Wincenty Pol: Pieśni Janusza”
-dedykacja-Emilii Szczanieckiej i Klaudynie z Działyńskich Potockiej
w imieniu Towarzyszów broni,
rannych w walce
O Niepodległość narodu
W roku 1830- 1831
Poświęcił Autor
WSTĘP
Śpiew Janusza:
-śpiewak wita się i przedstawia wszystkim; był w wielu miejscach i zna całą Polskę; dla każdego jest bratem; nie jest Polakiem (niech go o młodość nikt nie pyta); ma pieśń z ludu dla ludzi
-Dumka- pieśń o dumie
PIEŚNI:
Konfederat
motto: Już się przecież przetarła czarnych chmur nawała...-Woronicz
*Karski pyta Sielawę, gdzie jadą uzbrojeni. Ona na to, że rewolucja, i że kraj się wyzwala
*Karski sądzi, że Sielawa jest za stary na rewolucję, ale ten odpowiada, że „kto mu dmuchnie w kaszę, ten nie ujdzie kary”- będzie młodych zagrzewał, a w mieście hukną „KonfederatBarski”
Białe Orlę
*tańczą pary, młodzieniec się żegna, bo chce ruszyć na wojnę
*stary Bartosz przynosi nowiny- sypią okopy przy Warszawie
*na niebie ukazuje się orzeł ze skrwawioną piersią; wszyscy idą do kościoła, Orlę znika
*za czasów Kościuszki go widziano- będzie wojna, wielu Moskali zginie, ale Polaków eż
Polskie zapusty:
*wszyscy mówią o powstaniu; Prusak truchleje, bo miarka się przebrała
*Niemcy, co zatrzymali w borze młodzieńców- dowiedzieli się, że młodzi jadą na zapusty- wtedy młodzieńcy poturbowali Niemców i odjechali
Szabla hetmańska
Motto: Szabla ukuta po prostu Mickiewicz
*hajducy czekają gości w podwojach- od śmierci Pani nie było tam tylu gości
*ojciec wysyła syna na wojnę, sprasza sąsiadów
*młodzieniec wróci dla Wandy
*Polak urósł z tego, co go boli, a nie z soli czy z roli
*ojciec daje synowi szablę (poświęconą przez Ojca Świętego)
*ojciec błogosławi syna, ten odjeżdża, a Wanda przeżywa jego wyjazd
Dzwon:
*wiozą dzwony z kaliskich wiosek do Stolicy
*na porannej Mszy, w chwili podniesienia runął największy dzwon i powiedział, żeby go przetopić na działo
Obóz moskiewski pod Kownem
Motto- fr. „Do przyjaciół Moskali”
*starszyzna zasiadła do gry- chcą zająć Warszawę- piją zdrowie Donu (rzeka)
*w Sybir poszedł chwat
Pożegnanie
Motto- Kto z Bogiem, to Bóg z nim
*panna żegna chłopaka, który idzie na wojnę- daje mu krzyżyk i szkaplerz
*zła wróżba- wrona kracze
Krakusy
*Dwernicki jedzie na Moskala, zachęca innych
*bez rozkazu ruszają na bitwę i ratują sytuację
Sokół
*leci głosić Lachów sławę (krwawy bój Lachów z Moskalami)
*Plemię Lecha walczy o wolność- Sokół opowie to braciom Orłom
Szlachta na winie
Motto- Bić i używać- jest, co Polak lubi
*wieczorem do miasteczka zjechała się szlachta- piją wino
*szlachta myśli, że Anglia i Francja im pomogą, a Węgrzy już ciągną na pomoc- tylko Wojciech w to nie wierzy
-w pieśni wersy wykropkowane- cenzura austriacka
*wszyscy wiwatują na cześć Wojciecha
Napad
Motto- A kysz! A kysz!
