rozstrzygnięć administracyjnych
-cechą charakterystyczną reglamentacji jest administracja kontrolna
Administracja kontrolna – dotyczy spełnienia przez zainteresowanego ustawowych warunków do prowadzenia działalności
-następuje obligatoryjnie przed podjęciem działalności gospodarczej
-przybiera 2 podstawowe formy:
a) obowiązek dokonania wpisu do rejestru działalności regulowanej
b) obowiązek uzyskania przez przedsiębiorcę aktu administracyjnego dopuszczającego do podjęcia działalności (pozwolenia)
-funkcje kontrolne wykonuje organ właściwy do wydania aktu dopuszczającego lub prowadzący rejestr działalności regulowanej
Formy reglamentacji:
1) zezwolenie
2) koncesja
3) licencja
4) zgoda
Rodzaje działalności gospodarczej ze względu na ograniczenia przedmiotowe:
1) działalność wolna – nie wymaga uzyskania koncesji, zezwolenia ani wpisu w rejestrze działalności regulowanej
-wykonywana jest na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej albo do rejestru przedsiębiorców
2) działalność regulowana – wymaga uzyskania wpisu w rejestrze działalności regulowanej
3) działalność objęta zezwoleniami (licencjami, zgodami) – wymaga uzyskania zezwolenia (licencji, zgody)
4) działalność koncesjonowana – wymaga uzyskania koncesji
Działalność regulowana
-jej cechą charakterystyczną jest obowiązek uzyskania wpisu do dodatkowego rejestru (poza rejestrem powszechnym – EDG oraz rejestrem przedsiębiorców)
-zalicza się ją do działalności reglamentowanej
-kontrola działalności nie jest uprzednia, ma charakter następczy
-stwierdzenie spełniania ustawowych wymogów następuje na podstawie oświadczenia samego zainteresowanego
-sprawdzenie spełnienia ustawowych wymogów następuje w drodze kontroli organu prowadzącego rejestr, bada on zgodność z prawdą oświadczenia składanego przez przedsiębiorcę
-podstawą wpisu do rejestru działalności regulowanej jest oświadczenie przedsiębiorcy dotyczące spełnienia przez niego warunków podjęcia i wykonywania działalności
-działalność regulowaną można podjąć po uzyskaniu wpisu do rejestru działalności regulowanej i uprzednim uzyskaniu wpisu do EDG i rejestru przedsiębiorców
-wpis ma charakter deklaratoryjny
-rejestr działalności regulowanej jest jawny
Procedura rejestracyjna
1) organ prowadzący rejestr ma 7 dni od dnia wpływu wniosku na dokonanie wpisu do rejestru
-sankcją dotyczącą bezczynności organu jest możliwość podjęcia działalności przed uzyskaniem wpisu
2) ustawa przewiduje 2 przypadki odmowy wpisu działalności regulowanej:
a) orzeczenie zakazujące przedsiębiorcy wykonywania działalności gospodarczej objętej wpisem
b) wcześniejsze wykreślenie przedsiębiorcy z rejestru działalności regulowanej z powodu złożenia przez niego oświadczenia niezgodnego ze stanem faktycznym
-odmowa wpisu ma formę decyzji administracyjnej i wymaga przeprowadzenia postępowania w trybie przewidzianym przez k.p.a.
