RESOCJALIZACJA W PRACY SOCJALNEJ

WYKŁADY

WYKŁAD 1 18.09.2010

• Geneza powstania pracy socjalnej

LITERATURA:

1. K. Marzec- Holka „Pracownicy socjalni i wolontariusze a możliwość reformy pomocy społecznej”, Bydgoszcz 1998

2. L. Pytka „ Pedagogika resocjalizacyjna”, Warszawa 2000

3. „System penitencjarny i postpenitencjarny” red. T. Bulenda, Warszawa 2003

4. P. Stępniak „Środowisko otwarte jako alternatywa dla więzienia- z doświadczeń francuskich”, Poznań 1997

5. G. Szczygieł „Społeczna readaptacja skazanych w polskim systemie penitencjarnym”, 2002

TEMAT: SCHEMATY DZIAŁANIA W PRACY SOCJALNEJ

RODZAJE SCHEMATÓW DZIAŁANIA:

• Biurokratyczne realizacja nie jest sztywno związana z osobą

wychowawcy, a z interpretacją problemu klienta

• Profesjonalne

DZIAŁANIA PRACOWNIKA SOCJALNEGO:

• Misja pomagania

• Szczególna bliskość- drugiego człowieka klienta, jego problemów

• Kontakt- wieloletni, biograficzny, całościowy

• Duża ilość pracy oraz konieczność poświęcania olbrzymiej ilości energii każdemu klientowi- uniemożliwia podchodzenie do wszystkich spraw z profesjonalnym zaangażowaniem.

Specyficzny charakter pracy wyklucza bycie wyłącznie urzędnikiem socjalnym !!!!!

BIUROKRATYCZNY SCHEMAT DZIAŁANIA

• Ograniczenie obszaru działalności związanej z osobowym, indywidualnym podejściem do klienta- pracy nad kontaktem, info, odczuciami

• Dominująca rola- praca nad dokumentacją połączona z pracą nad formalnymi dowodami (część pracy nad informacjami)

• Działania pracowników socjalnych:

• Traktują prawo jako najwyższą instancję

• Nie stosują interpretacji (różnych)

• Bezkrytycznie przyjmują formalne kryteria

• Kierują się zasadą ekonomiczności

• Starają się wykonywać tylko formalnie powierzone obowiązki

• Wkładają minimum wysiłku

• Nie podejmują żadnej gry z instytucją

• Zachowania pracownika socjalnego:

• Chłodność urzędnicza

• Wstrzemięźliwość

• Formalny dystans

• Usztywnienie postawy wobec klienta

• Konfrontacyjny format kontaktów

• Pomijanie negocjacyjnych faz

• Wiedza o kliencie:

• Zmienia się skokowo po uzyskaniu odpowiednich dokumentów

• Rytm zmian wyznaczany jest przez obowiązkowo ponawiany wywiad uzupełniający

• Dokumenty formalne zwykle nie zawierają info o źródłach problemu- opisują jedynie stan faktyczny w danym czasie (często nie faktyczny lecz dokumentarny)

PROFESJONALNE SCHEMATY DZIAŁAŃ:

• To realizacja idei pomocy społecznej

• Dążenie do rzeczywistego, a nie „papierkowego” załatwiania spraw klienta

• Działanie poprzez dużą wiedzę (na temat) szeroko rozumianymi kompetencjami oraz doświadczeniem

• Znaczenie zyskują typy pracy, które podkreślają osobowy charakter klienta:

• Praca nad uczuciami praca nad dokumentami przestaje

• Praca nad kontaktem mieć centralne znaczenie

• Podstawa profesjonalnego schematu działania- DOBRA INFO O KLIENCIE

Kompetencje własne można uzupełnić poprzez:

• Kursy

• Treningi

• Literaturę

• Warsztaty

• Ważny element w pracy socjalnej

1. CZAS

• Nie fizyczny

• Nie rytm biurokratycznej procedury

1. CZAS BIOGRAFICZNY

• Profesjonalne działanie pracownika socjalnego:

• Różne sposoby interpretacji wstępnej diagnozy

• Prywatne teorie dotyczące zarówno zagadnień ogólnych- poparte własnym doświadczeniem

• Praca nad kontaktem- manipulacja przestrzenią

• KATEGORYZACJA KLIENTA

• Oparta jest na niewymiernych, osobowościowych jego cechach

• Ma znaczny wpływ na wybór odpowiedniej dla danego przypadku odmiany profesjonalnego schematu działania !!!!!

