PiS(P) wszystkie wykłady od Ryśki

Partie i Systemy Partyjne – wykład 2.10.12

za tydzień dziekańskie od 9.30 do 13.00 – nie ma wykładu

pdr. – Katarzyna Sobolewska- Myślik partie i systemy partyjne 2010 ;p tez 2004 ;p

egzamin: w+ ćw + pdr. 4 pytania , opisowy, 1,5 h, jest możliwość terminu zerowego – ustnie ;p

Partia polityczna – pojęcie –

słowo z łac. <pars>, <partie> część większej całości / dzielić

  1. w starożytności: grupa przyjaciół działająca w polityce, np. partia Cezara; też legiony wojskowe, jako część wojska

  2. pre-partie – XVIIw. w parlamencie angielskim. Torysi (p) i Wigowie (l).

  3. XVIIIw. – rozwój partii zalążkowych, pojawiają się we Francji (jakobinie i żyrondyści), USA (federaliści i republikanie),

  4. XIXw. – powstanie partii politycznych

- rozwój parlamentaryzmu, skupienie władzy poza monarchą,

- upowszechnienie prawa wyborczego :

Obecne definicje:

  1. holistyczne:

- organizacja dobrowolna

- ma strukturę

- ma program

- ma bazę społeczną

- lata 60 XXw. Vladimir Orlando Key (V.O.Key Jr) : wyróżniamy 3 płaszczyzny aktywności :

1. partia wśród wyborców

2. partia w rządzie

3. partia, jako organizacja

-lata 80. XXw. <3 Rysiard Katz, P,Mair : wyróżnili 3 płaszczyzny aktywności

1. party on the ground – podstawowe jednostki komunikacji partii

2. party In public office – rząd, rozumiany, jako wszelkie urzędy publiczne

3. party in central office – centrala partii, hierarchiczność partii

Niekonwencjonalne podejścia :

a) racjonalny wybór/ rynkowa orientacja/

- racjonalne partie i wyborcy

- Włochy, Forza Italia Berlusconiego, lata 90 XXw.; tło: rozpad głównych partii polit. ; akcja czyste ręce dot. afer łapówkarskich; 1992r. kryzys zaufania partii, Forza się tworzy poprzedzona badaniami rynkowymi, pro kampania,

- popyt/podaż; sprzedaż, marketing

b) partie, jako organizacje wielopoziomowe

- rekrutacja elit : wybór lidera oraz selekcja kandydatów. Partie skupiały się w UK na Westminsterze, a teraz selekcjonują też do Scottish/ Irish oraz Parlament UE.

- strategie wyborcze:

- strategie rządowe: szczebel rządowy i samorządowy / regionalny

*dyskrecjonalna ewolucja : struktury partii szkockich, walijskich i irlandzkich bez formalnego przekazania władzy, usamodzielniają się.

- ??

Wykład 2 / 16.10.12

Geneza partii politycznych:

1. Koncepcja historyczna Max’a Webera: partie powstały w parlamencie wraz z rozwojem parlamentaryzmu, w trzech etapach, choć te mogły być nierównomierne w różnych krajach :

a) koterie arystokratyczne: UK, XVIIw. stronnictwa Torysów i Wigów, powstałe na tle sporów w sprawie króla Jacoba II Stuarta. Torysi opowiedzieli się za, Wigowie przeciw królowi. Koterie były wg Webera pre -partiami; nie było struktury ani programów; tylko arystokracja, no bo tylko oni mogli mieć udział w życiu publicznym w tym czasie; bardziej związki towarzyskie; partykularne interesy, przekupstwo,

b) partie klubowe (komitetowe / kluby polityczne): wiek XVIII; Francja, USA, UK (powolna zmiana, ten etap w I poł XIXw., bo późno upowszechniono prawo wyborcze) ; do polityki wchodzi oprócz arystokracji burżuazja. Konserwatyści bronią interesów arystokracji, liberałowie burżuazji. Powiązanie z rewolucjami, francuską i amerykańska. Pojawiają się zalążki struktur, spotykano się poza parlamentem. Pojawiają się tez relacje między frakcja w parlamencie i ośrodkiem pozaparlamentarnym organizującym spotkania. Na tym etapie pojawiają się też programy, do interesów partykularnych dołącza interes grup, wspólny cel.

c) partie masowe : okres upowszechniania praw wyborczych; XIXw. ; partie musza dotrzeć do całości społeczeństwa, a zatem do wyborców; muszą rozbudowywać ogromne struktury, by to zrobić. hierarchiczna organizacja partyjna staje się niejako ważniejsza od frakcji parlamentarnej. Duża ideologizacja partii, kreśląca wizje przyszłości. Pierwsze wśród partii masowych były partie socjalistyczne. Partia istnieje, by zdobyć władzę, edukować, integrować, pomagać, opiekować itp. ; na tym etapie mamy do czynienia z żelaznym elektoratem; etapy rozwoju partii masowych:

-1860-1880 powstawały; partie socjalistyczne

- do IIWŚ – partie totalitarne, faszystowskie, komunistyczne

- po IIWŚ – powstawanie partii w państwach postkolonialnych; partie chadeckie

Partie masowe są zdolne do działania przez cały czas, w przeciwieństwie do poprzednich, które uaktywniały się podczas wyborów. Weber uważał, ze po osiagnięciu tego stanu partie tak będą trwały.

2. Koncepcja Maurice Duvergera: partie powstały w parlamencie i w związku z rozwojem parlamentaryzmu oraz upowszechnianiem prawa wyborczego. Partie klasyfikował poprzez podział na partie:

a) wewnętrznie tworzone: wewnątrz parlamentu; często dochodziło do napięć między frakcja parlamentarną a pozaparlamentarną; do 1900r.

b) zewnętrznie tworzone: wg niego były bardziej zorganizowane; musiały dostać się do parlamentu; po 1900r. partie powstawały poza parlamentem

3. Koncepcja Josepha LaPalombary i Myrona Weinera: partie niekoniecznie musza powstawać w związku z parlamentem oraz upowszechnieniem się prawa wyborczego. Indyjski Kongres Narodowy powstał w IIpoł XIXw. a parlament indyjski później w 1949r. Co wtedy? Partie powstają w związku z procesami modernizacji (np. rewolucja przemysłowa), przekształcającymi strukturę społeczną. Przesilenia / kryzysy towarzyszą temu:

a) kryzys legitymacji : dotychczasowa władza traci poparcie społeczne. Ludzie mobilizują się w opozycji do nielubianej władzy (ruchy, rewolucje, powstanie partii , np. w Rumunii zgładzenie N. Causescu)

b) kryzys partycypacji : kryzys uczestnictwa w polityce, bo nie czuja się reprezentowani a jednocześnie chcą być reprezentowani. lata 70 XXw. w EU Zachodniej, hipisi, ruchy ekologiczne, Partia Zielonych.

c)kryzys integracji : brak świadomości przynależności narodowych; partie pojawiają się, by ich uświadomić.

Te kryzysy tłumaczą powstawanie partii w różnych czasach i różnych miejscach. Ta koncepcja jest najbardziej uniwersalna.

Współczesność, jak dochodzi do zmian w systemie partyjnym, powstania partii?

- transformacja ustrojowa (PL, Niemcy, Włochy, Austria / Hiszpania, Grecja, Portugalia )

Możliwości powstawania partii politycznych w warunkach re-demokratyzacji:

a) dawna opozycja antysystemowa; tworzenie partii od postaw

b) odrodzenie się partii, które istniały przed okresem niedemokratycznym

c) transformacja partii reżimu komunistycznego*, np. SLD / ZSL

d) powstawanie z dużych grup społecznych, i na ich bazie powstają partie, tylko w państwach pokomunistycznych, np. obóz solidarnościowy i partie mające w nim swoje korzenie

Podziały w społeczeństwie

a) koncepcja podziałów socjopolitycznych: wyróżnia rodziny partyjne, np. chadeków, konserwatystów. Koncepcja Lipseta / …. .

b) koncepcja podziału na lewicę i prawicę:

Wykład 23.10.12

autorzy S.M. Lipset, S. R. Rokkan

- wyróżnili rodziny partii występujące we wszystkich państwach, do tego w większości powstały w wieku XIX.

- podział socjopolityczny to względnie trwały podział wspólnoty, polegający na tym, że określone grupy ludzi udzielają poparcia pewnym opcjom i stojącym za nimi partiom a inne grupy ludzi wybierają inne opcje i stojące za nimi partie.

- zjawiska: rewolucja narodowa, ewolucja przemysłowa = te rewolucje dzieliły społeczeństwo i wokół nich rodziły się partie.

** Rewolucja narodowa (XIX/XXw. powstawanie państw narodowych; procesy zjednoczeniowe)

a) konflikt państwo – kościół

Państwo dążyło do tego, by tworzyć świadomość narodową, ale wśród biedoty było ciężko, a robiono to poprzez edukację, która była zależna od Kościoła. Robili to w duchu religijnym, a państwo chciało edukować w duchu patriotycznym. Konflikt był głównie w społeczeństwach katolickich (nie dot. PL, bo była pod zaborami), a najpełniej uwidocznił się we Włoszech. Część ludzi opowiada się za utrzymaniem wpływów kościoła a część za powstaniem państwa narodowego.

