Sienkiewicz nazwał swoją powieść potopem, by zaakcentować ogrom zjawiska opisywanego w powieści, zalew sił wroga i pustoszenie kraju przez nieprzyjaciela.

Powieść Sienkiewicza, napisana z górą sto lat temu, nadal nie traci aktualności ani walorów literackich. Jej oddziaływanie na czytelników trwało od samego początku, czyli daty wydania w 1886 r. Wpływ ten był tak silny, że powszechnie lata wojen ze Szwecją 1655 – 60 zaczęto nazywać potopem.