FILOZOFIA WSPÓŁCZESNA – początek rok 1830; Nie jest ona samodzielnym okresem, jest kontynuacją filozofii starożytnej.
NOWOŻYTNY PRZEŁOM FILOZOFII.
W nowożytności dokonał się przełom filozofii. Nowożytność od XV wieku, a tak naprawdę od XVII wieku – wystąpienie Kartezjusza (Descartes).
Kartezjusz wyraził przemiany filozofii od XV do XVII wieku – odrzucił dotychczasową filozofię i zbudował nową.
subiektywizacja bytu w nowożytności:
- w starożytnej filozofii – byt podstawowy to arche, idea dobra lub pierwsza przyczyna, filozofia chrześcijańska – byt podstawowy to Bóg – obiektywnie stworzył = świat i człowieka (jest to schemat ontologiczny);
- Kartezjusz stwierdził – obserwacja świata nie jest pewna i nasz umysł też nie jest pewny, uczucia też nie są pewne, Bóg też nie jest pewny,
pewne jest tylko wątpienie – czyli myślenie – MYŚLĘ WIĘC JESTEM,
JA MYŚLI (podmiot) – PRZEDMIOT (ŚWIAT) – to o czym ja myśli, świat jest zależny od podmiotu; ja ustanawia samo siebie;
subiektywizacja prawdy:
- czym jest prawda? – św. Tomasz z Akwinu – prawda polega na zgodności myśli z rzeczą (prawda zależy od rzeczy – prawda obiektywna);
- Kartezjusz – myślenie jest tożsame z poznawaniem „ukierunkowanie epistemologiczne”
ja myśli i poznaje przedmiot, to co pewne jest prawdziwe, prawda to pewność podmiotowa – pewność subiektywna /trzeba być pewnym aby coś było prawdą, należy się upewniać/;
Kartezjusz zmarginalizował Boga; Ja myśli – myśleć to operować ideami, w umyśle znajdują się idee; Kartezjusz znajduje w umyśle ideę Boga : 1. albo ją stworzył sam – dochodzi do tego, że tak nie jest, bo jest bytem skończonym, a Bóg bytem nieskończonym; 2. albo ją otrzymał z zewnątrz – od bytu doskonalszego niż ta idea, czyli od Boga;
Skoro Bóg istnieje to jest dobry i nie pozwoli mu się zawsze mylić – BÓG JEST GWARANTEM POZNANIA;
subiektywizacja dobra:
- sfera dobra – Bóg jest samym dobrem – świat jest dobry; Laibnitz – zło stworzył Bóg, aby świat był dobry; św. Augustyn – każda rzecz o tyle o ile jest, o tyle jest dobra, świat jest bobry bo się psuje; w średniowieczu – być dobrym – znaczy istnieć;
- Kartezjusz – ja jestem – myślę i poznaję – więc istnieję (istnieć to być poznawanym i myślanym); Hume – dobro nie tkwi w rzeczy samej lecz jest na tę rzecz narzucone;
dobro – podmiotowy (subiektywny) dodatek do poznawanej rzeczy, dobro to wartość;
OD ONTOLOGII (BYT) DO EPISTEMIOLOGII (POZNANIE).
W nowożytności najważniejsza jest wiedza:
- Kartezjusz – racjonalizm – źródłem wiedzy jest rozum;
- Locke – empiryzm – źródłem wiedzy jest doświadczenie;
- a priori – (od pierwszego) – wiedza niezależna od doświadczenia (wiedza pewna i prawdziwa);
- a posteriori – (od następnego) – wiedza wywodząca się z doświadczenia (wiedza niepewna) – taka wiedza poszerza obszar poznania;
Jak poznajemy – przez rozum – KARTEZJUSZ!!!!
„Matematyczne zasady filozofii przyrody” Newtona – Locke uważał, że jest to spekulacja, a nie nauka i odrzucił ją;
I. Kant – przyjął fizykę Newtona.
JAK MOŻLIWE JEST POZNANIE DZIĘKI KTÓREMU UZYSKALIŚMY NAUKI?
Jak pogodzić wiedzę racjonalną z wiedzą empiryczną?
KANT – koniec XVIII wieku, fizyka newtonowska;
Zadał pytanie – jak możliwa jest wiedza pewna i konieczna, a zarazem empiryczna?
