Syllabus: Filozofia i etyka, wykład dla
I roku Ratownictwa Medycznego, r.ak. 2010/11, sem. letni
Czym jest filozofia: definicja filozofii, co oznacza termin filozofia, swoistość filozofii (czym filozofia różni się od innych nauk). Przedmiot filozofii, systematyzacja problematyki filozoficznej, podział na dyscypliny filozoficzne, podział na kierunki filozoficzne.
Jońska filozofia przyrody, zasada arche, hylozoizm; pojecie logosu (zasada tożsamości myślenia i bytu).
Sofiści – pozytywny i negatywny aspekt ich działalności. Tło historyczno-społeczne. Sokrates – metody i cel nauczania. Intelektualizm etyczny. Podobieństwa i różnice z sofistami. Koncepcja duszy.
Platon. Metafizyka – teoria idei. Relacja idee – rzeczy (metafora jaskini). Pojęcie zjawiska. Trzy przyczyny powstania świata rzeczy. Koncepcja wiecznego powrotu Filozofia poznania (wiedza i mniemanie). Teoria anamnezy. Antropologia filozoficzna: relacja dusza – ciało; metempsychoza. Etyka - ideał etyczny (poznanie dobra).
Arystoteles. Metafizyka: pojęcie substancji; forma i materia; potencjalność i aktualność bytu; cztery przyczyny bytu; czysta forma (Pierwszy poruszyciel), pojęcie istoty bytu; atrybuty i akcydensy; sylogizm, klasyczna definicja prawdy. Koncepcja bytu ludzkiego, teoria duszy; intelekt czynny i bierny. Filozofia poznania (empiryzm antyczny) Etyka – zasada złotego środka, doskonałość moralna, eudajmonia
Patrystyka: św. Augustyn: metafizyka, relacja człowiek – Bóg, filozofia poznania (iluminacja), wolność woli, problem zła, łaska, koncepcja predestynacji., koncepcja czasu ; historiozofia. Polemika z Pelagiuszem i manicheizmem.
Średniowiecze. Scholastyka i Tomasz z Akwinu: wiedza i wiara; teoria bytu: istota i istnienie, forma i materia, akt i potencja; Bóg jako czyste istnienie, „pięć dróg” (pięć dowodów na istnienie Boga). . Poznanie teoretyczne, umysł możnościowy (bierny) i umysł czynny; krytyka ontologicznego dowodu na istnienie Boga.
Kartezjusz. Sceptycyzm metodologiczny (argumenty sceptyckie), rozumowanie cogito ergo sum. Pojęcie jaźni, błąd substancjalizacji, dualizm kartezjański, problem mostu kartezjańskiego; Bóg jako gwarant poznania rozumowego. Teoria oczywistości. Natywizm, Woluntarystyczna teoria sądu. Podstawy nowożytnej nauki: metoda analityczna, ilościowa, matematyka jako uniwersalny język nauki, mechanicyzm.
Filozofia poznania – problem psychologiczny i metodologiczny, racjonalizm i empiryzm (psychologiczny i metodologiczny). Empiryzm brytyjski (Locke, Berkeley, Hume). Krytyka pojęcia substancji, krytyka metafizyki, krytyka przyczynowości.
Kant - filozofia transcendentalna. Dwa źródła poznania (zmysły i rozum); jak możliwe są sądy syntetyczne a priori ? Czas i przestrzeń jako aprioryczne formy zmysłowości; aprioryczne kategorie i pojęcia intelektu (rozsądku)), fenomen a noumen, krytyka metafizyki, antynomie czystego rozumu. Wolność jako postulat rozumu praktycznego. Pojęcie dobrej woli. Wola powszechnie prawodawcza, imperatyw hipotetyczny a kategoryczny, maksyma postępowania.
Fenomenologia Husserla. Pojęcie intencjonalności. Postawa naturalna i jej zawieszenie. Redukcja fenomenologiczna i transcendentalna.
Utylitaryzm. Jeremy Bentham, J.S. Mill. Utylitaryzm hedonistyczny i idealistyczny; utylitaryzm prosty i utylitaryzm reguł. Współczesne postaci utylitaryzmu.
Renesans etyki arystotelesowskiej – współczesna etyka cnót.
Bioetyka jako współczesna filozoficzna etyka medyczna. Pryncypializm a idee Deklaracji Barcelońskiej.
Filozoficzno – etyczne aspekty ewolucji definicji śmierci.
Etyczne problemy opieki medycznej w wypadku pacjentów z zaburzeniami świadomości.
Filozofia cielesności – ujęcie kartezjańskie i fenomenologiczne.
Podstawowa literatura do tematów 1-12:
Wł. Tatarkiewicz, Historia filozofii, wiele wydań.
Temat14:
K. Szewczyk, Bioetyka. Medycyna na granicach życia, PWN, Warszawa 2009.
R. Gillon, Etyka medyczna - cztery zasady plus zakres, w : A. Alichniewicz, A. Szczęsna (red.), Dylematy bioetyki, Zakład Etyki i Filozofii Medycyny Akademii Medycznej w Łodzi, Łódź 2001.
Temat 15:
Alichniewicz, „Wzorce śmierci w bioetyce amerykańskiej”, Wydawnictwo Aureus, Kraków 2007, s. 65 – 75.
Tematy 13, 16 i 17: wykład