Okresy gotowości rozwojowej:
Okres krytyczny – optymalny, najbardziej korzystne okresy, w których uczenie się i wychowanie w danej dziedzinie przynosi najlepsze efekty
Okres niekorzystny – zarówno przedwczesne jak i opóźnione uczenie.
W jaki sposób zdobywamy wiedzę o przebiegu rozwoju?
Cele badań psychologii rozwojowej:
Badanie grup
Poszukiwania ogólnych prawidłowości rozwojowych
Poszukiwanie zmian zachowań wraz z wiekiem
Określanie czynników wywołujących te zmiany
Poznawanie mechanizmów zmiany rozwojowej
Badanie jednostkowe
Ocena poziomu rozwoju jednostki
Przewidywanie dalszego rozwoju – diagnoza rozwojowa
Wskazanie różnic między dziećmi w różnym wieku nie satysfakcjonuje psychologa rozwojowego. Ważne jest jakie mechanizmy wywoływały zaobserwowaną zmianę, jakie warunki i czynniki działały na dziecko, które przyczyniły się do określonej zmiany.
Badania naukowe:
Nad związkiem właściwości z wiekiem
Zdarzeniami historycznymi
Indywidualne doświadczenia jednostki
Konieczny jest dobór porównywalnych grup:
Dwie grupy 6-latków – chodzących do przedszkola i pozostających w domu
Jedna grupa dzieci – badamy korelacje chodzenia do przedszkola i aktywności w szkole
Badanie eksperymentalne:
Świadome wprowadzenie czynnika, którego wpływ chcemy badać.
W ustalonym przez badacza momencie, w określonych warunkach.
Warunki: laboratoryjne lub naturalne.
Badanie obserwacyjne:
Nieingerowanie w przebieg badanych zjawisk.
Ograniczenie się do rejestrowania ich naturalnego przebiegu.
Typy obserwacji: dzienniczek obserwacyjny, obserwacja fotograficzna, próbka czasowa, próbki zdarzeń.
Technika wywiadu:
Rozmowa z badanym według przygotowanych pytań.
Wywiad kliniczny – J. Piaget – kolejne pytania zmieniają się zależnie od odpowiedzi badanego (podążanie za rozumowaniem dziecka)
Studium przypadku:
Szczegółowe budowanie pojedynczego osoby lub małej grupy (np. status ekonomiczno – społeczny, historia rodziny, doświadczenia szkolne, szczególne doświadczenia)
Techniki korelacyjne:
Statystyczna technika wykorzystywana do stwierdzenia czy między zmiennymi zachodzi związek czy nie.
Badanie zmian zachodzących z wiekiem. Podstawowe strategie badawcze:
Badanie poprzeczne – porównywanie ze względu na wyróżnioną cechę dwóch lub więcej grup różniących się wiekiem, które obserwowane są w tym samym czasie.
Zalety: prostota, ekonomiczność
Wady: grupy obejmują różne osoby, mogą się różnić nie tylko wiekiem, nie można oddzielić zmian związanych z wiekiem od zmian pokoleniowych.
Badanie podłużne – obejmują te same osoby w różnych okresach życia.
Zalety: możliwość kontrolowania zmian związanych z wiekiem i systematycznego śledzenia warunków rozwoju badanych.
Wady: kosztowne, kłopotliwe do przeprowadzenia
Badania ukośne – polegają na porównaniu grup osób w takim samym wieku ale pochodzących z różnych generacji (np. teraz i za 10 lat)
Badania sekwencyjne – połączenie badań ukośnych i poprzecznych. Badają czy stwierdzone różnice są charakterystyczne tylko dla jednej generacji badanych czy mają uniwersalny międzypokoleniowy charakter.
Badania prowadzą do postawienia diagnozy.
Diagnozy:
Psychometryczne (testy)
Jakościowe (analiza zachowań)