Pełnomocnictwo wcześniej było elementem zlecenia. Dopiero kodeks cywilny niemiecki odróżnił pełnomocnictwo od umowy zlecenia.
Pełnomocnictwo jest to jednostronna czynność prawna mocodawcy, w której upoważnia on pełnomocnika do dokonywania czynności prawnych w swoim imieniu i skutkami dla siebie.
Wyróżniane jest pełnomocnictwo:
Ogólne -ma najszerszy zakres. Jest to dokonywane czynności zwykłego zarządu. Są to czynności które zmierzają do zachowania majątku, rzeczy w nienaruszonym stanie. Nie obejmują rozporządzania majątkiem.
Rodzajowe - upoważnia do dokonywania czynności określonego rodzaju. To mogą by czynności przekraczające zwykły zarząd.
Szczególne - obejmuje umocowanie do dokonywania indywidualnie określonej czynności prawnej
Prokura - pełnomocnictwo handlowe, uregulowane w kodeksie handlowym, a później w kodeksie spółek handlowych. Od 2003 roku prokura regulowana jest w KC. Prokura jest to pełnomocnictwo udzielane przez przedsiębiorcę, które obejmuje umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych, jakie są koniczne do prowadzenia przedsiębiorstwa.
Pełnomocnictwo procesowe - umocowanie do wszystkich czynności łączących się z procesem.
Forma pełnomocnictwa
Obowiązuje zasada swobody formy. Strony mogą się porozumie, jak takie pełnomocnictwo ma wyglądać. Pełnomocnictwo może być dorozumiane. W orzecznictwie SN przyjmuje się, że jeżeli pracodawca przyznaje określone czynności do wykonywania to przyjmuje się, że został umocowany do dokonywania tych czynności.
Drugi przypadek pełnomocnictwa dorozumianego reguluje art. 734 par.2 kc. Przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania czynności prawnej dla dającego zlecenie. Z samego faktu zawarcia umowy zlecenia wnika domniemanie, że przyjmujący zlecenie został umocowany.
Art. 20 krio - wzajemna reprezentacja małżonków. W sprawach zwykłego zarządu mogą reprezentować się bez pełnomocnictwa. Warunkiem jest pozostawanie małżonków we wspólnym pożyciu.
Wyjątki:
Pełnomocnictwo ogólne pod rygorem nieważności musi być na piśmie
Przy pełnomocnictwie rodzajowym i szczególnym - jeżeli czynność prawna wymaga określonej formy to pełnomocnictwo musi mieć tą samą formę.
Sytuacja pełnomocnika
Pełnomocnik musi wiedzieć, że został umocowany. Na skutek pełnomocnictwa, pełnomocnik jest umocowany do dokonywania czynności prawnych w imieniu mocodawcy. Pełnomocnik jest upoważniony do działania, a nie zobowiązany. Sytuacje, gdy pełnomocnik jest upoważniony, ale nie zobowiązany występuje niezwykle rzadko. Pełnomocnictwa udziela mocodawca przeważnie osobie, z którą pozostaje w pewnych stosunkach prawnych.
Nie wymaga się od pełnomocnika pełnej zdolności do czynności prawnych.
Pełnomocnictwo opiera się na zaufaniu. Pełnomocnik powinien dokonywać czynności osobiście. Nie powinien ustalać kolejnych pełnomocników - substytucji.
Jeżeli jest kilku pełnomocników to każdy może działać samodzielnie, chyba że mocodawca zastrzeże w umowie reprezentację łączną.
Pełnomocnik nie może dokonywać czynności z samym sobą.
Wygaśnięcie
Jeżeli mocodawca traci zaufanie do pełnomocnika to może pełnomocnictwo w każdym momencie odwołać. Mocodawca może zrzec się tego uprawnienia, przy czym musi to być uzasadnione treścią stosunku prawnego. Pełnomocnictwo do dokonania określonej czynności wygasa po dokonaniu tej czynności lub jeżeli jest określony czas, po upływie tego czasu. Umocowanie wygasa także z chwilą śmierci mocodawcy lub pełnomocnika.
Po wygaśnięciu pełnomocnictwa, pełnomocnik musi zwrócić mocodawcy dokumenty. Może jednak domagać się kopii tego dokumentu, z zastrzeżeniem jednak o wygaśnięciu umocowania.
Rzekomy pełnomocnik - falsus procurator - ktoś działa bez umocowania lub z przekroczeniem umocowania. Konsekwencje działania rzekomego pełnomocnika są zróżnicowane w zależności od tego, czy ta osoba zawiera umowę, czy dokonuje czynności jednostronnej. Ważność umowy zależy od tego, czy mocodawca ją potwierdzi. Umowa jest umową kulejącą. Mamy do czynienia z sankcją bezskuteczności zawieszonej. W przypadku braku potwierdzenia, pełnomocnik odpowiada względem obu stron. Jeżeli czynność jednostronna była skierowana do adresata, który zgodził się na działanie bez umocowania to stosuje się przepisy o umowie. Jeżeli pełnomocnik po wygaśnięciu umocowania dokonuje w imieniu mocodawcy czynności prawnej w granicy umocowania to czynność ta jest ważna, chyba że kontrahent wiedział o wygaśnięciu umocowania.