Finanse przedsiębiorstw
dr Maria Gorczyńska
Wykład 1
16.02.2010
Finanse – zjawiska ekonomiczne wyrażone w pieniądzu.
Finanse przedsiębiorstw – zjawiska ekonomiczne wyrażone w pieniądzu, które służą gromadzeniu i
wydatkowaniu środków pieniężnych dla zrealizowania określonych celów przedsiębiorstwa.
Przedsiębiorstwo – wszystkie podmioty gospodarcze z wyjątkiem instytucji bankowych i ubezpieczeniowych.
Zarządzanie – proces podejmowania decyzji w zakresie gospodarowania i wydatkowania środków pieniężnych.
Ryzyko – immamentna cecha (zawarta w) każdej działalności gospodarczej
a)
operacyjne – związane z funkcjonowaniem przedsiębiorstwa na rynku. Przedsiębiorca nigdy
się go nie pozbędzie w całości, można je tylko i wyłącznie zdywersyfikować (zróżnicować) (np.
firmy transportowe)
b)
finansowe – nie jest samoistne, występuje tylko kiedy podmiot gospodarczy decyduje się na
zasilanie z kapitałów obcych.
Przesłanką tego ryzyka jest dywersyfikacja ryzyka operacyjnego.
Podmiot gospodarczy nie działa w odosobnieniu i określone elementy związane z funkcjonowaniem
przedsiębiorstwa będą dyktować funkcjonowanie tego podmiotu (otoczenie makro i mikro)
Makrootoczenie: (nie ma na nie wpływu podmiot
gospodarczy)
ekonomiczne
polityczne i prawne
demograficzne
technologiczne
społeczno – kulturowe
One kształtują funkcjonowanie.
Mikrootoczenie: (przedsiębiorstwo ma na nie
wpływ i odwrotnie ;))
Otoczenie ekonomiczne definiuje się jako:
•
czynniki, które wynikają z określonego rozwoju ogólnogospodarczego, zarówno
międzynarodowego jak i krajowego.
•
oraz czynniki wynikające z sektora, w którym działa firma.
sektor
kraj
wystandaryzowana wielkość
Rozwój ogólnogospodarczy:
•
stan koniunktury gospodarczej
•
kształtowanie się stóp procentowych na rynku
•
poziom inflacji
•
wydatki państwa na rozwój sektora publicznego
•
wskaźnik wzrostu ekonomicznego danego sektora jak i całej gospodarki
•
siła wykonawcza ludności itd.
Otoczenie polityczno – prawne
Podmiotem tworzącym ramy tego otoczenia jest:
państwo
oraz jego organy ustawodawcze
ustawodawstwo ponadnarodowe (Unia Europejska)
1
Finanse przedsiębiorstw
dr Maria Gorczyńska
Polityka państwa:
•
ustawodawstwo dotyczące działalności gospodarczej
•
polityka fiskalna państwa
•
polityka monetarna
•
polityka gospodarcza państwa itd.
Otoczenie demograficzne
Cechy charakterystyczne to struktura ludności ze względu na:
wiek
płeć
wykształcenie itd.
Otoczenie technologiczne
Podmiot gospodarczy aby osiągał cel musi bacznie śledzić zmiany technologiczne i dostosować się do
nowych warunków, wprowadzać nowoczesne technologie tzn.:
Przekształcać asortyment, kształtować go i wychodzić naprzeciw nowym potrzebom.
Bardzo często takie działania niosą za sobą wysokie koszty inwestycji, ale w przyszłości przyniosą
obniżenie kosztów bieżącej działalności. Nowe produkty, nowe technologie wypierają stare.
Otoczenie społeczno – kulturowe
Cechami charakterystycznymi są:
Wzorce konsumpcyjne
Normy kulturowe
Stosunek do pracy
Zachowania polityczne itd.
PODSUMOWANIE MAKROOTOCZENIA
Wszystkie typy tego otoczenia makroekonomicznego mają silny wpływ na działalność przedsiębiorstw, ale
określenie tego wpływu nie jest łatwe, ponieważ otoczenia te nie są oddzielne, zazębiają się, jedne zmiany
wywołują inne, a te z kolei wpływają mniej lub bardziej na decyzje podejmowane przez zarządzających firmą.
Mikrootoczenie
Tworzą podmioty w najbliższym otoczeniu danego przedsiębiorstwa, więc opisywanie jego należy dokonywać
w kontekście konkretnej firmy.
Należy uwzględnić:
- klientów
- dostawców firmy
- oraz szeroko pojętą konkurencję.
Otoczenie
zewnętrzne
wewnętrzne
makro i mikro
zarząd i pracownicy
przedsiębiorstwa
przedsiębiorstwa
2
Właściciele
Konkurenci
Organizacja
otoczenie
wew.
zarząd
pracownicy
Finanse przedsiębiorstw
dr Maria Gorczyńska
wymiar
wymiar
międzynarodowy
ekonomiczny
wymiar
wymiar
prawno-polityczny Związki
technologiczny
zawodowe
Klienci
Regulatory
Dostawcy
Sojusznicy
strategiczni
wymiar
socjo - kulturowy
Otoczenie zew.
Otoczenie zew.
makrootoczenie
mikrootoczenie
3
Finanse przedsiębiorstw
dr Maria Gorczyńska
Wykład 2
23.02.2010
(zastępstwo - dr Monika Wieczorek – Kosmala)
TEMAT: Cel działania przedsiębiorstwa
Cel działania:
•
złożony rezultat dążeń, punkt dojścia, do którego osiągnięcia się zmierza. [S. Sudoł]
•
pożądany przyszły stan rzeczy, który ma zostać osiągnięty.
•
motyw wewnętrzny, zamiar, dążenie do osiągnięcia określonego stanu bądź chęć
wykonania pewnych czynności. [W. Janasz]
Wiązka celów:
•
przedsiębiorstwo często nie formułuje jednego celu działania, ale buduje tzw. Wiązkę
celów.
•
w wiązce celów konieczne jest jednak dokonanie hierarchizacji celów, gdyż
poszczególne cele posiadają niejednakową wartość.
o Pojawia się problem sprzeczności celów – zwiększona realizacja jednego celu
wiąże się ze zmniejszeniem stopnia realizacji innego celu.
(np. podmioty otoczenia – interesariusze w sytuacji roszczeniowej)
Grupy interesariusze
Przykładowe cele
Wierzyciele Wypłacalność, płynność, pewność zwrotu pożyczonego
kapitału wraz z oczekiwanym wynagrodzeniem
Zarząd Rozwój przedsiębiorstwa, maksymalizacja płac, premii i
dodatków płacowych
Pracownicy Stabilność zatrudnienia, wzrost wynagrodzeń,
bezpieczeństwo pracy
Klienci Wysoka jakość produktów i usług, cena, gwarancja,
serwis
Dostawcy / odbiorcy Solidność i terminowość regulowania zobowiązań,
dogodne warunki płatności.
Władze publiczne Maksymalizacja dochodów z podatków, wzrost
zamożności obywateli, wzrost zatrudnienia
Społeczność lokalna Ochrona środowiska, tworzenie infrastruktury
społecznej, wspieranie działalności sportowej,
kulturowej, edukacyjnej
Hierarchizacja celów z uwagi na horyzont czasowy ich realizacji:
•
Cele strategiczne
o koncentrują się na szerokich ogólnych problemach
o przeznaczone do realizacji w długim okresie
•
Cele taktyczne
o
koncentrują się na sposobie operacjonalizacji działań niezbędnych do
osiągnięcia celów strategicznych
o
przeznaczone są do realizacji w średnim okresie
•
Cele operacyjne
1
Finanse przedsiębiorstw
dr Maria Gorczyńska
o
dotyczą krótkookresowych problemów związanych z realizacją celów
taktycznych.
Osobny podział:
•
Cele ilościowe (kwantyfikowane)
o wyrażone są pewną cechą mierzalną, co ułatwia weryfikację ich realizacji
•
Cele jakościowe
o są niemierzalne i wyraża się je w sposób opisowy
Hierarchizacja celów z uwagi na ich rangę:
•
cel główny to cel nadrzędny
•
cele szczegółowe opisują cel główny, pełnią funkcje pomocnicze i pośrednie dla
realizacji celu głównego
o
cel główny i cele szczegółowe nadają działaniom przedsiębiorstwa określony
sens, pozwalają zrozumieć powody jego istnienia oraz kierunek, w jakim zmierza
o
dają skuteczny mechanizm oceny i kontroli działań a przyszłe wyniki można
ocenić na podstawie stopnia realizacji wytyczonych dziś celów.
Główny cel działania w ujęciu współczesnym:
•
maksymalizacja bogactwa właścicieli przedsiębiorstwa
•
uzasadnienie:
o
model inwestycyjny przedsiębiorstwa – właściciele przedsiębiorstwa angażują
kapitał w jego działalność
jest to równoznaczne z oddaniem do dyspozycji przedsiębiorstwa
cząstki bieżącego bogactwa z myślą o jego pomnożeniu.
o
właściciel rezygnuje z bieżącej konsumpcji na poczet przyszłych
korzyści, co stanowi istotę inwestowania
o
brak spełnienia oczekiwań właścicieli będzie skutkował decyzją o
wycofaniu powierzonego kapitału i jego alokacji w inne inwestycje
jeśli przedsiębiorstwo nie spełni oczekiwań właścicieli, to mogą oni
podjąć decyzję o wycofaniu kapitału powierzonego przedsiębiorstwu.
[wniosek: bogactwo najważniejsze ale realizowane z głową]
Perspektywa właściciela:
Przyrost bogactwa właścicieli utożsamiać można z:
•
przyrostem bogactwa właściciela na skutek wzrostu rynkowej wartości
przedsiębiorstwa
•
sumą dochodów, jakie otrzymał on z tytułu kapitałowego zaangażowania w
działalność przedsiębiorstwa.
2
Finanse przedsiębiorstw
dr Maria Gorczyńska
Wzrost wartości rynkowej przedsiębiorstwa:
•
rynkowa wartość przedsiębiorstwa rośnie, gdy cena jaką może uzyskać właściciel
sprzedając swoje udziały w przedsiębiorstwie będzie wyższa niż cena, jaką zapłacił
nabywając je.
•
można wartość tę wyznaczyć jako różnicę pomiędzy wielkością środków
zaangażowanych przez właściciela (ceną, jaką zapłacił), a bieżącą wartością
przedsiębiorstwa na rynku (ceną, jaką uzyskałby wycofując swoje środki)
Suma dochodów, jakie otrzymał właściciel z tytułu kapitałowego zaangażowania w
działalność przedsiębiorstwa:
•
całkowite dochody, jakie realizuje właściciel uznać należy za opłatę za udostępniony
kapitał
•
właściciele często formułują swoje oczekiwania co do wysokości i charakteru tej
opłaty.
TEMAT: Mierniki oceny działania przedsiębiorstwa z perspektywy właścicieli.
Koncepcja miar wartości dla właściciela (a zarazem miar realizacji celu działania):
•
maksymalizacja zysku – ujęcie tradycyjne
o
zysk netto ustalany zgodnie z zasadami rachunkowości relacjonowany do
wartości kapitału własnego. (ROE, EPS)
•
roczne i wieloletnie mierniki oparte na dochodzie właścicieli
•
roczne i wieloletnie mierniki oparte na przepływach pieniężnych
•
roczne i wieloletnie mierniki oparte na wzroście kapitału przedsiębiorstwa.
Niedoskonałość kategorii zysku netto:
•
zysk netto nie jest dobrą kategorią pomiaru wyników działalności
•
uniwersalizm
o
zaleta – wszyscy znają zasady jego ustalania, dzięki temu też są
świadomi niedoskonałości
•
utrudnienia wynikające z „systemu” księgowości
o
przełożenie informacji wynikających za zarządcze
o
Pomiar wartości dla właścicieli
Zysk netto ujmuje tylko koszt kapitału obcego!
