1. Zabarwienie agonistyczne: pojęcie pochodzi z tekstu Waltera Onga „Oralność i piśmienniczość”. Ong rozumiał przez to zjawisko, które miało miejsce w kulturze niepiśmiennej polegającej na współzawodnictwie poprzez walkę na słowa, przechwałki, wymyślanie werbalnych docinków. Nie miało to charakteru rzeczywistego ataku na drugą osobę, lecz było okazją do robienia użytku z wiedzy, jaką się nabyło, a nawet pewną formą sztuki. Innymi słowy jest to rywalizacja słowna, występująca w kulturze oralnej; rodzaj sztuki wymyślnych docinków werbalnych; popisywanie się wiedzą w sposób werbalny są to tez kalambury, zabawy słowne- aby rozmówca " nie zasnął" w rozmowie.

Rozumiejące bycie w kulturze: pojęcie pochodzi z tekstu Marii Janion „Czy będziesz wiedział co przeżyłeś” ? To, że " jesteśmy" to za mało, ważne abyśmy rozumieli otaczający świat, dlatego pytanie czy będziesz wiedział co przeżyłeś. To propozycja nie uczestniczącego, ale rozumiejącego życia w kulturze. aby zrozumieć czym jest kultura trzeba znać jej historię. LUB uświadomienie, że kultura masowa nie oferuje możliwości wyboru, a jedynie przymus; kultura ma opierać się na alternatywności wyborów, świadomości pojęcia kultury masowej, poczucie tożsamości narodowej i że w związku z zagłębianiem się w sztukę można kształtować własną osobowość, poprzez uczestniczenie w kulturze wyższej świadomie przeżywać

2. Cechy kultur pierwszego typu:

• niezłożone,

• stacjonarne

• statyczne, niska dynamika zmian(tradycyjne)

• są to kultury o czasie cyklicznym, powtarzalne

• sposób myślenia kosmologicznego oparty na micie

• kultury plemienne, przedindustrialne

• polichroniczne (wieloczasowe): nie opierają się na podziale czasu

• wysokim kontekście: większość informacji tkwi w kontekście

Grupa etniczna: to społeczność wyodrębniona w oparciu o wspólny język (nie ma kryteriów co uznać ja język a co za jego dialekt), kulturę i terytorium zamieszkania (może się zmieniać), świadomość wspólnego pochodzenia, poczucie więzi wewnątrz zbiorowości, obcości wobec innych, własny etnonim (nazwa grupy), wspólny zespół cech antropologicznych (najbardziej spajające są właśnie cechy fizyczne)

2. Typologie kultury

• apolińskie/dionizyjskie

• dyslokalne/lokalne

• proste/wysokie

• wertkalne/horyzontalne

• dziki/cywilizowany

• południa/północy

• wschodu/zachodu

Klasyfikacje kategorii kultury:

• wg Kazimierza Moszyńskiego: k. materialna, duchowa, społeczna

• wg Kazimierza Dobrowolskiego: k. materialna, społeczna, niematerialna

• wg Alfreda Kroebera: k: rzeczywistości, społeczna, wartości

• wg Antoniny Kłoskowskiej: k. bytu, społeczna, symboliczna

Nauki pomocnicze do kulturoznawstwa:

• geografia

• geologia

• paleoantropologia

• antropogeografia

• archeologia

• prehistoria

• historia

• filozofia

• psychologia

• religioznawstwo

• historia moralności i języka

• językoznawstwo

5. Tu trzeba było ułożyć chronologicznie antropologów

1. Jean Bodin: 1530-1596

2. Samuel Pufendorf: 1632-1694

3. Wilhelm Humboldt: 1767-1835

4. Arthur P. Bagby: 1794-1858

5. Louis Henry Morgan: 1818-1881

6. Feliks Koneczny: 1862-1949

7. Alfred Weber: 1868-1958

8. Oswald Spengler: 1880-1936

9. Arnold Toynbee: 1889-1975

10. Samuel Huntington: 1927-2008

6. Bogdan Suchodelski i rodzaje definicji:

   • Opisowo-wyliczające (enumeratywne) – def. Tylora

   • Psychologiczne – zawierają informacje o mechanizmach psychicznych kształtowania kultury (proces uczenia się zdobywania doświadczeń) – def. Ruth Benedict, Lintona

   • Historyczne – kładą nacisk na tradycję, która konstytuuje kulturę, używa często terminów: dorobek, dziedzictwo, tradycja – def. Czarnowskiego

   • Normatywne – kładą nacisk na normy, jako właściwość zachowań, zaznaczają jednolitość stylu życia – def. Łotmana i Uspienskiego,

   • Strukturalne (wg Nowickiej dystrybutywne) – mówią o konkretnych kulturach, koncentrują się na kulturach poprzez wskazanie kompleksowego charakteru, podkreślają że każda jest czymś więcej niż tylko sumą swoich składników – def. Tylora , Franca Boasa

   • Genetyczne (dwa podtypy)

     • Wyróżniające genezę kultury, wyjaśnienie pochodzenia kultury-def. Forda

     • Przeciwstawiające kulturę środowisku naturalnemu jako produkt współistnienia ludzi – def. Herskovitza, Kluckhohna

7. Jawnego i ukrytego aspektu kultury,

• jawne aspekty – to należące do sfery kinetycznej (zachowania) i materialnej, np: malowanie obrazu i obraz,

• ukryte aspekty – to należące do stanów psychicznych, postaw i wartości przejawy zachowań które możemy wyabstrahować poprzez empatie, np.: smutek, gniew,

Przykład kultury bezpośredniej i symbolicznej

• zachowania bezpośrednie – dotyczą konsumpcji i technik wytwarzania, np.: jedzenie i budowa domu,