3) wykreślenie wpisu do rejestru działalności regulowanej wymaga wcześniejszego wydania decyzji zakazującej prowadzenia działalności
-wykreślenie może być następstwem wniosku przedsiębiorcy
-może być konsekwencją kontroli prowadzonej przez organ rejestrowy
Zakaz prowadzenia działalności regulowanej – podstawami wydania decyzji o zakazie są:
a) złożenie przez przedsiębiorcę fałszywego oświadczenia
b) nieusunięcie przez przedsiębiorcę naruszeń warunków wymaganych do wykonywania działalności regulowanej w wyznaczonym przez organ terminie
c) rażące naruszenie warunków wymaganych do wykonywania działalności regulowanej
-dodatkową sankcją może być zakaz uzyskania przez przedsiębiorcę ponownego wpisu do rejestru w tym samym zakresie działalności gospodarczej
Przykłady działalności regulowanej
-działalność telekomunikacyjna
-prowadzenie stacji kontroli pojazdów
-prowadzenie ośrodka szkolenia kierowców
-prowadzanie ośrodka doskonalenia techniki jazdy
-organizowanie wyścigów konnych
-działalność pocztowa wymagająca zezwolenia
Działalność wymagająca zezwolenia (licencji, zgody)
Zezwolenie – akt reglamentacji administracyjnej
-każde zezwolenie wymaga podstawy ustawowej
-organ wydający zezwolenie dokonuje uprzedniej kontroli tego, czy przedsiębiorca przystępujący do wykonywania takiej działalności spełnia wymagania ustawowe
-wydanie zezwolenia ma formę decyzji administracyjnej
-każdy kto spełnia ustawowe wymogi ma prawo, z zasady, otrzymać zezwolenie
-obowiązek uzyskania zezwolenia ma na celu zapewnienie, by czynności składające się na działalność gospodarczą były wykonywane w sposób niezagrażający dobrom prawnie chronionym
-zezwolenie wydaje się na:
a) czas nieoznaczony
b) czas oznaczony:
-na wniosek przedsiębiorcy
-jeżeli odrębne przepisy tak stanowią
-do działalności wymagającej zezwolenia zaliczamy:
-działalność w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów
-pośrednictwo ubezpieczeniowe
-obrót środkami farmaceutycznymi oraz ich wytwarzanie
-prowadzenie schronisk dla bezdomnych zwierząt
Licencja – niektóre akty stwierdzające spełnianie wymogów o charakterze zawodowym, np. licencja pracownika ochrony fizycznej
-do działalności licencjonowanej zalicza się:
-zarządzanie nieruchomościami, pośrednictwo w obrocie nieruchomościami
-prowadzenie agencji pracy
-podejmowanie i wykonywanie transportu drogowego
Działalność koncesjonowana
Koncesja – akt administracyjny dopuszczający przedsiębiorcę do działalności objętej daleko idącym rygoryzmem regulacji, który uzasadniony jest szczególnie istotnym interesem publicznym
-koncesja jest aktem konstytutywnym, wydawanym przez organ naczelny
-przyznaje ona uprawnienia w sferze ograniczeń wolności gospodarczej, które uchylają generalny zakaz prowadzenia określonej działalności
-wydawana jest na wniosek zainteresowanego
-z koncesji wynika osobiste uprawnienie o charakterze administracyjnym
-wprowadzenie nowej koncesji wymaga znowelizowania ustawy o swobodzie działalności gospodarczej
-organami udzielającymi koncesji są:
1) minister właściwy dla danej dziedziny
2) kierownicy urzędów centralnych, np. Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego
3) marszałkowie województw i starostowie
-organ udzielający koncesji dokonuje oceny przedsiębiorcy z punktu widzenia interesu publicznego, szczególnie obronności i bezpieczeństwa państwa lub obywateli
-dziedzinami objętymi koncesją są:
a) poszukiwanie lub rozpoznawanie złóż kopalin, wydobywanie kopalin ze złóż
-regulacje w tym zakresie przewiduje ustawa prawo geologiczne i górnicze
b) wytwarzanie i obrót materiałami wybuchowymi, bronią i amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym
c) wytwarzanie, przetwarzanie, magazynowanie, dystrybucja i obrót paliwami oraz energią
-regulacje znajdują się w ustawie prawo energetyczne
d) ochrona osób i mienia
-regulacje znajdują się w ustawie o ochronie osób i mienia
e) rozpowszechnianie programów radiowych i telewizyjnych