Przykłady mierników rocznych i podstaw ich konstrukcji:
•
Kreacja na bazie dochodu właściciela
o
Całkowita stopa zwrotu z akcji TSR (Total Shareholder Return)
3
Finanse przedsiębiorstw
dr Maria Gorczyńska
o
Wartość wykreowana w ciągu roku, tzw. Nadwyżkowy dochód w
przeliczeniu na akcję – roczny jednostkowy AR (Abnormal Return)
•
Kreacja wartości na bazie przepływów
o
Wartość dodana dla akcjonariuszy SVA (Shareholder Value Added)
o
Gotówkowa wartość dodana CFA (Cash Flow Value Added)
•
Kreacja na bazie kapitału spółki
o
Ekonomiczna wartość dodana EVA (Economic Value Added)
TSR
t
= (P
t(END)
– P
t(BEG)
+ DPS
t
) / P
t(BEG)
TSRt – Total Shareholder Return (całkowita stopa zwrotu dla akcjonariuszy)
P
t(BEG)
–
rynkowa cena akcji na początku roku t
P
t(END)
-
rynkowa cena akcji na końcu roku t
DPS
t
–
Dividend Per Share (dywidenda na jedną akcję płacona w roku t)
Benchmark
TSR>benchmark oznacza…
zero
Nominalny wzrost wartości dla akcjonariuszy
Stopa inflacji
Realny wzrost wartości dla akcjonariuszy (czyli wzrost siły
nabywczej ich kapitału)
Stopa zwrotu wolna od ryzyka
(Risk Free Rate)
Wzrost wartości dla akcjonariuszy o skali większej od
możliwej do uzyskania na instrumentach pozbawionych
ryzyka (np. obligacje skarbowe)
Stopa kosztu kapitału własnego
Wzrost wartości dla akcjonariuszy o skali przekraczającej ich
wymagania przy danym ryzyku (tzw. Nadwyżkowa lub
ponadnormatywna stopa zwrotu)
Stopa zwrotu z przyjętego do
porównań indeksu
Wzrost wartości dla akcjonariuszy o skali większej od
możliwej do uzyskania z przyjętego do porównań
indeksu
AR(j)
t
= (TSR
t
– C
Et
) x P
t(BEG)
AR(j)
t
– jednostkowy dochód dla akcjonariuszy za rok t
TSR
t
– całkowita stopa zwrotu dla akcjonariuszy (Total Shareholder Return)
P
t(BEG)
–
rynkowa cena akcji na początku roku t
C
Et
– koszt kapitału własnego spółki w roku t (Cost of Equity)
SVA
t
=
∆NOPAT x (1+WACC)WACC - I
net
SVA
t
– wartość dodana dla akcjonariuszy za rok t (Shareholders Value Added)
NOPAT- zysk operacyjny netto po opodatkowaniu (tu: netto oznacza, że przed
uwzględnieniem amortyzacji, a więc liczony jako opodatkowany EBITDA)
4
Finanse przedsiębiorstw
dr Maria Gorczyńska
WACC – średni ważony koszt kapitału (Weighted Average Cost of Capital)
I net
– inwestycje netto dokonane w roku t
Gotówkowa wartość dodana CFA (Cash Flow Value Added) i gotówkowa stopa zwrotu z
inwestycji CFROI (Cash Flow Return on Investment)
•
CVA to miernik zaproponowany przez HOLT Value Associates i BCG (Boston
Consulting Group)
o
Podstawą konstrukcji przekonanie, że wyniki działania
przedsiębiorstwa powinno oceniać się na podstawie informacji o strumieniach
gotówki, które faktycznie przekładają się na tworzoną przez przedsiębiorstwo
wartość
•
CFROI opiera się na przepływach pieniężnych określanych jako Cash flow w ujęciu
brutto, będących odzwierciedleniem wewnętrznej stopy zwrotu z działalności
przedsiębiorstwa jako całości
•
Wpływają na nią 4 czynniki: inwestycje brutto, Cash flow brutto wygenerowany w
ciągu roku, okres generowania gotówki, wartość aktywów, które nie są
zamortyzowane
•
Na podstawie CFROI ustala się CVA
CVA = (CFROI – WACC) x I
brutto
CFROI – gotówkowa stopa zwrotu z inwestycji (Cash Flow Return on Investment)
WACC – średni ważony koszt kapitału (Weighted Average Cost of Capital)
I brutto – inwestycje brutto dokonane w roku t
Ekonomiczna wartość dodana (EVA)
•
Jest miarą wartości (premii) dodawanej okresowo (np. co roku) do kapitału
zainwestowanego w działalność przedsiębiorstwa
•
Opiera się na koncepcji zysku rezydualnego (residual income), znanej ekonomistom
od 1777
o
Zysk rezydualny to nadwyżka, która pozostaje po pokryciu kosztu
zainwestowanych w działalność przedsiębiorstwa kapitałów, w tym również
kosztu kapitału własnego
o
Nadwyżkę tę nazwać można również premią z tytułu zainwestowanego
kapitału generowaną w danym okresie (np. roku)
EVA
t
= (ROIC
t
– WACC
t
) × IC
t-1
EVA
t
– ekonomiczna wartość dodana na koniec okresu ‘t’
ROIC
t
– stopa zwrotu z kapitału zainwestowanego w operacje przedsiębiorstwa na koniec
okresu ‘t’ (reprezentuje stopień pomnożenia wartości kapitału zaangażowanego)
WACC
t
– średni ważony koszt kapitału odpowiadający warunkom w okresie ‘t’
IC
t-1
– kapitał zainwestowany w operacje przedsiębiorstwa na początek okresu ‘t’
5
Finanse przedsiębiorstw
dr Maria Gorczyńska
•
Ekonomiczna wartość dodana odzwierciedla różnicę pomiędzy stopą zwrotu z
zaangażowanego kapitału, a kosztem jego pozyskania
•
Jako miara jednookresowa EVA pozwala ustalić, czy w danym okresie ‘t’ następuje
pomnożenie wartości kapitału zainwestowanego w operacje przedsiębiorstwa
•
Spread ekonomiczny = ROIC – WACC
•
EVA > 0 oznacza, że ROIC > WACC
o
Nastąpił zwrot z zaangażowanego kapitału na poziomie wyższym, niż
koszt jego pozyskania
EVA
t
= NOPAT
t
– WACC
t
× IC
t-1
NOPAT
t
– zysk operacyjny netto po opodatkowaniu na koniec okresu ‘t’
IC
t-1
– kapitał zainwestowany w operacje przedsiębiorstwa na początek okresu ‘t’
EVA
t
– ekonomiczna wartość dodana na koniec okresu ‘t’
WACC
t
– średni ważony koszt kapitału odpowiadający warunkom w okresie ‘t’
Rynkowa wartość dodana (MVA) jako przykład miernika wieloletniego:
6
Rynkowa
wartość kapitału
całkowitego
(MV)
Rynkowa wartość
dodana
MVA > 0
(wartość
pomnożona)
Wartość
zainwestowanego
całkowitego
kapitału
(IC)
Wartość
zainwestowanego
całkowitego
kapitału
(IC)
Rynkowa
wartość dodana
MVA < 0
(wartość
utracona)
Rynkowa
wartość kapitału
całkowitego
(MV)
Finanse przedsiębiorstw
dr Maria Gorczyńska
MVA – rynkowa wartość dodana
EVAt – ekonomiczna wartość dodana na koniec okresu t
WACCt – średni ważony koszt kapitału przedsiębiorstwa odpowiadający warunkom w
okresie t
Ramy czasowe pomiaru MVA
MVA zrealizowana
MVA oczekiwana
•••
przeszłość
przyszłość
czas
t=n
początek istnienia
dziś
przedsiębiorstwa
(t=0)
Komponenty rachunku rynkowej wartości dodanej
EVA
NOPAT – (IC x WACC)
7
Moment pomiaru
Efekt działalności operacyjnej
Efekt finansowania
Finanse przedsiębiorstw
dr Maria Gorczyńska
Wykład 3
02.03.2010
Temat: Przegląd zewnętrznych źródeł finansowania działalności przedsiębiorstw.
Kapitał własny jest najistotniejszy w strukturze kapitałów. Zabezpiecza przyszłych wierzycieli przedsiębiorstwa.
Venture Capital – kapitał, który jest własny ale ma cechy obcego kapitału. To kapitał wysokiego ryzyka.
1
FINANSOWANIE ZEWNĘTRZNE
WŁASNE
UDZIAŁY
DOPŁATY
WSPÓLNIKÓW
PRZEZ RYNEK
FINNSOWY
PRZEZ RYNEK
TOWAROWY
SUBSTYTUTY
KREDYTY
SZCZEGÓLNE FORMY
FINANSOWANIA
KREDYTY
KRÓTKOTERMINOWE
DŁUGOTERMINOWE
KREDYTY I POŻYCZKI
KREDYTY
ODBIORCY
KREDYTY
DOSTAWCY
FACTORING
ŚRODKI
POZYSKIWANE Z UE
LEASING
OBCE
FINANSOWANIE WEWNĘTRZNE
Z TRANSFORMACJI
MAJĄTKU
PRZEZ KSZTAŁTOWANIE
KAPITAŁU
z bieżących wpływów
z odpisów amortyzacyjnych
ze sprzedaży zbędnego majątku
z przyspieszenia obrotu
kapitału
pozostałe
zatrzymanie zysku
kształtowanie
długoterminowych rezerw
Finanse przedsiębiorstw
dr Maria Gorczyńska
KREDYT BANKOWY
Przekazanie siły nabywczej przez kredytodawcę dla realizacji określonego celu przedsiębiorstwa, który
zobowiązuje się do zwrotu kredytu w określonym terminie wraz z odsetkami i innymi kosztami.
BANK
KREDYTOBIORCA
Brany na bieżącą działalność
Można go odnawiać
Zabezpiecza przyszłe wpływy firmy
CZYNNIKI WARUNKUJĄCE:
•
zdolność kredytowa podmiotu gospodarczego
•
zabezpieczenie kredytu
•
okres kredytowania (z uwzględnieniem karencji)
•
stopa oprocentowania kredytu
ZALETY:
•
pozyskanie niezbędnych źródeł finansowania
•
koszt – tarcza podatkowa
•
efekt dźwigni finansowej
WADY:
•
ograniczona dostępność
•
konieczność realizacji celu
•
koszt kredytu
•
konieczność zabezpieczeń
•
procedura
KREDYT HANDLOWY
PRZEDSIĘBIORSTWO
PRZEDSIĘBIORSTWO
•
krótkoterminowe źródło finansowania pozabankowego
•
polega na odroczonym terminie płatności za dostarczone towary i usługi
•
jest jedną z najdroższych for finansowania obcego
•
możliwość skorzystania ze skonta kasowego
2
KREDYT
KREDYT
KRÓTKOTERMINOWY
KREDYT ŚREDNIO I
DŁUGOTERMINOWY
W RACHUNKU
KREDYTOWYM
W RACHUNKU
BIEŻĄCYM
KREDYT OBROTOWY
KREDYT
INWESTYCYJNT
Finanse przedsiębiorstw
dr Maria Gorczyńska
CENA KREDYTU HANDLOWEGO:
•
koszt pozyskania źródeł finansowania kredytu handlowego
•
premia od spadku wartości pieniądza w czasie
•
premia od ryzyka
•
koszty administracyjne
KONSEKWENCJE POBRANIA KREDYTU HANDLOWEGO:
•
spadek rentowności
•
podnosi jedno zdolność płatniczą
•
zwiększa zależność ekonomiczną od dostawcy
•
konsekwencje zatorów płatniczych
LEASING
Przekazanie przez finansującego do użytkowania rzeczy korzystającemu za ustaloną w umowie opłatą.
•
Leasing zgodnie z prawem podatkowym
•
Leasing operacyjny leasing finansowy
Podział leasingu:
- bezpośredni
- pośredni
WARUNKI:
1.
umowa leasingowa musi zawierać co najmniej 40% okres normatywnego zużycia środka trwałego (w
przypadku nieruchomości 10 lat)
2. wartość umowy musi być równa wartości początkowej dobra pomniejszona o podatek od wartości
dodanej.
Pierwszy rodzaj -> Gdy spełnione są oba te warunki to korzystający może wrzucić w koszty uzyskania
przychodu cały czynsz leasingowy ale nie może dokonywać amortyzacji.
Rugi rodzaj -> spełniony tylko 2 warunek wówczas korzystający może wrzucić w koszty uzyskania przychodu
część odsetkową oraz może dokonywać odpisów amortyzacji.
Trzeci rodzaj -> gdy nie jest spełniony ani pierwszy ani drugi warunek wówczas traktujemy jako umowę
dzierżawy.
LEASING OPERACYJNY (to decyzja inwestycyjna)
KORZYŚCI:
•
przydatny w sytuacji krótkotrwałości i przejściowości zmian popytu
•
prowadzi do racjonalizacji kosztów własnych
•
prowadzi do poprawy technicznego poziomu parku produkcyjnego
•
instrument pokonywania luki technologicznej
•
zmniejszenie zapotrzebowania na kapitał własny
3
FINANSUJĄCY
KORZYSTAJĄCY
INSTYTUCJA FINANSUJĄCA ZAKUP DOBRA
LEASINGOBIORCA
LEASINGOBIORCA
Finanse przedsiębiorstw
dr Maria Gorczyńska
LEASING FINANSOWY
KORZYŚCI:
•
brak natychmiastowego zaangażowania kapitału własnego
•
przesunięcie zapotrzebowania z kapitału inwestycyjnego na kapitał obrotowy
•
poprawa niektórych parametrów gospodarki finansowej (poprawa rentowności i przyspieszenie obiegu
kapitału)
Przesłanki do oceny wyboru
LEASING FINANSOWY – KREDYT INWESTYCYJNY
•
wysoki udział kapitału własnego w wypadku mieszanego finansowania
•
krótki termin spłaty kredytu bankowego
•
wysoka stopa opodatkowania przedsiębiorstwa
•
wysoka kalkulacja oprocentowania kapitału własnego
•
niedegresywne metody amortyzacji
IM WIĘCEJ PRZESŁANEK JEST SPEŁNIONYCH TYM KORZYSTNIEJSZY JEST LEASING.
FAKTORING
Wykupi obsługa należności.
`
FAKTORING
realizuje funkcje
CENA ZAKUPU NALEŻNOŚCI MOŻE OBEJMOWAĆ
4
prawidłowych (mieszczących
się w ustalonym terminie
płatności)
Jakich
niepodlegających cesji na
rzecz osób trzecich
FINANSOWE
USŁUGOWE
GWARANCYJNE
•
nabywa dokumenty płatnicze
•
płaci za sprzedane należności wg
ustalonej ceny zakupu (w pełnej
wysokości lub częściowo)
•
prowadzi w imieniu klienta
rozliczenia finansowe
•
przejmuje odpowiedzialność
całkowitą lub częściową za
realizację długu
•
przyjmuje należności w komis,
pośredniczy w sprzedaży na
rynku wierzytelności.
•
fakturuje należności
•
inkasuje należności
•
uzależnia przyjęcie ryzyka
finansowego od oceny
wiarygodności dłużnika
Odsetki od udzielanego
kredytu lub zaliczki
Opłaty za realizowane usługi
Koszty ryzyka finansowego
Finanse przedsiębiorstw
dr Maria Gorczyńska
PODSUMOWANIE KAPITAŁU OBCEGO
Cechy:
•
Musi być zwrócony w określonym czasie
•
Zróżnicowany okres użytkowania
•
Przyznawana w warunkach gwarancji
•
Dawcy kapitału obcego nie mają prawa podejmowania decyzji ale gdy pojawia się możliwość
nieodzyskania środków mogą na te decyzje wpływać
Najgorzej wychodzi tu kredyt.
5
Finanse Przedsiębiorstw
dr Maria Gorczyńska
Wykład 4 09.03.2010r
Definicja struktury kapitału:
•
struktura pasywów zawierająca m.in. takie pozycje jak kapitał własny, zobowiązania długoterminowe
i krótkoterminowe.
•
struktura kapitału stałego, który finansuje majątek trwały i część majątku obrotowego- na strukturę
kapitału składa się wyłącznie kapitał własny i zobowiązania długoterminowe
•
struktura papierów wartościowych wyemitowanych przez firmą w podziale na papiery dłużne oraz
papiery wierzycielskie
•
zobowiązania, do których jest płacone oprocentowanie długoterminowe oraz kapitał własny
Odpowiedź na pytanie czy istnieje optymalna struktura kapitału jest ważna z trzech względów:
•
istnienie optymalnej struktury kapitału oznaczałoby, że można maksymalizować majątek akcjonariuszy
poprzez manipulowanie strukturą kapitałową firmy
•
teoria odrębności zakłada izolację decyzji inwestycyjnych od decyzji finansowych. Jeżeli okazałoby się,
że decyzje finansowe są ważne dla firmy (w aspekcie optymalizacji struktury kapitału) wówczas
należałoby zrewidować podejście do oceny efektywności inwestycji
•
sugerując możliwości wykorzystania średniego ważonego kosztu kapitału dla celów dyskontowania
i oceny, zakada się nieznaną strukturę kapitałową firmy. Jeśli istniałaby optymalna struktura kapitału to
należałby ją osiągnąć i zachować
Optymalna struktura finansowa:
•
zapewnia zachowanie płynności finansowej przedsiębiorstwa (chodzi o krótkoterminowe kapitały własne
i obce)
•
minimalizuje wartość rynkową przedsiębiorstwa
•
maksymalizuje rentowność kapitału własnego
Determinanty wyboru struktury finansowej:
•
forma organizacyjno-prawna przedsiębiorstwa
•
dostępność kapitału i jego koszt
•
efekt dźwigni finansowej
•
ryzyko jakim jest obarczona działalność przedsiębiorstwa
•
stan gospodarki
•
sytuacja na rynku finansowym i jego segmentacja
Ryzyko finansowe:
•
jest to ryzyko związane ze sposobem finansowania działalności, a więc wynikające ze struktury kapitału
w przedsiębiorstwie
•
ryzyko finansowe związane jest z zastosowaniem dźwigni finansowej
•
wynika z posiadanego przez wierzycieli prawa pierwszeństwa do majątku przedsiębiorstwa
•
związane jest z niepewnością co do kształtowania się przyszłych zysków netto w przedsiębiorstwie
wykorzystującym kapitał obcy
•
związane jest z ryzykiem niewypłacalności przedsiębiorstwa, które ponosi wierzyciel
•
jest tym większe im większy jest udział długu obciążonego oprocentowaniem w kapitale firmy
•
ryzyko finansowe potęguje ryzyko operacyjne przedsiębiorstwa
podmioty bardzo mocno zadłużone
podmioty, które mają trochę kapitału własnego
3.
