18.04

Terminy wypraw w teren – 11.05 i 25.05

A więc ten wykład jest kontynuacja poprzedniego – cos o obszarach natura 2000

2 dyrektywy(było o nich wcześniej)

Krótko o dwóch dyrektywach – ptasia, siedliskowa

Ptasia – ma na celu

-zachowanie na starym kontynencie wszystkich gatunkow ptakow występujących w stanie dzikim

-prawne uregulowanie o handlu ptakami

-przeciwdziałnie niedopuszczalnym metodom ich zabijania i łapania(pozyskiwania)

Zawiera 5 załączników:

1-lista 195 gatunkow ptakow, tzw specjalnej troski – występujących na starym kontynencie, wymierające i zagrożone(w wyniku zmian w siedliskach)

Dla ochrony tych gatunkow należy wytypować obszary spejclanej ochrony(OSO) zwane potocznie ptasimi obszarami. Wytypowaniu tych obszarow służą specjalne kryteria

2-gi załącznik – spis gatunkow na które można polować na terenie UE lub na terenie kraju na mocy prawa krajowego(osobny dokument)

3-spis gatunkow mogących być przedmiotem transportu, obrotu, przytrzymywania w celeach handlowych(pod warunkiem legalnego pozyskania okazow)

4-spis nieakceptowanych w krajach wspólnoty metod odłowu ptaków

5-propozycje badań naukowych

Odnośnie obszarów ptasich nie ma konieczności ich zatwierdzania przez KE jeśli były wskazane zgodnie z ta dyrektywa

W przypadku obszarów siedliskowych istnieje taka konieczność

Odnośnie zatwierdzania obszarów ptasich może być kolizja – gdy ORNIS stwierdzi zbyt mala liczbe/powierzchnie tych obszarów reprezentowanych na terenie danego kraju. Wtedy komitet ma co robić

Jeśli te dane zgadzają się z danymi europejskimi(bank danych) – takowej kolizji nie ma

Z kolei proszę państwa dyrektywa siedliskowa – naklada na wszystkie kraje europejskie obowiązek ochrony zagrożonych siedlisk oraz gatunkow flory i fauny innych niż ptaki(głównie dotyczy to siedlisk życia tyhc zwierząt)

Również ta dyrektywa zawiera 6 zalacznikow

1-lista typów siedlisk(ok 200 pozycji) zagrożonych w skali Europy, wśród nich kilkadziesiąt ma status priorytetowy ze względu na antropogeniczną presję a także na rzadkość. Te typy siedlisk wymagają wskazanie specjalnych obszarów ochrony(SOO) termin siedlisko dotyczy także ukladow przekształconych przez człowieka.

2-lista 483 gat roślin i 222 gat zwierząt, wśród których również kilkadziesiąt ma rangę priorytetowych. W gatunkach dyrektywa tez wskazuje obowiązek wskazania SOO

3-wazne kryteria selekcji i identyfikacji obszarów siedliskowych, tutaj obszarów szczególnie ważnych dla wspólnoty europejskiej, tzw obszary OZW(o znaczeniu wspólnotowym) W przypadku typow siedlisk (z 1zał) obejmują również zajmowana powierzchnie, stopien zachowania lub szanse odbudowy tego siedliska

4-lista gatunkow roślin/zwierzat wymagających ochrony scislej

5-zawiera liste gatunkowy których pozyskiwanie ze stanu dzikiego jest

6-lista zabronionych metod odlowu ryb i ssaków

Sprawy normalizacji – również normy, które sa normami iso czy normami komitetu europejskiego zawierają również metody pozyskiwania niektorych zwierzat(glownie ryb)

To tyle tytułem wprowadzenia

Wiadomości dot. liczby tych siedlisk

Odnośnie 1-szej dyrektywy – oso – obszary ptasie nie wymaga zatwierdzenia przez KE, w PL wyznaczono ich 124(wszystkie na mocy rozporządzen ministra środowiska) każdy taki obszar ma nazwe, polozenie administracyjne, podana powierzchnie i mapa obszarow oraz lista gatunkow stanowi integralna czesc takiego obszaru.

