IDEE POLITYCZNE EUROPY NOWOŻYTNEJ I WSPÓŁCZESNEJ 23.02.2010
Prof. Listowski „Historia doktryn polityczno-prawnych”
Polityka – sprawy państwowe (politike z j. greckiego)
Polityka – wykorzystywanie władzy państwowej przez określone siły społeczne dla realizacji ich celów
Idea polityczna – pojedyncze istoty przewodnie treści określonych ideologii, filozofii, teorii i programów politycznych. Pomagają odróżnić to co jest istotne, typowe dla danej ideologii
Ideologie polityczne – uporządkowane zespoły idei politycznych, które odzwierciedlają świadomość polityczną (poglądy, wierzenia, przekonania) określonej grupy społecznej zarówno w zakresie opisu rzeczywistości społecznej jak i podstawowych kierunków jej zmian
Powstały w XVIII wieku. Stworzył je de Tracy – według niego ideologia to nauka o ideach. Zwolennik racjonalizmu. Można je poznać, zrozumieć. Nauka ścisła
Napoleon I zastosował pojęcie ideologia, nadał mu negatywne znaczenie. Użył go, by określić poglądy grupy filozofów, którzy byli w opozycji do niego, i którzy zwalczali jego cezarystyczne zapędy.
Według niego wysuwali nierealne żądania – ideologia
Marks, Engels – utrwalili pojęcie ideologii – „ideologia niemiecka” doktryna jest przykładem fałszywej świadomości, fałszywa rzeczywistość. Tworzą ją klasy rządzące, np. liberalizm – kapitaliści. By uzasadnić na gruncie intelektualnym czy mamy więcej, a ploretaria mają mniej. Ich poglądy – socjalizm naukowy
Lenin - nadał pozytywne znaczenie. Każda grupa społeczna ma swoje poglądy i te poglądy to ideologia, dlatego nazwał socjalizm ideologią walki klasowej
Antonio Gramsci – marksista włoski. Hegemonia – ideologia kształtuje instytucje polityczne. Kapitalistyczny system klasowy nie jest podtrzymywany tylko przez nierówny podział ekonomiczny i polityczny, ale również przez hegemonię burżuazyjnych idei i teorii
Materializm – warunki materialne kształtują nadbudowę, od nich zależy jakie ludzie mają poglądy
Herbert Marcuse – myśliciel lewicy, lata 60. XX wieku. Społeczeństwo przemysłowe wytworzyło ideologie, która ma charakter totalitarny. Klasa rządząca jest w stanie naruszać za pomocą ideologii władzę (środki masowego przekazu)
Liberałowie
Ideologia – lata 50/60. XX wieku
Karl Poppera i Hanna Arent – stosowali je w sposób ograniczony. Dla nich ideologami był faszyzm i komunizm. Zamknięte systemy myślowe, które przypominają sobie monopol naprawdę o świecie. Ideologia to też świeckie religie. Przeciwstawiali im politykę, która jest charakterystyczna dla społeczeństw otwartych, liberalnych. Liberalizm nie był dla nich ideologią
Konserwatyści – ideologia to faszyzm, komunizm, liberalizm, socjalizm, a konserwatyzm to tylko skłonność
50/60. XX wiek. Idea końca ideologii – Daniel Bell. Koniec czasu wielkich ideologii po II wojnie światowej. Podstawą społeczeństwa jest demokracja – doszedł do pewnego konsensusu
Francis Fukuyama – 1989r opublikował „koniec historii”. To koniec ideologii, a historii. Ideologia liberalna ostatecznie zwyciężyła.
Lata 60. XX wieku – ideologia uzyskała szersze znaczenie. Pojęcie neutralne
Doktryny polityczno-prawne – są naukowym pojęciem, równymi formami myśli politycznych. Podmiotem doktryn politycznych są poglądy wyjaśniające zasady powstania organizacji oraz funkcjonowania państwa i prawa. Wyraz reakcji ich autorów na rzeczywistość polityczną, społeczną. Nieodzwierciedlaną rzeczywistości. Wytwory myśli człowieka.
Pogląd danego filozofa – to nie jest nauka o faktach.
Nowe idee są zwiastunem nadchodzących zmian
Funkcje doktryn politycznych:
Funkcja tłumaczenia zjawisk życia państwowego – sprowadza się do poszukiwania granicy powstania
Funkcja krytyki państwa, ustroju lub podejmowanych decyzji politycznych. Najbardziej krytyczną definicją przedstawili anarchiści – państwo jest złe, należy je znieść
Funkcja wskazywania perspektyw rozwoju społeczeństwa i państwa – są w większym lub mniejszym stopniu realizowane, wręcz utopijne
Utopia – Tomasz Morus /on/us topos
topos – miejsce on – nieistniejące eu – dobre
Idealne państwo, które leżało na jednej z wysp Nowego Świata.
Utopia – nierealne; Wizja idealnego społeczeństwa, której autor tworząc ją nie liczył się ze stanem faktycznym
Funkcja integracji postaw społecznych – wokół założeń programowych, ludzie się jednoczą by realizować ten projekt
Doktryny kształtują naturę systemów politycznych – każdy ustrój oparty jest o jakieś wartości i zasady, np. ustroje feudalne – idee – władza pochodzi od Boga – król pomazańcem bożym. Te idee kształtują naturę systemów politycznych
Ontologia, materializm, idealizm, determinizm, indeterminizm
Epistemologia – empiryzm, nacjonalizm, instytucjonalizm
Antropologia filozoficzna
Aksjologia
Etyka
Filozofia społeczna – historiozofia – filozofia dziejów, czy historia toczy się od przypadku do przypadku, czy jest jakieś prawo, które rządzi tym jak historia się toczy i czy na jakiś sens