podmioty, które raz korzystają z kapitału własnego, raz z kapitału obcego.(struktura kapitałowa
budowana na podstawie bieżących decyzji; nie myśli się o modelowaniu struktury kapitału
Zastosowanie kosztu kapitału:
preliminowanie wydatków inwestycyjnych
główny czynnik wyboru między zakupem a wydzierżawieniem aktywów
w decyzjach o zastąpieniu starej pożyczki obligacyjnej emisją nowej
przy decyzjach o użyciu zadłużenia lub kapitału akcyjnego jako sposobu finansowania
Finanse Przedsiębiorstw
dr Maria Gorczyńska
przy regulowaniu działalności naturalnych monopolistów
Modele struktury kapitału w przedsiębiorstwie:
Model dywersyfikacji
struktury kapitału
Model preferencji dla
kapitału własnego
Model preferencji dla
kapitału obcego
Cechy modelu ~ścisłe powiązania struktury
kapitału ze strukturą aktywów
~optymalizacja
poziomu
zadłużenia
~elastyczne
kształtowanie
struktury kapitałów w zależności
od zmian zewnętrznych i
wewnętrznych warunków działania
~ pełne wykorzystanie
wewnętrznych
źródeł
finansowania
~ preferencyjne dla
konserwatywnych metod
zarządzania finansami
~ wzrost rezerw zdolności
pożyczkowej
przedsiębiorstwa
~stabilizacja
źródeł
finansowania
~angażowanie
kapitału
obcego na granicy utraty
płynności finansowej
~preferencje
dla
agresywnych
metod
zarządzania finansami
~bieżące
sterowanie
terminami wymagalności i
angażowania kapitału
Warunki
wykorzystani
a
~ dostęp do informacji rynkowej z
akceptacją kosztu jej pozyskania
~ duża zdolność adaptacji do
zmiennych warunków otoczenia
~ możliwość dywersyfikacji
kierunku
działania
przedsiębiorstwa
~
znaczenie
dojrzałości
przedsiębiorstwa
~akceptacja ze strony
właścicieli możliwości
spadku
rentowności
kapitału własnego
~ łatwy dostęp do kapitału
własnego
~ akceptacja wysokiego
poziomu
ryzyka
finansowego
~ wysoka zdolność
kredytowa przedsiębiorstwa
~
wysoki
poziom
efektywności
dźwigni
operacyjnej
~ stabilne wpływy
gotówkowe z działalności
operacyjnej
~ bieżące oceny kierunku
zmian stopy procentowej
Szanse
~ wykorzystanie efektu dźwigni
finansowej
~ optymalizacja średniego kosztu
kapitału
~
ograniczenie
ryzyka
niewypłacalności przedsiębiorstwa
~ wzrost bezpieczeństwa
właścicieli i wierzycieli
~
zabezpieczenie
długoterminowej płynności
finansowej
~ wzrost płynności na
rynku finansowym
~ pełne wykorzystanie
efektu dźwigni finansowej w
danych
warunkach
rynkowych
~ minimalizacja średniego
kosztu kapitału
Finansowanie kapitałem własnym:
Nie występuje konieczność spłaty kapitału
Wypłata dywidendy nieobowiązkowa
Nie zwiększa ryzyka finansowego
Wysokie koszty emisji akcji
Konieczność publikacji informacji finansowych
Wypłata dywidendy nie wpływa na zmianę podstawy opodatkowania
Finansowanie kapitałem obcym
Niski początkowy koszt uzyskania kapitału
Kwota odsetek zmniejsza podstawę opodatkowania
Niższe wymagania dotyczące jawności działania
Wypłata kapitału obowiązkowa
Płatność odsetek obowiązkowa
Zwiększa ryzyko finansowe
Ogranicza mozliwość zaciągania długu w przyszłości
Koszt kapitału własnego
Metoda DCF
Najczęściej stosowanym modelem wyceny jest model Gordona:
g
F
P
D
K
e
e
+
−
=
1
)
1
(
0
1
g
D
D
+
=
gdzie:
Finanse Przedsiębiorstw
dr Maria Gorczyńska
K
e
- wymagana stopa zwrotu
D
0
- dywidenda wypłacona w ostatnim roku
g- tempo wzrostu dywidendy
F- koszty emisji
Wniosek:
W modelu Gordona trudno ustalić właściwą stopę wzrostu dywidendy. Jeżeli dotychczasowe tempo wzrostu
zysków i dywidend było nienormowalnie wysokie lub niskie z powodu wyjątkowej sytuacji spółki lub z powodu
ogólnych wahań gospodarczych to inwestorzy nie będą ekstrapolować dotychczasowego tempa wzrostu i g nie
może być oparte na historycznym tempie wzrostu w przyszłości.
Przykład 1.
Cena akcji zwykłej wynosi 100 zł. Przewiduje się, że w okresie T
1
cena akcji wyniesie 105 zł. Dywidenda, która ma być wypłacona w okresie T
1
wynosi
10zł. Należy wyznaczyć koszt kapitału własnego.
P
0
= 100 zł
P
1
= 105 zł
D
1
= 10 zł
%
5
100
100
100
105
100
0
0
1
=
⋅
−
=
⋅
−
=
P
P
P
q
%
15
100
05
,
0
100
10
=
⋅
+
=
zw
k
Model CAPM
Model CAPM powinien być stosowany z dużą ostrożnością, ponieważ jego założenia są mało realne. Nikt
nie wie bowiem jaka wolna od ryzyka stopa w danym momencie jest właściwa, nawet współczynnik beta może
wcale nie odzwierciedlać, ponieważ prawdziwy indeks rynku jest nieznany.
Do wyliczenia historycznej premii za ryzyko niezbędne są dane na temat kształtowania się w przeszłości
tzw. Rynkowej stopy zwrotu, która określana jest na podstawie analitycznej zmiany cen akcji notowanych na
rynku, czyli na podstawie wskaźnika giełdowego.
Koncepcja CAPM
Gdzie:
R
RF
- aktualna stopa zwrotu od ryzyka
β- współczynnik dla akcji danej firmy
(r
M
-r
RF
) – przeciętna rynkowa premia za ryzyko
Koszt kapitału obcego
Koszt kredytu bankowego
Zaciągając kredytu przedsiębiorstwo musi obliczyć rzeczywisty koszt tego kredytu. Koszt długu
(zaciągniętego kredytu) obciąża koszty działalności przedsiębiorstwa zmniejszając jednocześnie podstawę
opodatkowania podatkiem dochodowym. W rezultacie faktyczny koszt kredytu jest wyższy od wysokości
oprocentowania o tzw. osłonę podatkową.
Rzeczywisty koszt kredytu bankowego określa formuła:
)
1
(
*
T
r
K
d
−
=
gdzie:
K
d
- rzeczywisty koszt kredytu bankowego
r- roczna nominalna stopa oprocentowania kredytu bankowego
(1-T) stopa podatku dochodowego
Koszt kapitału uzyskanego poprzez emisję obligacji
Przedsiębiorstwo chcąc określić koszt tego kapitału musi pamiętać o uwzględnieniu kosztów emisji i
obsługi.
Algebraicznie można to przedstawić w postaci:
n
d
n
n
t
d
o
k
P
k
T
h
f
P
)
1
(
)
1
(
)
1
(
*
)
1
(
1
+
+
+
−
=
−
∑
∞
=
gdzie:
)
(
*
RF
M
e
RF
e
r
r
r
K
−
+
=
β
Finanse Przedsiębiorstw
dr Maria Gorczyńska
(1-f)- koszty emisji
h- oprocentowanie obligacji w okresie t
(1-T)-stawka podatku dochodowego
k
d
- faktyczne koszty długu
t- kolejne okresy wypłaty oprocentowania
P
n
- cena nominalna wykupu obligacji
n- liczba okresów pozostałych do wykupu
Średnioważony koszt kapitału WACC
Jest to koszt jaki firma musiałaby ponieść, gdyby posiadała kapitał o danej strukturze pozyskany na
warunkach panujących na rynku.
WACC = W
d
K
d
+ W
u
K
u
+ W
e
K
e
są to udziały odpowiednio kapitału obcego uprzywilejowanego i własnego w kapitale całkowitym
Determinanty WACC
Rezultaty
Stopa zwrotu
pozbawiona
ryzyka
Premia z tytułu
ryzyka
Koszt kapitału
1. Ogólne warunki gospodarcze
Popyt i podaż
na kapitały na
rynku
Inflacja w
gospodarce
2. Warunki rynkowe
Pozycja papierów
wartościowych firmy na rynku
3. Decyzje operacyjne i finansowe firmy
Ryzyko operacyjne
Ryzyko finansowe
4. Poziom finansowania
Wartość koniecznych nakładów inwestycyjnych
Czynniki
Finanse przedsiębiorstw
dr Maria Gorczyńska
Wykład 5
16.03.2010
TEMAT: Efekt dźwigni finansowej.
TREŚĆ
WARIANT A
WARIANT B
WARIANT C
WARIANT D
Kapitał własny
10 000
10 000
7 500
10 000
Kapitał obcy
0
5 000
7 500
5 000
Przychody ze sprzedaży
120 000
180 000
180 000
180 000
Koszty stałe
20 000
20 000
20 000
20 000
Koszty zmienne
95 000
152 000
152 000
159 000
Zysk operacyjny (EBIT)
5 000
8 000
8 000
1 000
Koszty finansowe (odsetki)
0
1 400
2 100
1 400
Zysk brutto
5 000
6 600
5 900
- 400
Podatek dochodowy (19%)
950
1 254
1 121
0
Zysk netto
4 050
5 346
4 779
- 400
Rentowność kapitałów własnych
(tu widzimy efekt dźwigni
finansowej)
40,5%
53,46%
63,72%
-
Rentowność kapitałów
całkowitych
40,5%
35,64%
31,86%
-
ZYSK OPERACYJNY = PRZYCHODY ZE SPRZEDAŻY – KOSZTY STAŁE – KOSZTY ZMIENNE
KOSZTY FINANSOWE (ODSETKI) – dotyczą kapitału obcego i są na poziomie 28%
ZYSK BRUTTO (zysk do opodatkowania) = EBIT – KOSZTY FINANSOWE
ZYSK NETTO (ZN) = ZYSK BRUTTO – PODATEK DOCHODOWY = ZYSK BRUTTO – 0,19 ZYSK BRUTTO
▪
RENTOWNOŚĆ KAPITAŁÓW WŁASNYCH =
KW
ZN
RENTOWNOŚĆ KAPITAŁÓW CAŁKOWITYCH =
KC
ZN
Wariant B – obserwujemy wzrost rentowności kapitałów własnych w wyniku zaangażowania kapitałów obcych –
efekt dźwigni finansowej.
Obserwujemy również spadek rentowności kapitałów całkowitych.
Wariant C – pogłębienie efektu dźwigni finansowej wynikające ze zmiany struktury kapitału.
1
Finanse przedsiębiorstw
dr Maria Gorczyńska
Wariant D – pokazuje jak niewielkie wahania w kosztach zmiennych mogą negatywnie wpłynąć na zysk.
Stosowanie efektu dźwigni finansowej generuje ryzyko finansowe firmy, dlatego należy kontrolować działalność
operacyjną.
Efekt dźwigni finansowej jest ściśle związany z wyborem struktury kapitału przy tzw. projektach inwestycyjnych.
WNIOSKI:
Budować strukturę kapitału poprzez rozpatrzenie ryzyka struktury kosztów??
W firmie korzystającej wyłącznie z kapitałów własnych fluktuacja EPS wynika ze stopnia ryzyka operacyjnego
ponoszonego przez to przedsiębiorstwo.
Substytucja kapitałów własnych obcymi powoduje skoncentrowanie tego ryzyka na odpowiednio mniejszej liczbie
akcji zwiększając w ten sposób ryzyko ponoszone przez akcjonariuszy.
Dźwignia finansowa wpływa także na oczekiwany poziom EPS i wskaźnik rentowności kapitałów własnych (ROE).
Wskaźnik ten możemy zapisać w następujący sposób:
(
)
1
−
+
=
A
A
r
r
ROE
Równanie to pokazuje, że jeśli zysk przed obliczeniem odsetek przypadających na majątek ogółem jest wyższy niż
koszt długu po odliczeniu podatku, wówczas dźwignia finansowa liczona jako stosunek kapitału obcego do kapitału
własnego, powiększać będzie rentowność kapitału własnego (ROE) , a zatem i zysk przypadający na jedną akcję (EPS).
Z drugiej strony, jeśli wskaźnik rentowności majątku obniży się poniżej kosztu długu po odliczeniu podatku, wówczas
dźwignia finansowa obniży wskaźnik rentowności kapitału obcego i wskaźnik EPS, ponieważ zysk wypracowany przez
kapitał obcy będzie niższy od należnych odsetek, które pochłoną dodatkowo część zysku wypracowanego przez
kapitał własny obniżając jego rentowność.
Stopień do którego przedsiębiorstwo może zwiększać swoje zadłużenie zależy, w dużej mierze, od stabilności jego
zysków, i tak przedsiębiorstwa, których wyniki finansowe z okresu na okres niewiele się różnią, mogą angażować
kapitały obce w większym stopniu niż przedsiębiorstwa, których zysk podlega dużym wahaniom.
Wskaźnik stopnia dźwigni finansowej (DFL) można wyznaczyć następująco:
odsetki
EBIT
EBIT
DFL
EBIT
EPS
DFL
−
=
=
lub
%
%
Im wyższy stopień dźwigni finansowej tym wyższe ryzyko finansowe przedsiębiorstwa.
Metoda EBIT-EPS jest praktycznym narzędziem używanym do oceny wpływu alternatywnych planów finansowania
inwestycji na zyski przypadające na jedną akcję (EPS), przy różnych możliwych dochodach firmy mierzonych za
pomocą zysku operacyjnego.
Narzędzia tego używa się w celu osiągnięcia optymalnej struktury kapitału tj. takiej, która obciąża firmę
najmniejszym ogólnym kosztem kapitału.
Podejście EBIT-EPS umożliwia wybór struktury kapitału maksymalizującej EPS w danym szeregu EBIT. Można
wykorzystać EPS dla oszacowania wpływu różnych struktur kapitału na majątek akcjonariuszy, ponieważ zysk jest
zasadniczym czynnikiem wpływającym na wartość rynkową akcji firmy.
2
Finanse przedsiębiorstw
dr Maria Gorczyńska
PUNKT OBOJĘTNOŚCI FINANSOWEJ (POF)
Wyznaczany jest na podstawie analizy EBIT i EPS (zysk netto / 1 udział).
POF – taki poziom zysku operacyjnego, przy którym zysk przypadający na 1 akcję będzie taki sam niezależnie od
struktury źródeł finansowania (struktura nie ma znaczenia).
WNIOSEK
W punkcie obojętności rentowność kapitału całkowitego jest równa rentowności kapitału całkowitego i wynosi tyle,
ile stopa oprocentowania kredytów i pożyczek pomniejszona o podatek dochodowy.