Teraz odnośnie liczby gatunkow ptakow – załącznik 2 ma liste 195 gatunkow ptakow, natomiast w PL jest ich 130(73 to lęgowe)

Bird life international – stowarzyszenie zajmujące się glownie ptakami – uznalo większość z obszarow ptasich w PL za mega ważne. 3 siedliska ptakow wyróżnione przez BLI – ptaki wodno-błotne, leśne i krajobrazów rolniczych. Powierzchniowo wielkie są obszary ptasie obejmujące wody Bałtyku(zatoka pomorska 309kha, przybrzeżne wody Bałtyku->194kha, ławica słupska-obszar na którym wystepuja ptaki z załącznika dyrektywy ptasiej, mala ta lawica-zaledwie-80kha)

2-gi typ siedlisk – ostoje lądowe, leśne i związane z nimi ptactwo

-puszcza piska - 172kha, bory dolnośląskie, puszcza kneszyńska

3 typ – obszary takie jak bagna(bagienne) – ostoja biebrzańska

Krajobrazy rolnicze – ostoja warmińska->142kha

Obszary związane z dolinami rzek(korytarze ekologiczne) – bardzo ważne, szczególnie z punktu widzenia ochrony ptactwa – dolina dolnego bugu, dolnej odry, środkowej warty, dolnej wisły

Łącznie obszary ptasie pokrywają niewiele ponad 14% powierzchni kraju

Obszar Bałtyku-blisko 600kha polskiej strefy Bałtyku

Obszary siedliskowe wyznacza się do ochrony 198 typow siedlisk, 61 ma status priorytetowy, oraz 705 gatunkow roślin i zwierzat(kilkadziesiąt – priorytetowy status) na tej liście jest propozycja polska – 2 typy siedlisk – bory jodłowe(abietum polonicum) oraz reliktowe bory sosnowe z klasy Erico-Pirutea

Komisja europesjka zaakceptowala te 2 polskie propozycje i zaakceptowala uzupełnienie listy gatunków ważnych o 14 gat roślin i 18 gat zwierząt(w tym żubra) W Polsce zidentyfikowany 198 typy siedlisk. Zidentyfikowano siedliska:

Wystepujace w PL typy siedslik przyrodnicznych z załącznika 1 dyrektywy siedliskowyc wymagające

Siedliska przyrodnicze o znaczeniu priorytetowym:

Dużo ich, podkreślone: lasy łęgowe i nadrzeczne zarośla wierzbowe, świetlista dąbrowa subkontynentalna

Pozostałe siedliska przyrodnicze

Podkreślone: halofilna i nitrofilna roślinność na brzegu morza, klify na wybrzeżu Bałtyku, wydmy śródlądowe z murawami szcztlichowymi, jeziora lobeliowe, starorzecza i inne naturalne eutroficzne zbiorniki wodne, naturalne, dystroficzne zbiorniki wodne, nizinne i podgórskie rzeki ze zbiornikami włosieniczników, wysokogórskie borówczyska bażynowe, zmiennowilgotne łąki trzęślicowe, łąki selernicowe

Godzina 11, robię se przerwę

Gatunki zwierząt, w tym o znaczeniu priorytetowym, wymagające ochrony w formie wyznaczenia obszarów natura 2000

Ssaki: kozica, niedzwiedz brunatny, zubr

Bezkręgowce:konarek tajgowy, pachnica dębowe, chrząszcze

Pozostałe gatunki(niepriorytetowe)
ssak – bóbr europejski, foka pospolita, nietoperze

Gady-żółw błotny

Płazy – kumak górski, nizinny, traszka grzebeiniasta, traszka karpacka

Ryby i krągłouste – minóg strumieniowy,

Bezkręgowce – jelonek rogacz, modraszki

Gatunki roślin jw.

Priorytetowe: dzwonak karkonoski, przytulia sudecka, sasanka słowacka, pszonak pieniński

Niepriorytetowe:dziewięćsił popłocholistny, aldrowanda pęcherzykowata

PL złożyła proponowane obszary zgodnie z dyrektywa w liczbie 364 co zajmuje prawie 3mln ha, ok 9% pow kraju. KE zatwierdzila ok. polowe jak na razie. Podkreślić należy – tworzone obszary natuar 2000 mogą dotyczyć obszarów objętych już wcześniej ochorną taką, jak np. park narodowy, rezerwat, ale ten rodzaj form ochrony może być tworzony również na obszarze nieobjętym ochroną. Mimo tego, że zarówno obszary ptasie i siedliskowe są tworzoene na mocy osobnego instrumentu prawnego, to de facto mogą się one częściowo/całkowicie pokrywać. Przykładem obszaru(z wcześniejszej formy, jest i forma obecnie wprowadzona) jest kampinoski park narodowy.

