TEOLOGIA MAŁŻEŃSTWA I RODZINY

• Uderzenie w człowieka to uderzenie w rodzinę.

• TEOLOGIA – nauka o Bogu

• Metodyczna refleksja wiary

• Poznanie pierwotnego zamysłu wobec małżeństwa i rodziny

• POZNANIE PRAWDY – powrót do źródła

Źródła teologii:

• Objawienie

• Nauczanie magisterium Kościoła

• Tradycja Kościoła

PODMIOT małżeństwa i rodziny – OSOBA LUDZKA (konkretna):

• Nie ma rodziny bez człowieka

• Odniesienie rodziny tylko do ludzi

PRZEDMIOT małżeństwa i rodziny – RELACJA MIĘDZYLUDZKA:

• Odniesienia między członkami rodziny

• Rzeczywistość ludzka w znaczeniu biologicznym i formalnym (odniesienia międzyludzkie)

Wyniesienie człowieka ponad materię:

• ŚWIĘTOŚĆ RODZINY:

1. Każda osoba jest obrazem Boga

2. Małżeństwo pochodzi od samego Boga

3. Chrystus podnosi do rangi Sakramentu

• Zakotwiczenie w świecie ziemskim (konkretne warunki) i w rzeczywistości nadprzyrodzonej (źródło w samym Bogu – Stwórcy)

MAŁŻEŃSTWO – instytucja NATURALNA:

• Komplementarność płci – ukierunkowana na prokreacje

• Powszechność i stałość instytucji rodziny, fundament społeczny

• Zawiązek OSOBOWY (konkretny mężczyzna i kobieta)

• 1985 Kair – konferencja ONZ dotycząca kobiety – małżeństwo to związek dwóch osobników

• 1985 Meksyk ONZ:

• Rodzina – wspólnota oparta o związek kobiety i mężczyzny

• Małżeństwo – związek kobiety i mężczyzny

• 1994 – JPII wysyła listy do państw o rodzinie i małżeństwie (pierwszy rok rodziny)

• Humane Vitae (Paweł VI) :

• Małżeństwo jest instytucją, która istnieje od początku, jest fundamentem każdej społeczności

• Małżeństwo nie jest wymysłem człowieka, jest chciane i stworzone przez Boga

• Człowieka nie można oderwać od rodziny

• List do rodzin – droga rodziny jest niepowtarzalna, , nie można rozpatrywać człowieka w odłączeniu od rodziny

• Jakie będzie społeczeństwo, taka będzie rodzina

• FC, 13 – służba, solidarność

• Księga Rodzaju – opis stworzenia:

• Różnica między człowiekiem a innymi stworzeniami?:

• Rzecz: „niech się stanie!”

• Człowiek: „ _______ człowieka na nasz obraz i podobieństwo”

• Człowiek jest ukoronowaniem stworzenia

• JPII – „Mężczyzna i kobietą stworzył ich” – pierwotna samotność człowieka

• Człowiek wie, ze nie jest Bogiem ani zwierzęciem, ale nie wie kim jest

• W momencie stworzenia Ewy (w spotkaniu z drugim człowiekiem) Adam odczytuje swoja tożsamość

• Spotkanie z drugim człowiekiem pokazuje nam KIM JESTEŚMY

• Aby dobrze zrozumieć siebie potrzebujemy drugiego człowieka

• Powołanie Adama i Ewy do wspólnego życia

• Pierwszy grzech i poczucie wstydu:

• Od samego początku zły duch niszczy harmonię walcząc z rodziną

• Żeby zniszczyć człowieka trzeba zniszczyć rodzinę (przemoc, alkohol, ucieczka, itp.)