Odpowiedź – należy określić warunki poznania pozwalającego uzyskać taką wiedzę; Jak poznajemy – RZECZ – dzięki doświadczeniu zmysłowemu;
RYSUNEK 1
substancja to kategoria intelektu; cokolwiek ujmujemy jest w PRZESTRZENI; PRZESTRZEŃ – nadaje formę naszemu postrzeganiu, nie pochodzi z doświadczenia więc nie jest daną empiryczną, jest związana ze zmysłami, czy można postrzegać przestrzeń (przestrzeni pokazać się nie da, bo jej nie widzimy), Świat jest przestrzenny i inaczej go postrzegać nie umiemy, postrzegamy go w 3 wymiarach, przestrzeń pochodzi od nas;
Czas i przestrzeń – obiekty zewnętrzne postrzegamy w czasie i przestrzeni, uczucia tylko w czasie; są to formy zmysłowości – nie wywodzą się z doświadczenia, mają charakter a priori;
Gdyby ludzie zniknęli, zniknie również ludzkie ujęcie rzeczy: rzeczy pozostaną; przedmioty znikną (przedmiot to ujęcie rzeczy, rzecz przez nas poznawana);
HUME – ja (postrzega wszystko, jest kategorią – ideą rozumu) jest pojęciem pustym, nie oznacza żadnej substancji)
Wszystko co postrzegamy traktujemy jako obiekty świata ( świat to całość). Świat nie jest pojęciem empirycznym (a priori).
Przyroda to ogół przedmiotów.
Wiedza pochodzi z doświadczenia, pewność naszej wiedzy nadają a prioryczne formy poznawcze. Wszelkie obiekty i ich klasyfikacja są w naszym rozumie.
PRZEDMIOT – jest naszym ujęciem rzeczy, a nie rzeczą samą w sobie.
RZECZ – jest poza zakresem naszego poznania, jest transcendentna, rzecz taka jaka jest, niezależnie od naszego poznania, nie możemy jej poznać, wiemy tylko, że jest.
Formy a prioryczne – umożliwiają poznanie i istnienie poznawanego przedmiotu.
Warunki i możliwości mają charakter transcendentalny.
FILOZOFIA TRANSCENDENTALNA – bada a prioryczne warunki możliwości poznania i istnienia. Przedmiot jest konstytuowany przez poznającego.
SYTUACJA PROBLEMOWA FILOZOFII WSPÓŁCZESNEJ.
Kant mówił o wiedzy ludzkiej W XIX wieku wyłaniają się nauki przyrodnicze. Ujawnia się różnica pomiędzy naukami ścisłymi, a filozofią. W pierwszym ćwierćwieczu XIX wieku zaczęto pytać na nowo o filozofię.
W obliczu rozwoju nauk została zagrożona tożsamość filozofii;
Czy filozofia jest nauką, czy pozostaje dla niej jakieś miejsce?
- od Arystotelesa do Hegla – nauka to system wiedzy, elementy powiązane relacjami logicznymi, nauka – ogólna, prawdziwa, konieczna i ma traktować o tym co wieczne – Bóg i zasady.
- Kant – nauka to nadal system powiązany relacjami;
Doświadczenie staje się kryterium naukowości, a naukę definiuje się przez procedurę badawczą. Wszystko co odpowiada procedurze badawczej jest naukowe.
Filozofia może: wyjść poza naukę (filozofia poza naukowa); opowiedzieć się po stronie nauki (filozofia naukowa);
FILOZOFIA NAUKOWA – musi dostosować się do standardów procedur badawczych właściwych naukom, dostosować się do metody nauki.
JAK SIĘ DOSTOSOWAĆ DO METODY NAUKI?
1. należy wskazać jedną naukę podstawową? filozofia jako psychologia – nurt psychologiczny; teoria ewolucji – nurt biologizm;
socjologia (nauka o społeczeństwie) – nurt socjologizm;
2. nie trzeba przejmować metod nauk, nauki badają całość rzeczywistości (nurt zwany pozytywizmem – lokuje się w obrębie filozofii analitycznej), filozofia bada wtedy naukę jest metanauką;
3. uznać, że wyróżnikiem nauki jest metoda, ale jej nie przyjmować tylko wypracować – fenomenologia – wypracować w filozofii własną metodę równie ścisłą jak metody nauk szczegółowych;
FILOZOFIA POZA NAUKĄ:
1.o co chodzi w nauce? – o prawdę; 2.prawdy poza nauką (najważniejsze) – filozofia egzystencji (egzystencjalizm); 3.filozofia hermeneutyczna (hermeneutyka) – zajmuje się rozumieniem; 4.filozofia dialogu – bada dialog jako podstawową relację pomiędzy ludźmi (filozofia spotkania);
FILOZOFIA TRANSENDENTALNA – to fenomenologia i cała filozofia poza nauką.