-regulacje znajdują się w ustawie o radiofonii i telewizji
f) przewozy lotnicze
-regulacje znajdują się w ustawie prawo lotnicze
-koncesje wydawane są na czas określony, od 5 do 50 lat, chyba że przedsiębiorca wnioskuje o udzielenie koncesji na czas krótszy
-możliwym jest określenie w treści koncesji szczególnych warunków wykonywania działalności gospodarczej objętej koncesją
Promesa – jest to przyrzeczenie publiczne, które wiąże organ przez okres jej ważności i stanowi prawo podmiotowe po stronie adresata
-w tym czasie uzyskanie pozytywnej decyzji w sprawie koncesji zależy od braku zmian okoliczności towarzyszących wydaniu promesy oraz wypełnieniu przez przedsiębiorcę warunków w niej określonych
-decyzję o wydaniu koncesji jest wówczas łatwiej uzyskać
Ograniczenie liczby koncesji – jeżeli organ koncesyjny przewiduje udzielenie ograniczonej liczby koncesji musi to ogłosić w Monitorze Polskim
-jeżeli liczba wnioskodawców ubiegających się o udzielenie koncesji jest większa niż liczba koncesji przewidzianych do udzielenia, organ koncesyjny ogłasza przetarg
-wyboru oferty organ koncesyjny dokonuje, kierując się wysokością zadeklarowanych opłat za udzielenie koncesji
-uzyskanie koncesji wiąże się z obowiązkiem wykonywania działalności objętej koncesją
-organ koncesyjny ma obowiązek cofnąć koncesję, jeżeli:
a) przedsiębiorca nie podjął w określonym terminie działalności objętej koncesją mimo wezwania organu koncesyjnego
b) przedsiębiorca zaprzestał trwale prowadzenia działalności objętej koncesją
c) przedsiębiorca rażąco narusza warunki posiadania koncesji
d) wydano prawomocne orzeczenie zakazujące przedsiębiorcy działalności objętej koncesją
-z uzyskaniem koncesji mogą łączyć się również pewne opłaty
Cechy koncesji
Akt administracyjny (decyzja administracyjna), konstytutywny,
Wydawany w sferze rezygnacji państwa (lub JST) ze swojego monopolu,
Wydawany na podstawie przepisów ustawowych określających tryb i warunki koncesjonowania,
Wydawany na wniosek zainteresowanego,
Wydawany z zapewnieniem prawnej trwałości koncesji,
Ustalający prawo do podjęcia i prowadzenia działalności koncesjonowanej nie tylko według zasad określonych w ustawie, ale także na warunkach wskazanych w koncesji
13. SAMORZĄD GOSPODARCZY
Samorząd gospodarczy – samorząd obejmujący grupę osób prowadzących działalność gospodarczą w określonej dziedzinie wytwórczości
-zrzesza osoby prowadzące podobnego rodzaju działalność gospodarczą, mające wspólny interes gospodarczy
-celem powołania samorządu gospodarczego jest odciążenie administracji rządowej i samorządu terytorialnego
-do zadań samorządu należą:
a) reprezentowanie interesów gospodarczych przedsiębiorców wobec organów państwowych i innych instytucji
b) wspieranie rozwoju gospodarczego
c) podejmowanie działań na rzecz przedsiębiorczości
d) wspieranie kształcenia zawodowego
e) prowadzenie działalności socjalnej, kulturalnej, oświatowej
f) tworzenie sądownictwa arbitrażowego
-samorząd wykonuje zarówno zadania własne jak i zadania przekazane
Podstawy prawne organizacji i funkcjonowania samorządu gospodarczego
a) ustawa z 1989r. o rzemiośle
b) ustawa z 1989r. o samorządzie zawodowym niektórych przedsiębiorców
c) ustawa z 1989r. o izbach gospodarczych
Samorząd gospodarczy rzemiosła
-grupuje osoby posiadające status rzemieślnika
-dowodami kwalifikacji zawodowych rzemieślnika są:
a) dyplom/świadectwo ukończenia szkoły wyższej/ponadgimnazjalnej o profilu technicznym/artystycznym
b) dyplom mistrza w danym zawodzie
c) świadectwo czeladnicze lub tytuł robotnika wykwalifikowanego w danym zawodzie
-izby rzemieślnicze:
a) nadają dyplomy mistrza i świadectwa rzemieślnicze
b) określają i stoją na straży zasad etyki i godności zawodowej
Formy organizacyjnoprawne samorządu gospodarczego rzemiosła:
a) cechy
b) izby rzemieślnicze
c) Związek Rzemiosła Polskiego
-podmioty te podlegają wpisowi do KRS
Samorząd zawodowy niektórych przedsiębiorców