Punkt obojętności finansowej można także wyznaczyć algebraicznie wykorzystując:
B
A
A
B
B
A
Kw
Kw
I
Kw
Kw
POF
−
×
−
=
/
Kw - kapitał własny w wariancie A i B
I
A,B
- odsetki od kapitału obcego w wariancie A i B
Przykład
Firma rozważa dwa projekty finansowania inwestycji. W tym celu angażuje 6 mln zł kapitału. Wariant A zakłada
sprzedaż obligacji wartości 1 mln zł wg 14% stopy i uzyskanie 5 mln zł ze sprzedaży akcji. Jedna akcja ma wartość 50
zł. Plan B zakłada wyższy stopień dźwigni finansowej, ponieważ chce wyemitować obligacje na wartość 3 mln zł wg
16% stopy i chce pozyskać 3 mln zł ze sprzedaży akcji po 50 zł za sztukę. Podatek dochodowy ma wysokość 50%.
Wiadomo, że przewidywany zysk operacyjny będzie na poziomie 1,2 mln zł.
Dobrać strukturę źródła finansowania tak, aby przynosiła maksymalny zysk przypadający na 1 akcję.
A – wyższy stopień samofinansowania
A
B
Kapitał własny
1 mln
(50 zł)
3 mln
(50 zł)
Kapitał obcy
5 mln
(14%)
3 mln
(16%)
6 mln
6 mln
3
wyższy poziom zysku przy niższym poziomie
zadłużenia
wyższy poziom zysku przy wyższym
poziomie zadłużenia (większe ryzyko)
mniejszy poziom zadłużenia
wyższy poziom zadłużenia
Finanse przedsiębiorstw
dr Maria Gorczyńska
EBIT = 1,2 mln
990000
3
5
140000
3
480000
5
POF
=
−
⋅
−
⋅
=
POF
990 000
990 000
ODSETKI
140 000
480 000
ZYSK BRUTTO
850 000
510 000
PODATEK
425 000
255 000
ZYSK NETTO
425 000
255 000
ILOŚĆ AKCJI
100 000
60 000
EPS
4,25
4,25
1,2 mln > 990 000
→
wybieramy wariant B.
RENTOWNOŚĆ W DZIAŁALNOŚCI FIRMY
Definicje ryzyka operacyjnego:
•
niepewność co do kształtowania się przyszłych zysków operacyjnych przedsiębiorstwa czyli:
o przyszłych przychodów
o przyszłych kosztów operacyjnych
•
ryzyko operacyjne to zatem ryzyko nie osiągnięcia zamierzonego poziomu zysku operacyjnego.
•
czynniki ryzyka operacyjnego:
o wszystko co może spowodować spadek przychodów ze sprzedaży
np. spadek popytu, spadek wielkości sprzedaży, spadek cen oferowanych wyrobów.
o wszystko co może spowodować wzrost kosztów operacyjnych
np. wzrost cen czynników produkcji, konieczność poniesienia dodatkowych kosztów,
struktura kosztów.
KOSZTY STAŁE I ZMIENNE
•
sposób w jaki przedsiębiorstwo wytwarza wyroby lub świadczy usługi związany jest z ponoszeniem kosztów.
Koszty te mogą mieć charakter:
o kosztów zmiennych, których wielkość zależy od wielkości produkcji i sprzedaży
np. zużycie czynników produkcji - materiałów, półfabrykatów, energii
o kosztów stałych, których wielkość nie zależy od wielkości produkcji i sprzedaży; innymi słowy
przedsiębiorstwo ponosi te koszty nawet wówczas, gdy nie produkuje wyrobów lub nie świadczy
usług.
np. amortyzacja, koszt wynajmu lokalu, koszty ogólnego zarządu, podatki majątkowe.
4
Finanse przedsiębiorstw
dr Maria Gorczyńska
Punkt krytyczny (QBEP) zysk operacyjny (BEP) = 0
Koszty całkowite C
Koszty zmienne V
Koszty stałe F
Jak obliczyć wielkość progu rentowności?
Kalkulacja oparta jest na następujących założeniach liniowych:
q
p
S
×
=
v
q
V
v
q
F
C
×
=
×
+
=
S - przychody ze sprzedaży
p - jednakowa cena sprzedaży
q - ilość przedmiotów
v - koszty zmienne przypadające na jeden produkt
C - całkowite koszty operacyjne (wytworzenie wyrobu)
F - koszty stałe
V - koszty zmienne (ogólnie)
Podstawową formą ustalania progu rentowności jest:
(w jednostkach; w sztukach)
v
p
F
BEP
−
=
(wartościowo, w złotych)
p
v
p
F
BEP
×
−
=
Contribution margin
•
wyrażenie (p-v) nazywane jest Contribution Margin (marża udziału jednostki produktu w pokryciu kosztów
stałych)
•
im wyższa jest relacja CM do wielkości kosztów stałych (F), tym więcej produktów należy sprzedać by
osiągnąć zysk operacyjny.
•
zatem im
)
(
v
p
F
−
jest wyższe, tym wyższa jest wartość progu rentowności
•
im wyższy próg rentowności, tym wyższe ryzyko operacyjne.
PRÓG RENTOWNOŚCI (BEP) KASOWY
•
amortyzacja jest specyficznym kosztem stałym, który nie wiąże się z wypływem środków.
5
Koszty stałe
Koszty
całkowite
Koszty
zmienne
Punkt krytyczny
Strefa
strat
Wpływy ze
sprzedaży
Strefa zysku
dochód
Sprzedaż w
sztukach
PRÓG RENTOWNOŚCI
Finanse przedsiębiorstw
dr Maria Gorczyńska
•
kasowy próg rentowności oznacza:
o taką wielkość przychodów ze sprzedaży dla której operacyjne przepływy finansowe są równe 0.
o w takiej sytuacji EBIT jest mniejszy od 0 o wielkość amortyzacji (Am)
Podstawową formułę ustalania progu rentowności w ujęciu kasowym:
(w jednostkach; w sztukach)
v
p
Am
F
BEP
−
−
=
(wartościowo, w złotych)
p
v
p
Am
F
BEP
×
−
−
=
STOPIEŃ DŹWIGNI OPERACYJNEJ
•
podział kosztów na stałe i zmienne pozwala dokonać analizy wrażliwości przychodów ze sprzedaży na zmiany
tych kosztów.
•
mówimy, że firma ma wysoką dźwignię operacyjną, gdy wysoki procent jej kosztów całkowitych ma charakter
kosztów stałych.
•
stopień dźwigni operacyjnej można obliczyć jako współczynnik, który mierzy efekt wpływu zmian w
osiąganym poziomie przychodów ze sprzedaży na wielkość zysku operacyjnego (EBIT) przy danej strukturze
kosztów całkowitych (z podziałem na koszty stałe i zmienne).
Jak obliczyć stopień DOL?
Formuła 1
F
V
S
V
S
F
v
p
q
v
p
q
DOL
−
−
−
=
−
−
−
=
)
(
)
(
?
zmiana
procentowa
EBIT
zmiana
procentowa
DOL
=
(dynamiczne)
Im wyższy stopień dźwigni finansowej, tym wyższe ryzyko operacyjne.
INTERPRETOWANIE DOL
Związek z progiem rentowności
•
stopień dźwigni operacyjnej informuje o procentowej zmianie w zysku operacyjnym (EBIT) związanej z
określoną procentową zmianą przychodów ze sprzedaży.
o wysoki stopień DOL (inne czynniki stałe) oznacza, że niewielka zmiana wysokości sprzedaży może
spowodować znaczne zmiany w poziomie związku operacyjnego
o wysoki stopień dźwigni oznacza więc, że wysokie jest ryzyko operacyjne mierzone zmiennością EBIT
(zysku operacyjnego).
•
firmy, które osiągają przychody bliskie progu rentowności, będą wykazywały wysoki stopień dźwigni
operacyjnej.
S
EPS
DCL
BDS
EBIT
V
S
DCL
%
%
=
−
−
=
6
Finanse przedsiębiorstw
dr Maria Gorczyńska
Wykład 6
23.03.2010
Przykład
ujęcia dynamicznego
TREŚĆ
STAN POCZĄTKOWY
PO PROMOCJI
REKLAMOWEJ
Kapitał własny
500
500
Kapitał obcy
340
340
Sprzedaż netto
1386
1594
Koszty zmienne
826
950
Koszty stałe
450
450
Zysk operacyjny
110
194
Odsetki
68
68
Zysk brutto
42
126
Podatek dochodowy
15,2
45,36
Zysk netto
26,8
80,64
Rentowność kapitału własnego
5,36%
16,10%
Dźwignia operacyjna
Przy wzroście sprzedaży równym 15% nasz zysk operacyjny będzie wynosić:
1
Finanse przedsiębiorstw
dr Maria Gorczyńska
Dźwignia operacyjna mówi nam o tym, jaki przyrost wartości sprzedaży prowadzi do wzrostu zysku operacyjnego.
Dźwignia finansowa
wzrost rentowności kapitału
Przy zysku operacyjnym wynoszącym 76,35% nasz wzrost rentowności wynosi:
Dźwignia całkowita
KAPITAŁ PRACUJĄCY
STRATEGIE FINANSOWANIA AKTYWÓW
2reguły:
2
Finanse przedsiębiorstw
dr Maria Gorczyńska
1) złota zasada bilansowania (z kredytu ..)
2) złota reguła finansowa (powinna być po części finansowana z kapitału własnego oraz ze zobowiązań
KAPITAŁ OBROTOWY NETTO (1)
•
należy odróżnić kapitał obrotowy netto od kapitału obrotowego brutto.
o kapitał obrotowy brutto jest równy aktywom obrotowym przedsiębiorstwa (bez względu na sposób
finansowania)
o definicja obrotowego kapitału netto uwzględnia sposób finansowania aktywów obrotowych.
nazywany jest on kapitałem pracującym lub krótko - kapitałem obrotowym.
przedmiotem dalszych rozważań jest wyłącznie kapitał obrotowy netto, czyli KAPITAŁ
PRACUJĄCY
Sierpińska "Zarządzanie płynnością finansową przedsiębiorstwa", s. 73-74, W-wa 2002.
KAPITAŁ OBROTOWY NETTO (2)
•
definicje kapitału obrotowego (równoważne):
o część aktywów bieżących, która nie jest finansowana zobowiązaniami bieżącymi
o część aktywów bieżących finansowana długookresowym kapitałem
o część kapitału długookresowego finansująca aktywa bieżące.
o dla przypomnienia: kapitał długookresowy to kapitał stały czyli kapitały własne plus zobowiązania
długoterminowe
OBLICZENIE WARTOŚCI KAPITAŁU OBROTOWEGO
1. podejście majątkowe
Kapitał obrotowy netto = AB - ZB
AB - aktywa bieżące
3
Finanse przedsiębiorstw
dr Maria Gorczyńska
ZB - zobowiązania bieżące
2. podejście kapitałowe
Kapitał obrotowy netto = KS - AT
KS - kapitał stały (kapitały własne + kapitały obce długoterminowe)
AT - aktywa trwałe
DODATNI KAPITAŁ PRACUJĄCY
4
Finanse przedsiębiorstw
dr Maria Gorczyńska
AB
ZB
KS
AT
70
100
KAPITAŁ PRACUJĄCY
70
Kapitał pracujący - 100 - 70 = +30
ZEROWY KAPITAŁ OBROTOWY
AB
AB
ZB
5
Finanse przedsiębiorstw
dr Maria Gorczyńska
KS
AT
90
90
110
110
KAPITAŁ PRACUJĄCY = 0
UJEMNY KAPITAŁ PRACUJĄCY
70
100
UJEMNY
KAPITAŁ
PRACUJĄCY
100
70
DLACZEGO W PRZEDSIĘBIORSTWIE POTRZEBNY JEST KAPITAŁ OBROTOWY?
•
wymusza to cykl kapitału obrotowego
6
KS
AT
AB
Finanse przedsiębiorstw
dr Maria Gorczyńska
o w fazie zaopatrzenia następuje wydatkowanie gotówki lub powstają zobowiązania krótkoterminowe
(wb dostawców)
o w fazie zbytu następuje pozyskanie gotówki lub powstają należności (sprzedaż na kredyt)
•
terminy płatności zobowiązań nie pokrywają się zazwyczaj z terminami wpływu środków ze sprzedaży
produktów.
USTALANIE CYKLU KONWERSJI GOTÓWKI (CYKLU OBIEGU KAPITAŁU OBROTOWEGO)
•
Im krótszy cykl konwersji gotówki (środków pieniężnych), tym korzystniejsza jest sytuacja finansowa
przedsiębiorstwa.
o krótki cykl oznacza, że pieniądze zainwestowane w aktywa bieżące powracają do przedsiębiorstwa
szybko, szybciej mogą być więc ponownie wykorzystane.
•
długość cyklu konwersji gotówki (środków pieniężnych) zależy od rodzaju prowadzonej działalności.
ROTACJA ZAPASÓW (UJĘCIE KLASYCZNE)
=średni stan zapasówprzeciętna dzienna sprzedaż
=średni stan zapasówsprzedaż×liczba dni w okresie
•
interpretacja: co ile dni firma odnawia swoje zapasy celem realizowania sprzedaży
o wysokie wartości - wolny obrót zapasów
o niskie wartości - szybki obrót zapasów
7
cykl
cykl
Finanse przedsiębiorstw
dr Maria Gorczyńska
ROTACJA NALEŻNOŚCI (UJĘCIE KLASYCZNE)
=średni stan należnościprzeciętna dzienna sprzedaż
=średni stan należnościsprzedaż×liczba dni w okresie
•
interpretacja:
o liczba dni sprzedaży, za którą nie uzyskano jeszcze gotówki
o w jakim stopniu przedsiębiorstwo kredytuje odbiorców
o jak długo środki pieniężne są zamrożone w należnościach
•
wartość wskaźnika należy porównać z branżowym
o dłuższy niż branżowy - negatywna ocena polityki kredytowej
o krótszy niż branżowy - zbyt restryktywna polityka kredytowa
8
cykl
cykl
Finanse przedsiębiorstw
dr Maria Gorczyńska
ROTACJA ZOBOWIĄZAŃ BIEŻĄCYCH (UJĘCIE KLASYCZNE)
=średni stan zobowiązańprzeciętna dzienna sprzedaż
=średni stan zobowiązańsprzedaż×liczba dni w okresie
•
interpretacja:
o w ciągu ilu dni przeciętnie przedsiębiorstwo reguluje swoje zobowiązania bieżące.
o obrazuje czas opóźnienia regulowania zobowiązań bieżących
o informuje, przez ile dni przedsiębiorstwo finansuje działalność zobowiązaniami bieżącymi
•
im dłuższy cykl zobowiązań bieżących, tym mniej kapitału obrotowego przedsiębiorstwo potrzebuje.
OBLICZANIE CYKLU KONWERSJI GOTÓWKI
9
cykl
cykl
cykl obrotowy brutto
cykl
konwersji
gotówki
Finanse przedsiębiorstw
dr Maria Gorczyńska
=cykl zapasów+cykl należności+cykl zobowiązań bieżących
•
Cykl obrotowy brutto to cykl operacyjny przedsiębiorstwa
o oznacza przeciętny czas, w którym środki pieniężne są "zamrożone w przedsiębiorstwie"
•
cykl obrotowy netto to cykl konwersji gotówki (środków pieniężnych)
o oznacza przeciętny czas, na który potrzebne są przedsiębiorstwu środki pieniężne pochodzące ze
źródeł innych niż zobowiązania bieżące.
