Warunkowanie
Klasyfikację podstawowych rodzajów pamięci jako najbardziej szczegółową zaproponował Larry Squire (neuropsycholog). W podziale tym wyodrębnia pamięć deklaratywną i niedeklaratywną. Podział Squire’a opiera się na dwóch kryteriach: kryterium sposobu przechowywania oraz kryterium sposobu wydobywania informacji zawartych w danym rodzaju pamięci.
informacje w pamięci deklaratywnej mogą być przechowywane w postaci abstrakcyjnych lub konkretnych reprezentacji, możliwych do uświadomienia lub wywnioskowania. Dostęp do tych informacji jest niezależny od kontekstu- tzn. odtwarzamy je w innych sytuacjach, niż tylko w tych, w których zostały przyswojone np. przypominamie sobie informacji o stolicy podczas kąpieli.
Doświadczenia w pamięci deklaratywnej sa przechowywane w postaci związku S-R, czyli nawyków np. przyciskanie guzika windy. Jeśli chodzi o nawyki motoryczne np. jazda na rowerze, to uruchamianie doświadczeń z pamięci niedeklaratywnej przebiega w sposób automatyczny.
Squire zwraca uwagę na to, że do posługiwania się pamięcią deklaratywną i niedekaratywną wykorzystujemyodmienne mechanizmy mózgowe.
- pamięć deklaratywna- hipokamp, kora płatów czołowych i skroniowych
- pamięć niedeklaratywna- hipokamp, kora motoryczna, móżdżek
Warunkowanie
klasyczne- było przedmiotem badań Pawłowa- opracowywał różne metody warunkowania i stworzył teorię wyjaśniającą powstawanie odruchów warunkowych. Warunkowanie klasyczne polega na wiązaniu pewnej reakcji (zazwyczaj jest to reakcja niepodlegająca kontroli wolicjonalnej, tj. ślinienie się, mruganie, zmiana elektrycznego przewodnictwa skóry) z bodźcami, które wcześniej nie miały zdolności do wywoływania tej reakcji. Np. ślinienie się występuje wtedy, kiedy w pysku psa pojawi się pokarm. jeśli pojawieniu się pokarmu wielokrotnie towarzyszył bodziec świetlny nabywa zdolności do wywołania reakcji ślinienia się.
U ludzi też występują klasyczne odruchy warunkowe. Eksperyment Watsona i Raynier na małym Albercie dowodzi, że bodziec początkowo obojętny zaczyna wywoływać intensywną reakcję emocjonalną. Albert bawił się z białym szczurem. Kiedy chłopiec zbliżał się do szczura eksperymentator uderzał w metalową sztabę (ukryty był za kotarą). Głośny hałas wywoływał reakcję przestrachu u chłopca. Po jakimś czasie chłopiec płakał na widok ukochanego niegyś szczura, mimo że nie towarzyszył temu żaden nieprzyjemny bodziec. Potem reakcja zgeneralizowała się na białe króliki- wspomniany eksperyment ilustruje tworzenie się fobii. Eksperyment wskazuje, że łatwo wytworzyć odruchy warunkowe, trudno je wyeliminować.
warunkowanie instrumentale- polega na pojawieniu się takiej reakcji, która niejako jest instrumentem pozwalającym na uzyskanie możliwości zaspokojenia pewnej potrzeby. W klasycznych badaniach Thorndike’a- pierwszy badacz prowadzący badania nad tym warunkowaniem: szczury umieszczano w tzw. skrzynce prolemowej. W skrzynce znajdowała się dźwignia, której nciśnięcie powodowało pojawienie się tabletki pokarmowej. Szczury początkowo naciskały dźwignię przypadkowo, a potem reakcje pojawiały się systematycznie. Ilekroć szczur był głodny-> naciskał dźwignię-> dostęp do pokarmu.
Warunkowanie instrumentalne polega na przyswajaniu sobie nowych reakcji, dzięki którym zwierzę lub człowiek uzyskują wzmocnienie (możliwość zaspokojenia potrzeb lub uchronienia się przed niebezpieczeństwami).
Warunkowanie instrumentalne występuje też u człowieka. Ludzie uczą się wykonywania reakcji różnego typu aby zaspokoić własne potrzeby (prócz tych podstawowych- pokarmowych i bezpieczeństwa może być potzreba zdobywania nowych doświadczeń. badanie Carolyn Rovee- Collier- nad łóżeczkiem dziecka zawieszano stelaż nieruchomy, a do prawej nożki dziecka przywiązywano taśmę- dziecko szybko nauczyło się poruszać nóżką, co wprawiało w ruch zabawki i sprawiało dziecku radość.
generalizacja reakcji- obok właściwej reakcji instrumentalej początkowo występują do niej reakcje podobe ( dziecko w początkowej fazie mogło wykonywać ruchy lewą nóżką czy rączkami)///dowolny bodziec wywołuje ślinienie się- czyli pies ślini się na widok żarówki, świecy itp.
różnicowanie reakcji- dziecko wykonuje reakcje właściwe- poruszanie prawa nóżką/// wykonanie reakcji warunkowej w odpowiedzi tylko na właściwy bodziec tj. zapalenie przez eksperymentatora światełka