-grupuje podmioty wykonujące działalność w zakresie handlu, gastronomii i usług oraz transportu
Formy organizacyjnoprawne samorządu niektórych przedsiębiorców:
a) zrzeszenia handlu i usług
b) zrzeszenia transportu
c) inne organizacje przedsiębiorców
Zadania:
-reprezentowanie interesów członków zrzeszeń w kraju i za granicą
-pomoc zrzeszeniom w realizacji ich zadań statutowych
Izby gospodarcze
-zrzeszają podmioty z zakresu działalności wytwórczej, handlowej, budowlanej i usługowej
-członkami mogą być przedsiębiorcy i przedsiębiorcy zagraniczni
-izby posiadają osobowość prawną, uzyskują ją z momentem wpisu do KRS
Zadania
-reprezentowanie zrzeszonych podmiotów
-kształtowanie i rozpowszechnianie zasad etyki w działalności gospodarczej
-tworzenie sądownictwa polubownego
-wydawanie opinii o istniejących zwyczajach dotyczących działalności gospodarczej
-izby działają na obszarze województwa bądź kilku województw
Samorząd rolniczy
-jego podstawową formą są izby rolnicze
-przynależność do samorządu jest obowiązkowa
-wojewódzkie izby rolnicze tworzą Krajową Radę Izb Rolniczych
14. SAMORZĄD ZAWODOWY
Samorząd zawodowy - organizacja skupiająca osoby fizyczne wykonujące określony zawód zaufania publicznego bądź pełniące szczególnie odpowiedzialną służbę
-samorząd nazywany jest izbą zawodową lub korporacją zawodową
-przynależność do samorządu jest obligatoryjna dla osób chcących wykonywać dany zawód bądź powstaje z mocy prawa w związku z mianowaniem na określone stanowisko
-jednostki organizacyjne samorządu z reguły posiadają osobowość prawną
Zadania samorządu zawodowego:
a) sądownictwo dyscyplinarne
b) piecza nad rejestracją osób wykonujących dany zawód
c) piecza nad przestrzeganiem obowiązków zawodowych
d) działalność socjalna na rzecz członków
Samorządy zawodowe w Polsce:
-adwokatów -pielęgniarek i położnych
-aptekarzy -lekarzy weterynarii
-architektów -kuratorów sądowych
-komorników -rzeczników patentowych
-lekarzy i lekarzy dentystów -doradców podatkowych
-prokuratorów -biegłych rewidentów
-sędziów
-urbanistów
-notariuszy
15. DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA PROWADZONA Z UDZIAŁEM PODMIOTÓW I KAPITAŁÓW ZAGRANICZNYCH
Rodzaje podmiotów zagranicznych
Osoba zagraniczna – w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej jest to:
1) osoba fizyczna, nieposiadająca obywatelstwa polskiego
2) osoba prawna z siedzibą za granicą
3) jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, posiadająca zdolność prawną z siedzibą za granicą
Przedsiębiorca zagraniczny – osoba zagraniczna wykonująca działalność gospodarczą za granicą
| Rodzaj podmiotu zagranicznego | Zasady podjęcia i wykonywania działalności gospodarczej w RP |
|---|---|
1) Osoby zagraniczne z państw członkowskich UE 2) Osoby zagraniczne z państw członkowskich EFTA, stron umowy o EOG 3) Osoby zagraniczne z państw niebędących stronami umowy o EOG, które mogą korzystać ze swobody przedsiębiorczości na podstawie umów zawartych przez te państwa ze Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi |
Tak, jak przedsiębiorcy polscy |
Cudzoziemcy, obywatele innych państw niż wyżej wymienione, którzy: 1) posiadają na terytorium RP: -zezwolenie na osiedlenie się -zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich -zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony -zgodę na pobyt tolerowany -status uchodźcy -ochronę uzupełniającą 2) korzystają z ochrony czasowej na terytorium RP 3) posiadają ważną Kartę Polaka 4) są członkami rodzin obywateli UE |
Tak, jak przedsiębiorcy polscy |
Osoby zagraniczne, inne niż wyżej wymienione Osoby zagraniczne, inne niż wyżej wymienione c.d. |
1) na podstawie umowy międzynarodowej tak jak stanowi umowa międzynarodowa 2) wobec braku umowy międzynarodowej tylko w formie spółki: a) komandytowej b) komandytowo-akcyjnej c) spółki z o.o. d) akcyjnej poprzez przystępowanie do takich spółek -poprzez obejmowanie bądź nabywanie ich udziałów lub akcji |