• Rodzina z natury powinna być ostoją, ratunkiem, pocieszeniem

ASPEKTY W DEFINICJI MAŁŻEŃSTWA:

Aspekt 1:

• Wspólnota osobowa

• Odniesienie do człowieka jako osoby

• Komunia osób

Aspekt 2:

• Związek dwojga osób płci przeciwnej

• Małżeństwem nie jest związek osób tej samej płci

• Zamysł Boga: relacja kobiety i mężczyzny w ramach małżeństwa

Aspekt 3:

• Wspólnota dwojga osób na mocy prawa naturalnego daje moralne uprawnienia i obowiązki

• Budowanie komunii osób – akt małżeński

• Małżeństwo daje prawo do aktu małżeńskiego

• Relacja seksualna = rodzina osobowa, która domaga się osobowości, definitywności, wierności, daru

• Podjęcie ewentualnych konsekwencji (poczęcie nowego życia)

• Relacja seksualna najwyższy aspekt komunii osób

• Obowiązki: budowanie komunii osób, powołanie do rodzicielstwa, budowanie jedności

• w/w ma służyć rozwojowi małżonków, kształtować człowieczeństwo i charakter

• Wezwanie do osobowego rozwoju (Bóg przy stworzeniu człowieka)

CECHY MAŁŻEŃSTWA:

1. Wspólnota prosta:

• Związek 1 kobiety i 1 mężczyzny

• Relacja pomiędzy konkretnymi osobami domaga się współdziałania

1. Wspólnota autonomiczna:

• Pierwotna

• Uprzednia dla społeczeństwa

• To rodzina buduje społeczeństwo

• 1 prawa rodziny potem społeczeństwa

• Państwo nie może narzucać wyglądu wymiaru małżeństwa

1. Społeczność niedoskonała:

• Zmierza do swego dopełnienia w rodzinie

• Fundament rodziny

• Jeszcze nie rodzina, gdy nie ma potomstwa

• W naturalny sposób swe dopełnienie znajduje w rodzinie

• Komunia osób

• Zmierza w naturalny sposób do dopełnienia

PODSTAWOWE ZADANIA I KWESTIE (DEFINICJA):

• Prawo i obowiązek do aktu seksualnego (realizacja miłości)

• Zobowiązani do wzajemnej pomocy

• Prawo do życia seksualnego w granicach normy moralnej (godność osoby ludzkiej)

WNIOSKI:

1. Małżeństwo to wspólnota pierwotna (nie można mówić o nieładzie seksualnym).

2. Monogamia jest formą pierwotną małżeństwa.

3. Małżeństwo ze swej natury ukierunkowane jest na zrodzenie potomstwa (zróżnicowanie płciowe)

RODZINA:

• Trwała wspólnota rodziców i dzieci, dająca im wzajemnie uprawnienia i obowiązki do wszystkiego co konieczne jest do wszechstronnego rozwoju osobowego człowieka.

• Relacje pomiędzy rodzicami a dziećmi

• Przykazanie 4

• Ważne jest dobro wspólne (ogół wartości, które są konieczne do rozwoju osobowej godności człowieka

• Wspólnota osób

Aspekt1:

• Dzieci zobowiązane są względem rodziców do posłuszeństwa, miłości, szacunku, bo rodzice dali im życie

• Różny wymiar posłuszeństwa, szacunku, miłości w zależności od wieku

• Jesteśmy zobowiązani do szacunku, miłości względem rodziców i odwrotnie

Aspekt 2:

• Rodzice są względem dzieci zobowiązani do miłości i zapewnienia strony materialnej i duchowej

Aspekt 3:

• Prawo do wychowania to prawo naturalne (nikt nie może zastąpić, chyba że zaistnieje sytuacja patologiczna) Wiele środowisk zmierza do rozmycia jasnego zdefiniowania elementów, co skutkuje zniszczeniem jasnego zdefiniowania np. małżeństwa homoseksualne (definiowanie)

Sobór Watykański II – nauczanie na temat małżeństwa i rodziny.

• Reforma odnowy Kościoła papież Jan XXIII (przejściowy pontyfikat, nauczanie na temat małżeństwa i rodziny)

• Odnowa liturgii

• Odnowa zadań świeckich w Kościele

• Sobór Ekumeniczny (różnice wyznania)

1. Myśl personalistyczna (personalizm chrześcijański).

• Karol Wojtyła buduje fundament tej myśli

• Brał czynny udział w Soborze

• Opracował teksty na temat małżeństwa i rodziny

1. Miłość i odpowiedzialność

2. Osoba i czyn

1. Gaudium et spes (KDK).

• Kształtowanie się myśli personalistycznej

• Tendencja tradycyjna – Costi con nubi

• Powstaje pod wpływem myśli personalistycznej

1. 05.1963 – przedstawienie tekstu o małżeństwie i rodzinie.