STRATEGIE FINANSOWANIA AKTYWÓW OGÓŁEM
•
strategie te postulują dopasowanie kompozycji źródeł finansowania działalności do struktury aktywów
(wynikającej z rodzaju prowadzonej działalności)
•
związane są zatem z poziomem kapitału pracującego w przedsiębiorstwie, dążeniem do zachowania
równowagi finansowej (złotej zasady finansowej) i płynności finansowej.
•
zazwyczaj za strategię agresywną uważa się strategię zerowego kapitału pracującego, przy niskim poziomie
płynności.
•
strategia konserwatywna - preferuje bezpieczeństwo finansowe ponad rentowność
STRATEGIE (FILOZOFIE) FINANSOWANIA AKTYWÓW OBROTOWYCH (BIEŻĄCYCH)
•
wyróżnienie 3 strategii opiera się na podziale aktywów obrotowych.
o permanentne (stale występujące)
przeciętny poziom aktywów bieżących utrzymywany dla potrzeb zwyczajowego poziomu
aktywności.
o tymczasowe (zmienne, cykliczne, sezonowe)
zwiększony poziom aktywów bieżących w związku np. z cyklicznymi zmianami popytu lub
podaży surowców.
10
cykl obrotowy netto
Finanse przedsiębiorstw
dr Maria Gorczyńska
zobowiązania
bieżące
kapitały
stałe
wartość
aktywa obrotowe permanentne
czas
aktywa trwałe
aktywa obrotowe okresowe
Strategia konserwatywna
czas
kapitały
stałe
11
Finanse przedsiębiorstw
dr Maria Gorczyńska
zobowiązania
bieżące
wartość
aktywa obrotowe permanentne
aktywa trwałe
aktywa obrotowe okresowe
nadmiar kapitału obrotowego
Strategia agresywna
wartość
aktywa obrotowe permanentne
aktywa trwałe
aktywa obrotowe okresowe
kapitały
stałe
zobowiązania
bieżące
czas
12
Finanse przedsiębiorstw
dr Maria Gorczyńska
13
Finanse przedsiębiorstw
dr Maria Gorczyńska
Wykład 7
30.03.2010
ZNACZENIE PŁYNNOŚCI FINANSOWEJ W PRZEDSIĘBIORSTWIE A ZARZĄDZANIE ŹRÓDŁAMI FINANSOWANIA
Celem zarządzania przedsiębiorstwem, w tym jego finansami, jest trwanie i rozwój oraz zwiększanie wartości
przedsiębiorstw, prowadzące do zwiększania korzyści udziałowców. Dążenie do maksymalizacji zysku powinno
następować przy jednoczesnym zachowaniu płynności finansowej. Utrata tej płynności prowadzi do utraty
wiarygodności i w konsekwencji do upadłości.
Definicja płynności:
•
płynność jako pozytywny stan środków płatniczych.
•
płynność w rozumieniu właściwości składników majątku do powrotnej przemiany w pieniądz.
•
płynność jako stosunek pokrycia zobowiązań składnikami majątku.
•
płynność jako możliwość pokrycia w każdym momencie zobowiązań przedsiębiorstwa.
UTRATA PŁYNNOŚCI
Utrata płynności może rodzić dla przedsiębiorstwa wiele niekorzystnych skutków takich jak i dostawcy mogą żądać
zapłaty wyłącznie gotówką, trudniejsze staje się uzyskanie kredytu i rośnie jego cena, co w konsekwencji powoduje
wzrost kosztów funkcjonowania przedsiębiorstwa, kredytobiorcy mogą wywierać wpływ na decyzję przedsiębiorstwa
i zmniejsza się jego niezależność finansowa. W najgorszym wypadku trwała utrata płynności prowadzi do upadłości
firmy.
NADPŁYNNOŚĆ
Natomiast nadpłynność może świadczyć o zamrożeniu nadmiernie wysokich własnych kapitałów w finansowaniu
bieżącej działalności i niemożność zwiększania ich zyskowności, przez efektywne wykorzystanie kapitałów obcych co
ma wpływ na rentowność.
Głównymi czynnikami makroekonomicznymi wpływającymi na płynność finansową przedsiębiorstw (lub jej brak) są:
•
ogólny stan gospodarki
•
polityka finansowa państwa
•
polityka pieniężna systemu bankowego
OCENA PŁYNNOŚCI FINANSOWEJ PRZEDSIĘBIORSTWA
•
dotyczy zbadania zdolności przedsiębiorstwa do regulowania bieżących zobowiązań.
1
Finanse przedsiębiorstw
dr Maria Gorczyńska
•
problem badany w szczególności przez potencjalnych dawców kapitału przedsiębiorstwa w celu określenia,
czy przedsiębiorstwo nie będzie zwlekało z terminową zwrotnością pożyczonych środków finansowych.
OCENA POZIOMU ZADŁUŻENIA (WYPŁACALNOŚCI PO WSPOMAGANIA FINANSOWEGO)
Płynność a wypłacalność:
•
płynność w aspekcie majątkowo-kapitałowym
o wypłacalność długoterminowa - długookresowa nadwyżka aktywów przedsiębiorstwa ponad jego
zobowiązania
o wypłacalność krótkookresowa - zdolność do spłacania aktualnych zobowiązań
•
zagadnienie wypłacalności różni się od zagadnienia płynności horyzontem czasowym - wypłacalność to
zdolność do realizacji zobowiązań długoterminowych.
RODZAJE NIEWYPŁACALNOŚCI
•
niewypłacalność techniczna - pojawia się w sytuacji, gdy przedsiębiorstwo nie jest w stanie regulować
swoich zobowiązań w terminie; może oznaczać czasowy brak płynności finansowej, lecz w przyszłości taka
firma może pozyskać dodatkowe finansowanie i uregulować zobowiązania.
•
niewypłacalność ekonomiczna - gdy wpływy firmy nie pokrywają całości kosztów własnych, łącznie z
kosztem kapitału.
•
niewypłacalność w sensie upadłościowym - gdy wartość rynkowa aktywów firmy nie pokrywa jej całości
zobowiązań.
KOSZT KAŻDEJ ZE STRATEGII
•
strategia konserwatywna daje bezpieczeństwo finansowe, ale zazwyczaj pociąga za sobą wysoki koszt
kapitału.
•
strategia agresywna - przeciwnie (koszt kapitału dodatkowo obniża się, możliwość korzystania z pozytywnych
efektów dźwigni finansowej).
o w strategii tej konieczne jest "czuwanie" nad poziomem płynności oraz nad innymi parametrami
wskazującymi na wiarygodność finansową przedsiębiorstwa dla zapewnienia dostępności
finansowania bieżącego.
•
wybranie strategii finansowania poprzedzić należy analizą WACC, płynności, kapitału pracującego i efektów
dźwigni finansowej (pozytywne, negatywne)
•
każda ze strategii finansowania jest także związana z decyzjami w zakresie:
o kształtowania wielkości składników aktywów bieżących przedsiębiorstwa (zapasów, należności,
gotówki i środków pieniężnych).
2
Finanse przedsiębiorstw
dr Maria Gorczyńska
o kształtowanie wielkości zobowiązań bieżących.
WSKAŹNIKI PŁYNNOŚCI
•
płynność statyczna - jest wyznaczana na określony moment, a podstawą do jej oceny są dane zawarte w
bilansie.
•
płynność dynamiczna - zawiera dane dotyczące badanego okresu i wyznacza się ją na podstawie informacji
ujętych w rachunku przepływów pieniężnych.
Wskaźnik płynności finansowej III stopnia (Current Ratio)
aktywa obrotowe ogółemzobowiązania krótkoterminowe
gdzie prawidłowa wielkość wskaźnika powinna kształtować się od 1,2 do 2,2.
KOBR=AO-ZOBBIII°=AOZOBB
W granicach jedności - oznacza zachowanie płynności finansowej.
Wskaźnik płynności finansowej II stopnia (Quick Ratio)
aktywa obrotowe-zapasyzobowiązania krótkoterminowe
gdzie prawidłowa wielkość wskaźników powinna oscylować w granicach 1 (oznacza to zachowanie płynności).
3
Finanse przedsiębiorstw
dr Maria Gorczyńska
Wskaźnik płynności finansowej I stopnia
środki pieniężnezobowiązania krótkoterminowe×100
gdzie prawidłowa wielkość wskaźnika powinna kształtować się od 10% do 20%.
WSKAŹNIK PŁYNNOŚCI DYNAMICZNEJ
W ocenie dynamiki płynności finansowej przedmiotem badań są 3 grupy wskaźników.
•
wskaźnik struktury przepływów pieniężnych
•
wskaźnik wystarczalności gotówkowej
•
wskaźnik wydajności gotówkowej
Przepływy z działalności operacyjnej - są to przepływy pieniężne pochodzące z podstawowej działalności
spółki, określającej zasadniczo wyniki jej działalności. Są związane bezpośrednio z produkcją, handlem lub
świadczeniami usług.
Do przepływów z działalności operacyjnej zalicza się przede wszystkim:
o przepływy ze sprzedaży dóbr i usług
o płatności dla dostawców za otrzymane materiały, towary i usługi
o płatności na rzecz pracowników
o płatności z tytułu podatków i opłat
Przepływy z działalności inwestycyjnej - są to przepływy pieniężne pokazujące rozmiar nakładów, jakie
spółka poniosła na powiększenie zasobów umożliwiających generowanie w przyszłości zysków. Przepływy te
obejmują:
o zakup i sprzedaż środków trwałych
o udzielanie pożyczek oraz otrzymywanie ich spłat
o zakup i sprzedaż udziałów i akcji innych podmiotów gospodarczych
4
Finanse przedsiębiorstw
dr Maria Gorczyńska
Przepływy z działalności finansowej - w tej sekcji znajdują się jedynie przepływy pieniężne związane z
finansowaniem przedsiębiorstwa, czyli przede wszystkim:
o przychody z emisji udziałów i akcji
o przychody z emisji papierów dłużnych
o wydatki z tytułu dywidend, wykupu akcji własnych przedsiębiorstwa, spławy pożyczek i kredytów.
Wariant
Rodzaj działalności
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
Działalność operacyjna
+
+
+
+
-
-
-
-
Działalność inwestycyjna
+
-
+
-
+
-
+
-
Działalność finansowa
+
-
-
+
+
+
-
-
Wariant I
Charakteryzuje przedsiębiorstwo o bardzo wysokiej płynności finansowej. Jest on rzadko spotykany w praktyce.
Sytuacja ta dotyczy z reguły przedsiębiorstw przygotowujących się do podjęcia inwestycji lub dokonania przejęcia
innego podmiotu.
Wariant II
Występuje w przedsiębiorstwach dojrzałych, o wysokiej rentowności, które finansują działalność inwestycyjną oraz
regulują zobowiązania z wypracowanej przez siebie nadwyżki finansowej.
Wariant III
Dodatnie przepływy netto z działalności operacyjnej i inwestycji, co może oznaczać zarówno procesy
restrukturyzacyjne, jak również fakt, że podmiot nie jest w stanie pokryć zobowiązań z wpływów z działalności
operacyjnej.
Wariant IV
Jest typowy dla przedsiębiorstw rozwijających się, ,które nie są w stanie pokryć wydatków na rozwój z
wypracowanych zysków, dlatego też pozyskują zewnętrzne źródła finansowania.
Wariant V
Dotyczy przedsiębiorstw przechodzących tymczasowe kłopoty i niegenerujących dodatnich przepływów z działalności
operacyjnej. Jednostki te, chcąc utrzymać płynność finansową, posiłkują się zewnętrznymi źródłami finansowania.
5
Finanse przedsiębiorstw
dr Maria Gorczyńska
Wariant VI
Sytuacja charakterystyczna dla młodych, rozwijających się firm. Działalność operacyjna i inwestycyjna finansowana
jest ze źródeł zewnętrznych.
Wariant VII
Występuje w przedsiębiorstwach przeżywających trudności finansowe. Utrzymują one płynność poprzez wyprzedaż
majątku trwałego
Wariant VIII
Może zdarzyć się w podmiotach, które w poprzednich okresach zgromadziły duże zasoby finansowe, z których to
obecnie realizują swoje wydatki inwestycyjne. Jest to jednak sytuacja ryzykowna, mogąca skończyć się bankructwem
przedsiębiorstwa.