Powstały partie wyznaniowe – nacjonalistyczne.

b) konflikt centrum – peryferie

Problem był z mniejszościami etnicznymi, które znalazły się w granicach państw narodowych. partie mniejszości i partie narodowe

** Rewolucja przemysłowa:

a) konflikt interesy agrarne – interesy przemysłowe(wieś-miasto*)

konflikt między arystokracją , broniącą interesów agrarnych a burżuazją; konflikt dot. walki o pozycję społeczną. Arystokracja traci na znaczeniu a burżuazja się bogaci, przy czym przywileje mają arystokraci. Burżuazja zaczyna walczyć o swoje.

Partie konserwatywne, arystokratycznych; partie liberalne broniące interesów burżuazji.

b) konflikt pracodawcy – pracobiorcy

partie robotnicze i partie liberalne/konserwatywne wyższych sfer

Elementy, które muszą zaistnieć, by dokonał się podział socjopolityczny:

a) grupa społeczna: wyróżniona ze względu na cechy socjodemograficzne POZIOM EMPIRYCZNY

b) wspólne interesy i wartości (opcje polit.) POZIOM NORMATYWNY

c) partia polityczna, reprezentująca interesy danej grupy społecznej POZIOM ORGANIZACYJNY

Zamrożenie podziałów socjopolitycznych, utrwalenie. wg Lipseta i Rokkana mają skłonność do głosowania tak, jak ich przodkowie (istni ja w demokracjach ustabilizowanych), a poza tym partie mają naturalną skłonność do inercji.

- do lat 70. XXw.; po tym czasie zaczyna się to zmieniać; następuje zjawisko chwiejności elektoratu (związane jest to też z przejściem z partii masowych na partie wyborcze); pojawiają się też nowe rodziny partii : partie zielonych (libertarianie) i skrajnie prawicowych

- Nowa Polityka* w latach 70’ : nowe podziały (jw.); rewolucja postmaterialistyczna (ekologia, samorealizacja, life style) konflikt ci, za rozwojem gospodarczym i postmaterialiści

- w latach 90’ te tezy Nowej Polityki nie sprawdziły się; najważniejsze są kwestie ekonomiczne.

Próby umieszczenia nowych rodzin w starych konfliktach (Nowa prawica = centrum-peryferie / ekologiczne partie = do partii lewicowych)

prosty, jasny; powstał z francuskiego Zgromadzenia Narodowego dot. prawa weta dla króla; głosowanie na lewo, ci którzy uważają, ze nie powinien mieć prawa weta, ci, którzy uważają, ze król winien mieć silną pozycję, poszli na prawo.

Prawo – zachowanie porządku; szacunek autorytetu króla; poszanowanie reguł i tradycji;

Lewo – nowy ustrój, obalenie starego; zmiana, wolność jednostki, równość praw;

- konflikt dotyczy później po rewolucji przemysłowej także podziału pracodawcy (prawica)- gospodarka wolnorynkowa, swobody wolnorynkowe; własność i pracobiorcy (lewica)- prawa robotników

- obecnie: prawica (ograniczenie państwa) i lewica (interwencjonizm państwowy)

problem: czy pojęcia te są związane ze stałymi wartościami, czy zmienia się w zależności od kontekstu?

Piero Ignazi podział L-P na:

a) interpretacje instrumentalne – P-L zależne od czasu i miejsca, np. partie liberalne, jako lewica w okresie Rewolucji Francuskiej; potem liberałowie ulokowali się, jako partie prawicowe.

b) interpretacje esencjalistyczne - rdzeń P i L, i dookoła konteksty; Norbert Bobbio uważał, ze esencją jest równość (za – L; przeciw – P); Anthony Downs – interwencjonizm państwowy (L- za; P- przeciw)

Lata 70’ : podział L-P przestaje być aktualny; nowe dylematy, np. ochrona środowiska, a podział L-P przestanie być ważny w tym kontekście. tak się nie stało, Podział ten bowiem jest bardzo elastyczny i absorbuje nowe nurty. Lewica włączyła nurty ekologiczne; Prawica włączyła nurty antyglobalistyczne.

WYKŁAD 30.10.12

Ewolucja modelu organizacyjnego partii

Modele:

1) partie kadrowe – Maurice Duverger

istniały w XIXw. przy ograniczonych prawach wyborczych;

2) partie masowe – Maurice Duverger

powstawały ok. 1880r. i dominowały do ok. 1960r.

3) partie wyborcze (Catach All ) – Otto von Kirchheimer

powstawały od lat 60’ XXw.

4) partie kartel – R. Katz, P. Mair

powstawały od lat 70’ XXw.

- współczesne partie są eklektyczne, łącząc w sobie cechy różnych modeli

Poziomy w partiach:

a) elita

b) działacze średniego szczebla (aktywiści)

c) członkowie

PARTIE KADROWE:

M. Weber – partie arystokratyczne; partie notabli na szczeblach lokalnych, oparte na więzach towarzyskich, a jedynym przejawem była frakcja parlamentarna. Struktury ekskluzywne, komitet, był podstawową jednostką. Na skutek urodzenia zwykle można było wejść do klubu politycznego; opierały się głównie na elitach; nie ma modelu awansu pionowego, jest tylko poziomy, zależny od urodzenia; członkowstwo jest nieformalne, żadnych zapisów, składek, nie ma mowy o budżetach partii; finansowanie zmienia się wraz z upowszechnieniem praw wyborczych

PARTIE MASOWE:

podstawą jest filia, jako struktura inkluzyjna – każdy może się do niej zapisać; składki członkowskie, jako zobowiązanie członków i podstawowe źródło utrzymania partii; samo określenie partii masowej odnosi się do rozbudowanej struktury; wyznacznik masowości to zdolność do prowadzenia aktywnej działalności cały czas; początki w partiach socjalistycznych, które miały za cel opiekę nad robotnikami i organizowanie im życia; młodzieżówki i inne przybudówki; za przykładem socjalistów Ida inne nurty polityczne; partie masowe są bardzo zideologizowane (!) – kreślą swoje wizje i na tym się skupiają, przyjmując programy odwołujące się do wielkich myślicieli danych nurtów. Istnieje dzięki temu tzw. żelazny elektorat – konkretna partia ma konkretny, niezmieniany elektorat. Podział wewnętrzny jest wyraźny pomiędzy elita, aktywistami i działaczami; awans jest szczeblowy, następuje od dołu do góry;

M. Duverger myślał, ze partie amerykańskie są już wtedy partiami wyborczymi, przeskakując z kadrówek na etap wyborczy

PARTIE WYBORCZE:

od końca lat 60’ XXw. obserwuje się zmiany w każdym aspekcie istnienia partii politycznych; jest to okres kiedy partie tracą członków i coraz mniej ludzi udziela się w polityce ( trend ten trwa do dziś).

raczej transformacja partii, nie bardzo ich kryzys i unicestwienia; Kirchheimer -> zmienia się struktura organizacyjna i model; partiom też przestaje zależeć na liczbie członków; znika zjawisko żelaznego elektoratu; wyborców szukają elektoratu wszędzie w społeczeństwie; finansowanie z pieniędzy z grup interesu, nacisku i związków zawodowych; początki finansowania publicznego, jednak w małym stopniu; odideologizowanie się partii na tym etapie; programy stają się bardziej pragmatyczne; upodobnienie partii do siebie; rozkład władzy w partii: elity ważniejsze, na znaczeniu tracą aktywiści i członkowie. Liczą się wyborcy. Model awansu: w elitach można się znaleźć , dzięki różnym czynników – np. wizerunku; partia specjalistów; angażowanie managerów, spin doktorów itp. itd.

Przyczyny zmian:

a) zmiana struktury społecznej: rodzi się nowe społeczeństwo postindustrialne, gdzie podziały nie są wyraźne, coraz mniej ludzi pracuje w przemyśle, więcej w III sektorze, klasa robotnicza się kurczy na rzecz nowej klasy średniej, partie muszą wyjść ze swoimi programami szerzej niż dotychczas

b) skok komunikacyjny: upowszechnienie TV, cell, net, transport; ułatwienie dotarcia do wyborcy; wcześniej wymagało to angażowania działaczy średniego szczebla; w pewnym momencie te struktury zaczynają przeszkadzać bardziej niż pomagać; elity są bardziej pragmatyczne, bo chcą robić karierę w partii, aktywiści maja inną pracę i politykę traktują dodatkowo;

* Angelo … - partie profesjonalno-wyborcze; współcześnie polityka jest dziełem PR i spinów;

PARTIE KARTEL:

pesymistyczny model Katza i Mair’a; stwierdzili, ze błędem MD było to, ze okres partii masowych to etap, kiedy rozbudowane struktury partii masowych zakończą ewolucje partii. Okazało się potem, ze dzieje się inaczej, mówiono, ze partie w ogóle znikną, bo ciągle tracą na znaczeniu, ze w ogóle demokracja będzie inaczej działać; pojawiają się pomysły demokracji bezpośrednich, korporacjonizmu; Wg badaczy partie wcale nie musza mieć mnóstwa członków, itp. itd., by działać. Partie nadal ewoluują i będzie ten ewolucjonizm trwał względem warunków i oddziaływań. Ich zdaniem partie zmieniły się pod względem relacji ze społeczeństwem oraz z państwem (!). Partie zbliżyły się do państwa, stając się niejako jego częścią.