Bernard Hering:

• Zagadnienia w kontekście znaków czasu

• Rodzina w kontekście współczesnych problemów

I wersja tekstu:

• Małżeństwo i rodzina to instytucje świetle

• Małżeństwo i rodzina winny dążyć do świętości

• Podstawą jest miłość małżeńska

• Z miłości wypływa powołanie do prokreacji

• Rodzice chrześcijańscy winni dawać przykład życia małżeńskiego

• Prokreacja jest dobrem, nie jest na pierwszym miejscu, wypływa z miłości

• Tekst odrzucony

II wersja tekstu:

• Celem małżeństwa jest zrodzenie i wychowanie potomstwa, konieczna jest wierność, miłość małżeńska

• Małżonkowie wezwani do uświęcenia (powołanie do świętości)

• Powrót do tradycyjnej koncepcji małżeństwa i rodziny

• Tekst odrzucony

III wersja tekstu:

• 04.1965 – nowa wersja tekstu soborowego

• Małżeństwo jako rzeczywistość powołana do realizacji różnych celów i dóbr, które są niezbędne dla rodzaju ludzkiego, dla wspólnoty rodzinnej i dla społeczeństwa

• Miłość i prokreacja to jedność (równowartościowość)

• Małżonkowie sami winni decydować o podejmowaniu poczęcia, ilości i czasie

• Próba kompromisu (stare nauczanie a nowe nauczanie – personalizm)

1. Tekst III wersja Gaudium et spes:

• 47 – rodzina w świecie współczesnym

• 48 – Sakrament małżeństwa, powołanie do świętości

• 49 – miłość małżeńska

• 50 – powołanie do prokreacji

• 51 – zobowiązania moralne z podwójnego znaczenia miłości małżeńskiej (jednoczenie i prokreacja)

• 52 – godność małżeństwa i rodziny w kontekście rozwoju społeczeństwa

Sobór:

• Racje postronne

• Fundament znaczenia małżeństwa i rodziny

• Odniesienie do objawienia i doświadczenia człowieka

1. Tematy Soboru II.

1. Personalistyczna wizja małżeństwa:

• Człowiek stworzony na Boże podobieństwo

• Centrum relacji, odniesień w życiu indywidualnym i społecznym

• Małżeństwo i rodzina – naturalna instytucja osób ludzkich, wymiar osobowy głębokie zjednoczenie – oddanie się sobie dwóch osób mężczyzny i kobiety; komunia osób, personalna – w pełni realizowana tylko w małżeństwie

• Komunia zawiązuje się poprzez wolna zgodę kobiety i mężczyzny (nieodwołalna osobista zgoda – oddanie się i przyjęcie się – OSOBOWE ODDANIE, WZAJEMNE ODDANIE, WZAJEMNE PRZYJMOWANIE)

• Wymiar wzajemnego oddania i przyjmowania – akt małżeński (osobowy dar, a nie akt cielesny, seksualny, erotyczny – osobowa relacje)

• Odejście od rozumienia małżeństwa jako instytucji (prawnie)

• Miłość jest centrum odniesienia

• Personalistyczna wizja małżeństwa, rodziny (osoba w centrum)

1. Personalistyczna wizja miłości małżeńskiej:

• Centrum – osoba

• Do miłości zdolny jest tylko człowiek

• Akt woli, decyzji – domaga się

• Nie tylko uczucie

• Miłość winna stanowić centrum

• Relacje międzyludzkie

• Wzajemne obdarowanie się

• Małżeństwo i miłość małżeńska winny być komplementarne, wzajemnie nierozerwalne

• Instytucja małżeństwa rodzi się z miłości, ale też stoi na straży miłości

• Miłość tworzy osobową rzeczywistość, a instytucja małżeństwa potwierdza ją

• Miłość małżeńska to dusza wspólnoty małżeńskiej

• Miłość najistotniejsze dobro małżeństwa

• Miłość nie jest celem w małżeństwie (wezmę ślub, a miłość przyjdzie z czasem)

• Miłość jest źródłem dynamizmu wewnętrznego

• Wolna osobowa decyzja do budowy wspólnoty (komunia personalna)

• Miłość małżeńska ze swej natury jest jednocząca i stworzona do prokreacji

• Prokreacja – dobro, dar dla małżonków (KDK, 48)