WSKAŹNIK OGÓLNEJ WYSTARCZALNOŚCI GOTÓWKOWEJ
przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnejspłata zobowiązań wraz z odsetkami+wypłata
dywidend+inwestycje wwartościach niematerialnych i prawnych oraz rzeczowych aktywach trwałych
WSKAŹNIK WYDAJNOŚCI GOTÓWKOWEJ
1. wskaźnik wydajności gotówkowej sprzedaży
przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnejprzychody ze sprzedaży produktów, towarów
imateriałów+pozostałe przychody operacyjne
6
Finanse przedsiębiorstw
dr Maria Gorczyńska
2. wskaźnik wydajności gotówkowej zainwestowanego kapitału
przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnejprzeciętny stan zainwestowanego kapitału
7
WYKŁAD 8 – 13.04.2010
ZARZĄDZANIE ZAPASAMI
M A T E R I A Ł Y
P Ó Ł P R O D U K T Y, P R O D U K C J A W T O K U
ZAPASY W PRZEDSIĘBIORSTWIE
W Y R O B Y G O T O W E
T O W A R Y
PRAWIDŁOWE (specyfika użytkowania)
o
bieżące
o
sezonowe
o
rezerwowe
NIEPRAWIDŁOWE
o
nadmierne
o
zbędne
POWODY UTRZYMYWANIA ZAPASÓW WYROBÓW GOTOWYCH/TOWARÓW
ZAPEWNIENIE CIĄGŁOŚCI SPRZEDAŻY
możemy przewidzieć dokładnie wielkość popytu i skoordynować go z
podażą – korzyściami skali produkcji – zapewniają bufor bezpieczeństwa pomiędzy zmianami popytu i podaży na
produkty (inaczej firmy musiałyby ciągle dostosowywać linię produkcyjną do wymogów popytu)
UTRZYMANIE KLIENTA
nie można dopuścić do sytuacji, w której nie jesteśmy w stanie zaspokoić jego potrzeb –
gotowość do dostaw jest ważnym czynnikiem konkurencyjności
CZYNNIKI POZOSTAJĄCE POD WPŁYWEM PRZEDSIĘBIORSTWA
o
możliwość elastyczne dostosowania się do zmian popytu, umiejętność oceny popytu (działania
marketingowe)
charakter działalności – czy wytwarzamy na specjalne zamówienie czy też „na magazyn”, czy
popyt na produkty jest sezonowy
o
organizacja i sprawność kanałów dystrybucji – czy można szybko dokonywać przemieszczenia
produktów w razie potrzeby
CZYNNIKI NIEZALEŻNE OD PRZEDSIĘBIORSTWA
o
nieprzewidziane wahania popytu (np. zmiana koniunktury)
o
działania konkurentów
ZARZĄDZANIE ZAPASAMI
Obejmuje system informacji i ogół działań, których celem jest wyznaczenie takiej wielkości i struktura poszczególnych
elementów zapasów (jako składników majątku obrotowego):
o
niezbędnej do prowadzenia działalności przedsiębiorstwa
o
umożliwiającej zachowanie ciągłości produkcji i sprzedaży
o
pozwalającej na uniknięcie zamrożenia kapitału i powstania strat
KOSZTY ZWIĄZANE Z ZAPASAMI
KOSZTY ZMAWIANIA ZAPASÓW:
o
zamówień, transportu i odbioru zapasów
koszty składania zamówienia, łącznie z kosztami produkcji i
ułożenia
KOSZTY UTRZYMYWANIA ZAPASÓW:
o
koszty zamrożonego kapitału, koszty magazynowania i obsługi, ubezpieczenie, podatek od
nieruchomości, amortyzacja i zużycie ekonomiczne
KOSZTY NIEDOBORU ZAPASÓW:
o
zmniejszenie sprzedaży, utrata zaufania odbiorców, zakłócenia w organizacji produkcji
CEL ZARZĄDZANIA ZAPASAMI Z PUNKTU WIDZENIA FINANSÓW PRZEDSIĘBIORSTWA
ukształtowanie takiego poziomu zapasów, który zapewni:
o
ciągłość produkcji i sprzedaży
o
przy minimalnych kosztach utrzymania tych zapasów
dla osiągnięcia tego celu
można stosować rozwiązania modelowe i metody postępowania w zakresie ustalania
właściwego poziomu zapasów
MODEL OPTYMALNEJ PARTII DOSTAWY (EEQ, Economic Ordering Quantity) – ZAŁOŻENIA
model uwzględnia:
o
koszty utrzymywania zapasów:
w modelu przyjmuje się, że koszty te są względnie zmienne, ich wielkość zależy pod wielkości
zapasu
o
koszty składania zamówień:
w modelu przyjmuje się, że koszty te są względnie stałe w przeliczeniu na jedną partię
dostawy, a ich wielkość zależy od częstości składania zamówień
cel modelu
wyznaczenie takich rozmiarów zapasów i strategii ich uzupełniania, przy której łączne koszty zakupu
i utrzymywania zapasów są najniższe
KOSZT CAŁKOWITY ZAPASU
KOSZT CAŁKOWITY UTRZYMANIA ZAPASÓW
KOSZT CAŁKOWITY ZAMÓWIEŃ
0
EQQ
WIELKOŚĆ ZAMÓWIENIA (SZTUKI)
CAŁKOWITE KOSZTY ZAMÓWIENIA
ܭሺܼሻ = ܨ ⋅ ܰ
gdzie:
ܭሺܼሻ
koszt całkowity zamówień
ܨ
koszt stały jednego zamówienia
ܰ
liczba zamówień w ciągu okresu
KOSZT UTZRYMYWANIA ZAPASÓW
ܭሺܷሻ = ܥ ⋅ ܲ ⋅ ܣ
gdzie:
ܭሺܷሻ
koszt całkowity utrzymania zapasu wyrażony procentowo w stosunku do ceny
zapasów
ܥ
wskaźnik udziału rocznych kosztów utrzymywania zapasów
ܲ
cena jednostkowa
ܣ
przeciętna liczba sztuk
K
O
S
Z
T
Y
Z
A
M
Ó
W
IE
N
IA
I
U
T
R
Z
Y
M
A
N
IA
Z
A
P
A
S
Ó
W
KIERUNKI ZMIAN W MODELU EQQ
koszty zakupu w danym okresie są tym większe, im w mniejszych partiach następują dostawy surowców i
materiałów, a tym samym im większa jest liczba zamówień i dostaw i odwrotnie, im dostawy są większe i rzadsze,
tym łączne koszty zakusu są mniejsze
koszty utrzymywania zapasów zachowują się odmiennie
jeżeli wzrasta wielkość pojedynczej dostawy, to
wzrasta poziom przeciętnego zapasu i wzrastają koszty utrzymywania zapasu
ܧܳܳ = ඨ
2 ⋅ ܨ ⋅ ܵ
ܥ ⋅ ܲ
gdzie:
ܧܳܳ
optymalna partia dostawy
ܨ
koszty stałe składania i odbioru zamówień
ܵ
sprzedaż roczna wyrażona w jednostkach produkcji
ܥ
wskaźnik udziału rocznych kosztów utrzymywania zapasów, koszty roczne
METODY ODDZIAŁYWANIA NA POZIOM ZAPASÓW
METODY CZERWONEJ LINII I DWÓCH SKRZYŃ
metody te wyznaczają limit poziomu zapasu, przy którym należy
wznowić zamówienie
o
METODA CZERWONEJ LINII – jest prostą metodą wyznaczania momentu składania zamówienia na
kolejną dostawę materiałów, stosowaną dla materiałów grupy C
[patrz niżej]
.
Polega ona na tym, że
materiały te, składowane są w odpowiednim pomieszczeniu (lub pojemniku), i w miarę ich zużywania
obniża się ich poziom. Jeśli zapas obniży się wystarczająco, odsłonięta zostaje czerwona linia
sygnalizująca konieczność złożenia zamówienia.
o
METODA DWÓCH SKRZYŃ – polega na tym, że materiały umieszczone są w dwóch pojemnikach. O
konieczności złożenia zamówienia informuje fakt wyczerpania się zapasów z jednego z nich. W trakcie
realizacji zamówienia, wykorzystywane są zapasy z drugiego pojemnika (stanowiącego zapas
rezerwowy). Wyczerpanie zapasów z drugiego pojemnika jest kolejnym sygnałem i równocześnie
początkiem korzystania z materiałów znajdujących się w pojemniku pierwszym (który w międzyczasie
został uzupełniony).
JUST IN TIME (DOKŁADNIE NA CZAS)
metoda uważana za ryzykowną, wymaga dużej synchronizacji procesów
technologicznych i logistycznych. Podejście to polega na dostarczaniu do produkcji komponentów w bardzo
krótkim czasie od momentu wystąpienia zapotrzebowania. Metoda ta minimalizuje koszty utrzymywania zapasu,
lecz rosną w tym wypadku koszty zamówień
METODA ABC
dzieli zapasy od najdroższych (grupa A), do co najmniej cennych z punktu widzenia
przedsiębiorstwa
(grupa C). Przechodząc z grupy A do grupy C, zmniejsza się ich udział wartościowy, a zwiększa ilościowy. Metoda
ta pozwala skoncentrować się na działaniach w zakresie oszczędności materiałowych, w których spodziewane
efekty są największe
METODA XYZ
to podział zapasów według regularności zapotrzebowania. Od grupy X, o regularnym
zapotrzebowaniu, poprzez grupę Y o zapotrzebowaniu sezonowym, do grupy Z o zapotrzebowaniu
nieregularnym, można oddziaływać na poziom zapasów w tych grupach, eliminując zapasy nadmierne i zbędne.
Finanse przedsiębiorstwa
dr Maria Gorczyńska
Wykład 9
20.04.2010
Temat: ?
STUDIUM PRZYPADKU - USTALENIE EOQ
Dane:
•
firma sprzedaje 600 000 szt. wyrobów.
•
cena jednego wyrobu = 15 zł za szt.
•
stałe koszty składania jednego zamówienia wynoszą 1 000 zł.
•
udział kosztów utrzymywania zapasów wynosi 20%.
Optymalna partia dostawy
sztuk
000
20
15
2
,
0
000
600
000
1
2
=
×
×
×
Ilość zamówień składanych
30
000
20
000
600
=
=
=
OPD
S
N
Przeciętny stan zapasów: ilościowy
sztuk
OPD
A
000
10
2
000
20
2
=
=
=
Przeciętny stan zapasów: wartościowy
zł
cena
Ailosc
Awart
000
150
=
×
=
Koszty utrzymywania
000
30
000
10
3
=
×
=
KU
Koszty zamawiania
000
30
000
1
30
=
×
=
KU
Koszty całkowite
000
60
000
30
000
30
=
+
=
KU
T
S
PZ
×
=
1
52
000
600
×
=
PZ
NALEŻNOŚCI
•
powstają, gdy przedsiębiorstwo dokonuje sprzedaży z odroczonym terminem płatności
•
oznacza to, że czeka ono na uiszczenie zapłaty przez klienta
•
odroczenie zapłaty może mieć charakter:
o manipulacyjny - spłata należności w ciągu kilku dni
o kredytu kupieckiego - dłuższe odroczenie płatności
SKUTKI NALEŻNOŚCI Z PUNKTU ZARZĄDZANIA FINANSAMI
1
Finanse przedsiębiorstwa
dr Maria Gorczyńska
•
powstanie należności powoduje, że "przerwany" zostaje cykl operacyjny, w związku z czym przedsiębiorstwo
potrzebuje dodatkowych środków dla sfinansowania jego "ciągłości"
•
powstanie należności pociąga za sobą określone koszty.
KOSZTY NALEŻNOŚCI
•
koszty pozyskania dodatkowych źródeł finansowania, co wynika ze zwiększonego zapotrzebowania na
zewnętrzne źródła finansowania działalności; innymi słowy są to koszty zamrożenia kapitałów w
należnościach
•
koszty monitorowania należności
•
koszty wynikające z nieterminowego regulowania (należności przeterminowane) lub utraty części
przychodów (należności nieściągalne, utracone) z powodu udzielenia kredytu kupieckiego niewypłacalnym
odbiorcom
KORZYŚCI ZE SPRZEDAŻY KREDYTOWEJ
•
sprzedaż na kredyt (czyli powstanie należności) przynosi przedsiębiorstwu podstawową korzyść w postaci
zwiększenia sprzedaży/przychodów - z powodu poprawy atrakcyjności oferty sprzedaży
o atrakcyjne warunki płatności przyciągają klientów
o korzyść ta rekompensuje często koszty sprzedaży na kredyt, a koszt kredytu handlowego można
wbudować/uwzględnić w cenę wyrobów/towarów.
•
sprzedaż kredytowa to:
o swoista inwestycja mająca na celu podwyższenie wolumenu sprzedaży
o element walki konkurencyjnej - oferta atrakcyjniejsza od innych
o element dostosowania oferty - w warunkach konkurowania terminami płatności (udziela się kredytu
kupieckiego bo robią to konkurenci)
POLITYKA KREDYTOWA PRZEDSIĘBIORSTWA
•
to zbiór zasad uwzględnianych przy decyzjach o kredytowaniu kontrahentów
•
w ramach polityki kredytowej przedsiębiorstwo powinno ustalić warunki udzielania kredytów kupieckich,
które powinny obejmować:
o terminy płatności (ich długość)
o formę zapłaty
o zasady przyznawania ewentualnych opustów cenowych
o kary za opóźnienia w płatności
•
ważnym elementem polityki kredytowej przedsiębiorstwa jest cena wiarygodności kontrahentów.
STRATEGIE POLITYKI KREDYTOWEJ
•
konserwatywna
o krótkie terminy płatności
o kredyt kupiecki udzielany wybranym klientom, przy zastosowaniu wielu zabezpieczeń płatności
•
agresywna
o długie terminy płatności
o kredyt kupiecki udzielany wszystkim klientom, przy zastosowaniu niewielu zabezpieczeń płatności
•
elastyczna
o przewaga elementów strategii konserwatywnej lub agresywnej, w zależności od sytuacji rynkowej.
STRATEGIA KONSERWATYWNA
•
możliwie pełne unikanie prawdopodobieństwa strat związanych z niewypłacalnością klientów
•
realizację dostawy uzależniamy od uprzedniego dokonania wpłaty za dostawę lub przynajmniej wpłacenia
zaliczki
•
kredyt handlowy udzielany jest jedynie stałym, sprawdzonym klientom, których wiarygodność jest
sprawdzona
•
warunkiem udzielenia kredytu często jest uzyskanie solidnych gwarancji zapłaty (zabezpieczenia)
STRATEGIA AGRESYWNA
2
Finanse przedsiębiorstwa
dr Maria Gorczyńska
•
kredytem handlowym objęci nawet klienci o wysokim stopniu ryzyka niewypłacalności (np. nowopowstałe
firmy)
•
dzięki temu możliwe jest pozyskanie znacznej rzeszy nowych klientów (skłonnych zgodzić się na wyższe ceny)
•
jeżeli konkurencja stosuje podobne rozwiązania, może dojść do eskalacji udogodnień kredytowych dla
klientów
•
rośnie ryzyko strat związanych z niewypłacalnością klientów (w szczególności należności nieściągalne i
przeterminowane)
STRATEGIA ELASTYCZNA
•
elastyczniejsza postawa w zakresie udzielania kredytów handlowych
•
rezygnacja z zaliczek i zapłaty z góry
•
na bieżąco dokonuje się starannej analizy stanu zadłużenia klientów
•
kolejne dostawy dokonywane po regulacji należności za poprzednie
•
często stosowany warunek - niedotrzymanie terminów płatności, wszelkie naruszenie warunków kredytu
powoduje jego zatrzymanie
•
indywidualne podejście do klienta jeżeli potrzebne - np. duży klient, którego nie chcemy stracić może
przeżywać okresowe trudności płatnicze, warto wówczas przedłużyć mu termin płatności.
"POZYCJA" PRZEDSIĘBORSTWA W KREDYCIE KUPIECKIM
•
pozycja "dostawcy" kredytu
o oznacza gotowość przedsiębiorstwa do finansowania zarówno swoich odbiorców, poprzez
oferowanie im wydłużonego terminu płatności, jak też swoich dostawców poprzez regulowanie
zobowiązań (taką politykę prowadzą duże firmy o dobrej sytuacji finansowej)
•
pozycja "odbiorcy" kredytu
o jest przyjmowana przez przedsiębiorstwa posiadające niedostatek kapitału własnego oraz takie,
które są w złej sytuacji finansowej
o cykl ich zobowiązań jest dłuższy od cyklu należności
o korzystają one głównie z kredytu dostawcy
WAŻNE ELEMENTY POLITYKI KREDYTOWEJ
•
Ocena wiarygodności kontrahentów
o źródła informacji
o metody oceny zdolności kredytowej - przykładowe rozwiązania, zależne od źródeł informacji
o etapy oceny wiarygodności kredytowej i podejmowania decyzji o kredytowaniu
•
instrumenty polityki kredytowej
o warunki płatności
o limity kredytowe
o opusty cenowe
METODA PUNKTOWA (met. ilościowa)
3
wywiadownie gospodarcze,
agencje ratingowe, GPW
ZEWNĘTRZNE
WEWNĘTRZNE
INSTYTUCJE
OTOCZENIE KONTRAHENTA
DANE Z RYNKU
np. prospekt emisyjny,
doniesienia medialne
DOKUMENTY
ŹRÓDŁOWE FIRMY
sprawozdania
finansowe
dodatkowe
dokumenty
niefinansowe
ŹRÓDŁA INFORMACJI
Finanse przedsiębiorstwa
dr Maria Gorczyńska
Wskaźniki zazwyczaj polecane w tego typu ocenach:
•
wskaźnik bieżący płynności
•
wskaźnik szybki płynności
•
wskaźnik wypłacalności
•
wskaźnik rotacji należności w dniach, rotacji zapasów w dniach, rotacji zobowiązań w dniach
•
wartość kapitału obrotowego netto
•
wskaźnik poziomu zadłużenia
•
wskaźnik zdolności obsługi długu
•
wskaźnik rentowności sprzedaży
PRZYKŁADOWE KLASY OCENY KONTRAHENTA
METODA 5 C (metoda
mieszana)
•
nazwa metody wywodzi się od pięciu kryteriów oceny wiarygodności kontrahenta (które w jęz. ang.
rozpoczynają się od litery C)
o character - charakter klienta, ocena jakościowa
o capacity - zdolność/pojemność finansowa klienta
o collateral - jakość aktywów klienta stanowiących zabezpieczenie zobowiązań
o capital - pokrycie kapitałowe klienta (przede wszystkim jakość kapitałów własnych)
o conditions - warunki ogólne (koniunkturalne, branżowe itp.)
