Selekcja masowa może być bardziej przydatna u roślin obcopylnych niż u gatunków samopylnych jeżeli selekcjonowana cecha dziedziczy się prosto ujawnia się przed kwitnieniem i ma charakter recesywny. Umożliwia to wybór pojedynków jeszcze przed zapyleniem a tym samym pozwala ograniczyć możliwość powstawania niepożądanych rekombinantów. Współcześnie ma zastosowanie w hodowli twórczej niektórych warzyw i hodowli zachowawczej ziemniaka.
Metoda rezerw (połówek)
Jest standardową metodą selekcji indywidualnej roślin obcopylnych. Nasiona każdego wybranego z materiału wyjściowego pojedynka po ostatecznej kwalifikacji do hodowli na podstawie opisów biometrycznych, dzieli się na 2 części (połówki), zachowując jedną część nasion jako potencjalną rezerwę materiału hodowlanego nieskażonego przypadkowym przepyleniem, a drugą część przeznacza się do bezpośredniego założenia mikrodoświadczenia.
Celem doświadczenia jest skorygowanie i uściślenie informacji o wartości wybranych pojedynków uzyskanych na podstawie opisów biometrycznych. Oszacowane statystyczne wyniki dośw. stanowią podstawę do selekcji przechowywanych rezerw i wyeliminowania najgorszych potomstw jeszcze przed rozpoczęciem rozmnożeń.
Pozostałe rezerwy rozmnaża się dopiero w następnym sezonie na oddzielnych poletkach, bez izolacji co zapewnia dla roślin obcopylnych swobodne przepylenie wytypowanych przez hodowcę wartościowych potomstw. Taki cykl trwa przeciętnie 6lat.
HODOWLA TRANSGRESYJNA
Transgresja występuje wtedy, gdy mamy do czynienia z dziedziczeniem wielogenowym, tzn., gdy jakaś cecha warunkowana jest przez kilka współdziałających par genów i gdy formy rodzicielskie różnią się wyraźnie pod względem genotypu.
Różnice pomiędzy hodowlą kombinacyjną a transgeniczną polegającą na ich ukierunkowaniu oraz na wykorzystaniu odmiennych zjawisk genetycznych. W hodowli kombinacyjnej chodzi o połączenie w nowej odmianie różnych cech, podczas gdy w hodowli transgenicznej – o na gromadzenie licznych, a jeśli to możliwe, wszystkich czynników dziedzicznych wpływających pozytywnie na ukształtowanie jednej określonej cechy. Zjawiska transgresji są z reguły genetycznie kontrolowane przez geny polimeryczne (działające w tym samym kierunku), modyfikacyjne lub komplementarne. Dzięki współdziałaniu takich genów zmienność poszczególnych cech może w dalszych generacjach znacznie przekroczyć granice charakterystyczne dla form rodzicielskich, a nawet spowodować ujawnienie się nowych właściwości.
Transgresji w wyniku korzystnego połączenie czynników genetycznych można oczekiwać szczególnie w wypadku poligenicznych cech ilościowych, takich jak:
Wielkość liści i owoców
Wysokość roślin
Niepodatność na wyleganie
Termin dojrzewania
Zawartość białka
Plon ogólny
Ponieważ genetyczny skład odmiany najczęściej nie jest znany pomyślny wynik zależy od mniej lub więcej przypadkowego doboru właściwych komponentów krzyżówkowych.
Przypadkowość tę można w hodowli transgresyjnej w pewnym stopniu ograniczyć wykonując „na wyczucie” liczne krzyżowania i wybierając do dalszej selekcji tylko tę, w których na podstawie ścisłej obserwacji rodów pokolenia F1 i F2 stwierdzono występowanie form wykazujących transgresje pożądanych właściwości. Pochodzenie krzyżowanych partnerów rodzicielskich z różnych rejonów geograficznych oraz odmienny skład komponentów plonu u obu tych form mogą również korzystnie wpłynąć na wynik hodowli transgresyjnej. Formy rodzicielskie, fenotypowo różniące się znacznie między sobą pod względem danej cechy są również najprawdopodobniej odmiennie genetycznie i tym samym większym stopniu rokują nadzieję, występowania transgresji niż np. blisko spokrewnione odmiany.
Ponieważ tok postępowania w hodowli transgresyjnej jest w zasadzie taki sam jak w hodowli kombinacyjnej, mogą tu znaleźć zastosowanie wszystkie metody omówione na poprzednich ćwiczeniach.