partia

Partia

kartel: monopolizuje rynek, by wykończyć konkurencję; współczesne partie tak się zachowują; część już istniejących partii należy do grupy, a ciężko wejść do gry i zagnieździć się stabilnie w systemie;

finansowanie z budżetu państwa i dostęp do środków masowego przekazu; mają możliwości manipulowania ordynacja wyborczą ; istnienie kartelu ogranicza możliwości politycznego wyboru wyborcy, głosują na zasadzie mniejszego zła najczęściej; pragmatyzacja programów, upodobnienie się do siebie; władza w partii: elity są ważne, aktywiści są marginalizowani, za to członkowie są naświetlani -> członkowie są potrzebni w celu legitymizacji partii – przy tym nie oczekują aktywności, rozszerza się ich prawa, np. wybierają lidera partii, tworzą listy wyborcze, mają wpływ na program; wszystko to kosztem aktywistów; marginalizacja kongresów, bardziej tylko wydarzenie medialny, decyzje zapadają w rękach członków, chociaż formalnie podejmowane są przez elity;

* prawybory w PO: Sikorski i Komorowski; elity wybrały kandydatów, Tusk poparł jednego z nich i na niego zagłosowali członkowie

* PSL: kandydatów kreują elity, członkowie głosują, w sumie tak, jak aprobują elity

* SLD : przyjęcie programu; członkowie zgłaszają postulaty, rada programowa zebrała, wybrała zgodnie z wytycznymi (czyimi?), projekt przedstawiony na WWW, członkowie głosowali;

W aktywistach spotykających się na kongresach rodziły się podziały i prowadziło to do podziałów; wśród członków nie ma też bezpośrednich interakcji, co zabezpiecza byt partii.

WYKŁAD 6.11.12

Typologia partii politycznych

Funkcje partii (płaszczyzny aktywności i role partii) – R. Herbut, A. Antoszewski

a) społeczna (*party on the ground) – działania partii wśród wyborców; najniższy szczebel; dotarcie do największej ilości osób wymaga różnorakich działań; pośrednik między społeczeństwem a państwem. W zależności od modelu partia działa, np. najwięcej w okresie partii masowych.

Cztery podstawowe aktywności w ramach tej funkcji:

- reprezentowanie interesów: utożsamiane ze sferą materialną, ekonomiczną (gł. okres masowy); ważna jest też presja, jaką partia wywiera na organy władzy w celu ich realizacji.

- agregacja interesów: łączenie różnorakich interesów, co odróżnia ją od grup nacisku;

- kształtuje poglądy

- mobilizuje do uczestnictwa

b) państwowo-publiczna (*party In public office) – cel partii to zdobycie odpowiedniej ilości głosów, by rządzić i realizować określone wizje polityczne. Główne cele/działania tutaj:

- obsadzenie największej liczby stanowisk (office-seeking party)

- realizacja wizji programowej (policy-seeking party)- głównie partie komunistyczne obecnie

Funkcja ta różni się w różnych systemach politycznych, np. w systemie parlamentarno-gabinetowym funkcja ta jest kluczowa w wyborach; w systemie prezydenckim liczą się wybory prezydenckie i tutaj przejawia się główna linia działań partii. W ramach tej funkcji partia podejmuje także działania:

- rekrutacja elit politycznych

- obsadzanie stanowisk

- formułowanie rozwiązań programowych

Funkcja różnicuje się także przy różnych systemach rządów, np. w ramach systemu jednopartyjnego jasne jest kto rządzi i odpowiada za politykę państwa, inaczej jest w przypadku systemu wielopartyjnego, zwłaszcza, gdy mamy do czynienia z koalicjami, bowiem odpowiedzialność bywa wtedy rozpraszana względem gry politycznej.

c) organizacyjna (*party In central office) – partia ma stworzyć efektywną strukturę organizacyjną. Funkcja nastawiona na przetrwanie. Rodzaje aktywności w ramach funkcji to:

- rozwój struktur

- rekrutacja członków

- efektywny proces decyzyjny

- rekrutacja elit partyjnych

- efektywne reguły wyłaniania kandydatów na listy wyborcze i elekcje

O co powinny partie dbać w ramach funkcji organizacyjnej?

1. struktury partyjne powinny odzwierciedlać strukturę społeczną elektoratu danej partii

2. stworzenie mechanizmu decyzyjnego, który pozwoli podejmować decyzję w rozsądnym przedziale czasu (Pawlak w pierwszej turze jego premierostwa nie dał rady temu)

3. należy dążyć w partii do wypracowania konsensusu ( w PL bywa tak, ze spór partyjny dyskutowany jest w mediach)

4. należy przeprowadzać zmiany o charakterze przemyślanym i odzwierciedlające ewolucje społeczne (PO w 2005r. po double przegranych wyborach mówili, że Tusk powinien odejść, a potem było ok.)

Typologia partii politycznych

1) kryterium funkcjonalne – czy są funkcjonalne wobec systemu politycznego

2) kryterium organizacyjne – podziały partii ze względu na strukturę i instytucjonalizację

3) kryterium programowe – podział wg programów i wizji świata

KRYTERIUM FUNKCJONALNE

I Podział

a) partie konstytucyjne: akceptują istniejący porządek i szanują alternację władzy

b) partie rewolucyjne: celem jest obalenie istniejącego porządku, dopuszczają przemoc

II Podział

a)partie pro systemowe: patrz. p. konstytucyjne; demokratyczne wybory jako sposób alternacji

b)partie antysystemowe: Sartiori dwa rozumienia silne -> rewolucyjność ; obiektywnie rozumiana słabe -> chęć przeciwstawienia się istniejącemu kartelowy partii, antysystemowość rozumiana subiektywnie – partie chcą nadal funkcjonować w ramach istniejącego porządku konstytucyjnego

* partia protestu (konsensualna) – małe i młode partie; szukają swojego miejsca na scenie politycznej, czasem idą w populizm, przeciwstawiają się obecnemu kartelowi partii i chcą wnieść nowe tematy do dyskusji. Po wejściu do parlamentu przestają być protestem. Cechy partii protestu:

- przeciwstawia się ustabilizowanemu kartelowi partii

-rewizja polityki państwa w wybranym obszarze aktywności partii

- nie kwestionuje założeń demokracji, alternacji władzy w tym systemie itp.

- żądanie zmiany dotychczasowego konsensusu programowego (katalogu kwestii dyskutowanych na forum społeczeństwa)

III Podział

a) partie rywali: cel działalności to rywalizacja wyborcza,

b) partie promotorów: one issue party; a co z cechą agregacji interesów tutaj? bo rodzaj tej partii przypomina grupy nacisku, zatem albo trwają krótko albo rozbudowują się. Nie powstały z ruchów, lecz zostały założone poprzez jakiś autorytet – np. Liga Północna we Włoszech;

IV Podział – Sigmund Neumann 1956r. – nie dot. partii antysystemowych

a) partie reprezentacji: rola partii to reprezentowanie wyborców, którzy tylko biorą udział w wyborach, polityka uprawiana jest poprzez profesjonalistów, nie wyborców (analogia modelu partii wyborczych)

b) partie integracji: angażują swoich wyborców na co dzień, nastawione na kreowanie pozytywnego środowiska wyborczego, (analogia model partii masowych)

wykład 20.11.12

KRYTERIUM ORGANZIACYJNE

I Podział – charakter członkowstwa

a) partie o członkostwie bezpośrednim: rekrutacja ze społeczeństwa, sami się zapisujemy (w PL)

b)partie o członkostwie pośrednim: zapisują się do organizacji, która jako całość przyłączy się do partii, ten typ popularny w przeszłości – np. niegdyś w Partii Pracy w UK; popularne w partiach socjalistycznych i chadeckich (np. dziś w Austrii)

II Podział

a) partie wewnętrznie tworzone:

b) partie zewnętrznie tworzone

III Podział – stopień instytucjonalizacji partii (w sensie socjalizacji struktur; podział liniowy, niekonkretny)

a) silna

d)słaba

KRYTERIUM PROGRAMOWE

program*ideologia*przynalezność do struktur ponadnarodowych *nazwa* decyzje i działania

Rodziny partii politycznych:

1. Rodzina Partii Socjalistycznych : partie lewicowe, umiarkowane i nie;

zaczęła powstawać w wieku XIXw.

SPD – najstarsza partia w rodzinie, 1863r. jako Powszechny Niemiecki Związek Robotniczy; w 1875 połączyła się z inną partią a w 1891r przyjęto obecną nazwę.

1879r. Partia Hiszpańską

1900r. Brytyjska Partia Pracy (od 1906r.)

partie socjalistyczne bardzo dalece ewoluowały; powstawały wokół podziałów socjoekonomicznych, niegdyś partie robotnicze, dzisiaj już niekoniecznie; początkowo były to partie odwołujące się do ideologii marksistowskiej (oprócz UK i Holandii); prymat równości nad wolnością, obalenie kapitalizmu i dyktatura proletariatu; na początku były to partie rewolucyjne, lecz będąc częścią systemu trwał dysonans między zapisami programowymi a faktycznymi działaniami; w XIX w. hasłem w partiach był internacjonalizm – robotnicy wszystkich nacji powinni się bratać, współpracować, etc., tworzenie wspólnego frontu robotników przeciwko posiadaczom;

- pierwsza zmiana nastąpiła pod koniec XIXw. po umocnieniu się ruchu rewizjonistycznego E. Bernsteina -> socjalizm można prowadzić drogą parlamentarna a nie rewolucyjną.