1. Powołanie do świętości:

• Wszyscy wierni są powołani do świętości doskonałej (KK, 11)

• Rodzina i małżeństwo jest instytucją świętą (od Boga), a zarazem instytucją uświęcającą poprzez realizację zadań małżeńskich i rodzinnych

• Małżonkowie są wychowawcami do świętości

• Świętość obejmuje całość życia małżeńskiego i rodzinnego

• Małżeństwo drogą do świętości

• Rodzina jest realizacją świętości

Podsumowanie:

• Nowy obraz małżeństwa i rodziny

• Podkreślenie znaczenia i roli miłości małżeńskiej i rodzinnej

1. Jan Paweł II – podstawowe dokumenty:

• Obrońca godności rodziny

• 1980r. – synod poświęcony małżeństwu i rodzinie

• Owocem synodu jest Adhortacja Apostolska Familiarsi Consortio (karta współczesnej rodziny)

1. Cykl katechez 1980-1984 (mężczyzną i niewiastą stworzył ich)

2. Miłość i odpowiedzialność

3. Przemówienia do rodzin na temat małżeństwa i rodziny – międzynarodowy rok rodzin

• List do rodzin

• Organizował spotkania rodzin

1. 13.05.1981r – zamach na Jana Pawła II

• Powołał papieską rade do spraw rodziny

• Audiencje

• 1994r. – rok rodziny

List do rodzin:

• Rodzina to najistotniejsza droga człowieka.

1. Ewangelium Vitae:

• Obrona życia

1. List do kobiet

• List do dzieci

• List do młodzieży

• List do osób starszych

• Adhortacja o godności kobiety

• Adhortacja o św. Józefie

1. Nauczanie Benedykta XVI.

• Odnosi się do małżeństwa i rodziny

• Przemówienia do Roty Rzymskiej apel przygotowanie do małżeństwa, nieważność małżeństwa, ważność małżeństwa

• Dokument Benedykta XVI: DEUS CARITAS ES

1. Sakrament małżeństwa.

Sakrament:

• Domaga się wiary

• Jest zadaniem , które domaga się postawy wiary, zaangażowania człowieka

1. Sakrament:

• Widzialny znak niewidzialnej łaski (Chrystus udziela konkretnej łaski; ustanowiony przez Chrystusa)

• Źródło jest w męce i śmierci Chrystusowej

• Poprzez znak działa Chrystus

7 Sakramentów Świętych:

• Inne rzeczywistości człowieka

• 7 widzialnych znaków ustanowionych przez Chrystusa

• Każdy Sakrament realizuje się poprzez inny znak:

• Chrzest – polanie woda wprowadza w życie wiary

• Bierzmowanie – namaszczenie Krzyżem umocnienie w wierze, dawanie świadectwa wiary

• Eucharystia – chleb i wino pokarm na drodze wiary

• Pokuta – rozgrzeszenie możliwość powrotu do Boga

• Namaszczenie chorych – olej umocnienie w chorobie

• Małżeństwo – słowa przysięgi powołanie do miłości

• Kapłaństwo – namaszczenie życie z Bogiem

• Ciągłe i dynamiczne działanie Boga

• Przyjęcie Sakramentu – wejście Boga w życie człowieka

Sakramenty żywych:

• Odnoszą się do życia duchowego, np.: Eucharystia

• Stan łaski uświęcającej

Sakramenty umarłych:

• Przywileje w stanie grzechu

• Np.: Chrzest, Pokuta

• Śmierć duszy

• Sakrament przyjęty w stanie grzechu jest ważny, ale niegodziwy.

Sakramenty inicjacji chrześcijańskiej:

• Chrzest

• Bierzmowanie

• Eucharystia

2. Sakrament małżeństwa.

1. GODNOŚĆ SAKRAMENTU.

• Chrystus podnosi małżeństwo do godności sakramentu i przyjmuje je

• Małżeństwo – prasakrament

• Stworzone przez Boga

• Wpisany w tajemnicę odkupienia

• Sakrament nowego przymierza

• Chrystus uświęca naturalną miłość

• Źródło jest w akcie stworzenia, działanie samego Boga

1. W KTÓRYM MOMENCIE CHRYSTUS PODNOSI MAŁŻEŃSTWO DO GODNOŚCI SAKRAMENTU?

1. W czasie obecności Chrystusa na godach w Kanie Galilejskiej:

• Podkreśla znaczenie małżeństwa

• Pierwsze publiczne wystąpienie

• Wchodzi w małżeństwo

• Pomaga małżeństwu

1. Dyskusja Chrystusa z faryzeuszami o nierozerwalności małżeństwa:

• Odwołanie do momentu stworzenia

• Co Bóg złączył człowiek niech nie rozdziela

• Źródło małżeństwa w Bogu

• Jeden mężczyzna i jedna kobieta – nierozerwalny związek

1. 40 dni po swoim zmartwychwstaniu, a przed wniebowstąpieniem:

• Przekazanie władzy nad sprawowaniem Sakramentów

1. KONSEKRACJA MAŁZEŃSTWA.

• 3 Sakramenty (Chrzest, Bierzmowanie, Kapłaństwo)

Konsekracja:

• Konsekruje małżonków

• Uzdolnienie do pełnienia zadań małżeńskich i rodzinnych

• Nie wyciska na duszy znamienia, tylko stwarza nadprzyrodzony węzeł (nadprzyrodzoną rzeczywistość)

• Uświęcenie i umocnienie

• Łączność małżonków z Chrystusem

• Uzależniona jest od znaku sakramentalnego małżeństwa (ma ono udział w łaskach)

Węzeł nadprzyrodzony:

• Konsekruje małżonków do zadań (urzeczywistnienie miłości Chrystusa)

• Dzięki niemu dochodzi do jedności mężczyzny i kobiety

• Nie ma wartości absolutnej, bo przestaje istnieć w momencie śmierci jednego z małżonków (słowa przysięgi)

Konsekracja małżonków polega na:

1. Uzdolnieniu do budowania komunii osób

• Wezwanie do darów z siebie

1. Uzdolnieniu do budowania wspólnoty miłości jaką jest rodzina

• Odkrycie człowieczeństwa

1. Uzdolnieniu do budowania rodziny i Kościoła poprzez zrodzenie potomstwa

• Rodzicielstwo

• Konsekracja małżonków ma miejsce tylko w sakramentalnym małżeństwie chrześcijańskim.

• Małżeństwo jako pierwszy Sakrament odnosi się do dwóch osób mężczyzny i kobiety.

Jan Paweł II:

• Mają budować jedno nie zatracając swojej odrębności

• Miłość małżeńska na wzór miłości Chrystusa z Kościołem

Konsekracja

• Odnosi się do węzła małżeńskiego

• Nie odnosi się bezpośrednio do dwóch osób, ale do tego co je łączy – węzeł małżeński konsekracja małżeństwa

• Miłość małżeńska staje się konsekrowana jedność akt małżeński (nie chodzi o jedność fizyczną)

Podsumowanie:

• Charakter Sakramentu Małżeństwa i konsekracji podlega modyfikacji

• Mąż i zona istnieją jako we dwoje by budować jedno

• Nowy sposób życia w Kościele

• Znamię konsekracji wyciśnięte jest na węźle i relacjach między małżonkami

• Konsekracja – współpraca małżonków z Bogiem i relacja z innymi ludźmi

• Jedynie śmierć może rozwiązać węzeł nie ma rozwodów

Istnienie w Chrystusie – konsekracja charakter sakramentalny:

1. We dwoje jako para

2. Uzdolnienie do uobecniania oblubieńczej więzi z Chrystusem i Kościołem

3. Wyraża się specjalną władzą i godnością kapłańską małżonków i rodziców (sprawowanie Sakramentów)

4. Powołuje małżonków do rodzicielstwa

1. ŁASKI SAKRAMENTALNE.

1. Łaska.

• Obdarowanie człowieka

• Bóg jest dawcą i źródłem łask

• Coś na co człowiek nie zasłużył

• Skuteczność zależy od człowieka i jego współpracy z łaską

• Można ją odrzucić lub przyjąć ale „zakopać w ziemi”

• Jeśli się ją odrzuci to zostaje bezowocna, zmarnowana

1. Łaska Sakramentalna.