Od lat 80 XX wieku duże oddziaływanie mają fenomenologia, egzystencjalizm, hermeneutyka i filozofia dialogu.
POZYTYWIZM
A. Comte, rok 1830 „Kurs filozofii pozytywnej”.
zmienia się ideał (wzorzec) wiedzy – od starożytności wzorcem była matematyka do XIX wieku; pozytywizm – fizyka jako wzorzec wiedzy, wiedza powinna być tak uprawniona jak fizyka;
pozytywizm – normatywne stanowisko dotyczące wiedzy ludzkiej;
reguły wiedzy ludzkiej (Kołakowski):
- fenomenalizm (fenomen zjawisko) – nie ma realnej różnicy między zjawiskiem, a istotą, bo w poznaniu nie możemy wykroczyć poza zjawisko wszystko co ukryte jest niedostępne poznawczo, badamy tylko zjawisko;
- nominalizm (nomina – nazwa) nazwą odpowiadają wyłącznie jednostkowe konkretne przedmioty;
- oceny i normy nie mają wartości poznawczych (nie mówi się o przedmiocie, są ekspresjami subiektywnych stanów podmiotu);
- jest tylko jedna metoda zdobywania wiedzy – taka jak w fizyce – doświadczenie, opracować w sposób matematyczny;
filozofia pozytywna (definicja ćwiczenia) – ma zajmować się nauką, przeciwieństwo nauki – metafizyka (cała dotychczasowa filozofia).
Etapy rozwoju pozytywizmu:
1.działalność A. Comta 1830 – 1840;
2.przełom XIX i XX wieku – dwa nurty – a.) empiriokrytyczna i b.) konwencjonalizm;
ad.a) jest to krytyka doświadczenia: 1. rzeczywistością podstawową jest samo doświadczenie, 2. rozróżnianie rzeczy fizycznych i zjawisk psychicznych to kwestia interpretacji; 3. wiedza prawdziwa jest wynikiem ewolucyjnego dostosowania.
ad.b.) konwencjonalizm – (umowa, zwyczaj) – wiedza ludzka jest zespołem praktycznych konwencji umożliwiających działanie.
lata 20 i 30 XX wieku – NEOPOZYTYWIZM (koło wiedeńskie);
Koło Wiedeńskie – seminarium profesora M. Schlicka, chcieli stworzyć nową filozofię, najwybitniejszy filozof z tego kręgu to – R. Carnap również K. Popper oraz A. Ayer. neopozytywiści – chcieli krzepić racjonalizm, uznawali że irracjonalizm jest źródłem zła; racjonalizm – racjonalna jest wiedza ludzka, to taka którą można intersubiektywnie skontrolować i komunikować, nie może być wiedzy prywatnej, wiedza jest komunikatywna, taką wiedzę można osiągnąć tylko środkami matematyki i nauk przyrodniczych.
Nauki humanistyczne nie są jeszcze naukami według neopozytywistów;
Neopozytywiści przeciwstawiali się metafizyce – wiedza nie sprawdzalna empirycznie.
Język może być użyty w 2 funkcjach – asertywnej i ekspresywnej, czyli opisowej i wyrażającej.
1.wiedza jako opis, język w nauce;
2.język niczego nie opisuje, lecz wyraża uczucia podmiotu.
Metafizyka jest czymś w rodzaju poezji, a udaje naukę.
Według neopozytywistów filozofia zajmuje się językiem nauki, filozofia to logiczna analiza języka nauki, bada własności syntaktyczne i semantyczne języka, sposoby postępowania naukowego, warunki sprawdzalności stwierdzeń, sensowność wyrażeń występujących w teoriach naukowych.
Jak zwalczać metafizykę? oddzielenie zdań nauki od zdań metafizyki, za pomocą kryterium demarkacji. Pozbawione sensu są zdania niesprawdzalne empirycznie, neopozytywistą chodzi o sensowność empiryczną, wszystkie zdania nie posiadające sensu to metafizyka czyli bezsens.
