CHARAKTERYSTYKA ROŚLIN TELEOMOWYCH
CHARAKTERYSTYKA MSZAKÓW
- występuje przemiana pokoleń
- dominuje gametofit (n)
- całkowite uzależnienie rozmnażania od wody
- żyją w skupiskach tworząc tzw. mszary
- brak dobrze rozwiniętej tkanki przewodzącej
Budowa gametofitu:
- ulistniona łodyga przytwierdzona do podłoża jednokomórkowymi chwytnikami
- hadrocentryczna wiązka przewodząca (występują hydroidy i leptoidy - odpowiedniki komórek drewna i łyka)
- brak przestworów międzykomórkowych
- najlepiej wykształconą grupą są wątrobowce - skórka pokryta kutikulą, aparaty szparkowe, pod miękiszem asymilacyjnym występuje wielowarstwowa tkanka spichrzowa
Budowa sporofitu:
- sporofit wyrasta na gametoficie
- dojrzała łodyżka - seta; na jej szczycie tworzy się zarodnia
- zarodnia zamknięta przez wieczko i nakryta czepkiem
- w środku wystęuje tkanka archesporialna - zarodnikotwórcza
Przemiana pokoleń:
- występuje rodniostan i plemniostan
- w jednej rodni powstaje jedna komórka jajowa
- zapłodnienie zachodzi w rodni - skąd wyrasta sporofit
- znajdujące się w puszce komórki przechodzą mejozę
- z zarodników tworzą się samożywne splątki
CHARAKTERYSTYKA PAPROTNIKÓW
aromorfoza - zmiana ewolucyjna w organizacji i funkcji organizmów, prowadząca do podwyższenia poziomu rozwoju i umożliwiająca opanowanie nowych środowisk
idioadaptacja - drobna zmiana ewolucyjna bazująca na wcześniejszych aromorfozach
- większość paprotników to rośliny jednozarodnikowe (jeden typ zarodników)
- przemiana pokoleń
- dominacja sporofitu
- budowa: łodyga, kłącze, korzenie przybyszowe
- trofofile - liście płonne
- sporofile - liście zrodnionośne
- gametofit - zredukowany, kilkumilimetrowy (przedrośle); samodzielny
- u jednozarodnikowych (izosporia) występuje zarówno jedno- jak i dwupienność
- u różnozarodnikowych (heterosporia) - tylko dwupienność
Teoria telomowa
a) przewyższanie - powstają pęd główny i pędy boczne
b) spłaszczanie - układanie się telomów w jednej płaszczyźnie lub układanie się telomów w jednej osi
c) zrastanie - łączenie spłaszczonych telomów krawędziami
d) zginanie - formowanie organów rozrodczych
Ewolucja rozbieżna - dywergencja - narastanie różnic (powstają organy homologiczne)
Ewolucja zbieżna - konwergencja - narastanie podobieństw (powstają organy analogiczne)
BUDOWA I FUNKCJE ŁODYGI
- węzły - miejsca, z których wyrastają liście
- międzywęźla - odcinki bezlistne
źdźbła: węzły - pełne; międzywęźla - puste; występuje tzw. kolanko
Budowa pierwotna łodygi:
a) skórka - jednowarstwowa; komórki ściśle przylegające; ściany zewnętrzne komórek zgrubiałe, pokryte kutikulą i włoskami
b) kora pierwotna - zbudowana z miękiszu zasadniczego; zewnętrzne komórki zawierają chloroplasty; liczne przestwory międzykomórkowe; warstwa komórek wzmacniających; czasami występuje endoderma (składa się z komórek o ścianach komórkowych w kształci litery U; występują komórki przepustowe)
c) walec osiowy - stela - zewnętrzną część może stanowić okolnica; duże, cienkościenne komórki miękiszu zasadniczego + tkanka przewodząca
Teoria stelarna - zwiększenie powierzchni zetknięcia walca osiowego z komórkami kory pierwotnej
Pierwotnie w łodydze występuje układ hadrocentryczny (mszaki)
U jednoliściennych - najlepiej rozwinięty system tkanki przewodzącej - liczne wiązki obokleżne zamknięte
Budowa pierwotna łodyg wybranych przedstawicieli organowców:
a) Narecznica samcza (Dryopteris filix mas) - owalne, koncentryczne wiązki przewodzące otoczone pochwą sklerenchymatyczną
b) Sosna zwyczajna - (Pinus silvestris) - na granicy z walcem osiowym występują kanały żywiczne; kolateralne wiązki przewodzące typu otwartego; drewno zlokalizowane dośrodkowo - składa się wyłącznie z cewek; łyko - głownie komórki sitowe; elementy przewodzące przedziela kambium - pozwala na przyrosty wtórne
Budowa wtórna łodygi:
- drewno wiosenne - komórki o dużej średnicy, cinkich ścianach i jaśniejszej barwie
- drewno letnie - komórki o małej średnicy, grubościenne, ciemniejsze
U palm i dracen występuje tzw. kłodzina - miazga zakłada się na zewnątrz od pierwotnych wiązek przewodzących; dzieląc się odkłada komórki do wewnątrz.