Oddział przedsiębiorcy zagranicznego i przedstawicielstwo
| Oddział przedsiębiorcy zagranicznego | Przedstawicielstwo | |
|---|---|---|
| -forma prowadzenia działalności gospodarczej przez przedsiębiorców zagranicznych | -zakres jego działania może obejmować tylko prowadzenie działalności w zakresie reklamy i promocji przedsiębiorcy zagranicznego | |
| Osoby uprawnione do założenia | -uprawnionym do jego utworzenia jest jedynie taka osoba zagraniczna, która prowadzi w innym kraju działalność gospodarczą | -uprawnionymi są: a) przedsiębiorcy zagraniczni b) osoby zagraniczne powołane do promocji gospodarki kraju ich siedziby -zakres ich działania może obejmować wyłącznie promocję i reklamę gospodarki tego kraju |
| Zasady tworzenia | 1) przedsiębiorcy zagraniczni z UE, państw EOG oraz państw nienależących do EOG, które zawarły z WE umowy o korzystaniu ze swobody przedsiębiorczości tak jak obywatele polscy 2) pozostali przedsiębiorcy zagraniczni tak, jak stanowi umowa międzynarodowa 3) w przypadku braku umowy międzynarodowej na zasadzie wzajemności |
Wszyscy przedsiębiorcy na takich samych zasadach |
| Zakres działalności | Działalność gospodarcza w zakresie działania przedsiębiorcy zagranicznego | Tylko reklama i promocja przedsiębiorcy zagranicznego |
| Podstawa prawna działalności | Wpis do rejestru przedsiębiorców (KRS) | Wpis do rejestru przedstawicielstw prowadzonego przez ministra właściwego do spraw gospodarki |
| Nazwa | Oryginalna nazwa przedsiębiorcy zagranicznego z przetłumaczoną na język polski nazwą formy prawnej oraz wyrazami „oddział w Polsce” | Oryginalna nazwa przedsiębiorcy zagranicznego z przetłumaczoną na język polski nazwą formy prawnej oraz wyrazami „przedstawicielstwo w Polsce” |
| Przesłanki wydania przez ministra właściwego do spraw gospodarki decyzji o zakazie prowadzenia działalności | -oddział rażąco narusza prawo polskie lub nie wykonuje obowiązku informowania -nastąpiło otwarcie likwidacji przedsiębiorstwa zagranicznego -działalność przedsiębiorstwa zagranicznego zagraża bezpieczeństwu i obronności państwa, ochronie tajemnicy państwowej lub innemu ważnemu interesowi publicznemu -przedsiębiorca zagraniczny utracił prawo do wykonywania działalności |
-przedstawicielstwo rażąco narusza prawo polskie lub nie wykonuje obowiązku informowania -nastąpiło otwarcie likwidacji przedsiębiorstwa zagranicznego -działalność przedsiębiorstwa zagranicznego zagraża bezpieczeństwu i obronności państwa, ochronie tajemnicy państwowej lub innemu ważnemu interesowi publicznemu -przedsiębiorca zagraniczny utracił prawo do wykonywania działalności |
16. FORMY PROWADZENIA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ
-do form prowadzenia działalności gospodarczej zalicza się:
1) indywidualną działalność gospodarczą
2) spółkę cywilną
3) spółkę jawną
4) spółkę partnerską
5) spółkę komandytową
6) spółkę komandytowo-akcyjną
7) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością
8) spółkę akcyjną
Indywidualna działalność gospodarcza
-podstawę jej funkcjonowania stanowią:
a) ustawa o swobodzie działalności gospodarczej
b) kodeks cywilny
-mogą ją prowadzić osoby, które ukończyły 18 rok życia i posiadają pełną zdolność do czynności prawnych
-dla podjęcia tej formy działalności niezbędny jest:
a) wpis do Ewidencji Działalności Gospodarczej
b) uzyskanie w Urzędzie Statystycznym numeru REGON
c) otwarcie rachunku bankowego
d) uzyskanie NIP
e) wskazanie wybranej formy opodatkowania
f) zgłoszenie się do systemu ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych w ZUS
g) zgłoszenie do Państwowej Inspekcji Pracy
-przedsiębiorstwo indywidualne może być z czasem przekształcone w inną formę prowadzenia działalności gospodarczej (spółkę cywilną lub handlową)
Spółki cywilne
-regulacja prawna spółek cywilnych znajduje się w Kodeksie Cywilnym
-zawierając umowę spółki wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, a w szczególności przez wniesienie wkładów