- IWŚ -> to nie jest sprawa robotników, to wojna burżuazji dot. nowego podziału świata; jednak wzięły udział w wojnie rodziny partyjne

- IIWŚ i podziały po wojnie na Wschód- Zachód -> nie opowiedzieli się konkretnie za żadną opcją; chciano wskrzesić międzynarodówkę socjalistyczna, ale były problemy, dyskusje trwały do 1951r. powołano wtedy międz6ynarodówkę, ale do niej mogli należeć tylko organizacje nie współpracujące z komunistami! We Frankfurcie nad Menem w 1951r. przyjęto dokument o nazwie ‘cele i zadania demokratycznego socjalizmu’ krytyka socjalizmu radzieckiego i kapitalizmu w aktualnej na lata 50 formie, dążność do likwidacji wyzysku oraz nierówności, walka o równość społeczną, zamiast walki klas akceptacja dla gospodarki wolnorynkowej z elementami własności spółdzielczej i państwowej; akceptacja demokracji parlamentarnej, oraz zasad dot. PIWO i zasad liberalnych, jak wolność słowa czy zrzeszeń.

- Zjazd SPD w 1959r. w Bad Godesberg; prekursor dla innych; postanowili odejść od marksizmu, inne partie podążają tą ścieżką,

- od lat 50 – deradykalizacja socjalizmu (łagodny socjalizm)

- 1989r. upadek ZSRR i socjalizmu w Europie Środkowo Wschodniej; upadł bolszewizm socjalistyczny, a Zachód jest socjalistyczny inaczej, lepiej

- globalizacja i zmiana uwarunkowań; lata 90 to triumf neoliberalizmu i gospodarki wolnorynkowej, socjaldemokracja prowadzi silna dyskusję nad przyjęciem nowego programu

- w 1992r. : T. Balair i G. Schroder : wydają manifest pt. Trzecia Droga – Nowy Środek. Blair opierał się na teoretycznych założeniach A. Giddensa. Zaakceptowanie faktu, że zmieniło się społeczeństwo na postindustrialne i pojawiły się nowe problemu, jak np. globalizacja, ochrona środowiska. Do tego nadmierna rozbudowa państwa świadcząca o postępującym kryzysie, co robić zatem? Państwo powinno sterować a nie wiosłować. Dużo o odpowiedzialności poszczególnych jednostek. Ubezpieczenia własne na wypadek bezrobocia. Sporo o małych i średnich firmach, np. że lepiej przystosowane do przebranżowiania itp. Podatki – cięcia i obniżki za wyjątkiem podatku na rzecz ochrony środowiska.

WYKŁAD z 27.11.12 rodziny partyjne

WYKŁAD 04.12.12

Rodzina Partii Liberalnych

jedna z dwóch (oprócz K) najstarszych rodzin partii. z Angielskich Wigów w XIXw. powstali liberałowie. powstali, by walczyć o interesy burżuazji (bo wcześniej do polityki dopuszczana była jedynie arystokracja).

a) 1846r. – belgijska partia liberalna

b) XIX – partie w UK, Danii, Norwegii

Program i wartości, zasady:

a) warstwa ekonomiczna

b) warstwa polityczno-społeczna

ŻYCIE-WOLNOŚĆ-WŁASNOŚĆ. PiWO. Zdobycze współczesnego konstytucjonalizmu. Przyjmowanie K. pisanych. Zasada 3podziału władzy, rządów prawa. wiara w postęp. chęć do eksperymentowania i wprowadzania reform ustrojowych. niczym nieograniczony indywidualizm, jednostka nad wspólnotą. Szczęście jednostki i zapewnienie tego. Kwestie ekonomiczne – liberalizm powstał w okresie narodzin kapitalizmu i rewolucji przemysłowej

a) liberalizm leseferystyczny : państwo ma nie ingerować w gospodarkę; wolny rynek umożliwia awans społeczny; stróż nocny;

- Wielki Kryzys Gospodarczy – podważył L., bo ludzie oczekiwali, że państwo coś zrobi!

- państwo samo staje się przedsiębiorcą, finansując publicznie różne inwestycje (New Deal, Hitler w latach 30’XX)

- po IIWŚ nurt interwencjonistyczny rozwija się bardziej: konsensus socjalno-liberalny (bez względu kto rządzi, ale odbudujmy kraje)

b) Socjalliberalizm – zakłada interwencjonizm; ingerencja państwa po to, by doprowadzić do równości (socjaliści), a liberałowie zgodzili się na to, by lepiej korzystać z wolności; rozwój w EU Zach do lat 70’ XXw. wtedy to pojawiły się pierwsze symptomy kryzysu. Państwo dobrobytu

- w PL lekko spopularyzowany przez Leppera

c) Liberalizm prawicowy (konserwatywny) Neoliberalizm - powrót do leseferyzmu. trudno, bo ciężko zmusić ludzi, np. do płatnej edukacji

- państwo powinno stwarzać ramy prawne dla działania rynku, ale nie powinno posiadać środków produkcji;

- często w partiach konserwatywnych; tacheryzm,

Partie Liberalne : zwykle małe, 3-4 w kolejce wyborczej.

a) UK

(L) …………..centrolewica ………..Partia Pracy ……L……….Partia Konserwatywna …………………(p)

b) Włochy

(L) …………… centrolewica …….PKonser…. S…SD…. CD………….(P)

>> Interwencjonizm państwowy dopuszcxany jest w przypadkach:

-

- w zależności od danego okresu

RODZINA PARTII SKRAJNIE PRAWICOWYCH I ZIELONYCH (libertarianie)

- Nowa Polityka

Nowy podział socjopolityczny po 70’ XXw.

a) nowe wartości, zasady, interesy

b) grupa ludzi tych interesów

- zieloni : elektorat socjalistyczny, SD

c) partia polityczna reprezentująca tych ludzi i te interesy

do lat 90’ głoszono Nową Politykę, potem wycofywano te tezy. Była to bowiem zmiana krótkotrwała.

- podziały dochodowe

wzrost gospodarczy! wartości postmaterialne!

NOWA POLITYKA

(Prawica) (Lewica) ultraprawica nowego typu

Arystokracja Burżuazja Robotnicy partie zielonych

partie konserwatywna partie liberalne partie socjalistyczne

Partie w EU w latach 70, partie skrajnie prawicowe nowego typu. Te, które istniały do końca IIWŚ były faszystowskie. Obecne nie nawiązują do rasizmu czy faszyzmu. Są odpowiedzią na procesy globalizacji, regionalizacji, spadek znaczenia państwa narodowego, itp.

Partie skrajnie prawicowe starego typu narodowy socjalizm, rasizm, walka ras, ekspansjonizm, Lebensraum; po IIWŚ znikły. wprowadzono zakazy istnienia, ale nawet kiedy się odrodziły to nie odgrywały wielkiego znaczenia.

Partie skrajnie prawicowe nowego typu w niektórych państwach powstawały od podstaw, ale również powstawały, we Włoszech, z partii starego typu. Różnice:

- ksenofobiczne, głoszą niechęć wobec obcych, ale nie jest to niechęć oparta na rasizmie, lecz bazujące na religii, innej kultury, cywilizacji.

- nie są ekspansjonistyczne; idą w kierunku izolacjonizmu, czyli oddzielenia się od reszty

Program eklektyczny, wartości z różnych rodzin partyjnych:

a) liberalizm konserwatywny w ekonomii – z pomocy socjalnej korzystali emigranci, ograniczać funkcje socjalne

b)konserwatyzm – poszanowanie tradycji, historii, rodziny rdzennej,

c) populizm – zawsze jest jakiś wróg, podział my-oni, wskazywanie łatwych rozwiązań dla trudnych problemów;

d) zwiększenie demokracji bezpośredniej

e) głosowanie rodzinne (we Francji) – tyle głosów ile członków rodziny

W latach 70’ XXw. pojawiła się: Francja, Austria (Hayder), 3 w Niemczech, ale nie dostają się do Bundestagu; Belgia, w UK, w Szwajcarii.

Zyskiwały na znaczeniu, bo zmieniło się nastawienie imigrantów i państw przyjmujących. Zmienia się ich postawa i liczba – wcześniej szybciej się asymilowali i było ich mniej. Od lat 70’ zaczynają przyjeżdżać w większej masie, z powodów ekonomicznych i będziemy kultywować własne tradycje i kulturę i nie będziemy się asymilować z tubylcami.

Kto głosuje na skrajną prawicę? Ludzie gorzej wykształceni i gorzej zarabiający, we Francji jest tutaj różnie.

Partie Zielonych

powstały z Nowych Ruchów Społecznych (ekologiczne, pacyfistyczne, feministyczne)

okres popkultury lat 60-70

- reorientacja normatywna – bezpośrednia przyczyna powstania tych partii; zmieniają się wartości, wcześniej ważne były materialistyczne przesłanki, np. dobrobyt, ludzie zorientowali się na wartości postmaterialne. Ludzie, którzy przeżyli wojnę zwracali jeszcze uwagę na dobrobyt i kwestie posiadania. ich dzieci natomiast były pokoleniem nie pamiętającym niedoborów materialne. uważają oni, ze lepiej spowolnić rozwój i zachować naturalne środowisko.

- kryzys demokracji lat 70’ XXw. - partie głównego nurtu wymieniają się władzą, a ludzie czują się niereprezentowani. Chcą się zaangażować, ale nie poprzez już istniejące struktury. Potrzeba samorealizacji.