Pierwsze kryterium demarkacji – kryterium sprawdzalności.
Sensowne są tylko te zdania, które można sprawdzić empirycznie. sprawdzalność efektywna (możliwość sprawdzenia już i teraz); sprawdzalność zasadnicza (możliwość podania metody sprawdzenia);
prawa fizyki obejmują wszystkie przypadki – nieskończenie wiele, prawa nauki są niesprawdzalne.
Drugie kryterium demarkacji – potwierdzalność.
Zdanie jest sensowne empirycznie jeśli możemy je potwierdzić. Potwierdzenie: formułujemy twierdzenie ogólne; wyprowadzamy zdania jednostkowe; zdania jednostkowe konfrontujemy z rzeczywistością; potwierdzamy twierdzenie;
potwierdzenie nie zwiększa prawdopodobieństwa danego twierdzenia, zwiększa jedynie pewność psychologiczną, jest to wiec kryterium wątpliwe.
Trzecie kryterium demarkacji – falsyfikacji.
K. Popper – jeśli sensowne są stwierdzenia empiryczne, to na drodze empirycznej można je też obalić. Falsyfikacja jest łatwiejsza, należy wymyślić takie doświadczenia, które mogą obalić twierdzenia naukowe. Jeśli nie uda się obalić to zbliżamy się do prawdy. twierdzenia metafizyczne nie mają żadnych obalających przykładów, twierdzenia występują łącznie z innymi zdaniami, nie wiemy czy fałszywe jest twierdzenie czy wiedz towarzysząca.
Czwarte kryterium demarkacji – wartościowania.
Normy – normatywne stanowisko – poznania wiedzy – o co można pytać z sensem, a o co nie pytać.
Pozytywiści chcieli wyeliminować jałowe spory filozoficzne. O co warto pytać?
Stanowisko obserwacyjne wolne od założeń to absurd.
Nie można oddzielić nauki od metafizyki.
POZYTYWIZM: to co dobre – rozwój metodologii nauki; to co złe – szkodliwy wpływ na humanistykę, która chciała dostosować się do wzorca nauk przyrodniczych;
FILOZOFIA ANALITYCZNA.
Źródła filozofii analitycznej:
Brytyjska filozofia – tradycyjny empiryzm – poznanie z doświadczenia zmysłowego.
Berkley – idealizm subiektywny.
Filozofia analityczna – przyjmuje empiryzm, odrzuca idealizm.
XVIII wiek – Szkocka Szkoła Zdrowego Rozsądku.
Filozofowie tej szkoły podkreślali zaufanie do zdrowego rozsądku, a filozofia analityczna akceptuje to.
Leibniz (źródło nie angielskie filozofii analitycznej) – Niemiec.
Matematyczny zapis języka.
G. Frege (XIX wiek) – matematyk niemiecki, podjął ideę Leibniza.
Stworzył sformalizowany system aksjomatyczny języka.
w odniesieniu do nazw – znaczenie nazwy – przedmiot który dana nazwa oznacza; sens nazwy – sposób w jaki dane jest znaczenie;
w odniesieniu do zdań – sens zdań – obiektywna treść myślowa dająca się wyłożyć; znaczenie zdań – jest to jego wartość logiczna (prawda lub fałsz);
Porażka Frege – nawet mając zaufanie do niego, całkowicie nie można mu zaufać – gdyż nie można zaufać tak do końca zdrowemu rozsądkowi)
logicznie jest nie możliwe utworzenie zbioru przedmiotów białych. Konstrukcja matematyczna języka – analiza logiczna.
B. Russel (Anglik, matematyk). – proponował zastosować do analizy języka logiczne metody.
Jeżeli odtworzymy strukturę języka dotrzemy do struktury świata.
Język jest pełen zdań pozornych i ułomnych – należy dokonać logicznej rekonstrukcji języka (jest to zasadniczy postulat) – otrzymamy język idealny bez wad języka potocznego – język przedmiotowy i metajęzyk;
Czy dokonując rekonstrukcji nie zburzyliśmy struktury języka?
Mogliśmy zmienić strukturę języka dlatego nie możemy rekonstruować świata.
G.E. Moore (filolog) – analiza języka potocznego.
Sprzeciwił się panującemu idealizmowi, wystąpił przeciwko systemom filozoficznym w zamian zaproponował minimalizm.