Charakter obszarow ptasich i siedliskowych ma również puszcza białowieska, dolina Biebrzy,

Tyle o obszarach natura 2000

2-gi temat – ochrona gatunkowa roślin i zwierząt

Ogolnie ochrona przyrody oznacza szereg niezbędnych dzialan w celu wyeliminowania zagrożen prowadzących do:

-zubozenia roznorodnosci biologicznej na 3 poziomach(genetycznych, gatunkowych, ekosystemowych)

-do dewastacji/zubożenia składników przyrody oraz zasobów przyrody nieożywioenej

-przywrócenia utraconych wartości przyrodniczych

W odniesieniu do skladnikow roznorodnosci biologinczej mogą być wprowadzone dzialania w warunkach in/ex situ – wyjaśnione wcześniej

Typy ochrony in situ

-ochrona bierna

-ochrona siedlisk

-ochrona czynna, tj przykładowo koszenie łąk, wypasanie muraw, usuwanie elementów obcych w przyrodzie rodzimej

Ex situ – ochrona gatunkow poza miejscem ich naturalnego występowania

-ochrone w bankach nasienia

-ochrone w ogrodach botanicznych

-metaplantację – przenoszenie osobników z obszaru zagrożonego na inny obszar chroniony lub niezagrożony na ogol w obrebie areału występowania tego gatunku.

Ochrona czynna(aktywna) – polega na wykonywaniu szeregu zabiegów, których celem jest:

-przyspieszenie procesu regeneracji i zniekształconych zasobów przyrodniczych

-zachowanie naturalnych warunków przyrodniczych

Na obszarach leśnych - zabiegi polegające na przebudowaniu jednolitych drzewostanow sosnowych na mieszane, czyli bardziej odporne na warunki atmosferyczne i szkodniki.

2-gi element ochrony – przerzedzanie drzewostanów w miejscach, gdzie rosną gatunki ciepłolubne, lubiące stanowiska nasłonecznione. Zwykle lity drzewostan likwiduje takowe gatunki. Istotą tego zabiegu jest poprawienie warunków bytowania roślin światłożądnych

Na terenach otwartych, (np półnaturalne zbiorowiska łąkowe, powstałe w wyniku wieloletniego ekstensywnego użytkowania przez człowieka) wykonywane zabiegi to:

-przeciwdziałanie sukcesji

-reintrodukcja roślin(zbiór nasion i ich wysiew w warunkach sztucznych, wysadzenie w warunkach naturalnych)

-odtwarzanie zakłóconych stosunków wodnych

Ochrona gatunkowa i organizmów specjalnej troski

Można powiedzieć, ze gatunki od stopnia zagrozenia podlegają:

1-ochronie scislej(caloroczna ochrona należących do tego gatunku osobnikow oraz stadiów rozwojowych)

2-ochrona częściowa(dopuszcza możliwość zmniejszania liczebności populacji lub pozyskiwania tych osobników albo części osobników; jeśli dany gatunek nie jest zagrozony w dużym stopniu)

Zagrozenie współczesnych gatunków ma swoje źródło w 3 gruapch przyczyn:

-przyczyna leżące w samym gatunku, tzn mała populacja, niewielki zasięg geograficzny. Często jest to związane z wąskim zakresem tolerancji

-bezpośredni i pośredni wpływ człowieka i jego gospodarki na rośliny i zwierzęta. Z niewielka iloscia osobnikow wiaze się kwestia przede wszystkim zagrożeń tej populacji(za mało osobników na jednostkę powierzchni/objętości) nadmierne rozproszenie może prowadzić do: niemoznosci dalszego rozwoju(brak partnera), znieksztalca skuteczna ochrone(u stadnych) no i ogranicza skuteczność dopadania ofiary. Określenie zbyt mała populacja wiaze się z pojęciem najmniejszej żywotnej populacji, czyli z jej najmniejszą liczebnością pozwalającą na przetrwanie. Wielkość ta jest rozna u roznych gatunkow. Trudno taką liczebność określić.

Nie ma jednoznacznej odpowiedzi dlaczego wiele populacji gatunkow sklada się z tak malej liczby osobników

Bardzo mało liczne populacje w PL:

-orzełek włochaty, orzeł przedni, sokół wędrowny, kozica, nietoperz podkowiec duży, traszka karpacka

Większość bardzo rzadkich gatunkow nie tworzy jednej małej populacji, ale kilka/kilkanaście tzw subpopulacji, czyli populacji lokalnych, które w środowisku zasiedlają podobne płaty siedliskowe, a więc rozproszenie jest znaczne.

Metapopulacja – grupa lokalnych populacji jednego gatunku(subpopulacji) oddzielonych siedliskami dla nich nieodpowiednimi, pomiędzy którymi odbywa się ograniczone przemieszczanie osobników, a tym samym wymiana genetyczna.

Na tym chciałabym skończyć. Czy są pytania odnośnie tegoż fragmentu?