- zwrot ku demokracji bezpośredniej

Różnice :

partie starej polityki baza wyborcza (klasa robotnicza lub średnia, stare generacje); konflikt kapitał-praca (pracodawcy-pracobiorcy); podkreślają problemy z materialnym standardem życia i wzrostem ekonomicznym; uznanie dla postępu technologicznego; poszanowanie tradycyjnych ról społecznych i stylu życia; wyraża interesów klasowych, dużych grup społecznych

partie ekologiczne Nowej Polityki nowa klasa średnia – usługi ,młode generacje; konflikt między wartościami materialnymi i postmaterialnymi; zwrot ku jakości życia i samorealizacji; obawy, nieufność wobec nowych technologii (nie dla elektrowni atomowych); promocja alternatywnych stylów życia, wyraża interesy uniwersalne, albo wyróżnionych grup, ze względów innych, niż ekonomiczne;

Partie Zielonych stworzyły inne struktury; hasła zaczęli rozwijać od siebie.

odrodzenie podziału centrum –peryferie (skrajna prawica)

ekologiczne – podział lewica prawica, jako lewica

WYKŁAD 11.12.12

partie zielonych: duże wyzwanie dla tradycyjnych rodzin partii, bo sformułowały nowy katalog wartości, przyciągnęły elektorat ze starych. Różnią się baza i programami. Różnią się także strukturami.

Postulat zwiększenia partycypacji obywateli w życiu publicznym. Zaczęli od siebie. W partii miało nie być elit, lecz sami członkowie, równi. Głosiły, że decyzje powinny być podejmowane podczas referendów partyjnych (demokracja bezpośrednia). Luźne federacje lokalnych partii, nie dla centralizacji. Powołano także rzeczników do kontaktów z mediami. Zawsze miało być ich dwóch – kobieta i mężczyzna. Rotacyjność sprawowania funkcji – rzecznicy na pewien okres. Jak się dostaną do parlamentu to ta rotacja też będzie obowiązywać, np. wśród posłów. Przy okazji mieli oddawać uposażenie partyjne. W latach 70’ budziły te partie wielkie nadzieje, ale już dekadę później partie odchodzą od części głoszonych postulatów.

Dlaczego od lat 80’ te partie tracą na znaczeniu? Być może rację miał Herbert Kitschelt – struktura członkowstwa w partiach. ludzie przystępując do partii kierują się 3 motywami:

1. motywy materialne – angaż w partię za kasę, pracę, dostęp do informacji

2. motyw solidarnościowy – poczucie przynależności do grupy, socjalizacja,

3. motyw ideowy (altruistyczny) – chęć zmian; często studenci, gł. nauk humanistycznych

Wg niego w partiach zielonych nie zapewniono dwóch pierwszych motywów. Idee przychodzą szybko i równie szybko odchodzą. Potem pozostali w latach 90’ ci z motywami solidarnościowymi i materialnymi. Dostosowywali pod siebie struktury partii.

RODZINA PARTII POPULISTYCZNYCH*

- należy odróżnić styl uprawiania polityki od kanonu

- każda partia chce się spodobać wyborcom i akcentuje popularna rzeczy, te które chce usłyszeć elektorat

- utożsamiane ze skrajną prawicą, ale nie ma tam znaku = .populizm nie jest przynależny jakiejkolwiek stronie politycznej

- partie populizmu antypaństwowego (inne niż prawicowe)

Katalog wartości partii populistycznych

- hasła są eklektyczne.

- charakterystyczne: akcentuje niezadowolenie i rozczarowanie polityka. bazują na trendach społecznych.

- zwykły człowiek / lud – niedookreślony tutaj,

- krytyka elit – są zawsze oderwane od realiów, są złe, skorumpowane

- powstają podczas kryzysów gospodarczych oraz transformacja ustrojowa Europy Wschodniej (duze grupy ludzi coś tracą); też przekształcanie się modelu partii – na kartel. Konwergencja programowa (lewica i prawica to już nieczytelny podział, zamazywanie tożsamości ideologicznej).

- Samoobrona RP pod rządami Leppera – wszyscy w PL rządzi, z każdej strony i oni robili to źle. Tylko oni potrafią to zrobić ;p

- odwołują się w strukturach partie populistyczne do demokracji bezpośredniej, bo elity nie wiedza jak rządzić, lud tak

- obcy są źli, obawy i postawy ksenofobiczne; W EU Zach to imigranci, w EU ŚRWsch integracja europejska czy Bank Światowy, mniejszości etniczne

- podział na my-oni –ciągłe poszukiwanie wroga, winnego za całe zło

- kwestie ekonomiczne: EU Zach – ograniczenia dla emigrantów ws rynków pracy i dostępu do niego; EU ŚrWsch – ograniczenie zakresu reform, spowolnić, zatrzymać, bo winna jest transformacja

- charyzmatyczny lider, przewodnik, autorytet. Często partiom nie udaje się przeżyć, gdy brakuje tego lidera

- różnice w bazie społecznej partii populistycznych: EU WSch – ci, co stracili w wyniku transformacji, bezrobotni, itp. a w EU Zach ze wszystkich grup społecznych

- mają wypracowane metody działania – emocje, droga peryferyjna, symbole, czytelny przekaz, argumenty obok tematu, ale za to sugestywne

a) demagogia liczbowa – prawdziwe liczby, ale podane dla sugestii

b) powoływanie na fałszywy autorytet

c)bifurkacja (?) – podział na biało-czarny świat

d)argumenty pozornie związane z dyskusją

e) odwołania do emocji

f)

PRAWNA INSTYTUCJONALIZACJA PARTII POLITYCZNYCH

a) prawna

b) socjologiczna

partie od XIXw., ale nie było żadnych regulacji dot. ich; instytucjonalizacja negatywna, potem pośrednia, ETAPY:

1. regulaminy parlamentu

2. ordynacje wyborcze

3. konstytucjonalizacja partii politycznych

po IIWŚ; pierwsze regulacje w 1947r. we Włoszech, 1949 w Niemczech

4. ustawy o partiach

b) Instytucjonalizacja socjologiczna:

proces, w trakcie którego organizacja nabiera cech instytucji

-jest osadzona w kontekście kulturowym, normami i wartościami

- utrwalenie organizacji w czasie, stabilizacja struktur, wzmocnienie lojalności jej członków

Partie celowo podejmują działania mające na celu uświadomienie obecności partii w oczach ludzi.

Koncepcje instytucjonalizacji socjologicznej

1. Angelo Panebianco

Dwa wymiary instytucjonalizacji

a) autonomia: wobec środowiska zewnętrznego partii; wtedy, gdy partia kontroluje środowisko to jest autonomiczna, gdy jest sama kontrolowana to nie jest (np. zależność od finansowania od związków zawodowych)

b) systemowość: poziom wewnętrznej spójności; jeśli partia kontroluje frakcje w partii to systemowość jest wysoka, jeśli frakcje mają dużą samodzielną to systemowość jest mała

Im partia ma większą autonomię i systemowość tym jest bardziej zinstytucjonalizowana

Poziom instytucjonalizacji wg wskaźników:

a) zakres rozwoju centralnej pozaparlamentarnej organizacji partyjnej

b) zakres jednolitości struktur tego samego szczebla

c) regularność i wielość źródeł finansowania

d) relacje z zewnętrznymi organizacjami afiliowanymi

e) zakres zgodności pomiędzy normami statutowymi a aktualną strukturą władzy

Dobrze rozwinięta struktura centralna, struktury szczebli sa do siebie podobne, jest niezależna finansowo i jest ich wiele i są pewne, i kiedy partia kontroluje inne podmioty, a stanowiska decyzyjne oparte są na statucie = wysoka instytucjonalizacja.

Ważne jest też to, jak powstała partia, jaka była koncepcja jej założenia. Powstawanie poprzez:

a) penetrację terytorialną (down) \/ - ten sposób sprzyja instytucjonalizacji

b) dyfuzję terytorialną (up)/\

Czy partia posiada sponsora? Może nim być dosłownie ktoś finansujący jej, ale też, kto dostarcza jej tożsamości czy wyborców. Radio Maryja jest sponsorem LPR, teraz PiS ;p Lepiej jak nie ma sponsora dla instytucjonalizacji, bo to ją ogranicza. wyjątek, gdy sponsor jest zagranicą (partie bloku komunistycznego i ZSRR).

Następuje podział lojalności – wyborców i sponsora.

Czy partia jest tworzona przez charyzmatycznego lidera? Nie sprzyja on wysokiej instytucjonalizacji partii. LR, nie jest to dobre, bo wyborcy popierają lidera a nie partię.

2. Robert Michels (koncepcja oligarchizacji partii -> z soch. żelazne prawo oligarchii)

E.g. Partie socjalistyczne: p. rewolucyjne (powstanie) = rewolucja celem; kiedy powstały struktury, to potem wyłoniła się grupa uprzywilejowana. Ideowcy odchodzili z partii a oligarchowie zostali, bo zaczęli interesować się własnymi stołkami niż rewolucją. Celem stała się organizacja.

