Teorie bezpieczeństwa – ćwiczenia

Williams – problematyka w postaci 4 pytań.

-strategia – podział taktyczny, pojęcie czysto militarne
-problem bezpieczeństwa państwa jest powiązany bezpośrednio z państwem
-o wiele ważniejsze bezpieczeństwo jednostki
-przejście z aspektu państwowego na jednostkowy i z pojęcia militarnego na inne aspekty

Problemy badawcze studiów nad bezpieczeństwem. 4 pytania

1) Co to jest bezp.?
2) O czym mówi?
3) Co zalicza się do problematyki bezp.?
4) Kto decyduje o tym co jest problemem bezp.?


1)
-bezpieczeństwo to brak zagrożeń
-przetrwanie + osiąganie stanu, w którym możemy podejmować decyzje
-dwa sposoby osiągania bezpieczeństwa:
Gromadzenie siły, jak najwięcej zasobów. Im silniejsi tym bezpieczniejsi.
Budowanie relacji, stosunków z innymi państwami. Im więcej powiązań międzynarodowych tym wojna będzie mniej opłacalna.

2)
-o bezpieczeństwie międzynarodowym, poszczególnych państw
-jednostek, grup

3)
-etniczne, religijne
-choroby zakaźne
-socjologia
-polityka

Bezpieczeństwo jako akt mowy – kreowanie problemów bezpieczeństwa poprzez mówienie o nich. Osoba która o nich mówi musi mieć pewien autorytet.

4)
-prowadzenie stosunków międzynarodowych
-osiąganie celów – cele można osiągać różnymi drogami, problemem jest natomiast to, że wybierając jedną drogę jest szansa na istnienie lepszej.

Zięba

Bobrow

Metafora choroby: lepiej zapobiegać niż leczyć. Lepiej dbać o siebie cały czas niż później się leczyć

-rozwiązywanie problemów braku bezpieczeństwa odnoszących się do przyszłości,
-nie da się obronić przed zagrożeniami, które dopiero powstaną
-ekstra-polacja – prognozowanie przyszłości na podstawie tego co miało miejsce przeszłości
-nie da się przewidzieć przyszłości
-nauka pomaga w badaniu problemów bezpieczeństwa, ale też przez nią nie jesteśmy w stanie tego problemu rozwiązać
-skupiając się na jednej rzeczy, nie zauważamy innych; rozwiązując jeden problem pojawia się drugi
-misseperacja – błędne określenie zagrożeń zewnętrznych

Najważniejsze są: PROFILAKTYKA i PREWENCJA

Bobrow pojmuje prewencje w sposób typu: nie jedzmy tłustego, żeby nie mieć problemów z sercem.
Dlatego ważną rolę odgrywa utaj profilaktyka.

Morgenthau

Rozbrojenie:
-bezpieczeństwo jest środkiem do osiągania innego celu np. bogactwa
-im bardziej bezpieczny, tym lepszy rozwój -> wojna staje się nieopłacalna
-jeżeli funkcjonujemy w sieci państw, wszyscy korzystamy na eksporcie i imporcie

-kontrola zbrojeń jest niemożliwa w przypadku broni konwencjonalnej bo państwa nie chcą rezygnować z czegoś co daje im przewagę.

MAD – mutual add destruction
Broń nuklearna mieć tyle, aby móc zniszczyć przeciwnika, więcej nie trzeba, bo to tylko koszty

Wojska konwencjonalne:
-lądowe
-morskie
-powietrzne
-siły specjalne

Wojsko strategiczne – posiadanie głowic nuklearnych i środków przenoszenia
-lotnictwo strategiczne (bombowce)
-strategiczen wojska rakietowe
-pociski balistyczne umieszczone na okrętach podwodnych (Rosja, USA, WB, prawdopodobnie Fran.)

Mocarstwa nuklearne:

Stany Zjednoczone
Rosja potęgi ! w takiej kolejności
WB zobowiązywały się do nierozpowszechniania
Francja teorii nuklearnej
Chiny
----------------
Izrael – nie ujawnia, że posiada, ale testuje
Indie, Pakistan – własne technologie 1997 lub 1998
RPA – krótkie oświadczenie, zakończenie programu nuklearnego
Korea Północna, Irak – próby, nie wiadomo na 100%
Brazylia, Argentyna
Japonia, Niemcy, Włochy, Hiszpania – w każdej chwili mogą mieć broń
Białoruś, Ukraina, Kazachstan – mieli na swoim terytorium broń rosyjską

Morgenthau broń nuklearna nie zostanie użyta bo obie strony poniosły by ogromne straty (polityka odstraszania)