4
Wskaźniki podlegające ocenie
Wartości graniczne wskaźników oraz
przyporządkowanie im wielkości punktów
5
4
3
2
1
Wybrany wskaźnik
Klasy ryzyka
Ilość punktów
Klasa małego ryzyka
10 - 15
Klasa umiarkowanego ryzyka
16 - 25
Klasa umiarkowanego ryzyka
podlegającego kontroli
26 - 35
Klasa dużego ryzyka
36 - 40
Klasa bardzo dużego ryzyka
41 - 50
CZY BADAĆ WIARYGODNOŚĆ KONTRAHENTA?
NIE
TAK
dobra kondycja przedsiębiorstwa na rynku
pełna i wiarygodna informacja rynkowa na
temat przedsiębiorstw
mała konkurencja, brak nasycenia rynku
towarami i usługami
stabilne rynki finansowe, małe ryzyko
duża liczba przedsiębiorstw o wątpliwej
wiarygodności na rynku
brak informacji rynkowej na temat przedsiębiorstw
duża konkurencja wymuszająca zwiększenie
sprzedaży kredytowej
zwiększone ryzyko działania w warunkach
niestabilnych rynków finansowych
Finanse przedsiębiorstwa
dr Maria Gorczyńska
Wykład 10.
27.04.2010
25.05.2010 – „zerówka” (test wielokrotnego wyboru, zaliczenie w 1 terminie, zal.od 50 %, mniej niż 20 % - 2 )
1.06.2010 – wyniki z zerówki.
„JA” BADAM:
OCENA WIARYGODNOŚCI KONTRAHENTA:
1
Procedura badania wiarygodności kontrahenta
Wyznaczenie jednostki organizacyjnej
Określenie metod badawczych
Określenie kryteriów oceny kontrahenta (klas ryzyka)
Ocena wiarygodności kontrahenta
Podjęcie decyzji o udzieleniu kredytu kupieckiego
Zebranie informacji o kontrahencie
Zastosowanie metod oceny na podstawie zebranych
informacji
Przyporządkowanie określonej grupy ryzyka
Wyznaczenie warunków płatności
Realizacja podjętych decyzji
Decyzja o udzieleniu odroczonego terminu zapłaty
NEGATYWNA
POZYTYWNA
UZASADNIENIE
BEZ
UZASADNIENIA
wskazanie poprawy
ocenianych obszarów
powtórna ocena
weryfikacja decyzji
Ustalenie warunków
kredytu kupieckiego
Udzielenie kredytu
kupieckiego
MONITORING
BEZ ZASTRZEŻEŃ
ZASTRZEŻENIA:
podjęcie działania -
WINDYKACJA
Finanse przedsiębiorstwa
dr Maria Gorczyńska
USTALENIE WARUNKÓW KREDYTU KUPIECKIEGO:
Warunki płatności:
•
Zaliczka :
(zaliczka jest potrzebna: od kontrahenta, który ma wysokie ryzyko;
potrzebny jest duży kapitał: znalezienie źródła finansowania, wzrost ceny usługi;
indywidualna usługa lub indywidualny wyrób)
•
Płatność kasowa:
(dla klientów z dużym ryzykiem kredytowym; dla sprzedaży detalicznej)
•
Krótki termin płatności:
(dla grupy dużego ryzyka, ale z zabezpieczeniami; wymagane zabezpieczenie wekslowe; produkty, które znajdują szybko
substytut)
•
Standardowy termin płatności:
(podmioty z małym lub umiarkowanym ryzykiem; zależy od tego, co daje sektor; prawidłowo stworzone źródła kapitału)
•
Długi termin płatności:
(termin ponadstandardowy; dla klientów z małym ryzykiem;
zalecany gdy: duża konkurencja na rynku, wprowadzany jest nowy produkt - jako motyw przetargowy)
•
Karne odsetki:
(oprócz odsetek ustawowych występują karne odsetki w kontraktach: „za nieterminową zapłatę należności, odszkodowania
w wyniku …”)
Opusty cenowe
(upusty) – dotyczą ceny, którą płaci firma:
Opust hurtowy – procentowe upusty, gdy firma kupuje więcej.
Skonto kasowe – wydłużenie terminu płatności -> gdy klient zapłaci wcześniej to dostanie upust.
Opust sezonowy – produkty mające charakter sezonowy.
Opust funkcjonalny – dla firm dystrybucyjnych, które też będą prowadzić marketing itp.
Koszt kredytu kupieckiego:
d
N
U
U
K
H
−
⋅
−
=
365
100
gdzie:
K
H
– koszt kredytu handlowego
U – procent upustu
N – odroczony termin płatności
d – przyśpieszony termin płatności dla otrzymanego upustu
Np. 2/10 nett 40 (ma zapłacić do 40 dni, ale jak zapłaci do 10 dni to otrzyma 2 % upustu)
Limity kredytu:
•
Kredyt rewolwingowy – ustalony co do wartości i terminów płatności.
•
Kredyt w rachunku otwartym – brak limitów.
•
Kredyt ratalny – spłacany ratalnie.
•
Kredyt dokumentowy – rozliczenie bezgotówkowe w postaci akredytywy dokumentowej, bardzo drogi, zmniejszenie
ryzyka w transakcjach międzynarodowych.
Faktoring ( skup i sprzedaż wierzytelności niezadłużonych i niespornych):
•
forma krótkoterminowego finansowania działalności gospodarczej przedsiębiorstwa stanowiąca rozwiązanie
alternatywne dla kredytu.
•
jest usługą polegającą na nabywaniu – przez specjalistyczne instytucje faktoringowe (spółki faktoringowe, banki) – za
odpowiednią cenę, wierzytelności z transakcji handlowych oraz świadczeniu dodatkowych usług z tym związanych.
•
wspomniane usługi dodatkowe to:
o
upominanie dłużników, monitorowanie stanu spłaty wierzytelności,
o
okresowe badanie sytuacji ekonomiczno - finansowej dłużników, udzielanie kredytów i pożyczek związanych z
umową faktoringu,
2
Finanse przedsiębiorstwa
dr Maria Gorczyńska
o
prowadzenie rozliczeń transakcji między faktorantem i dłużnikami, prowadzenie ksiąg handlowych i
rozrachunkowych faktoranta, opracowanie planów rozwoju firmy, windykacja należności.
Factoring należności i jego podstawowe rodzaje:
•
właściwy
•
niewłaściwy
Cel stosowania faktoringu:
•
wcześniejszy spływ należności z transakcji handlowej, a tym samym zasilenie przedsiębiorstwa w środki finansowe
•
utrzymanie wysokiej płynności finansowej podmiotu.
Kiedy przedsiębiorstwo powinno korzystać z faktoringu?
ma zawarte stałe umowy handlowe z kontrahentami (odbiorcami)
nie dysponuje zabezpieczeniem wystarczającym do uzyskania kredytu w banku
ma nierównomiernie rozłożone w czasie zapotrzebowanie na środki pieniężne
ponosi wysokie koszty kredytów kupieckich
pragnie mieć szybki dostęp do środków pieniężnych.
Korzyści płynące z zastosowania faktoringu:
•
szybkie uzyskanie środków pieniężnych za sprzedane towary i usługi, tj. praktycznie natychmiast po złożeniu faktury u
faktora i możliwość zaangażowania pieniędzy w bieżącą działalność bądź tez wsparcie nowych przedsięwzięć
•
dzięki wcześniejszemu uzyskaniu środków istnieje możliwość natychmiastowego włączenia ich do obrotu
gospodarczego - uzyskuje się wzrost obrotów oraz zysku
•
dzięki faktoringowi łatwiej jest przewidzieć przepływy pieniężne
•
poprawiają się w firmie wskaźniki finansowe (faktoring podnosi wartość aktywów)
•
dodatkowe usługi faktora usprawniają w przedsiębiorstwie obrót towarowo-pieniężny.
Słabe strony umowy faktoringowej:
•
faktoring osłabia więzi między producentami a odbiorcami towarów, co negatywnie wpływa na jakość produktów
•
problem z przepływem informacji między stronami umowy faktoringowej
•
z punktu widzenia faktoranta jest to usługa droga, występują, bowiem koszty:
o
wysokie odsetki dyskontowe (stopa dyskonta przekracza z reguły stopę procentową kredytu bankowego usług
świadczonych przez faktora)
o
tzw. prowizja del credere – opłata za przejęcie przez faktora ryzyka (1-4% kwoty wierzytelności).
Sekurytyzacja należności:
polega na emisji papierów dłużnych zabezpieczonych aktywami,
dokładniej jest to proces emisji papierów wartościowych, które zabezpieczone są przez grupę wyselekcjonowanych
aktywów - najczęściej należności wynikających z udzielonych kredytów i innych aktywów finansowych
sekurytyzacja ma zapewnić dopływ kapitału przedsiębiorstwom o wyjątkowo dużych aktywach finansowych
(wierzytelnościach).
Korzyści z sekurytyzacji:
•
przedsiębiorstwo sprzedające wierzytelności pozyskuje kapitał do bieżącej działalności,
•
poprawia wskaźniki finansowe - rentowność kapitałów własnych i elastyczności oraz stopień płynności
sekurytyzowanych aktywów,
•
obniża koszt kapitału,
•
rozszerza źródła finansowania,
•
tańsza niż inne źródła finansowania, w przypadku przedsiębiorstw o wysokiej ocenie ratingowej, które nie ponoszą
wysokich kosztów zabezpieczenia transakcji sekurytyzacyjnej.
Niedoskonałości sekurytyzacji:
długi czas przygotowania transakcji (od 3 miesięcy do roku)
angażowanie wysokiej klasy profesjonalistów, których brakuje na rynku
także brak reguł prawnych odnośnie tej transakcji zarówno na rynkach europejskich jak i w Polsce.
3
Finanse przedsiębiorstwa
dr Maria Gorczyńska
Sposoby zabezpieczenia wierzytelności przedsiębiorstwa:
•
zabezpieczenia osobiste
(weksel własny, poręczenie cywilne, gwarancje bankowe, przystąpienie do długu, przejęcie
długu, nieodwołalne pełnomocnictwo, klauzula potrącenia, inne)
•
zabezpieczenia rzeczowe
(zastaw, przewłaszczenie na zabezpieczenie, sprzedaż z zastrzeżeniem prawa odkupu, przelew
wierzytelności na zabezpieczenie, blokada środków pieniężnych na rachunku bankowym, kaucja, hipoteka)
•
ubezpieczenia kredytów kupieckich
POMIAR EFEKTYWNOŚCI WINDYKACJI
cykl inkasa należności przeterminowanych
- wskaźnik DSO – daily sales outstanding (liczba dni, za którą nie zainkasowano należności)
wskaźnik windykacji należności:
miara oceny kształtowania się poziomu należności
stosunek wartości wpływów środków pieniężnych do kasy i na konto firmy oraz wartość rozliczeń
bezgotówkowych w danym okresie do wartości sprzedaży w tym okresie.
analiza wskaźnika windykacji:
określenie efektywności polityki windykacyjnej w badanym okresie
ocena zakresu kredytowania odbiorców
WSK windykacji > 100%
•
Zmniejszenie skali kredytowania odbiorcy i ściąganie należności z poprzednich okresów
WSK windykacji < 100%
•
Oznacza zwiększenie akcji kredytowej przedsiębiorstwa (w wysokości równej różnicy
pomiędzy wartością sprzedaży a wartością wpływów).
4
należności
przeterminowane
=
DSO
przeterm.
należności ogółem / DSO
wpływ środków pieniężnych
sprzedaż brutto
Finanse przedsiębiorstwa
dr Maria Gorczyńska
Wykład 11.
4.05.2010
ZARZĄDZANIE ŚRODKAMI PIENIĘŻNYMI W PRZEDSIĘBIORSTWIE
Na racjonalność zarządzania środkami pieniężnymi znaczny wpływ mają stosowane techniki i strategie, które z
kolei uzależnione są od poziomu rozwoju rynków finansowych.
W gospodarce polskiej panują warunki rynku ograniczonego. Im rynek finansowy bardziej jest rozwinięty tym
przedsiębiorstwa bardziej elastycznie mogą zarządzać swoimi środkami.
Wyróżnia się trzy motywy utrzymywania gotówki w przedsiębiorstwie:
1. transakcyjny (najważniejszy)
2. ostrożnościowy
3. spekulacyjny
Motyw transakcyjny - przejawia się tym, że środki pieniężne są utrzymywane w celu zaspokojenia zapotrzebowania na
środki pieniężne w toku prowadzenia działalności operacyjnej firmy. Dlatego też poziom zasobów gotówkowych dla celów
transakcyjnych zależy od aktywności gospodarczej podmiotu (m.in. wielkość produkcji, sprzedaży), a także koniunktury
gospodarczej.
Motyw ostrożnościowy – polega na tym, że firma zachowuje pewne rezerwy gotówki na „czarna godzinę”, tj. na wypadek
zajścia jakiegoś nieoczekiwanego zdarzenia, które wiąże się z koniecznością szybkiego dokonania wydatku pieniężnego. Im
mniej przewidywane są przepływy pieniężne danej firmy, tym wyższe powinny być tego typu zasoby.
Motyw spekulacyjny – utrzymywania gotówki wiąże się z chęcią skorzystania przedsiębiorców z pojawiających się co jakiś
czas okazji. Przykładem może być możliwość zakupu dóbr po niższych cenach. Wielkość utrzymywanych zasobów
gotówki zależy od poziomu stopy procentowej. W okresie wysokiego poziomu stopy procentowej firmy są bardziej skłonne
do zakupu krótkoterminowych papierów wartościowych, niż w przypadku niskich stóp procentowych, gdyż w drugim
przypadku koszty utraconych możliwości dla utrzymywania pieniądza są relatywnie niższe.
W literaturze wymienia się dwa aspekty zarządzania gotówką:
1. minimalizacja bieżącej gotówki w przedsiębiorstwie i maksymalizacja korzyści płynących z jej posiadania
2. umożliwienie jak najszybszego przepływu gotówki przez przedsiębiorstwo.
Powinien się kształtować w zakresie 10% - 20%.
Minimalizacja posiadanej gotówki wymaga przede wszystkim zapewnienia synchronizacji wpływów i wydatków.
Zharmonizowanie tych dwóch elementów zależy w dużym stopniu od celów przeznaczenia gotówki oraz prognozy jej
przepływu.
Wzrost zysku z całości zasobów gotówkowych może być osiągnięty poprzez inwestycje w papiery wartościowe o
większej rentowności lub poprzez zmniejszenie udziału gotówki nieoprocentowanej.
Przyśpieszenie tempa przepływu gotówki przez przedsiębiorstwo wymaga:
przyśpieszenia inkasowania należności
opóźnienia regulowania zobowiązań wobec dostawców.
Zasady gwarantujące przyśpieszenie wpływu gotówki do firmy:
1
Finanse przedsiębiorstwa
dr Maria Gorczyńska
1. Tryb inkasowania należności powinien być przestrzegany.
2.
Cała gotówka i czeki powinny być deponowane codziennie na rachunku bankowym.
3. Dla dużych czeków należy zawrzeć specjalne umowy clearingowe, aby na rachunku bankowym uzyskać gotówkę tego
samego dnia.