3. Robert Harmel / Lars Svasand

wyróżniają 3 etapy. By partia była stabilna na scenie politycznej musi przejść przez wszystkie te etapy, nie pomijając żadnego z nich. Instytucjonalizacja = stabilność = status pełnoprawnego uczestnika ; przy tym niekoniecznie fazy musza następować jedna po drugiej, mogą się nakładać.

rodzi się pomysł powstania partii. kończy się, gdy partia zdobywa minimalną reprezentację w Parlamencie / zgromadzeniach regionalnych. Istota = partia powinna stworzyć tożsamość, na podstawie której będzie mogła być czytelna dla potencjalnego wyborcy. Jeśli partia ma charyzmatycznego przywódcę to pomaga to jej na tym etapie.

początek, gdy partia ma przedstawicielstwo, kończy się, gdy ma znacząca reprezentację (np. grupą, klubem parlamentarnym). Partia powinna mieć efektywną strukturę organizacyjną (zapewnia przepływ informacji Centrum – Struktury Regionalne, efektywny sposób podejmowania decyzji, dbanie o spójność wewnętrzną, wypracowanie kanałów komunikacji z wyborcami, kontrola liderów nad strukturą, solidna baza materialna). Charyzmatyczny lider na tym etapie nie jest pożądany, bo partia musi zbudować struktury poza nim (jeśli odejdzie, partia się skończy).

początek na pokaźnej reprezentacji, koniec, gdy wchodzi do rządu lub jest rozpatrywana jako potencjalny koalicjant. Ma już partia program, tożsamość, strukturę, zatem skupia się na przejęciu władzy i maksymalizowaniu wyników wyborów na swoją korzyść. Ważne są umiejętności negocjacyjne i zdolność do zawierania kompromisów.

4.* Samuel Huntington

robienie list obecności w ostatnim tygodniu roku akademickiego jest jak spisywanie prostytutek za zbyt krótkie kiecki. Nie jest to fair i nie ma żadnego sensu!

wykład18.12.12

SYSTEM PARTYJNY (def.

Douverger :D

Elementy statyczne i dynamiczne systemu.

Partie i relacje między partiami.

Układ wzajemnych powiązań (kooperacja, konkurencja).

Opis systemu:

Sartiori:D

Format systemu partyjnego : elementy statyczne, partie ich liczba, rozmiar

Mechanizm systemu partyjnego : elementy dynamiczne, relacje, ale spolaryzowane.

Które partie zaliczamy do systemu partyjnego?

- test / próg reprezentacji : wejście do Parlamentu

- test relewancji : potencjał koalicyjny (posiada go taka partia, która wchodzi do rządu lub jest rozpatrywana jako koalicjant)

- * partia nie jest relewantna, ale ma potencjał szantażu politycznego (

Gordon Smith – Typologia małych partii:

zależy od umiejscowienia na osi L-----P

a) partie marginalne – skrajne, nie istotne, nie relewantne, nie mają potencjału koalicyjnego ani szantażu.

b) partie piwotalne (obrotowe /zawiasowe) – centrum osi, bardzo relewantne,

c) partie oderwane – poza osią, te z innych podziałów, np. narodowe ---- mniejszości; relewantne okresowo, nie często są koalicjantem, ale przy konkretnych głosowaniach chętnie się po nie sięga

TYPOLOGIA SYSTEMÓW PARTYJNYCH

I. Typologia M. Douverger

numeryczna, liczba partii. Na podstawie liczby możemy określić relacje w systemie.

a) system jednopartyjny -

b) system dwupartyjny – tylko 2 mają realne szanse na przejęcie władzy. Relacje rywalizacji.

c) system wielopartyjny – Relacje (współpraca, rywalizacja)

II. Typologia Jean Blondela

a) system dwupartyjny – jak wyż.

b) system dwuipółpartyjny – języczek uwagi ;) brak bezwzględnej większości dużych partii.

c) system wielopartyjny z partią dominującą – dominacja polega na tym, że nie da się utworzyć rządu be udziału tej jednej partii, ale sama nie jest w stanie tego zrobić.

d) system wielopartyjny bez partii dominującej – kilka partii w Parlamencie z podobnym poparciem, różne konfiguracji koalicji rządowych, Belgia 1991r.

III. Typologia Sartoriego

nie ma czegoś takiego jak system jednopartyjny (bo to nie system, nie ma relacji, ewentualnie system państwowo-partyjny)

A) kryterium ilościowe - liczba partii. Systemy partyjne:

1)* sytuacja istnienia jednej partii. nie ma wtedy z kim wchodzić w relacje

2) system partii hegemonicznej – partia uzyskuje swoją dominację w sposób inny niż demokratyczny

3) system partii predominującej – dominacja uzyskana w sposób demokratyczny. musi ona wygrywać przez co najmniej 3 kolejne wybory + sytuacja niemożności stworzenia rządu bez tej partii

4)system dwupartyjny – zakłada alternacje władzy

5)system ograniczonego pluralizmu – ograniczona liczba partii do 5 partii;

6) system ekstremalnego pluralizmu – 5-10 partii

7) system zatomizowany – ponad 10 partii

B) kryteria jakościowe – ilościowe; zwraca uwagę na dystans ideologiczny między partiami (poziom polaryzacji)

1) System spolaryzowanego pluralizmu –

- pluralizm dot. liczby partii, co najmniej 5

- polaryzacja dot. odległości ideologicznej

Mamy tu 3 centra polaryzacji:

  1. Lewica

  2. Centrum

  3. Prawica

Istnieją tu odśrodkowe tendencje rywalizacji. Partie chcą odróżnić się od centrum i dlatego są skłonne formułować skrajne rozwiązania. Mamy tutaj także do czynienia z dwustronną opozycją oraz polityką przelicytowania czy istnienia niepoważnej opozycji. Istnieją tutaj bowiem siły, które nigdy nie przejmą władzy, stąd mogą sobie pozwolić na zideologizowanie przekazów wyborczych kosztem pragmatyzmu wyborczego.

2) System umiarkowanego pluralizmu –

Mamy tutaj tylko dwa centra rywalizacji:

  1. Centrolewica

  2. Centroprawica

Mamy do czynienia z dośrodkowymi tendencjami rywalizacji. Obie strony zbliżają się do centrum, by móc rządzić. Jednostronna opozycja, brak niepoważnej opozycji i przelicytowanej polityki.

3) System dwupartyjny –

przypomina poprzedni, z tym, ze zamiast dwóch bloków mamy dwie duże partie. Sartori zwraca uwagę, ze nie ma w zasadzie różnicy między wielopartyjnym a dwupartyjnym. Twierdzi, że nie wazna jest ilość partii, lecz bloki.

4) System partii predominującej –

aby partię uznać za predominująca musi mieć przewagę nad innymi, bez jej udziału nie można stworzyć rządu i przez co najmniej 3 kolejne elekcje partia musi wygrać, by zostać uznana jako predominująca. Istotą jest to, ze jedna z partii jest po prostu ważniejsza niż inne.

IV. Typologia Marka Sobolewskiego

wychodzi od typologii Douvergera.

a) Mówi, że nie istnieją za bardzo systemy jednopartyjne. Raczej chodzi w nim tylko o brak konkurencji partyjnej, uzyskanej w formie niedemokratycznej.

b) System dwupartyjny (dwóch partii dominujących)

c) System wielopartyjny – rozróżnia konkretne podkategorie

  1. system partii dominującej – z ta partia identyfikuje się większość obywateli. partie faszystowskie, postkolonialne i Indyjski Kongres Narodowy; brak możliwości alternacji władzy

  2. system kooperacji partii – wszy6stkie główne partie sprawują władze, wchodzą w skład rządu; 3 sytuacje, w której system może wystąpić

Istnieje tutaj jednak opozycja wewnątrz rządowa.

  1. system dwublokowy (wielopartyjności ustabilizowanej) – partii jest dużo, ale tworzą one dwa konkurencyjne bloki. Albo powstają one przed wyborami, albo po wyborach. przypomina system umiarkowanego pluralizmu. W Europie często występuje, np. we Francji, Włoszech.

  2. system rozbicia wielopartyjnego – u Blondela, bez partii dominującej.

Odróżniając systemy dwu od wielopartyjnych mówi, że w systemach większościowych rządu zawsze są koalicyjne i mniej stabilne niż jednowładztwo partii w systemach dwupartyjnych.

V. Typologia Gordona Smitha i Petera Mayera *

Wykład 8 stycznia 2013

SYSTEM POLITYCZNY A SYSTEM PARTYJNY - RELACJE

System Polityczny :

a) instytucje formalne i nieformalne

b) relacje / komunikacja

c) normatywne zasady regulujące

d) podsystem funkcjonalny – role + system, jako całość

System partyjny jest częścią systemu politycznego.

Zjawisko rządów partii – system demokratyczny nie obejdzie się bez partii politycznych

Relacje w systemach niedemokratycznych:

A) Systemy Totalitarne – nazizm i stalinizm

def. Hanny Arendt – za totalitaryzm jest tylko niemiecki od 1938r. i stalinizm od 1930r. Związane jest to z militaryzacją systemu.

def. Karl Fredriech czy Z. Brzeziński – też maoizm czy faszyzm włoski. Cechy typowe dla systemów totalitarnych – SYNDROM TOTALITARYZMU :

1) oficjalna, wszechogarniająca ideologia

2) istnieje jedna partia masowa kontrolowana przez oligarchię

3) rozbudowany system terroru psychicznego i fizycznego, jest on upowszechniany przez partie i często przez jej policję polityczną

4) monopol partii na środki masowego przekazu

5) kontrola partii / państwa nad środkami przymusu (broń)

6) centralnie sterowana gospodarka

Wg Startoriego żaden totalitaryzm nie zbliżył się do tego powyższego typu idealnego.

