Dziedzictwo kulturowe w regionie

– założenia programowe.

Przekaz dziedzictwa kulturowego dotyczy różnych kategorii życia społecznego
oraz tworzenie tradycji, folkloru, folkloryzmu i historii jest warunkiem zachowania własnej kultury. Rozwój dziedzictwa, jego odrębność i forma w jakiej są przekazywane środowisku, mają duży wpływ na życie społeczeństwa, nie tylko w danym regionie lecz w całym kraju.

Obecnie „regionalizm” dla społeczności lokalnej jak i w odniesieniu do jednostki
ma duży wpływ na kształtowanie osobowości i daje poczucie zakorzenienia z własnym regionem, a przez to poczucie własnej tożsamości kulturowej i narodowej.
Ma to wpływ na różne działania społeczne, gospodarcze, kulturowe a nawet polityczne
w danym środowisku. Celem edukacji regionalnej w procesie dydaktyczno – wychowawczym jest przekazywanie uczniom od najmłodszych lat wiedzy o własnym regionie – okolicy, kulturze i tradycjach społecznych i rodzinnych. Zdobyta wiedza powinna uczniowi uświadamiać autentyczne wartości środowiska, zarówno materialne jak i duchowe, intelektualne, molarne czy religijne, które przekładają się na różne dziedziny życia, grupy społeczne, kultury, historię, jak i położenie geograficzne. Pogłębianie wiedzy uczy człowieka lepiej poznać własną tożsamość, szanować i być tolerancyjnym wobec innych regionów, kultur i ich tradycji. Jak ważne jest nauczanie zasad tolerancji wobec różnorodności
i odmienności kulturowych, kształtowanie postaw patriotycznych, ogólnonarodowych ukazuje nam historia, zaangażowanie stowarzyszeń, muzeów, skansenów, literatura,
filmoteka narodowa, środki masowego przekazu, a także wychowanie w rodzinie.

Istnieje wiele pojęć odnoszących się do terytorium (np. ojczyzna, region,
miejsce życia i działania czy środowisko), wspólnot – społeczności (np. europejska, lokalna,
etniczna, rodzinna), oraz kultury (regionalizm, dziedzictwo, wartości kulturowe, tradycja),
i postaw (świadomość narodowa, tożsamość, patriotyzm). Nazewnictwo występujące
w danym regionie uzależnione jest od wielu czynników. Czynnikami tymi mogą być: położenie historyczno – geograficzne, specyfika gospodarcza oraz związki
z innymi regionami i społeczeństwami. Jednakże przede wszystkim jest to historia i kultura,
które mają wpływ na słownictwo gwarowe.

Dziedzictwo kulturowe jest spuścizną dorobku kulturowego regionu w sferze materialnej i duchowej. Dziedzictwo kulturowe warunkują dzieje i historia, region kulturowy – jego cechy, specyfika i wartości, obraz regionu zawarty w pamięci, tradycji, losach
oraz ich trwałość przekazu pokoleniowego. Ważną rolę w dziedzictwie kulturowym odgrywa
także wspólnota kulturowa. Wzajemne więzi, związki, wpływy, postawy wobec siebie, tolerancja i wspólne perspektywy kształtują tożsamość i niezależność kulturową.
W trosce o region i dziedzictwo kulturowe należy być współodpowiedzialnym za region,
jego kulturę, formy tradycyjnej sztuki ludowej i folklor. Dla utrzymania dziedzictwa kulturowego ważna jest współpraca ze środowiskiem – instytucjami kultury, samorządami, ruchami artystycznymi czy rodzinami.

Przekazywanie dzieciom i młodzieży ich dziedzictwa kulturowego powinno
mieć miejsce od najwcześniejszych lat życia. Powinno być realizowane na każdym etapie edukacji – poprzez przeżywanie „życia” w jego środowisku lokalnym
oraz poprzez uczestnictwo w różnorodnych zajęciach edukacyjnych, kulturalnych, artystycznych i wychowawczych. istnieje wiele możliwości realizowania edukacji
regionalnej w szkole, m.in. poprzez włączenie założeń zawartych w dokumencie
MEN do programu dydaktyczno-wychowawczego szkół, edukację regionalną nauczycieli
w ramach tzw. szkoleniowych rad pedagogicznych, programowe wycieczki szkolne,
lekcje muzealne, spotkania z twórcami ludowymi i zajęcia pozalekcyjne.
Pełną realizację można osiągnąć poprzez uwzględnienie treści regionalnych
w programach poszczególnych przedmiotów nauczania.

Za realizację problematyki dziedzictwa kulturowego odpowiedzialni są bowiem wszyscy nauczyciele – wychowawcy, jak również duża rolę odgrywa społeczność lokalna
i rodzina. Rzeczą najważniejszą w edukacji regionalnej jest uświadomienie uczniom,
że związek człowieka z dziedzictwem własnego regionu jest wartością, bo tu następuje jego rozwój. Są tu także warunki do urzeczywistnienia własnej podmiotowości oraz lepsze rozeznanie własnego dziedzictwa kulturowego, co stanowi wzór dla przyszłych pokoleń.