Lalka - Znaczenie tytułu

Tytuł powieści Bolesława Prusa można rozszyfrować na kilka sposobów. Jeden z nich to afera z
kradzieżą lalki i procesem sądowym, oparta ponoć na faktach autentycznych. Sprawę wytacza
baronowa Krzeszowska pani Stawskiej. Według innej interpretacji, lalką jest Izabela Łęcka,
niezdolna do miłości, zimna arystokratka. Łęcka nie potrafi pokochać Wokulskiego, nie kocha
właściwie nikogo. Trzecim z możliwych wyjaśnień jest motyw porcelanowych lalek układanych
przez Rzeckiego na wystawie sklepu Wokulskiego.

Problematyka

„Lalka” to wielka powieść realistyczna epoki pozytywizmu. Bolesław Prus przedstawia w niej
panoramę społeczną Warszawy w drugiej połowie lat 70. XIX wieku, jednocześnie krytycznie
ocenia jej stan. Klasy społeczne nie współpracują ze sobą, te, które mogłyby poprawić byt innych –
arystokracja, mieszczanie, nie zajmują się taką działalnością. Arystokraci trwonią majątki lub
próżnują, mieszczanom brak odwagi by zająć się interesami na większą skalę. Pieniądze robią
Żydzi i Niemcy, jeden Wokulski idzie ich śladem. Stanisław pomaga biednym, ale zdaje sobie
sprawę, że to tylko kropla w morzu potrzeb. Wokulski widzi także zakłamanie arystokracji,
organizującej wielkie kwesty, okazje do spotkań towarzyskich. Niska jest pozycja kobiet,
próbujących zarabiać na swoje utrzymanie – tu przykładem jest pani Stawska. Z trudem wiąże
koniec końcem, dając lekcje muzyki. Pozycja społeczna kobiet jest niższa niż mężczyzn.
Społeczeństwo wrogo odnosi się do Żydów – Polaków kłuje w oczy ich zamożność, jednocześnie
nie potrafią sami się zorganizować, by także zarobić na interesach.

Na tle wielkiej panoramy społecznej Prus opisał nieszczęśliwe uczucie Wokulskiego do Izabeli.
Kupiec galanteryjny, który zachowuje się jak romantyk, zapominając dla ukochanej o całym
świecie, zostaje odrzucony przez kapryśną arystokratkę. Wokulski jest największym przegranym
„Lalki”, jego zdolności, talent, zalety niszczy nieudany związek z kobietą.