SCHEMAT WSPIERAJĄCY- klienta nie poddaje się i robi wszystko, co w jego mocy aby uporać się z problemem.

FUNKCJE:

• Praca nad odczuciami (forma pocieszenia, współczucia, zrozumienia, biograficznego wsparcia- relacje niemal osobiste)

SCHEMAT MOBILIZUJĄCY- wymuszanie na kliencie realizacji jego zobowiązań określonych w planie pomocy.

Bliski, emocjonalny kontakt utrudnia mobilizację klienta, celowo należy profesjonalnie popsuć kontakt (np.: instrumentalne użycie postawy urzędnika !!!!!

Sposoby strategicznego kierowania kontraktem w schemacie mobilizującym:

• Kolokwializacja podejmowane są w celu nakłonienia

• Formalizacja klienta do podjęcia określonych działań

WYKŁAD 2 28.11.2010

SCHEMAT KONTROLNY

WĄTPLIWOŚCI	SKUTKI
Czy pomoc trafia rzeczywiście tam, gdzie powinna	Rośnie ranga pracy nad info- maleje zaufanie pracownika socjalnego do klienta

Wiedza profesjonalisty:

• Jest niezupełna

• Rodzi zjawisko profesjonalnej ciekawości

DEFICYT WIEDZY:

1. Wykorzystane są każde sytuacje by zdobyć nowe informacje

2. Mnożone są nowe kanały komunikacyjne

3. Pozyskiwane są nowe źródła

Obraz sytuacji klienta a potrzeby dokumentacji:

• Tworzony wizerunek ma gwarantować uzyskanie dla klienta planowanej pomocy

• Separować informacje

• Podkreśla info, które uzasadniają proponowane wsparcie.

PROFESJONALNY SCHEMAT DZIAŁANIA- WNIOSKI:

• Są elastyczne

• Dogłębna znajomość przypadku umożliwia różne sposoby przetwarzania wiedzy o kliencie.

Mechanizmy przetwarzania wiedzy o kliencie:

• MISTYFIKACJA: deformowanie dokumentacji wytwarzanej (celowe)

• NACIĄGANIE:

• działanie zgodne z prawem

• działania nieformalne

• dotyczące planów pomocy- przyznawanych zasiłków (mogą wymagać dodatkowej obrony).

Perspektywy profesjonalnego schematu działania

↓ ↓

Świat potoczny (rzeczywistość) zorganizowana instytucja działająca w określ celu

REALIZAJCA profesjonalnego schematu działania:

• optyka osobowa lub urzędowa

• ujawnienie problemu innym pracownikom

• wsparcie się innymi opiniami

• spontaniczna, zespołowa praca z przypadkiem

• poczucie zawodowe, satysfakcji

• określone oczekiwania pracownika socjalnego wobec klienta.

↓

• współpraca z klientem

• umowa o współdziałaniu

ograniczenia profesjonalnego schematu działania:

• biograficzne zbliżenie

• zderzenie z drastycznymi wydarzeniami w życiu klienta

• utrata profesjonalnego dystansu i samoświadomości

• przewaga perspektywy osobowej

• użycie reguł potocznych- utrata strategicznego charakteru

• wykluczenie perspektywy urzędnika poza nawias interakcji.

ograniczenia biurokratycznego schematu działania:

• redukcja negocjacyjnego charakteru kontraktu.

TEMAT: PRACOWNIK SOCJALNY

PODMIOTEM PRACY SOCJALNEJ JEST CZŁOWIEK, zepchnięty na margines, niezaradny, potrzebujący, uzależniony, z problemami rodzinnymi, nie potrafiący realizować przeciętnego stylu życia, uzależniony od instytucji pomocowych.