-wkładem mogą być: własności lub inne prawa, świadczenie usług
-utworzenie spółki cywilnej wymaga zawarcia pomiędzy wspólnikami pisemnej umowy
-wspólnicy spółki podlegają wpisowi do EDG, są oni przedsiębiorcami
-spółka cywilna nie posiada osobowości prawnej i nie jest przedsiębiorstwem
-każdy ze wspólników jest w równym stopniu uprawniony i zobowiązany do prowadzenia spółki, o ile umowa pomiędzy wspólnikami nie stanowi inaczej
-wspólnicy są uprawnieni do równego udziału w zyskach i stratach spółki
-za zobowiązania spółki wspólnicy odpowiadają solidarnie, całym swoim majątkiem
-jeżeli przychody spółki w ciągu 2 lat przekroczą wartość, przy której wymagane jest prowadzenie ksiąg rachunkowych, spółka cywilna musi zostać przekształcona w jedną ze spółek handlowych
Spółki handlowe
-regulowane są przepisami Kodeksu Spółek Handlowych
Spółka jawna
-jest osobową spółką handlową
-umowa spółki jawnej musi być zawarta na piśmie, ale nie musi być zapisywana w obecności notariusza
-nazwa spółki musi zawierać nazwisko (firmę) przynajmniej jednego ze wspólników oraz dodatkowe określenie „spółka jawna”
-spółka musi być zarejestrowana we właściwym sądzie rejonowym
-każdy ze wspólników spółki jawnej odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczeń całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką
-wspólników obowiązuje zakaz prowadzenia działalności sprzecznej z interesami spółki
Spółka partnerska
-spółka osobowa utworzona przez wspólników w celu wykonywania wolnego zawodu w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą
-partnerami mogą być wyłącznie osoby fizyczne uprawnione do wykonywania wolnych zawodów
-stworzenie spółki wymaga zawarcia umowy w formie aktu notarialnego
-nazwa spółki powinna zawierać:
-nazwisko przynajmniej jednego z partnerów
-określenie wykonywanego wolnego zawodu
-określenie typu spółki
-partnerzy mogą reprezentować spółkę samodzielnie lub powierzyć reprezentowanie i prowadzenie spraw spółki zarządowi
-wspólnicy mogą ustalić, że jeden z nich lub kilku ponosi odpowiedzialność za zobowiązania spółki
-partnerzy nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania pozostałych partnerów
Spółka komandytowa
-jest spółką osobową mającą na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki:
a) co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczeń (komplementariusz)
-zajmuje się reprezentacją i prowadzeniem spraw spółki
b) odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika jest ograniczona (komandytariusz)
-komandytariusz odpowiada za zobowiązania spółki do wysokości wniesionego przez niego wkładu
-ma ograniczony wpływ na funkcjonowanie spółki
-umowa spółki komandytowej wymaga formy aktu notarialnego
-nazwa powinna zawierać nazwisko(firmę) jednego/kilku komplementariuszy i określenie „spółka komandytowa”
Spółka komandytowo –akcyjna
-spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki:
a) co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczeń (komplementariusz)
b) co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem
-kapitał zakładowy musi wynosić co najmniej 50tys. zł
-statut spółki wymaga formy aktu notarialnego, a osoby podpisujące statut są jej założycielami
-nazwa powinna zawierać nazwisko(firmę) jednego/kilku komplementariuszy i określenie „spółka komandytowo-akcyjna”
-spółka może nabywać kapitał poprzez sprzedaż akcji
-sprawy spółki prowadzą komplementariusze, akcjonariusze nie mają do tego prawa
-spółka musi posiadać organy :
a) radę nadzorczą
b) walne zgromadzenie
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
-posiada osobowość prawną
-jest spółką kapitałową i wymaga kapitału założycielskiego (co najmniej 50tys. zł)
-umowa spółki musi mieć formę aktu notarialnego
-uchwały wspólników są podejmowane na zgromadzeniu wspólników
-zarząd spółki prowadzi jej sprawy i reprezentuje ją na zewnątrz