-strategia przeciwuderzeniowa – celem mają być nie obiekty cywilne i przemysłowe, ale militarne
-ograniczona wojna atomowa – miasto za miasto – nie możliwa do wypowiedzenia
-użycie broni może mieć miejsce w przypadku gdy jedno państwo będzie posiada obronę antyrakietową zdolną przechwycić rakiety wroga
-16 lipca 1949 – pierwsza detonacja bomby atomowej

Aron

Cele państw – zdobycie jak największych terytoriów (nie zawsze opłacalne)
-zachowanie bezpieczeństwa, żeby w przyszłości nie musieć walczyć
-im większa siła, tym większe bezpieczeństwo (nie zawsze to działa)
-narzucanie innym swojej woli

Rozwiązanie zbudowanie systemu opartego na równowadze sił i dobrych relacjach z innymi państ.

-chwała może być przyczyną dążenia do całkowitego zwycięstwa
-to czy broń jest ofensywna czy defensywna zależy od punktu z jakiego na to patrzymy

Izolacjonizm - w pewnych przypadkach jest niegroźny, a czasem mam bardzo duży wpływ na bezpieczeństwo. Izolacjonizm małego aktora jest niegroźny. Stosowany przez potęgę definiuje układ sił. Najsilniejszy pilnuje porządku.

Osiągnięcie potęgi nie jest celem samym w sobie, ale czasem może prowadzić do wojny. Maksymalizacja siły, budzi u innych strach.

Różnice między Mearsheimer’em (ofensywny), a Waltz’em (defensywny)

Mearshimer:
-wszyscy dążą do zdobycia jak największej siły, władzy
-ostateczny cel: zostać hegemonem

Waltz:
-dążenie do równowagi sił

Hegemonia – zdolność do zmuszenia rywali bez strachu o odwet w skali globalnej jest niemożliwa

Hegemon regionalny – najsilniejszy, jedyny great Power na danym terenie. Nawet o osiągnięciu hegemonii regionalnej, będzie dążyć do utrzymania przewagi nad kolejnymi państwami

Potencjalny hegemon – zagrożenie dla obecnego hegemona (jeśli taki jest), jeśli nie ma ten robi wszystko aby zostać hegemonem oraz utrzymać ten status.

Ekspansja dotyczy terytorium, a nie wpływów (realizm ofensywny)

Mearsheimer : agresja państw, maksymalizacja siły brak poziomu satysfakcji nadwyżka władzy przyda się jutro
Waltz : państwo usatysfakcjonowane

Punkty wspólne:
-anarchiczność systemu
-nie możemy być pewni zachowań innych państw
-przeżycie państwa jest podstawowym celem
-aktorzy zachowują się racjonalnie

Security dilema – ciągłe zbrojenia (Waltz) : status quo: my się zbroimy inni się boją więc też się zbroją (gonią nas) znów się zbroimy

Security competition (Mearshimer) – państwa rewizjonistyczne: ciągła maksymalizacja
państwa będą agresywne i będą atakowały (atak - najlepsza obrona)

BALLANCING i BACK-PASSING

-ballancing – działanie w celu zachowania odpowiednich sił

-back-passing – zrzucanie odpowiedzialności na innych, wykorzystywanie ich

Plusy back-passingu
-jeżeli dwa państwa się biją to się „wykrwawiają” – mamy okazję żeby zdobyć przewagę
-nie ponosimy kosztów
-znalezienie państwa które jest „naiwne” – będzie walczyć z naszymi wrogami i samo też się „wykrwawi”

Komplikacje: czasem buck-catcher nie jest w stanie poradzić sobie z wrogiem, wówczas zostaje sam zostaje przejęty przez państwo najsilniejsze

Co decyduje o ballancing i buck-passing?
-położenie geograficzne: -ballanceing –ląd
-buck-passing - morze

-system w jakim działamy – dwupolarny (nie można zrzucić odpowiedzialności)

Dylemat bezpieczeństwa sojuszniczego – Alliance security dilema
-albo wchodzimy w sojusz i balansujemy (ballancin) albo nie wchodzimy – Buck-passing
plusy wejścia: w przypadku zagrożenia nie jesteśmy sami
minus: jesteśmy ograniczeni decyzyjnie, możemy też np. wejść do wojny w niekorzystnym dla nas momencie
plus nie wchodzenia: sami podejmujemy decyzje
minus: jeśli Buck-catcher nie wytrzyma zostajemy sami

Band-wagonik – doczepianie się słabszego państwa do silniejszego
Mearshiemer: jedna potęga będzie mieć jeszcze większą siłę, a mniejsze państwo też będzie silniejsze
Waltz: naruszenie statusu quo

Polityka epismentu
polityka ustępstwa – nie może mieć miejsca

M – prowadzi do wzrostu mocarstw, przesunięcia balansu siły na rzecz mocarstwa, rezygnacja ze swojej siły na rzecz siniejszego

Off-shav ballancing – połączenie balancingu z Buck-passingiem

Teoria Waltza tłumaczy państwa nieagresywne a Mearshiemer’a – agresywne.
Teorie te się uzupełniają.