• Łaska udzielana w sposób widzialny

• Istotą każdego Sakramentu jest życie nadprzyrodzone

• Z Sakramentu wypływają łaski – każdy Sakrament to nowy sposób działania Boga, nowy dar, nowy sposób życia Chrystusa w człowieku

• Niepowtarzalność łaski każdego Sakramentu, specyfika owej relacji (każda relacja jest inna)

1. Specjalne, odrębne usprawnienie, nowe dyspozycje udzielone przez Sakrament

2. To nowy sposób istnienia i działania łaski uświęcającej

3. To sposobność do otrzymywania łask uczynkowych w konkretnym czasie i okolicznościach życia człowieka

Dwa aspekty łaski:

1. Aspekt negatywny:

• Uśmierzenie namiętności, pożądliwości

• Łaski dzięki którym człowiek przezwycięży swoje słabości

1. Aspekt pozytywny:

• Łaski uświęcające i uczynkowe potrzebne do wypełnienia zadań małżeńskich i rodzicielskich, do zrealizowania swojego powołania

Sobór Trydencki:

• Sakrament Małżeństwa daje łaski uświęcające

Kost con nubi:

• Sakrament Małżeństwa otwiera skarbnicę łask – Bóg daje łaski do dyspozycji

• Ci, którzy są w łasce nie grzeszą

• Łaska domaga się współpracy

• Ci, którzy nie stawiają przeszkód daje specjalne dary (łaski uczynkowe)

Sobór Watykański II – KDK 48:

• Sakrament Małżeństwa początkuje działanie Boga, który pozostaje do końca z małżonkami, jeżeli oni będą otwarci na tą obecność – zaproszenie Chrystusa w życie

ŁASKA SAKRAMENTU MAŁŻEŃSTWA.

• Niewidzialna, dynamiczna i realna obecność Boga

• Działanie Boga, które domaga się współdziałania człowieka

• Sakrament Małżeństwa należy przyjmować w stanie łaski uświęcającej

1. Podnosi i uzdalnia miłość małżonków, aby mogła być obrazem miłości Chrystusa

2. Wpisuje małżonków w miłość Chrystusa do Kościoła – uzdalnia do życia ta miłość

3. Daje szczególne uczestnictwo w dziele odkupienia

4. Wpisuje małżonków we wspólnotę z Chrystusem

Obszar działania łaski sakramentalnej małżeństwa:

• Miłość, jedność, świętość – MAŁŻEŃSTWO

Działanie prokreacyjne objęte jest łaską:

• Działanie samego Boga

• Dzięki łaskom Bóg jest obecny

Akt:

• Wyrażający jedność

• Świadomy

• Wzajemne oddanie

• Każda rzeczywistość małżeńska i rodzinna obdarzona jest łaską, działaniem Boga, na tyle na ile małżonkowie na to pozwolą.

• Łaski Sakramentalne to nie tylko dary dane w jednym momencie, lecz to twórcza i dynamiczna obecność Boga w całej historii małżeństwa włączonej w nurt dziejów świata, ogarniętej historią zbawienia.

• Przyczyną kryzysu współczesnych małżeństw jest utrata poczucia sacrum małżeństwa.

5. MAŁŻEŃSTWO A MISTERIUM CHRYSTUSA.

1. Tajemnica wcielenia.

• Syn Boży staje się człowiekiem

• Jedność z ludzkością

• FC 13, „Komunia małżeńska…”:

• Osoba Chrystusa ma dwie natury – Boską i ludzka wzajemne przenikanie

• Małżonkowie jako dwie osoby powołani są do jedności, tak jak Bóg z człowiekiem

• Tak jak małżonkowie opuszczają swój dom, by być jednością z partnerem, tak Chrystus opuścił swój dom, by być jednością ze swoim ludem

1. Tajemnica odkupienia.

• Męka i śmierć – potwierdzenie jedności z człowiekiem

• Chrystus na krzyżu – największa odsłona miłości Chrystusa do człowieka

• FC 13:

• Miłość – symbol umierania, zdolność do podejmowania trudu i wysiłku

• Małżeństwo – to kochać i być zdolnym do ofiary dla drugiego

• Nie ma miłości bez krzyża, ofiary dla drugiego

• Nie ma zmartwychwstania bez krzyża (Krzyż – poświęcenie, miłość)

• Umieranie by ciągle zmartwychwstawać