Skutki nadmiaru i niedoboru białek. Normy dzienne zapotrzebowania na białko. Wyróżnia się trzy rodzaje niedożywień białkowych: - Niedożywienie typu marasmus - związane jest z niedoborami białkowo- kalorycznymi. Następstwem jego jest zmniejszenie masy dała, osłabienie siły mięśniowej, niedokrwistość, spadek odporności, upośledzenie funkcji oddechowej, krążenia oraz trawienia i wchłaniania. Ten rodzaj niedożywienia określany jest mianem łagodnego niedożywienia, jest następstwem długotrwałego głodzenia, urazów i stanów pooperacyjnych. - Niedożywienie typu kwashiorkor - to typ zaburzeń przez niektórych uważany za dalszy etap marasmusu, zwłaszcza w razie pogłębienia się niedoborów białkowych, znacznego nasilenia katabolizmu, stresu, czy wystąpienia infekcji. Często jednak kwashiorkor ma charakter pierwotny, np. po stresie pooperacyjnym w warunkach niedostatecznego podawania białka. W stanie tym nie dochodzi do zmniejszania masy ciała i siły mięśniowej oraz ujawnienia innych objawów niedożywienia. Głównym symptomem jest obniżenie stężenia w surowicy krwi albumin i białek o krótkim okresie półtrwania. - Niedożywienie typu mieszanego - występuje w stanach dużego hiperkatabolizmu przy niedostatecznym dowozie białka. Spotyka się je u przewlekle chorych jako dalszy etap niedożywienia typu marasmus. Nadmierne spożycie białka, które często występuje w krajach rozwiniętych, w tym również w naszym kraju nie jest korzystne dla zdrowia.

Nadmiar białka u niemowląt może powodować biegunki, objawy kwasicy, odwodnienie, hiperamonemię i gorączkę. U dorosłych nadmierne spożycie białka powoduje obciążenie dla pracy nerek oraz wątroby. Dlatego w stanach upośledzenia czynności tych narządów należy ściśle przestrzegać zaleconych norm żywieniowych, a nawet zmniejszyć spożycie białka. Nadmierne spożycie białka wiąże się zazwyczaj ze wzrostem konsumpcji mięsa, wędlin i serów, które zwykle zawierają wysoki odsetek tłuszczu. Dieta wysokobiałkowa staje się wówczas dietą wysokotłuszczową, co może prowadzić do rozwoju otyłości i dyslipidemii z ich konsekwencjami: wczesnym rozwojem miażdżycy oraz nadciśnienia tętniczego. Właściwe żywienie polega na zapewnieniu organizmowi wszystkich niezbędnych składników pokarmowych. W praktyce oznacza to realizację ustalonych norm żywieniowych. Praktyczne zastosowanie w planowaniu żywienia mają normy bezpiecznego spożycia oraz normy zalecane. Normy żywieniowe na białko odnoszą się do osób zdrowych i nie uwzględniają czynników zmieniających metabolizm białek i zapotrzebowanie na białko. Zalecane spożycie białka - określa ilość białka, która pokrywa zapotrzebowanie całej populacji, w tym także osób o zwiększonym zapotrzebowaniu oraz uwzględnia potrzeby wynikające ze zwyczajów żywieniowych. Zapotrzebowanie na białko wyznacza się za pomocą takich metod jak: metoda epidemiologiczna,

metaboliczna, bilansowa i metoda czynnikowa. Normy zapotrzebowania na białko określa się w jednostkach masy, w przeliczeniu na masę ciała i jeden dzień (np. g/kg) lub w jednostkach masy przypadającej na jeden dzień ( w tym przypadku bierze się pod uwagę masę standardową - '70 kg dla mężczyzn i 65 kg dla kobiet), albo też jako odsetek całkowitej ilości energii, czyli ilości energii z białka ( tzw. kalorie białkowe). Ustalono, iż minimalne normy spożycia na białko to 0,52 g/kg m .c. l dzień dla kobiet, zaś dla mężczyzn 0,57 g/kg m. c. l dzień przy spożyciu białka o wartości odżywczej 100%. Natomiast za bezpieczny poziom spożycia białka przyjęto wartość 0,9 - 1,0 g/kg/dzień, co odpowiada 67 -70 g/ dziennie. Bezpieczny poziom spożycia białka wyrażony w odsetku kalorii białkowych wynosi 11-14% kcal.

---