NIEATRAKCYJNE CECHY KLIENTA:

1. nie jest traktowany jako pełnoprawny podmiot społeczny:

• jest kimś obok

• nie do końca uczestniczący w życiu społecznym

• osoba zmarginalizowana

• outsider- bezdomni, byli więźniowie, śmietnikowi szperacze

1. nie jest zakorzeniony społecznie:

• nie posiada znaczącego statusu

• dla innych jest nikim

• nie posiada rodziny, lub nie utrzymuje z nią kontaktu

1. jest wyizolowany ze wspólnoty komunikacyjnej:

• nie jest atrakcyjnym partnerem rozmowy

• bywa traktowany jako niebezpieczny

• często budzi odrazę

ZNACZENIE społecznie nieatrakcyjnych cech klienta:

1. wywołują poczucie niepełnej, uszkodzonej tożsamości

2. mobilizują do podjęcia kroków zaradczych:

• niesamodzielności

• utajnienia faktu korzystania z pomocy

• sugerowanie przejściowości

• krótkotrwałość takiej sytuacji

• udawanie cwaniaka

1. zmiana środowiska, przebywanie wśród równych sobie- grupowanie się klientów

2. unikanie ośrodków pomocy społecznej- nie rejestrowanie się pomimo ewidentnych potrzeb, deklarowanie zawyżonej oceny sytuacji materialnej

3. ukrywanie się, unikanie stygmatyzacji (lub aktywne zabieganie o zainteresowanie się jego problemem).

CECHY CHARAKTERYSTYCZNE PRACOWNIKA SOCJALNEGO:

• współuczestniczy w nieszczęściu klientów

• przeżywa ich problemy

• przenosi je na swoje życie

• problemy klienta rozwiązuje poza godzinami urzędowania (nieformalny czas pracy)

• w powstawanie planów pomocy włącza niekiedy rodzinę, znajomych oraz wykorzystuje prywatne kontakty.

PRACOWNIK SOCJALNY (cechy charakterystyczne)

MAŁY STAŻ	DYŻY STAŻ
zaangażowany obserwator Emocjonalnie związany ze sprawą (przeżywa ją) Dotkliwiej odczuwa porażki – ponosi większe koszty	Wnikliwy obserwator Trudniej go oszukać Potrafi przewidywać Posiada bogatszy zestaw środków pomocowych Mniej kreatywny Czasem nie potrafi dostatecznie, biograficznie zbliżyć się do klienta Reaguje bardzo rutynowo

ZASADY OGÓLNE I ZAKRES PODMIOTOWY POMOCY SPOŁECZNEJ- w rozumieniu Ustawy o pomocy społecznej z 12 marca 2004 roku.

ZASADY OGÓLNE i zakres podmiotowy pracownika socjalnego określony w ustawie:

• Zadania w zakresie pomocy społecznej

• Rodzaj świadczeń z pomocy społecznej oraz zasady i tryb ich udzielania

• Ograniczyć pomoc społeczną

• Zasady i tryb kontroli w zakresie pomocy społecznej.

POMOC SPOŁECZNA- jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu umożliwienie osobą, rodzinom, przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasady i możliwości.

ORGANIZATORZY POMOCY SPOŁECZNEJ:

• Organy administracji rządowej i samorządowej

• Współpracując w tym zakresie z organizacjami społecznymi i pozarządowymi, Kościołem Katolickim, innymi Kościołami, związkami wyznaniowymi oraz osobami fizycznymi i prawnymi

ZADANIA POMOCY SPOŁECZNEJ- zapobieganie trudnym sytuacjom życiowym, przez podejmowanie działań zmierzających do życiowego usamodzielnienia osób fizycznych oraz ich rodzin oraz ich integracji ze środowiskiem.

Rozmiar, forma świadczenia powinny być odpowiednie do okoliczności uzasadniających udzielenie pomocy !!!

Potrzeby osób i rodzin korzystających z pomocy- powinny zostać uwzględnione, jeśli odpowiednim celom i mieszczą się w możliwościach pomocy społecznej.