Bardzo ważną. Co było pierwsze jednak: jedna ideologia czy jedna partia? Co było pierwsze? Istnienie jednej partii jest pochodna istnienia jednej ideologii.

Jest ważna, ale następuje tu kumulacja władzy, np. Hitler, fuhrer, kanclerz, prezydent. Uprzywilejowana pozycja jednostki.

Różnice między nazizmem a stalinizmem:

a) komunizm był lepiej dopracowany, stworzył w miarę spójną ideologie, która była uniwersalna. Nazizm był uwarunkowany sytuacyjnie. W wielu państwach komunistycznych formalnie utrzymywano system wielopartyjny (PRL), lub ściśle jednopartyjny (Albania, Rumunia, Węgry).

b) komunizm był piramidalnie uzasadniony, nazizm nie (nie był ideologią uniwersalną)

  1. nomenklatura partyjna i centralizacja aparatu partyjnego, by zapewnić kierownicza rolę danej partii

  2. kierownicza rola była potrzebna, by stworzyć państwo dyktatury proletariatu

  3. ona miała być środkiem, by zbudować ustrój socjalistyczny

  4. system ten miał prowadzić do zrealizowania historycznej misji wyzwolenia ludzkości przez proletariat

  5. osiągnięcie tej misji miało rozpocząć epokę komunizmu

c) partie komunistyczne spełniały większość funkcji partii w państwach demokratycznych, ale w sposób co najmniej fasadowy, np. funkcja społeczna, wyborcza.

d) ugrupowania satelickie, jako pasy transmisyjne od partii komunistycznych do społeczeństwa

e) partie faszystowskie nie wypełniały funkcji partyjnych (ale może dlatego, ze istniały krócej?) – tylko funkcje rządzenia, kształtowania opinii publicznej

f) inny cel partii faszystowskich – nadczłowiek i nowe społeczeństwo oparte na posłuszeństwie

g) inne uzasadnienie celów i partie komunistyczne chciały rozszerzać na cały świat a partie faszystowskie tylko zapewnić Lebensraum dla własnego narodu.

Rola partii w systemie autorytarnym:

Autorytaryzm: system pomiędzy systemem demokratycznym a totalitarnym (niektórzy badacze twierdzą, że nie można wyróżniać nic pośredniego).

-system ograniczonego pluralizmu

- porównanie z demokracją: ograniczenie partycypacji i kontestacji , istnienia krytyki i opozycji wśród obywateli. Nie oczekuje się od obywateli aktywności ze strony społeczeństwa, czasem nawet lepiej, gdy ludzie są bierni. Często niby dopuszcza się pluralizm, opozycję, ale wybory są fasadowe i nigdy opozycja nie przejmie władzy.

- państwo jest wielka wartością tutaj; ma być niezawisłe, silne, jest ważniejsze od wszystkiego – od partii, jednostek, społeczeństwa

Partie w systemach autorytarnych:

-partie są czymś złym, są destrukcyjne

a) partie są demagogiczne w swojej chęci przyciągnięcia wyborców, generują roszczeniowe obietnice

b) partie nie są najcenniejszymi organizacjami społecznymi; społeczeństwo nie upatruje w nich instytucji, na jakie zwracają uwagę i z nich czerpią

c) partie są krytykowane za rywalizacje międzypartyjne; zagraża to jedności narodu i bytowi państwa

- autorytaryzm chce osłabić partie

a) ordynacje wyborcze: prawo wysuwania kandydatów przyznaje się grupom wyborców, itp. ale nie partiom wyborczym

b) nie można głosować na listy partyjne, a na osoby

c) po wyborach w parlamencie: nie można tworzyć frakcji, posłowie mają być zorganizowany na innych zasadach, np. na podstawie okręgu wyborczego

-systemy w autorytaryzmach mogą być różne, nawet wielopartyjne,

Partie autorytarne

1) nie jest dobrze zorganizowana i nie monopolizuje dróg dojścia do władzy

-struktura jest nieefektywna, do władzy można dojść inaczej niż poprzez partię

2) partia jest zdominowana przez państwo

- ma być ciałem pomocniczym państwa, ale z partią identyfikuje się tylko część elity

3) członkowstwo w partii nie przynosi większych korzyści ani szczególnych praw

4) indoktrynacja jest tu minimalna i nie ma większych wymogów lojalności

- rzadko są usuwani ludzie wobec tego argumentu

5) partia jest organizacją drugorzędnych biurokratów

- nie ma ideologów, głównie karierowicze

6) partia nie jest jedyną droga dostępu do władzy i przy okazji nie jest jedynym podmiotem artykułowania interesów społecznych

- inne organizacje, ważniejsze często od samej partii, mają większy głos

7) legitymacja nie jest spójna w sensie ideologicznym

- często brak jest jasno określonych celów, poza oczywiście zapewnieniem poparcia dla ekipy rządzącej > > > > > >Juan Linz * Geneza słabej partii autorytarnej powstała po zdobyciu władzy, a nie jak w przypadku totalitarnych partii, kiedy najpierw była partia a potem zdobyła władzę.

wykład 10.01.13

DEMOKRACJA: proceduralne warunki demokratyczne

Robert Dahl. Poliarchia.

Rządy partii

Richard Katz uważa, że współcześnie rządy partii to synonim demokracji przedstawicielskiej. Odnosi się to tylko do systemów demokratycznych. Na rządy partii składa się 6 cech:

1) musi istnieć rywalizacyjny system partyjny

2)-musi istnieć pluralizm pełny (* w systemie demokratycznym tylko!)

-musi istnieć wolność politycznego wyboru a opozycja musi mieć prawo do proponowania alternatywnych rozwiązań

3) partia / koalicja wygrywająca wybory przejmuje kontrolę nad procesami rządzenia

4) władza posiada demokratyczną legitymację

5) władza państwowa jest odpowiedzialna przed społeczeństwem

- partie zawdzięczają wyborcom swoją aprobatę. suweren, jak mu się nie spodoba, to zweryfikuje wybór w następnych wyborach.

6) zawsze istnieje grupa lojalnych polityków wobec partii, którzy są odpowiedzialni przed elektoratem i ta grupa zajmują szczególna pozycję w przetargach politycznych.

I. wszystkie decyzje polityczne powinny być podejmowane przez polityków, wyłonionych w wyborach, lub przez decydentów odpowiedzialnych przed tymi politykami.

II. ma prawo określać politykę państwa

III. partia, która wygrała wybory ma prawo do obsadzania stanowisk w Administracji Publicznej

*Rządy partii w UK:

- tylko w systemie dwupartyjnym, bo proces był czytelny

* Rządy w systemach kontynentalnych:

- mogą wystąpić w bardzo różnych systemach, też w wielopartyjnych

- mamy do czynienia z koalicjami, legitymizowanymi,

- słabsze charaktery tych rządów, bo rozmyta odpowiedzialność

1. charakter systemu wyborczego

a) system większościowy – sprzyja rządom partii w dużym stopniu

b) system proporcjonalny

-klauzula zaporowa -> musi być wysoka, dostają się do parlamentu silniejsze partie

- wielkość okręgu wyborczego -> małe sprzyjają rządom, bo mniejsza liczba mandatów

- formuła wyborcza -> d’Hondta sprzyja dużym partiom i rządom partii

2. struktura parlamentu ( rodzaj parlamentaryzmu)

a)jednoizbowy – unikameralizm sprzyja

b) dwuizbowy – może sprzyjać, ale ogólnie bikameralizm w mniejszym stopniu sprzyja, bo mogą być różne większości w obu izbach

- równorzędny -> może rozmywać odpowiedzialność

-niesymetryczny -> sprzyja rządom partii

3. typ reżimu politycznego

a) system parlamentarno-gabitetowy – bo większość, jednorodność egzekutywy i legislatywny, bo wygrywająca partia bierze wszystko

b) system prezydencki – może sprzyjać, ale odpowiedzialność bywa rozmyta, rządy partii są w ograniczonym stopniu

c) system semi prezydencki – bez ko habitacji mogą wystąpić rządy partii, ale wtedy może dojść do przejścia systemu w bardziej prezydencki, a nie w rządy partii. partie istnieją w mniejszym stopniu, ale w sumie odgrywają większą role niż w systemie prezydenckim.

d) system komitetowy – trudno tu mówić o systemie rządów partii, bo jest tam system kooperacji partii + demokracja bezpośrednia hamuje rządy partii

system parlamentarno-gabinetowy, parlament jednoizbowy, system większościowy = rządy partii

3 typy rządów partii

TYP A: rządy partii w warunkach stabilnego systemu dwupartyjnego i wtedy, gdy mamy rząd jednopartyjny (w UK – głosując na partię głosują też na premiera

TYP B: koalicyjny rząd partyjny. żadna partia nie ma większości w parlamencie i konieczne jest tworzenie koalicji gabinetowej bez dominacji którejś z partii. mamy do czynienia z alternacja władzy. negocjacje są prowadzone po wyborach, w formie wielostronnych rozmów.