Minimalizm – wiedzieć co właściwie wypowiada się w zdaniach filozoficznych lub zdroworozsądkowych;
Metoda – analiza językowa – opieramy się na przekonaniach zdrowego rozsądku ( istnieją przedmioty fizyczne – przestrzenne i czasowe; oraz zjawiska psychiczne – czasowe).
wynikiem tej analizy jest rozjaśnienie pojęć – może się okazać, że niektóre pojęcia są puste.
Czym jest dobro? (Moore) – nie da się dobra zdefiniować, jest terminem pierwotnym i w tym sensie podobnym do terminu żółty. (żółty widzimy, a dobro odczuwamy intuicyjnie).
L. Wittgenstein (pochodził z Wiednia, Studiował u Russela 1912 – 1913).
nurt analizy logicznej; nurt analizy języka;
Napisał traktat logiczno – filozoficzny (twierdzenia, definicje i dowody).
świat to ogół faktów; fakt to istnienie stanu rzeczy; zdanie jest logicznym obrazem faktu. miedzy strukturą zdania i faktu zachodzi ścisła odpowiedniość; może istnieć tylko to co można ująć w zdaniu; granice języka są granicami świata; o czym nie można mówić o tym trzeba milczeć;
Pierwsze zadanie filozofii – wyodrębnić zdania elementarne i dotrzeć do faktów elementarnych; o czym można mówić – o świecie; „Dociekania filozoficzne” – książka Wittgenstaina: chodzi o badanie sposobu użycia wyrażeń języka naturalnego i naukowego (filozoficznego) dysponujemy pewną rodziną języków (język to gra językowa i ma określone reguły); zadanie filozofii – odtworzenie rodziny reguł danego wyrażenia; co to jest filozofia? – terapia dla sfrustrowanych intelektualistów.
A. Ayer – Anglik, współdziałał z kołem wiedeńskim;
Fenomenalizm lingwistyczny – spory w filozofii dotyczące bytu pierwotnego – te spory są źle prowadzone, bo nie chodzi o to który byt jest pierwotny, ale jaki język jest pierwotny;
język fizykalny – język w którym mówimy o rzeczach;
język fenomenalistyczny – mówimy o zjawiskach psychicznych (Ayer opowiadał się za tym językiem);
idea – zastąpić spory o byt, czyli spory ontologiczne, sporami o język.
J.L. Austin (filolog) – analiza języka potocznego.
Wyeksponował zaufanie do języka potocznego – język zawiera w sobie mądrość pokoleń. Język jest zupełny – każda różnica werbalna odpowiada pewnej różnicy znaczeniowej. ta różnica jest uzyskiwana za pomocą najbardziej ekonomicznych środków – język naturalny lepiej rozróżnia różne zjawiska. język sam zwraca nas ku faktom – takim które pozwalają nam sprawdzić wypowiedź językową;
język otwiera nas na świat;
odrzucamy systemy filozoficzne, analizujemy język i otrzymujemy rozjaśnienie języka, a nie twierdzenia o świecie;
KONCEPCJA PERFORMATYWNA..
Neopozytywiści (Austin) – twierdzenia lub stwierdzenia, zdania prawdziwe, fałszywe lub sensowne.
Performatywy nie są prawdziwe ani fałszywe, one mają wpływ na rzeczywistość.WYRAŻENIA – TWIERDZENIA (opisują; wskazują; informacje; wypowiedzi twierdzenie ma coś z perfomatyzmu – na odwrót; nie można ich rozgraniczyć); PERFOMATYWNY (nic nie stwierdzam ( nie jest prawdziwe ani fałszywe) jest czynnością inną niż samo mówienie i gratulowanie; inaczej drwina; p. niestosowne (nie zachodzi czynność, którą wykonują np. współczucie, a w duchu się cieszę) stosowne; prawdziwość, a stosowność)
Teoria illokucji – teoria aktów mowy (czynności).
Lokucja – sama czynność mówienia ( w różny sposób flagi, sygnalizacja, migi).
Mówiąc informujemy, przepraszamy itd. druga czynność wykonywana podczas mówienia to illokucja.
Perlokucja – mówi, stwierdza i rozśmiesza; mówi, radzi i nakłania.
FILOZOFIA NAUKOWA – FENOMENOLOGIA – ćwiczenia w wymowie.
Stworzenie filozofii naukowej, która nie bazuje na innych naukach, ale ma być podstawą dla innych nauk.