4. Należy zachęcać klientów do uiszczania opłat bezpośrednio na rachunek przedsiębiorstwa w najefektywniejszy sposób, a
w przypadku dużych płatności w sposób zapewniający gotówkę tego samego dnia.
5. Należy korzystać z usług różnych banków, aby przyśpieszyć przepływ gotówki z rachunku bankowego klienta na
rachunek przedsiębiorstwa.
Dążąc do spowolnienia regulowania zobowiązań warto zwrócić uwagę na to, że :
Opóźnienie płatności dla kredytodawców poprawia stan gotówki, pod warunkiem, że odbywa się w terminach
wynegocjowanych z dostawcami. W przeciwnym razie pociąga za sobą pewne koszty i ryzyko.
Płacenie czekiem zamiast gotówką lub przelewem bankowym zatrzymuje gotówkę w przedsiębiorstwie na dłużej.
Metody optymalizowania gospodarki środkami pieniężnymi:
1. model zapasów gotówki ( Baumola)
2. model kontroli przypadkowych stanów gotówki (Millera - Orra)
Preliminarz przepływów gotówkowych
Preliminarz przepływów gotówkowych
Preliminarz przepływów gotówkowych:
instrument wykorzystywany do zarządzania gotówką, plan finansowy przychodów i rozchodów pieniężnych
określa z góry działania podejmowane dla zapewnienia dodatkowych źródeł finansowania lub zmierzające do
odpowiedniego przesunięcia płatności
wyznacza przedsięwzięcia pozwalające na najkorzystniejsze lokowanie, nawet krótkoterminowych nadwyżek
finansowych, pozwala w praktyce na racjonalne podejmowanie decyzji
dotyczy zarówno wpływów, np. skracania lub wydłużania terminów płatności dla odbiorców, stosowania opustów ceny
w celu przyśpieszenia wpływu gotówki
jak i wydatków, np. wydłużania terminów płatności zobowiązań, szerszego korzystania z kredytów handlowych,
renegocjowania warunków umów kredytowych.
Zalety wykorzystania preliminarzu obrotów gotówkowych:
Wykorzystanie preliminarza obrotów gotówkowych wymusza bieżącą kontrolę zgodności faktycznie uzyskanych
wpływów i dokonanych wydatków z wielkościami założonymi w preliminarzu.
Eliminowanie przyczyn odchyleń od przyjętego planu pozwala na obniżenie kosztów kapitału, a szybkie
zagospodarowywanie wolnej gotówki zapobiega powstawaniu kosztów utraconych korzyści. Ogranicza ryzyko utraty
płynności finansowej, równowagi finansowej.
2
Finanse przedsiębiorstwa
dr Maria Gorczyńska
Wykład 12. Temat: DŁUGOTERMINOWE DECYZJE INWESTYCYJNE PRZEDSIĘBIORSTWA.
11.05.2010
Istota inwestycji:
Zasoby kapitałowe inwestuje się w jednym podstawowym celu – by w przyszłości osiągnąć korzyści ekonomiczne, które
usprawiedliwiałyby poniesione na początku i później nakłady. Inaczej mówiąc – by przedsięwzięcie przyniosło wpływy
gotówkowe przewyższające wydatki na jego realizację.
Rodzaje inwestycji (przedsięwzięć rozwojowych przedsiębiorstwa):
•
Inwestycje rzeczowe, które mogą dotyczyć:
- zmian wielkości produkcji, jej jakości i struktury asortymentowej
- obniżki kosztów
- zmiany źródeł zaopatrzenia i kierunków zbytu
- powiązań z innymi firmami, w tym inwestycji wspólnych
•
Inwestycje finansowe
, związane z lokowaniem nadwyżek kapitału w papiery wartościowe.
Charakter inwestycji:
Inwestycje odtworzeniowe
– zastępowanie zużytych lub przestarzałych urządzeń nowymi, zazwyczaj mają
na celu uniknięcie wzrostu kosztów związanych z procesem starzenia się majątku.
Inwestycje modernizacyjne
– nastawione na zmniejszenie kosztów produkcji, przeprowadzane łącznie z
odtworzeniowymi.
Inwestycje innowacyjne
– służą modyfikacji wytwarzanych dotychczas produktów.
Inwestycje rozwojowe
, obejmujące dwa rodzaje przedsięwzięć:
- związane ze zwiększeniem potencjału produkcyjnego
- związane z wdrażaniem nowych produktów.
Inwestycje strategiczne
:
- defensywne (ochrona przed działaniem konkurencji)
- ofensywne (umocnienie pozycji rynkowej)
Aby ocenić atrakcyjność danego przedsięwzięcia, należy zawsze rozważyć 4 parametry, od których zależy ostateczna decyzja:
Kwotę wydatków – NAKŁADY INWESTYCYJNE NETTO
Potencjalne korzyści – OPERACYJNE PRZEPŁYWY PIENIĘŻNE NETTO
Czas realizowania korzyści – OKRES EKSPLOATACJI
Środki odzyskane na zakończenie – WARTOŚĆ KOŃCOWA (UMORZENIOWA)
Nakłady inwestycyjne netto:
Obejmują całkowite wydatki na inwestycję, pomniejszone o kwoty odzyskane z aktywów sprzedanych w związku z
realizacją nowego przedsięwzięcia
Jeżeli inwestycja ma na celu wprowadzenie na rynek nowego produktu lub usługi, albo zwiększenie sprzedaży
dotychczasowego asortymentu, w analizie trzeba uwzględnić przyrost zapotrzebowania na kapitał obrotowy
Uwzględnić należy również ewentualne dodatkowe nakłady inwestycyjne, które są niezbędne już w trakcie
eksploatacji inwestycji.
Operacyjne przepływy pieniężne netto:
1
Finanse przedsiębiorstwa
dr Maria Gorczyńska
Podstawą do określania korzyści ekonomicznych z podejmowanych przedsięwzięć są zmiany w
przychodach i wydatkach, jakie nastąpią w kolejnych okresach, z uwzględnieniem opodatkowania, efektu amortyzacji, i innych
księgowych operacji
W ocenie przedsięwzięć inwestycyjnych uwaga koncentruje się na przepływach operacyjnych netto.
Okres eksploatacji:
To okres obliczeniowy przyjęty na potrzeby analizy
Nie należy go mylić z fizyczną czy technologiczną żywotnością zastosowanych rozwiązań
Im jest krótszy tym lepiej dla przedsiębiorstwa.
Wartość końcowa (umorzeniowa):
•
Dochodząc do końca okresu eksploatacji należy zastanowić się, czy niepotrzebny majątek będzie wówczas
przedstawiał jakąś wartość.
•
Jeżeli przewidujemy, że jego likwidacja pozwoli odzyskać znaczne fundusze, powinno się to uwzględnić w postaci
wartości końcowej.
•
Dotyczy to zarówno środków trwałych, jak i upłynnienia kapitału obrotowego.
Metody analizy opłacalności inwestycji:
Proste metody oceny inwestycji:
- okres zwrotu
- stopa zwrotu (prosta i księgowa)
- analiza progu rentowności
Dyskontowe metody oceny inwestycji:
- okres zwrotu w wartościach bieżących (PP)
- wartość zaktualizowana netto (NPV)
- indeks rentowności (PI)
- wewnętrzna stopa zwrotu (IRR)
Okres zwrotu nakładów inwestycyjnych (PP – Playback Period):
Czas niezbędny do odzyskania nakładów na realizację przedsięwzięcia z osiąganych nadwyżek finansowych
nadwyżka finansowa = zysk netto + amortyzacja
Spotyka się również takie stanowiska
:
- nadwyżka finansowa j.w., jeśli projekt finansowany jest z wyłącznie środkami własnymi
- w przypadku, gdy projekt finansowany jest również długiem, do nadwyżki finansowej dodajemy odsetki (które traktujemy jako
element efektów przekazywanych do dawcy kapitału).
Przykład:
Stopa dyskontowa
20%
0
1
2
3
CF
-100
30
60
70
CF zdyskontowane
-100
25
41,67
40,51
CF zdysk. skumulowane
-100
-75
-33,33
7,18
2
Finanse przedsiębiorstwa
dr Maria Gorczyńska
OKRES ZWROTU ZDYSK.
-33,33*12 / 40,51
-9,873
ODP. 3 lata i ok. 10 miesięcy
Prosta stopa zwrotu:
Określa stosunek rocznego zysku (osiąganego w trakcie trwania projektu) do wartości kapitału służącego finansowaniu
nakładów kapitałowych
Im wyższa stopa zwrotu, tym lepszy projekt
Można ustalać wiele szczegółowych odmian tego miernika:
Księgowa stopa zwrotu (ARR – Accounting Rate of Return):
końcowy kapitał zaang. = kap. początkowy – suma odpisów amortyzacyjnych
uwzględnia, że kapitał zaangażowany na początku w projekt będzie stopniowo odzyskiwany w miarę umarzania stworzonego
zasobu majątku
Przykład:
Kapitał własny
1250
Kapitał obcy
250
1
2
3
4
5
Nakłady
inwestycyjne
1500
Zysk netto
200
250
230
250
200
Amortyzacja
100
100
100
100
100
Odsetki
25
20
15
10
5
Nadwyżka finansowa
325
370
345
360
305
Stopa zwrotu roczna
15,00%
18,00%
16,33%
17,33%
13,67%
- zysk netto przec. z inwestycji
226
3
Finanse przedsiębiorstwa
dr Maria Gorczyńska
- odsetki przec. z inwestycji
15
Stopa zwrotu prosta przeciętna:
16,07%
Wartość bieżąca netto (NPV – Net Present Value ):
NPV = suma zdysk. nadwyżek finansowych - NI
NI – nakłady inwestycyjne
NPV to obecna wartość wpływów i wydatków pieniężnych związanych z ocenianym przedsięwzięciem
Opłacalny jest projekt, dla którego NPV > 0
- taki projekt przyniesie przedsiębiorstwu korzyści
Przy porównywaniu projektów – im wyższe NPV, tym lepszy projekt.
Przykład:
Stopa dyskontowa = WACC (tzw. NPV dla kapitału całkowitego)
15%
1
2
3
4
5
Nakłady
inwestycyjne
-1000
Zysk netto
200
250
230
250
200
Amortyzacja
100
100
100
100
100
Odsetki
25
20
15
10
5
Nadwyżka finansowa*
300
350
330
350
300
* jako zysk netto + amortyzacja
Nadw. fin. zdyskontowana
260,87
264,65
216,98
200,11
149,15
Suma nadwyżek zdyskontowanych
1091,8
Nakłady inwestycyjne
-1000
NPV
92
NPV a wybór projektów alternatywnych:
•
NPV > 0 i max. – to podstawa wyboru
•
w przypadku, gdy nakłady kapitałowe ponoszone są również w trakcie realizacji projektu, NPV jest dobrym kryterium do
porównań, jeżeli nakłady są porównywalne.
•
Jeżeli nakłady w alternatywnych projektach są różne, wówczas warto poszerzyć ocenę o indeks rentowności (PI – Profitability
Index)
4
Finanse przedsiębiorstwa
dr Maria Gorczyńska
Przykład:
Stopa dyskontowa
10%
Projekt A
0
1
2
3
4
5
6
7
8
Nakłady
-2000
-2000
Nakłady zdysk.
-2000
-1818
Nadwyżka fin.
1100
1100
1100
1200
1200
1000
800
Nadwyżka fin.
zdysk.
909
826
751
745
677
513
373
Projekt B
0
1
2
3
4
5
6
7
8
Nakłady
-2500
-2500
Nakłady zdysk.
-2500
-2273
Nadwyżka fin.
900
1250
1400
1450
1450
1450
1450
Nadwyżka fin.
zdysk.
744
939
956
900
818
744
676
Projekt A:
Suma nakładów zdysk.
-3818,2
Suma nadwyżek zdysk.
4796
PI
1,26
NPV
978
Projekt B:
Suma nakładów zdysk.
-4772,7
Suma nadwyżek zdysk.
5779
PI
1,21
NPV
1006
„Rodzaje” NPV:
NPV dla kapitału całkowitego
- ustalany na podstawie przepływów operacyjnych, bez uwzględnienia przepływów związanych z finansowaniem projektu; stopę
dyskontową ustala się wówczas na poziomie WACC.
NPV dla kapitału własnego
- uwzględniamy przepływy związane z finansowaniem projektu, ale stopa dyskontowa na poziomie kosztu kapitału własnego.
Skorygowane NPV, czyli APV
5
Finanse przedsiębiorstwa
dr Maria Gorczyńska
- jako stopę dyskontową przyjmuje się wówczas koszt kapitału własnego firmy niezasłużonej (co można ustalić na podstawie
równania Hamady).
Wewnętrzna stopa zwrotu z projektu (IRR – Internal Rate of Return):
IRR to stopa dyskontowa, przy której obecna wartość strumieni wydatków pieniężnych jest równa obecnej wartości strumieni
wpływów pieniężnych
Jest to więc stopa dyskontowa, dla której NPV = 0
Automatycznie IRR staje się więc stopą rentowności całego projektu
- IRR porównujemy ze stopą dyskontową (ewentualnie z najniższą stopą zwrotu możliwą do zaakceptowania przez inwestora).
Najprostsza formuła IRR:
R (n) – stopa dyskontowa „niższa”, dla której NPV jest dodatnie
R (w) - stopa dyskontowa „wyższa”, dla której NPV jest ujemne
- im niższy przedział między R (n) i R (w), tym dokładniej wyznaczymy IRR
np. R (n) = 0,2 ; NPV = 7,18
R (w) = 0,3 ; NPV = - 9,56
6
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Wykład 3, FIR UE Katowice, SEMESTR IV, Finanse przedsiębiorstw, fp, Finanse przedsiębiostwa - wszyst
Wykład 10, FIR UE Katowice, SEMESTR IV, Finanse przedsiębiorstw, fp, Finanse przedsiębiostwa - wszys
wyklad 1, FIR UE Katowice, SEMESTR IV, Finanse przedsiębiorstw, fp, Finanse przedsiębiostwa - wszyst
FINANSE PRZEDSIĘBIORSTW WSZYSTKIE WYKŁADY uzupełnione
Zarzadzanie Finansami Przedsiebiorstwa-ZFP wykład nr 6, Dr Piotr SZCZEPANKOWSKI
finanse Ogrodnik wszystkie wykłady FiR, FiR UE Katowice 2 semestr, Finanse
Finanse przedsiębiorstw wsyztskie wykłady
Finanse przedsiebiorstw wyklad Nieznany
Pytania i odp Finanse Przedsiebiorstw(1), WZR UG, III semestr, Finanse przedsiębiorstw - dr Julia Ko
Finanse Przedsiębiorstw wykłady
wykład Finanse przedsiębiorstwa
Finanse miedzynarodowe B Pus wszystkie wyklady id 171643
FINANSE PRZEDSIĘBIORSTW WYKŁAD 1(07 10 2012)
616 Finanse Przedsiebiorstw II pytania do wykladu id 44260 (2)
Wykład 3 Zarządzanie finansami Rachunek zysków, Notatki UTP - Zarządzanie, Semestr IV, Zarządzanie f
Kopia Wykład 6 folie (word 97-2003), Studia - Gospodarka Przestrzenna UEP, I stopień, III semestr, F
więcej podobnych podstron