• zachowania symboliczne- niosą ze sobą znaczenie, np.: przyjmowanie komunii, sadzenie drzewka pokoju

Plemię Czugów i sposoby przepowiadania pogody:

• nur o czerwonym gardle kwacze – dobra pogoda a życzenia będą spełnione;

• kruk woła „muk” (świeża woda) będzie padać, gdy krzyczy „gajak” – zbliżanie się łodzi a kierunek jego lotu – strona skąd przybędą goście;

• zbieranie jajek morskiej mewy – deszcz (mewy prze deszczem znoszą więcej jajek

• Latfudżia tzn. „niebieska osoba” – przepowiadający pogodę w czasie wypraw myśliwskich;

• W celu przewidywania pięknej pogody kobieta powinna ustawić drewniane naczynia o płaskim dnie do góry nogami, przy wysokim stanie wody i bić w nie dwoma kijkami. Następnie powinna upaść i udawać że śpi, wstać i powiedzieć patrząć na niebie "śniłam że jutro będzie piękna pogoda".

Skomplikowany system wymiany w prostych plemionach. : ludy pierwotne nie miały formalnego rynku, a handel oparty był na zasadzie "wymianie darów"; był on uwarunkowany przez szacunek do drugiej osoby oraz dobrą wolę i hojność obdarowującego. Własny zysk nie miał znaczenia, o wiele ważniejszy był sprawiedliwy akt wymiany. Istniał również tu "zakres wymiany" - jeden artykuł winno zamienić na drugi należący do jednej grupy pod względem wartości. Dla podwyższenia pozycji społecznej często ofiarowywano dar o wyższej wartości od otrzymanego.

7. Dopasować ludy (plemiona) do ludzi, którzy je badali

• Trobriandczycy – Malinowski

• Nuerowie- Edward Evans-Pritcharda

• Czugach- K. Birket-Smith

• Szyllukowie- Gluckman

• Nawała – C. Kluckhorn

• Bemba – Audrey Richards

• Afroamerykanie – R. Bastide

• Afrykańczycy w Ameryce – M.J. Herskovits

7. 3 fragmenty tekstów- podać tytuł i autora:

1. Bagby – „Kultura i Historia”

2. Martin Buber – „Problem człowieka”

3. Stefan Czarnowski - "Dzieła, tom I"

7. definicje kultury- był Taylor i Czarnowski, reszty nie pamiętam

Pojęcie kultury wg Stanisława Czarnowskiego.

Kultura to ogół materialnych i niematerialnych wytworów zobiektywizowanych i uznanych przez określoną zbiorowość oraz przekazywanych z pokolenia na pokolenie. Wytwory muszą istnieć, mieć znaczenie i być uznane.

Pojęcie kultury wg Taylora

Kultura to całość obejmująca wiedzę, wierzenie sztukę , moralność, prawo, zwyczaje i inne umiejętności nabywane przez człowieka jako członka społeczeństwa.

7. zadanie, w którym były podane definicje- i trzeba było nazwać dane zjawisko- na pewno był wzór idealny Lintona, sororat i ethos

• patrylokacja to zamieszkanie małżeństwa przy rodzicach lub krewnych męża

• fratria część plemienia składająca się z kilku rodów występujących na ogół jako grupa pochodzeniowa legitymizująca się domniemanym przodkiem

• sororat norma polegająca na tym że w przypadku śmierci żony lub narzeczonej mężczyzna żeni się z siostrą lub inną bliska krewną żony

• endogamia nakaz zawierania małżeństwa wewnątrz swojej grupy

• poliandria to małżeństwo polegające na związku jednej kobiety z więcej niż jednym mężczyzną

• etos- przewodnia orientacja kultury opierająca się na emocjach i indywidualnych impulsach – wyraża się we wzorach ujednoliconych emocjonalizmu

• wzór idealny Lintona- abstrakcje rozwinięte przez członków społeczeństwa, są wyrazem zgodności opinii co do kwestii zachowań do których przywiązuje się największą wagę. Mogą się nie zgadzać z konstruktami wzorów; przedstawiają dezyderat – wartość która częściej jest łamana niż przestrzegana. Wywierają pewien efekt normatywny zachęcający do postępowania wg pewnych standardów np.: ideał dżentelmena. Nie można ich jednak traktować jako wskaźniki rzeczywistego zachowania

• eidos – opiera się na poznawczych władzach umysłu ludzkiego, stanowi wzór typowych procesów intelektualnych i poznawczych charakterystycznych dla danej grupy
  pojęcia te odnoszą się do opisu stanów psychicznych, emocjonalnych i intelektualnych a więc to cechy jednostkowe, które powszechne nadają charakteru całej kulturze (np.: zachłanność, agresywność, zamiłowanie pokoju); zwracają uwagę na zachowanie w kulturze pewnych logicznych struktur, równowagi pomiędzy elementami i układania się w całości

• O globalizacji. Anna Zadrożyńska "Targowisko różności"

LEKTURY:

• P. Bagby, Kultura i historia,

• M. Buber, Problem człowieka,

• M. Carrithers, Dlaczego ludzie mają kultury?,

• S. Czarnowski, Kultura,

• A. Kłoskowska, Kultura,

• Etnologia. Wybór tekstów, red. Z. Sokolewicz.

• R. Firth, Społeczności ludzkie. Wstęp do antropologii społecznej,

• M. Janion, Czy będziesz wiedział, co przeżyłeś?,

• C. Kluckhohn, Badanie kultury,

• R. Linton, Kulturowe podstawy osobowości,

• E. Nowicka, Świat człowieka – świat kultury,

• W. J. Ong, Oralność i piśmienność,.

• N. Postman, Technopol. Triumf techniki nad kulturą,

• A. Zadrożyńska, Targowisko różności.