Postulat bezzałożeniowości – fenomenologia nie ma żadnych założeń, ma mieć podstawę opartą na założeniu.
Fenomenologia najpierw bada czym jest doświadczenie. Dla fenomenologii coś co już zakłada czym jest przedmiot doświadczenia to dogmat.
Teoria poznania to psychologia (zjawiska psychiczne) – psychologizm.
XIX wiek Brentano „Psychologia z empirycznego punktu widzenia”.
Jeżeli jest zjawisko psychiczne to musi być przedmiot. Różne przedmioty to różne zjawiska psychiczne.
Intentio – skierowanie zjawisk psychicznych na...
Wszystkie zjawiska psychiczne są intencjonalne, czyli są skierowane na coś. – Husserl.
Brentano był nauczycielem Helmuda Husserl`a – twórcy fenomenologii.
Filozofia arytmetyki – pojęcia liczby nie można wyprowadzić ze skojarzeń zmysłowych.
Krytykował psychologizm, zarzucał mu pomyłki.trzeba odróżnić wrażenie od treści tego wrażenia;
kwestia sensu – w psychologii to pochodna skojarzeń; sens jest czymś ogólnym, a nie psychologicznym, należy się do niego dostosować. przeżycie etyczne. Psychologizm myli się co do sposobu poznania. Akt świadomości kieruje się na przedmiot. Coś co można zobaczyć, dotknąć to jest przedmiot fizyczny.
Przedmiot - akt świadomości - przedmiot intencjonalny - przedmiot fizyczny - przedmiot psychiczny, przedmiot idealny, przedmiot czysto intencjonalny (jeden wygląd zależy od przedmiotu psychicznego i fizycznego) Przedmiot idealny nie ma charakterystyki czasowej, jest obiektywny. Sens – nie jest tym co jednostkowe, jest tym co ogólne, nie jest psychiczny ani fizyczny jest czysto intencjonalny. Jest słowo i ktoś kto to powie.
Przedmiot fizyczny i psychiczny posiadają charakterystykę czasową i są przedmiotami realnymi. Naoczność – bezpośredniość poznania. Naoczność zmysłowa – to co jednostkowe i konkretne. Naoczność kategorialna – to co ogólne.
Naoczność zmysłowa występuje zawsze z naocznością kategorialną, zawsze to co widzimy kategoryzujemy.
Naoczność kategorialna może wystąpić bez zmysłowej. Trzeba wyeliminować twierdzenie o istnieniu.
Redukcja transcendentalna - nastawienie naturalne – przedmioty doświadczenia traktujemy jako przedmioty istniejące. Polega ona na zawieszeniu naturalnego nastawienia.
Ja (świadomość) - świat
Ja i świat to człony relacji poznawczej.
Eidos – idea, forma, istota.
Redukcja eidentyczna – to redukcja do istoty.
Fenomenologia ma być badaniem istoty.
PRAWDA – poznając wypełniamy przypuszczenia doświadczeniami, to ciągły proces.
Synteza pozytywna.
FAŁSZ – to załamanie syntezy pozytywnej.
MARTIN HEIDEGGER – najwybitniejszy filozof, wg pozytywistów największy bełkot; studiował teologię, filozofię, ukończył matematykę, był asystentem Huserla. Zyskał sobie duże uznanie swoimi wykładami.
FILOZOFIA HEIDEGGERA: język, którym pisał był bardzo ciemny i wzbudzał skrajne emocje; Heidegger pyta czym się zajmowała filozofia dotychczas (odpowiedź – bytem); a wg niego powinna się zajmować się fenomenami (czyli zjawianie się czegoś, aby się coś zjawiło, to coś już musi być); BYT = to, co jest – bycie. (jest) – używając słowa jest już go znamy na kilka sposobów; Jak zapytać o słowo jest – należy pytać o sens bycia w warunkach naturalnych – każdy z nas jest pytającym o bycie;
Pytający – dasein (oto być)– w filozofii to słowo znaczy istnienie (jestestwo), byt przytomny (obecny) – wg polskiego; być tu oto – konkretność i jednostkowość bycia;
JESTESTWO:
A. jest otwarte na świat – 1. projektujące rozumienie; 2. nastrojenie; 3. mowa;
B. rozumienie – przejawia się w rozumieniu swoich zachowań; rozumiem bycie innych przedmiotów posługujących się nimi;
1.aby to zrozumieć trzeba to sprawdzić, cokolwiek możemy zrozumieć tylko w obrębie danego projektu; rozumienie = projektowanie;
2.jestestwo jest zawsze w jakimś nastroju, możliwość bycia w pewnym nastroju – nastrojenie; Heidegger interesują te nastroje, które są bliżej bycia; to co jest to byt (bycie to nic (nie jest bytem); nastrojenie = trwoga (nieswojość) – różni się od strachu, strach jest przed czymś – należy usunąć obiekt strachu; trwoga nie ma obiektu, trudniej ją eliminować;
byt w całości wyślizguje się – w trwodze ujawnia nam się to, że jesteśmy, (BYCIE – jako nicość);
3.odnoszenie się do ... – sprawia, że napotykane byty traktujemy jako byty do czegoś – narzędzia.