*rozmowa Sierżanta z Kasią
*Kasia namawia go do ratowania pani otoczonej w dworze przez Kozaków
Pobojowisko pod Wawrem
Motto- Późnym wiekom za przykład żyć będziem w pamięci K. Brodziński
*na pobojowisku pełno trupów i rannych; ranny Krakus czołga się między nimi i dusi rannych- bo i tak umrze, a będzie prędzej zbawiony
Gospodyni
Motto z Brodzińskiego
*gospodyni goni dziewczęta do kuchni, bo przyjadą na noc zacni panowie (wódz naczelny zbił Moskali)
Pieśń Ułanów
Motto- Pobijemy, potem policzemy
*Ułani biją Moskali; złamią nawet pułki diabłów
Kłopot pannom z czwartakami
Motto- Sapery, pułk czwarty, Mospanie nie żarty
-za Siedlcami w dworze były 3 panny- jedna chwali Krakusa, druga Ułana, trzecia Sapera
-29 wybucha powstanie listopadowe
*rozmowa rodziców panien- panny mogą poślubić tylko kogoś z pułku czwartego- one nie chcą i będą się modlić o niepowodzenie tego pułku
Dziad z Korony
Motto- Święta miłości kochanej Ojczyzny...etc Krasicki
*dziad wlecze się ku karczmie- ludzie tam zmartwieni wojną
*pytają go skąd jest- przybywa z Korony
*mówi, że Bóg dźwiga Polskę z niewoli, wyciąga 2 złote z czasów Sasa, opowiada gdzie służył, pamięta lepsze czasy; idzie z Częstochowy do Wilna
*ludzie wyprawili go w dalszą drogę
Pożajście
Motto- przysłowie żmudzkie
*w klasztorze zakonnicy robili kule
*księża śpiewali hymn żałobny- mord księży- Matka Boska płacze krwawymi łzami
Proklamacja Chorążego
Wyjątek z narodowej pieśni Pan Chorąży
Motto- z Grażyny Mickiewicza
*Chorąży nie mógł spać w nocy, chodził wkoło swojego dobytku, a o świcie wszedł do sypialni córki i żalił się, że szlachta jeszcze wierzy Panom; wszyscy teraz zostają w domach-, nikt nie chce ratować kraju- ale on stary pójdzie
*wypomina Targowicę, chce żeby byli gotowi do boju (wrogów trzeba grzebać osobno)
Placówka pod Birutą
*odpoczynek przed bitwą- rycerz usina- ma jakieś sny; budzi go wystrzał
Matuszewicz w Trokach
Motto- z Suchodolskiego
*powstanie w Trokach, którego przywódcą był Matuszewicz- uwielbiany przez mlodzież
Niedola
*Moskale zabierają wszystką żywność, wszędzie krew
Podjazd
*podjazd atakuje Kozaka (on żali się, że dał się złapać pastuszkowi)
Patrol
*panienka ucieka przed patrolem, bo myśli, że to Kozacy; narzeka na Moskala
Pan Różycki
*wezwania do walki
*starcy nie znali granicy między Wołyniem a Polską
*cześć będzie tej drużynie
Powstaniec litewski
*szlachcic woła do panienki, żeby zawołała ojca, który kryje się w puszczy
*Ojczyzna nie zginie, póki Niemen i Wisła płynie
Mazur
*Polska piękna, najmilsze Mazowsze; nie ma lepszego od Mazura; Mazur tęgi, tnie Moskala
Dumy Widorta
Emir Tadż- Ulfechr (W. Rzewuski)
*zamyślony Emir odpoczywa w oazie
*Kozacy śpiewali, że tęskni za rodziną
Hetman Złotobrody
*wraca hetman zza wody
*miał pełno koni, huf kozacki, dziewczynę
*jednej wiosny ruszył na Moskali- wielu zgładził, ale sam zginął
Guldja Hetmana
*nie ma lepszego konia nad Guldję
Wachmistrz Dorosz
*choć nieznany, to więcej robi niż cały pułk