TYP C: dominacyjny rząd partyjny. rzadko występuje. istnieje dominująca partia w przetargach rządowych. jest ona baza wszelkich negocjacji. nie jest możliwe utworzenie rządu bez niej.

wydaje się, że nic im nie zagraża. następuje jednak transformacja rządów partii, nie ma jednak mowy o kryzysie. Najczęściej wysuwa się 4 argumenty na poparcie kryzysu, i ich kontrargumenty:

1) zmienność elektoratu, wyborcy głosują dowolnie, KA zmiana w obrębie bloku,a nie totalna chwiejność na chybił trafił

2) niesterowalność systemów politycznych: społeczeństwo odwraca się od uczestnictwa w życiu politycznym , spada frekwencja wyborcza, itp. liberalna demokracja przezywa kryzys i aprtie sa temu winne, KA kryzys przezywają tradycyjne partie, po rewolucji kulturalnej lat 70’ narodziły się nowe ruchy i ich partie na nowych zasadach

3) przeciążenie władzy, przesadna rozbudowa funkcji państwa (na gospodarkę i sferę socjalną – walfare state), obwinia się o to partie polityczne, KA te, które sa rzeczywiście winne zostały ukarane w wyborach

4) rola partii w procesie decyzyjnym została osłabiona na rzecz innych podmiotów, korporacjonizm i związki zawodowe, komisje gospodarcze, KA korporacjonizm mógłby zastąpić rządy partii, chociaż powinien istnieć obok rządów partii, głównie dla decydowania o gospodarce.

a) korporacjonizm – w Niemczech w latach 70’, w Austrii,

nie zastąpi rządów partii, bo reprezentuje tylko interesy gospodarcze, a on innych interesów nie daje.

b) demokracja bezpośrednia – zbyt duże koszty dla każdego z nas (ekspertyzy i inne w celu racjonalnego podjęcia decyzji) deputowani mają do dyspozycji cały szereg ekspertów

wykład 15.01.13

Relacje pomiędzy systemem partyjnym a systemem wyborczym

1951r. M. Douverger – prawo socjologiczne - ścisłą zależność między systemem wyborczym a systemem partyjnym

- system większościowy system dwupartyjny

- system proporcjonalny system wielopartyjny

-prawo zachodzi, bo zachodzą dwa efekty:

1) mechaniczny efekt prawa wyborczego w systemie większościowym, poza 2 największymi, które sa nadreprezentowane, są niedoreprezentowane

2) psychologiczny efekt prawa wyborczego wyborcy, mając świadomość ze duże partie mają dużą szanse na wejście do parlamentu, to nie głosują na małe partie, bo uznają, że będą to głosy stracone

EFEKT ŚWIĘTEGO MATEUSZA ^

-od lat 70’ XX nie ma automatyzmu w tym, ze systemy wyborcze determinują systemy partyjne, teza Douvergera staje się niepopularna.

- odmrożenie podziałów socjopolitycznych: chwiejność elektoratu, przerzucania głosów, głosowanie nie oparte na przynależności do danej grupy społecznej, wszystko na rzecz głosowania opinii (własne przekonania) większa świadomość polityczna, wykształcenie, dostęp do informacji,

- badania z 1991r. celem ustalenia zależności między systemami: wyniki – na ogół tak, ale nie zawsze

Systemy wyborcze – dyskusja nad efektywnością, demokratycznością, itp. Spełniają funkcje:

1) funkcja zapewniania legitymacji elitom rządzącym

2) wybory powinny odzwierciedlać kształt opinii społecznej –lepiej s. proporcjonalne

3) powinny wyłonić stabilną, zdolną do rządzenia większość – lepiej s. większościowe

Inny podział systemów wyborczych (G. Sartiori) :

1) silne systemy – te, które powodują dysproporcje przy przeliczaniu głosów na mandaty, zmniejszają fragmentaryzację sceny politycznej; wspierają duże formacje

- systemy większościowe

2) słabe systemy – zwiększają fragmentaryzacje, umożliwiając wejście do polityki małym partiom

systemy proporcjonalne:

1) formuła wyborcza

- metoda d’Hondta – system silny

- metoda St. League – system słaby

2) wielkość okręgu wyborczego

- małe okręgi – system silny

- duże okręgi – system słaby

* kształt okręgów wyborczych : gerrymandering 1812r. A. Gerry wykroił sprzyjającą kształtem salamandrę na mapie, by demokraci wygrali ;)

3) klauzula zaporowa

- wysoka – silny system

- brak – system słaby

KOALICJE GABINETOWE

- 1851r. premier UK Disraeli ‘Anglia nie lubi koalicji’.

porozumienie pomiędzy co najmniej dwoma aktorami. Celem ma być kooperacja w celu maksymalizacji zysków.

3 typy koalicji:

1) koalicje wyborcze

zawiązywane przed wyborami, max. zysków przed wyborami; często chcąc pokonać klauzulę zaporową; współpraca czasem jest kontynuowana w parlamencie po wyborach (np. LiD )

2) koalicje decyzyjne (parlamentarne)

zawierane w parlamencie w celu przeforsowania kwestii przez proces legislacyjny; zawierane przez rządzących i opozycję; mogą mieć formę stałych zobowiązań (np. Pakt Stabilizacyjny) lub krótkotrwałych (Senat USA – przy każdej kwestii praktycznie);

3)koalicje gabinetowe

powołane do sprawowania władzy państwowej; motywy udziału w koalicjach:

a) chęć realizacji określonej wizji programowej

b) chęć obsadzenia stanowisk politycznych

Rodzaje gabinetów

A. kryterium jednopartyjny / koalicyjny i mniejszościowy / większościowy

-koalicyjne większościowe

- koalicyjne mniejszościowe

- jednopartyjne większościowe

-jednopartyjne mniejszościowe

Badania nad koalicjami gabinetowymi:

I. nurt amerykański

wywodzi się z teorii gier

na podstawie skomplikowanych modeli matematycznych szacuje jakie koalicje się sprawdzą

a) teoria koalicji minimalnie zwycięska koalicja musi mieć poparcie co najmniej 50 +1 % w parlamencie. nie ma tam zbędnych uczestników, jeśli z koalicji wystąpi jedna z partii to nie będzie miała bezwzględnej wielkości

b) teoria koalicji minimalnego rozmiaru odmiana pow. ; warunek bezwzględnej wielkości + bez zbędnych uczestników, a większość musi być najmniejsza z możliwych! opiera się na przekonaniu, ze im mniej mandatów ma koalicja tym bardziej zmaksymalizuje swoje zyski poprzez gwarantowane uzyskanie tek ministerialnych.

c) koalicja przetargu jest tym trwalsza im mniej ma uczestników, najlepiej 2 przy poparciu bezwzględnej większości.

d) *pp* koalicja minimalnego zasięgu większość bezwzględna + bez zbędnych uczestników + minimalny zasięg na osi L-P, np. koalicje centrowo prawicowe

e) *pp* koalicja minimalnie zwycięska zbieżna (połączona) większość bezwzględna + może mieć zbędnych uczestników, jeśli jest to potrzebne do zapewniania styczności + koalicja może obejmować partie tylko styczne na osi L-P

Krytyka: nie uwzględniały dystansu ideologicznego, a te które uwzględniały to i tak źle, bo eksperci subiektywnie dopierają partie na oś L-P. Analiza koncepcji w oderwaniu od jakichkolwiek uwarunkowań.

II. nurt empiryczny (europejski)

na bazie krytyki amerykańskiego

bada najpierw konkretne koalicje, a potem dopiero wyciąga wnioski

1) koalicje gabinetowe nie mogą być badane w oderwaniu od szerszego kontekstu innych systemów, partyjnych, politycznych, socjologicznych, itp.

2) by określić ogólne prawidłowości tworzenia i życia koalicji trzeba przeprowadzać badania porównawcze w długim okresie duża ilość partii

3) partie nie mogą być traktowane jako jednolici aktorzy

4) należy uwzględniać najwięcej czynników w państwie jak się da, też tych poza instytucjonalnych.

5) należy uwzględniać rządy mniejszościowe

6) badania powinny być prowadzone także na nieformalnych układach

Krytyka: brak elegancji teoretycznej. nie udało im się znaleźć jednego wzoru na koalicję.

Wnioski z badań europejskich:

a) udało się obalić paradygmat Lowella (do lat 70’XXw. ) – uważano, że rządy koalicyjne są mniej trwałe od rządów jednopartyjnych

b)kluczem jest rząd jednopartyjny większościowy / potem koalicyjne większościowe / potem mniejszościowe koalicyjne bądź jednopartyjne

c) rozwiązania są niesymetryczne, to co sprawdza się w jednym kraju, nie sprawdza się w drugim


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
wszystkie maile od kolasinskiego dot wykladów
wszystkie maile od kolasinskiego dot wykladów
Wykład 2 od profesora Biniaka
wszystkie wykłady z matmy stoiński - wersja na telefon, MATMA, matematyka
wszystkie wyklady w jednym
Pedagogika specjalna Wszystkie wykłady
wszystkie wykłady
Wszystkie wykłady
statystyka społeczna notatki ze wszystkich wykładów Błaszczak Przybycińska
SFP wszystkie wykłady(1)
Pytania z wszystkich zdjęć od?wida
Finanse przedsiębiorstwa wszystkie wykłady
Finanse miedzynarodowe B Pus wszystkie wyklady id 171643
PŁwSL I 2013 wykł 9 C, Szkoła, Semestr 5, Przepływ ładunków w systemach logitycznych, Fijał - wykład
PŁwSL I 2013 wykł 9 A, Szkoła, Semestr 5, Przepływ ładunków w systemach logitycznych, Fijał - wykład
Ekonometria wszystkie wykłady
Ekonomia- wszystkie wykłady i ćwiczenia- ściaga, OGRODNICTWO UP LUBLIN, EKONOMIA
1 Ergonomia wszystkie wykładyid?01

więcej podobnych podstron