Scenariusz:
-USA się wycofuje w Europie potęgą militarną stają się Niemcy wzrost Japoni (zdobycie broni nuklearnej), wycofanie się USA, Rosji, i Chin – zbalansowana dwubiegunowość
Chiny wyprzedzają Japonię i USA – Chiny jako hegemon ze Stanami, które chcą zostać hegemonem

USA nie wycofa się z Azji lub Europy, bo ograniczyłoby to ich siłę i pociągnęłoby za sobą inne konsekwencje.

FUKUYAMA / DOYLE / KANT

Nowy idealny świat bez wojen.

Wg Fukuyamy wszyscy będą w końcu dążyć do jednego celu. Niebędzie grup, które będą działać przeciwko państwu.

Kant
-ważne jest samo dążenie do celu a nie tylko cel
-chęć zdobycia czegoś przybliża nas do polepszenia sytuacji

Doyle
- większy wzrost liczby państw liberalnych (demokratycznych) = większy poziom bezp., większy pokój
Jest to prawda bo nawet jeśli dojdzie do wojny, to te państwa są po jednej stronie, gdyż walczą o te same wartości
Doyle na temat liberalnego państwa Kanta
-myśl Kanta powinna być podstawą, pozwalającą na zapobieganie wojnom,
-państwa liberalne nie powinny być agresywne
-państwa nie walczą ze sobą – to kwestia moralności i zasad (jednostki chcą być szczęśliwe – nie chcą tego stracić. Wojna niszczy ich osobisty spokój)

Fukuyama
„Koniec historii” nie ma nic lepszego nisz liberalna demokracja już nic nie może nam się przytrafić lepszego
-państwa silnie zależne gospodarczo będą dążyć do utrzymania pokoju
-dążenie do demokrat. pokoju jest procesem nieodwracalnym
-poprzez rozwój nauki wszyscy będą dążyć w tym samym kierunku zainteresowanie techniką, rosnący konsumpcjonizm będzie prowadził do tego, że silnie powiązan, uzależnione od siebie państwa nie będą nie będą chciały zrywać tych więzi
-zaspokojenie potrzeb jednostki jest najważniejsze

Trzy artykuły Kanta:
-republikańska forma rządów
-tworzenie federacji wolnych państw
-„hospitality” – zasada gościnności, obywatelstwa światowego

Repubikanizm chroni przed despotyzmem i wybuchem wojny, bo każdy kto zgodziłby się na wojnę musiałby ponieść jej koszty oraz wziąć w niej udział.

Demokracja dla Kanta była bardziej skłonna do wojny; dyktat większości

Republika – ważne aby jedna partia nie mogła kontrolować legislatywy i egzekutywy, gdyż państwo jest wtedy bardziej wojownicze.

Doyle i Fukuyama:
-wspólne iteresy
-stają po tej samej stronie
-układ zbiorowego bezpieczeństwa

Kant:
-brak agresji (system paktów międzynarodowych)
-federacje
-suwerenność jest przeszkodą

Podsumowanie:
Z czego wynika dążenie do pokoju, jaki jest motyw?
-Kant jest to naturalny mechanizm, ludzie zawsze sami z siebie będą dążyć do pokoju, prędzej czy później odkryją , że są tacy sami
-Doyle nie tylko zasady i moralność ale przede wszystkim interes
-Fukuyama odejście od moralności a skupienie się na gospodarce. Człowiek jest konsumentem, który nie zrezygnuje z tego co chce.

Nauka powinna być obiektywna, ale stworzyli ją ludzie, więc całkowity obiektywizm jest niemożliwy. Studia nad pokojem w jakimś stopniu narzucają swoje zdanie na temat pokoju. Jeśli nauka narzuca swoje zdanie, że powinniśmy zachować pokój, to ci którzy nie chcą pokoju będą niezadowoleni – a to już jest problem.

Różnice: (nauką o pokoju a stosunkami międzynarodowymi)
-globalne – mówiąc o pokoju trzeba brać pod uwagę cały świat
-korzystanie z wielu nauk, a stosunki międzynarodowe zazwyczaj biorą pod uwagę tylko nauki humanistyczne i polityczne
-dłuższy okres czasu – stosunki tylko od 1648
-sformułowane na działaniach politycznych rekomendując działania rządów i ruchów społecznych
-podejście wartościujące – stosunki raczej obiektywne

Dlaczego wartości są takie ważne?