-wspólnicy odpowiadają za zobowiązania spółki do wysokości wniesionego przez siebie wkładu
-możliwość zbycia udziałów jest ograniczona
Spółka akcyjna
-jest to spółka kapitałowa
-kapitał spółki dzieli się na akcje o równej wartości nominalnej, nie mniejszej niż 1 grosz
-akcjonariusze nie odpowiadają za zobowiązania spółki, a ich obowiązki ograniczają się do świadczeń określonych w statucie
-statut spółki ma formę aktu notarialnego, a osoby go podpisujące są założycielami spółki
-nadzór nad działalnością spółki sprawuje rada nadzorcza, która powołuje zarząd spółki
-zarząd prowadzi sprawy spółki i reprezentuje ją na zewnątrz
-najistotniejszym organem spółki jest walne zgromadzenie akcjonariuszy, które:
-podejmuje najważniejsze decyzje dotyczące spółki
-powołuje radę nadzorczą
17. ZAMÓWIENIA PUBLICZNE
-kwestię reguluje ustawa z 2004r. – prawo zamówień publicznych
Zamówienia publiczne – odpłatana umowy zawierane pomiędzy zamawiającym a wykonawcą, których przedmiotem są usługi, dostawy lub roboty budowlane
Zamawiający – może nim być:
a) osoba fizyczna
b) osoba prawna
c) jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, zobowiązana do stosowania prawa zamówień publicznych
-odpowiada za przygotowanie i przeprowadzenie postępowania
Wykonawca – może nim być:
a) osoba fizyczna
b) osoba prawna
c) jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej
-ubiega się on o udzielenie zamówienia publicznego, złożył ofertę albo zawarł umowę w sprawie zamówienia publicznego
-o udzielenie zamówienia publicznego może się również ubiegać grupa wykonawców
Przedmiot zamówienia publicznego – przedmiotem zamówienia publicznego mogą być:
a) roboty budowlane – wykonanie albo zaprojektowanie robót budowlanych w rozumieniu Prawa Budowlanego)
b) dostawy – nabywanie rzeczy, praw oraz innych dóbr na podstawie, np. umowy o sprzedaży
c) usługi – wszelkie świadczenia, których przedmiotem nie są roboty budowlane lub dostawy
Tryby postępowania o udzielenie zamówień publicznych
-istnieje 8 trybów:
1) przetarg nieograniczony
2) przetarg ograniczony
3) negocjacje z ogłoszeniem
4) negocjacje bez ogłoszenia
5) zamówienie z wolnej ręki
6) zapytanie o cenę
7) licytacja elektroniczna
8) dialog konkurencyjny
Zasady prawa zamówień publicznych
1) Zasada uczciwej konkurencji
-przepisy ustawy zobowiązują uczestników, by w ich działaniach nie pojawiały się czyny nieuczciwej konkurencji
-czynem nieuczciwej konkurencji jest utrudnianie innym wykonawcom dostępu do rynku, towarów i usług w celu eliminacji konkurentów
-na zamawiającym ciąży obowiązek odrzucenia oferty, której złożenie stanowi czyn nieuczciwej konkurencji
-zakazanym jest wprowadzanie warunków udziału w postępowaniu, które mogłyby utrudniać uczciwą konkurencję
2) Zasada równego traktowania
-wszystkie podmioty ubiegające się o udzielenie zamówienia publicznego muszą być traktowane na takich samych zasadach
-zakaz różnicowania wykonawców ze względu na formę prawną lub miejsce prowadzenia przez nich działalności
-zamawiający nie może stawiać wymagań preferujących określonych wykonawców
-wszelkie wymagania, zarówno merytoryczne jak i formalne, stawiane wykonawcom, powinny być jednakowe dla wszystkich podmiotów ubiegających się o udzielenie zamówienia
-musi być zapewniony jednakowy i równoczesny dostęp do tych samych informacji o zamówieniu dla wszystkich wykonawców
-ocena spełniania wymagań musi być dla wszystkich taka sama, a niespełnienie jakiegoś warunku musi skutkować odrzuceniem oferty
-ocena ofert musi odbywać się na równych, określonych zasadach
3) Zasada bezstronności i obiektywizmu
-czynności związane z przygotowaniem i przeprowadzeniem postępowania o udzielenie zamówienia wykonują osoby obiektywne i bezstronne
-wyłączeniu podlegają osoby:
a) ubiegające się o udzielenie tego zamówienia
b) pozostające w związku małżeńskim, w stosunku pokrewieństwa lub powinowactwa, związane z tytułu przysposobienia, kurateli czy opieki z:
-wykonawcą lub jego zastępcą prawnym