Byt świadomy na charakter narzędzia. Narzędzie znika w używaniu jeśli jest poręczne; poznawany byt pojawia się wtedy gdy narzędzie wypada ze swojej poręczności – jest nieporęczne; NARZĘDZIE – (ma znakowy charakter) – jest używane, poręczne i odsyła do czegoś innego; Będąc w świecie jesteśmy umiejscowieni w znaczeniowości, artykułujemy znaczeniowość świata – tzn. umożliwia mowę. Gdyby nie było mowy (jest czymś w czym żyjemy, a nie tylko posługujemy się) nie było by jestestwa.
Inny – N (przyroda) – coś (to do czego służy lub dla kogoś (inny)_____narzędzie odsyła do świata – znaczeniowość świata.
Czy jesteśmy „tu i teraz”?
Zawsze jesteśmy wychyleni ku przyszłości – wychylanie się ku przyszłości to jestestwo;
Śmierć jako horyzont – bycie jako bycie ku śmierci;
Nie wracamy do przeszłości lecz stawiamy ją przed sobą i przeglądamy. Byłość wyłania się z przyszłości. Teraźniejszość – dobra zabawa, tylko wtedy jesteśmy tu i teraz; teraźniejszość wyłania się z owych ekstaz (przyszłość, byłość, teraźniejszość - ekstazy czasowości);
Jestestwo jest w czasie, jest ekstatyczne, przebywa wśród ekstaz czasowych, sens życia.
Żeby mieć do czynienia z bytem musi on być – pytając o bycie Heidegger pyta o nicość;
FILOZOFIA (cała dotychczasowa) – to dzieje zapomnienia o byciu – metafizyka, w sensie – jako nasz sposób myślenia, bycia jestestwa, wszystko rozumiemy w podwojeniu.
Człowiek myśli o sobie w rozdwojeniu – 1. coś niezmiennego, stałego (idee); 2. coś co się zmienia (cienie – zmysły) .
HERMENEUTYKA – HEIDEGGERA.
Hermeneutyka – tłumaczyć, wyjaśniać, rozumieć, zwłaszcza wyroki boskie;
Rozkwit hermeneutyki – kształtowanie się pisma świętego oraz czasy reformacji;
HEIDEGGER:
Dystans – od tego co mamy zrozumieć dzieli nas dystans, by zrozumieć musimy przebyć dystans; Rozumienie w hermeneutyce to przebycie dystansu. Dystans (musi być, nie może być za duży) jest warunkiem rozumienia. Hermeneutyka to sztuka rozumienia.
Nie można wyróżnić kolejnych kroków jak w metodzie. Możemy mówić o ogólnych regułach hermeneutyki.
1. TEKST – co można zrozumieć? – w hermeneutyce zrozumieć możemy tylko tekst (wszystko to co możemy przeczytać w ten lub inny sposób. Co to jest tekst – wszelkie nasze doświadczenie ma charakter językowy (język nie jest narzędziem, doświadczamy w języku, cały nasz świat ma charakter językowy).
2. ZROZUMIENIE – interpretacja polega na przekładzie jednych znaków na inne, które mogą dać nam zrozumienie. Rozumienie nie ma punktu zakończenia, nie ma całkowitego niezrozumienia czegoś, w rozumieniu dysponujemy przedsądami i przesądami, nie można rozumieć wychodząc od punktu 0, ostatecznym efektem rozumienia jest nie tylko zrozumienie tekstu, ale zrozumienie siebie w obliczu tekstu.
Żeby zrozumieć słowa trzeba zrozumieć zdanie, żeby zrozumieć zdanie trzeba zrozumieć słowa.
...