-mamy pewien system wartości, którym się kierujemy w życiu, wykorzystujemy je, aby osiągnąć swój cel – pokój
-pokazują czego May unikać a co powtarzać aby osiągnąć cel
Jest to wizja optymistyczna bo zakładamy, że wizja zależy od nas, że mamy wpływ na dalsze losy
Problemem jest to co mamy zostawić, a co zabierać ze sobą w przyszłość, a by dążyć do pokoju.

Wartości: prawda, przynależność, wybór
Prawda to rzeczywistość, fakty.

Nie można zudować obiektywnie świata społecznego bo sami go tworzymy. Nauka jest też konstrukcją społeczną dlatego nie są możliwe neutralne wartościowo badanie.
Nieobiektywność nauki – np. wyścig zbrojeń

Przynależność
-determinuje nasze zachowania – należenie do grup powoduje, że czujemy się lepsi od tych, którzy do nich nie należą
-współzawodnictwo, konflikty, agresja, nietolerancja, ruchy nacjonalistyczne – to wszystko przeszkadza w osiągnięciu pokoju
-powstrzymywanie tożsamości (grupa jednoczy się najbardziej w sytuacji zagrożenia
-pomoc studentom w odnalezieniu tożsamości
-przedstawienie studentom różnych, nieznanych im organizacji
-tworzenie nowych organizacji

Wybór my wybieramy naszą przyszłość
Osiągnięcie celu interdyscyplinarne podejście, minimalizowanie rywalizacji i respektowanie różnych perspektyw.

Koncepcje strategiczne NATO:

1949 (6 stycznia 1950) DC6/1 (dok tajny) + MC 14/1 i D6/3
zasady koncepcji:
-odstraszanie (rola broni atomowej)
-komplementarność obronności sojuszu – wkład każdego członka proporcjonalny do możliwości ekonomicznych
-użycie broni strategicznej możliwe wszelkimi możliwymi sposobami bez wyjątku

3.12 1952 – update do tej strategi (nic nie wniosła)

23 maj 1957 – zmasowanego odwetu
zakładała:
-użycie wszystkich możliwych środków w jak najszybszym czasie (w odwecie)
-odwet ma sens gdy druga strona nie posiada broni nuklearnej lub środków przenoszenia
-Związek Radziecki wystrzelił satelitę na orbitę – dowód posiadania środków przenoszeni

Kryzys kubański – ZR transportuje na Kubę rakiety aby skierować je w stronę USA świat stał na skraju wojny atomowej kryzys był potrzebny żeby rozpocząć rozmowy
W końcu zauważono, że zniszczenia po takiej wojnie będą ogromne.

Raport trzech mądrych ludzi (1956) – konieczność podjęcia rozmów z państwami wschodu. Na różne tematy, ale przede wszystkim na temat bezpieczeństwa.

12 grudnia 1967 – MC 14/3 – strategia elastycznego reagowania

3 fazy:
-jeżeli atak konwencjonalny, odpowiedź konwencjonalna
-zwiększenie zaangażowania sił konwencjonalnych w konflikt
-ostateczna odpowiedź nuklearna (bardziej jednak jako straszak)

1970-1979 – epoka odprężenia

-Amerykanie rozmieścili na terenie Niemiec rakiety nuklearne

-Upadek ZR
-Regan i jego program „gwiezdnych wojen” – budowa tarczy antyrakietowej (blef) Rosjanie włożyli ogromną ilość środków w rozwój kosmiczny dlatego poległa ich gospodarka.

1991 – koncepcja strategii sojuszniczej (pierwszy w historii dokument jawny – deklaracja polityczna)

-zwiększyć bezpieczeństwo państw sojuszu poprzez rozmowy byłych państw wrogich (z dawnym wrogiem należy rozmawiać)
-utrzymanie wystarczającej siły militarnej
-broń nuklearna ma tylko charakter odstraszający (redukcja broni nuklearnej do minimum)

1999 – nowa koncepcja strategiczna
-zmniejszenie wydatków na cele wojskowe
-konieczność utrzymania odpowiednich sił zbrojnych (zawodowa armia)
-reorganizacja armii na rzecz szybkości i mobilności
-out of area – pozwala działać wojskom NATO poza obszarem sojuszu pod warunkiem że nie zagraża ona bezpieczeństwu międzynarodowemu lub jes ona humanitarna

2010 Lizbona 19-20 listopada

-obrona zbiorowa (m.in. budowa tarczy antyrakietowej)
-zarządzanie kryzysowe poza granicami NATO
-wkład w bezpieczeństwo kooperatywne (partnerstwa, rozbrojenie, kontrola zbrojeń)

Źródło:Tygodnik BBN, nr 8, 19-25 listopada 2010 r. str.2