Osoby i rodziny korzystające z pomocy społecznej są obowiązane do współdziałania w rozwiązywaniu ich trudnej sytuacji życiowej !!!

Pomocy udziela się z powodów:

• Ubóstwa

• Sieroctwa

• Bezdomności

• Bezrobocia

• Niepełnosprawności

• Długotrwałej lub ciężkiej choroby

• Przemocy w rodzinie

• Potrzeby ochrony macierzyństwa lub wielodzietności

• Bezradności w sprawach opiekuńczo- wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego.

• Braku umiejętności w przystosowaniu do życia młodzieży opuszczającej placówki opiekuńczo- wychowawcze

• Trudności w integracji osób o statusie uchodźcy

• Trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego

• Alkoholizmu lub narkomanii

• Zdarzenia losowego lub sytuacji kryzysowej

• Klęski żywiołowej lub ekologicznej.

POMOC SPOŁECZNA polega przede wszystkim na:

• Przyznawaniu i wypłacaniu przewidzianych ustawą świadczeń

• Pracy socjalnej

• Prowadzeniu i rozwoju niezbędnej infrastruktury społecznej

• Analizie i ocenie zjawisk rodzących zapotrzebowanie na świadczenia z pomocy społecznej

• Realizowanie zadań wynikających z rozeznanych potrzeb społecznych

• Rozwijaniu nowych form pomocy społecznej i samopomocy w ramach zidentyfikowanych potrzeb.

ŚWIADCZENIA Z POMOCY SPOŁECZNEJ:

• ŚRODKI PIENIĘŻNE:

• Zasiłek stały

• Zasiłek okresowy

• Zasiłek celowy i specjalny, z. Celowy

• Zasiłek i pożyczka na ekonomiczne usamodzielnienie

• Pomoc dla rodzin zastępczych

• Pomoc na usamodzielnienie oraz na kontynuowanie nauki

• Świadczenia pieniężne na utrzymanie i pokrycie wydatków związanych z nauką języka polskiego dla uchodźców

• ŚRODKI NIEPIENIĘŻNE:

• Praca socjalna

• Bilet kredytowany

• Składki na ubezpieczenie zdrowotne

• Składki na ubezpieczenie społeczne

• Pomoc rzeczowa w tym na ekonomiczne usamodzielnienie

• Sprawienie pogrzebu

• Poradnictwo specjalistyczne

• Interwencja kryzysowa

• Schronienie

• Posiłek

• Niezbędne ubranie

• Usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania, w ośrodkach wsparcia oraz w rodzinnych domach pomocy

• Specjalistyczne usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania oraz w ośrodkach wsparcia

• Mieszkania chronione

• Pobyt i usługi w domu pomocy społecznej

• Opieka i wychowanie w rodzinie zastępczej i placówce opiekuńczo- wychowawczej

• Pomoc w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych w tym w mieszkaniu chronionym, pomoc w uzyskaniu zatrudnienia, pomoc na zagospodarowanie- w formie rzeczowej dla osób usamodzielnionych

• Szkolenia, poradnictwo rodzinne i terapia rodzinna prowadzone przez ośrodki adopcyjno- opiekuńcze.

ORGANIZACJA POMOCY SPOŁECZNEJ:

STRUKTURA ORGAZNIACYJNA:

• Zadania pomocy społecznej w gminach wykonują- ośrodki pomocy społecznej !!!

• Gmina, realizując zadanie zalecone z zakresu administracji rządowej, kieruje się ustaleniami wojewody

• Ośrodki pomocy społecznej, wykonując zadania własne gminy w zakresie pomocy społecznej, kieruje się ustaleniami wójta (burmistrza, prezydenta miasta).

ZADANIA POMOCY SPOŁECZNEJ- W POWIATACH:

• Wykonują- powiatowe centra pomocy rodzinie

• Zadania powiatowych centrów pomocy rodzinie w miastach na prawach powiatu realizują miejskie ośrodki pomocy społecznej.