-członkami organów zarządzających lub organów nadzorczych wykonawców
c) pozostające w stosunku pracy z wykonawcą lub pozostawały w nim w okresie do 3 lat od daty ogłoszenia zamówienia publicznego
d) pozostające z wykonawcą w takim stosunku prawnym lub faktycznym, że może to budzić wątpliwości co do bezstronności zamawiającego
e) zostały prawomocnie skazane za przestępstwo popełnione w związku z postępowaniem o udzielenie zamówienia publicznego
4) Zasada jawności
-postępowanie o udzielenie zamówienia jest jawne
-obowiązek publikowania ogłoszeń o zamówieniach
-składane oferty są jawne i mogą być udostępnione wszystkim zainteresowanym od momentu ich otwarcia
-umowy w sprawach zamówień publicznych są również jawne
5) Zasada legalizmu
-zamówienia udziela się wyłącznie wykonawcy wybranemu zgodnie z przepisami ustawy
6) Zasada pisemności
-postępowanie prowadzi się z zachowaniem formy pisemnej
-oferty składane są wyłącznie w formie pisemnej albo w formie elektronicznej
-przebieg postępowania utrwala się w formie pisemnego protokołu
7) Zasada stosowania języka polskiego
-język polski jest podstawowym językiem zamówień publicznych
-zamawiający może wyrazić zgodę na złożenie oferty w innym języku
8) Zasada stosowania trybów ustawowych
-ustawa wyróżnia tryby podstawowe: przetarg ograniczony i przetarg nieograniczony
-pozostałe tryby mogą być zastosowane, jeżeli spełnione są przesłanki określone w ustawie
9) Zasada samodzielności zamawiającego
-za realizację postępowania o zamówienie publiczne odpowiada zamawiający
10) zakaz dzielenia zamówienia publicznego na części
-dotyczy to zamówień objętych przepisami Prawa zamówień publicznych
Postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego
1) Czynności przygotowawcze
-zamawiający określa swoje potrzeby w zakresie usług, dostaw lub robót budowlanych:
a) dokonuje ich kategoryzacji
b) oszacowuje wartość zamówienia
-w przypadku zamówień publicznych, których wartość przekracza określoną kwotę kierownik zamawiającego musi powołać komisję przetargową
-kierownik dokonuje specyfikacji warunków zamówienia, zawiera ona m.in.:
a) tryb udzielenia zamówienia
b) opis przedmiotu zamówienia
c) termin wykonania
d)opis sposobu przygotowania ofert
-kierownik przygotowuje treść ogłoszenia:
-ogłoszenia przekazywane są Prezesowi Urzędu Zamówień Publicznych oraz Urzędowi Oficjalnych Publikacji Wspólnot Europejskich
-ogłoszenia publikowane są w Biuletynie Zamówień Publicznych oraz Dzienniku Urzędowym UE
2) Wszczęcie postępowania
-momentem wszczęcia postępowania jest publikacja ogłoszenia
-zamawiający nie może przerwać postępowania, chyba że zachodzą przesłanki określone w ustawie
3) Właściwe postępowanie
-przeprowadzane w trybie wskazanym przez ustawę
4) Zawarcie umowy
-stanowi zakończenie postępowania i jest jego efektem
5) Realizacja umowy
18 KONTROLA PRZEDSIĘBIORCÓW
Kontrola – badanie i porównywanie stanu faktycznego z wzorcem wynikającym z regulacji prawnych
-przedsiębiorca musi zostać zawiadomiony przez organ o zamiarze przeprowadzenia kontroli
-czynności kontrolne mogą być dokonywane tylko przez pracowników organu kontroli
-przedsiębiorca jest zobowiązany do prowadzenia i przechowywania w swojej siedzibie książki kontroli, upoważnień i protokołów kontroli
-nie można przeprowadzać równocześnie więcej niż 1 kontroli
-czas trwania kontroli nie może przekraczać:
a) w przypadku mikroprzedsiębiorców – 12 dni roboczych
b) w przypadku małych przedsiębiorców – 18 dni roboczych
c) w przypadku średnich przedsiębiorców – 24 dni roboczych
d) w przypadku pozostałych przedsiębiorców – 48 dni roboczych
-czynności kontrolnych można dokonywać tylko w obecności osoby kontrolowanej lub osoby przez nią upoważnionej
-kontrolowany w razie naruszenia standardów kontroli może wnieść sprzeciw do organu podejmującego kontrolę
-od rozstrzygnięcia sprzeciwu kontrolowanemu przysługuje zażalenie składane do organu wyższego stopniem nad organem kontroli