Fellogen wytwarza ku obwodowi korek a do wewnątrz fellodermę; miazga korkotwórcza najczęściej powstaje z komórek kory pierwotnej; korek + fellogen + felloderma = korkowica
Metamorfozy łodygowe:
- rozłogi - bezlistne odgałęzienia dolnej części nadziemnego pędu
- pnącza
- gałęzatki
- ciernie
- kłącza
- bulwy
- cebule
BUDOWA I FUNKCJE LIŚCI
Wierzchołkowy wzrost jest krótkotrwały i ograniczony; intensywny wzrost na szerokość - merysystem brzeżny
Rodzaje liści:
- proste
- złożone
- liście wrębne - do 1/4 długości blaszki liściowej
- liście klapowane - do 1/3 długości blaszki liściowej
- liście dzielne - więcej niż 1/3 długości blaszki liściowej
- liście sieczne - do 1/2 długości blaszki liściowej
Heterofilia - różnolistność - jedna roślina wytwarza kilka rodzajów liści
Typy ulistnienia:
- skrętoległe
- naprzeciwległe
- okółkowe
liście nie posiadające ogonka to tzw. liście siedzące
Typy nerwacji:
- siatkowata (dłoniasta lub pierzasta) - okrytonasienne, dwuliścienne
- równoległa - jednoliścienne
- widlasta - najstarsza
Opadanie liści - odcięcie nasady liścia przez warstwę odcinającą z kalozy - powstaje blizna liściowa
Za zmianę kształtu i ułożenia liści odpowiadają tzw. komórki zawiasowe.
Zasada korelacji - jedna zmiana w budowie pociąga za sobą drugą.
Budowa liści wybranych przedstawicieli organowców:
a) Narecznica samcza - dwa rodzaje miękiszu - palisadowy i gąbczasty; nerw główny zawiera koncentryczną wiązkę przewodzącą składającą się z cewek i komórek sitowych; pasma sklerenchymatyczne ułożone są w nerwie obwodowo
b) Sosna zwyczajna - osadzone parami na krótkopędach; charakterystyczny miękisz wieloramienny; silnie skutynizowana skórka; pod skórką występuje warstwa hypodermy (komórki częściowo zdrewniała - funkcja wzmacniająca); w centralnej części występują duże kolateralne otwarte wiązki przewodzące; pomiędzy nimi występuje pasmo komórek wzmacniających; od płaskiej strony igły ułożone jest drewno a od wypukłej łyko; wiązki otoczone są śródskórnią
Metamorfozy liściowe:
- liście łuskowate - ochrona
- liście mięsiste - spichrzowa
- wąsy czepne
- ciernie
- liście pułapki
BUDOWA I FUNKCJE KORZENIA
W filogenezie organowców powstał jako ostatni.
Morfologia korzenia:
Typy korzeni:
- palowe - ekstesywne - nagonasienne, okrytonasienne dwuliścienne
- wiązkowe - intensywne - okrytonasienne jednoliścienne
Korzenie przybyszowe powstają z merysystemów wtórnych; tworzą wiązkowy system korzeniowy
Strefowa budowa korzenia:
- strefa wierzchołkowa - okryta czapeczką (zbudowaną z komórek miękiszowych)
- strefa wydłużania (elongacji) - podziały i wydłużanie komórek
- strefa włośnikowa - wchłanianie wody i soli mineralnych
- strefa wyrośnięta - wytwarzanie korzeni bocznych
Budowa pierwotna:
- skórka (epiblema, ryzoderma) - jednowarstwowa
- kora pierwotna - cienkościenne komórki miękiszowe; liczne przestwory międzykomórkowe; śródskórnia (endoderma - najbardziej wewnętrzna warstwa kory pierwotnej)
- walec osiowy - rozpoczyna okolnica (perycykl) - promieniście, naprzemianlegle ułożone elementy łyka i drewna; elementy drewna często łączą się ze sobą tworząc charakterystyczną gwiazdę
Budowa wtórna:
Kambium powstaje przez odróżnicowanie miękiszu w okolicy łyka pierwotnego
Łyko pierwotne leży na zenatrz od kambium - kambium produkuje je na zewnątrz
Drewno pierwtne leży wenątrz kambium - produkuje do wewnątrz
Układ hadrocentryczny
Fellogen powstaje z okolnicy; wytwarza korę - wtórną tkankę okrywającą (perydermę)
Metamorfozy korzeniowe:
- korzenie spichrzowe
- bulwy korzeniowe
- korzenie ssawki (jemioła)
- korzenie czepne
- korzenie powietrzne - pobierają wodę z powietrza (wanilia)
- korzenie podporowe
- korzenie oddechowe - u roślinności bagiennej
- korzenie asymilacyjne
Symbiozy korzeniowe:
a) z bakteriami brodawkowymi (Rhizobium)
b) z grzybami - mikoryza
- mikoryza zewnętrzna (ektotroficzna) - strzępki otaczają korzeń z zewnątrz tworząc tzw. mufkę; wnikają tylko do zewnętrznych przestworów międzykomórkowych; ograniczają wzrost korzenia; w korzeniu zastępują wtedy włośniki
- mikoryza wewnętrzna (endotroficzna) - strzępki wnikają bezpośrednio do komórek; nie ograniczają wzrostu korzenia; z zewnątrz jest niewidoczna
Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl