T-9 (3h): Organizacja ochrony i obrony narodowej w związku z konstytucyjnymi
sytuacjami szczególnych zagrożeń stanowiącymi przesłanki do wprowadzenia
odpowiedniego stanu nadzwyczajnego oraz stanu wojny jako element cywilnej

organizacji ochrony i obrony narodowej.

Zagadnienia:

1. Sytuacje szczególnych zagrożeń i stany nadzwyczajne oraz stan wojny – ich pojęcie oraz istota.

Stan nadzwyczajny w państwie to stan szczególnego zagrożenia. Wymaga on sięgnięcia po szczególne środki prawne. Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej przewiduje trzy rodzaje stanów nadzwyczajnych. Do stanów nadzwyczajnych zaliczyć można stan klęski żywiołowej, stan wyjątkowy. Dodać należy, że art.  116 Konstytucji (w rozdziale IV zatytułowanym „Sejm i Senat”) dodaje jeszcze stan wojny.

„Czas wojny” to termin odnoszący się zasadniczo do czasu rzeczywistych działań wojennych (konfliktu zbrojnego na dużą skalę prowadzonego na terytorium Polski). Jednocześnie jest to również pojęcie ustawowe warunkujące uruchomienie określonych reżimów prawnych, niezwykle istotnych z punktu widzenia bezpieczeństwa państwa, ale także wolności, praw i obowiązków obywateli. W praktyce może to rodzić szereg problemów decyzyjnych, gdyż trudno jednoznacznie stwierdzić, w którym dokładnie momencie mamy do czynienia z początkiem i końcem „czasu wojny”.

„Stan wojny” natomiast to instytucja prawna odnosząca się do szczególnego rodzaju stosunków między państwami. Informacja o podjęciu decyzji w sprawie jego wprowadzenia jest skierowana do agresora oraz społeczności międzynarodowej i niekoniecznie oznacza prowadzenie walki zbrojnej.

jeden ze stanów nadzwyczajnych, polegający na przejęciu administracji przez wojsko

Zasadniczo stan ten rozpoczyna się z chwilą wypowiedzenia wojny, a kończy przez zawarcie pokoju. Wprowadzenie stanu wojny „pociąga za sobą skutki wynikające z prawa międzynarodowego, a więc m.in. możliwość rozpoczęcia działań zbrojnych, zerwanie stosunków dyplomatycznych, ograniczenie praw obywateli państwa strony konfliktu itp.3. Warto jednocześnie podkreślić, że jego wprowadzenie nie rodzi istotnych skutków prawnych w stosunkach wewnątrz państwa.

Stan klęski żywiołowej rozumie się przez to katastrofę naturalną lub awarię techniczną, których skutki zagrażają życiu lub zdrowiu dużej liczby osób, mieniu w wielkich rozmiarach albo środowisku na znacznych obszarach, a pomoc i ochrona mogą być skutecznie podjęte tylko przy zastosowaniu nadzwyczajnych środków, we współdziałaniu różnych organów i instytucji oraz specjalistycznych służb i formacji działających pod jednolitym kierownictwem;

Art.4.- ustawa z dn 18 kwietnia 2002 o stanie klęski żywiołowej

1. Stan klęski żywiołowej może być wprowadzony na obszarze, na którym wystąpiła klęska żywiołowa, a także na obszarze, na którym wystąpiły lub mogą wystąpić skutki tej klęski.

2. Stan klęski żywiołowej wprowadza się na czas oznaczony, niezbędny dla zapobieżenia

skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia, nie dłuższy niż 30 dni.

KLĘSKA ŻYWIOŁOWA

-wszelkiego rodzaju zdarzenia żywiołowe zagrażające bezpieczeństwu życia lub mieniu większej ilości osób albo też mogące wywołać poważne zakłócenia gospodarki narodowej- popularna encyklopedia powszechna, t. 8, Kraków 1995, s. 164

-zdarzenie, które powoduje lub może spowodować degradację środowiska, stwarzając poważne niebezpieczeństwo dla zdrowia i życia ludzi lub żywych zasobów przyrody oraz działalności gospodarczej-słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, AON, Warszawa

Stan wyjątkowy- Ustawa z dnia 21 czerwca 2002 r. o stanie wyjątkowym określa tryb wprowadzania i zniesienia stanu wyjątkowego, a także zasady działania organów władzy publicznej oraz zakres, w jakim mogą być ograniczone wolności i prawa człowieka i obywatela w czasie stanu wyjątkowego.

Zgodnie z omawianą ustawą w przypadku powstania szczególnego zagrożenia konstytucyjnego ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego(spowodowanego również działaniami terrorystycznymi), które nie może być usunięte za pomocą zwykłych środków konstytucyjnych, Rada Ministrów może podjąć uchwałę o skierowaniu do Prezydenta wniosku o wprowadzenie stanu wyjątkowego. Wniosek ten powinien określać powody dla których powinien zostać wprowadzony stan wyjątkowy, czas jego trwania, obszar na którym powinien on zostać wprowadzony, a także niezbędne w tym czasie ograniczenia wolności i praw człowieka i obywatela.

1. Stany nadzwyczajne i przesłanki ich wprowadzenia.

Art. 228.

1. W sytuacjach szczególnych zagrożeń, jeżeli zwykłe środki konstytucyjne są niewystarczające, może zostać wprowadzony odpowiedni stan nadzwyczajny: stan wojenny, stan wyjątkowy lub stan klęski żywiołowej.

2. Stan nadzwyczajny może być wprowadzony tylko na podstawie ustawy, w drodze rozporządzenia, które podlega dodatkowemu podaniu do publicznej wiadomości.

Stan nadzwyczajny wprowadzić można jedynie wówczas, gdy zwykłe środki konstytucyjne są niewystarczające, a  dodatkowo każdy z  tych stanów może być wprowadzony po spełnieniu się dodatkowych warunków.

Z art. 228 Konstytucji wysnuć można wniosek, że wszystkie stany nadzwyczajne charakteryzować się muszą następującymi zasadami: wyjątkowości, legalności, proporcjonalności, celowości, ochrony podstaw systemu prawnego

i ochrony organów przedstawicielskich. Zasady są wspólnymi elementami stanów nadzwyczajnych. Zasada wyjątkowości polega na tym, że stan wyjątkowy wprowadzić można wyłącznie w  przypadku szczególnego zagrożenia,

gdy inne środki nie wystarczają. Z kolei zasada legalność wynika z tego, że stan nadzwyczajny wprowadzony może zostać tylko na podstawie ustawy w formie rozporządzenia, które podane zostaje do publicznej wiadomości.

Z faktu, że działania podejmowane podczas stanu nadzwyczajnego powinny odpowiadać istniejącym zagrożeniom wynika zasada proporcjonalności. Zasad celowość zakłada, że działania podjęte w czasie jego trwania zmierzać powinny do jak najszybszego przywrócenia normalnego działania państwa. Z zasady ochrony podstaw systemu prawnego wynika zakaz zmieniania podczas stanu nadzwyczajnego: konstytucji, ordynacji wyborczych do Sejmu, Senatu, organów samorządowych, ustawy o wyborze prezydenta oraz ustawy o stanach nadzwyczajnych. Zasada ochrony organów przedstawicielskich przejawia się tym, że ani w trakcie trwania samego stanu nadzwyczajnego, ani w  ciągu 90 dni po jego zakończeniu nie można skrócić kadencji Sejmu, przeprowadzić referendum ogólnokrajowego, wyborów do Sejmu, Senatu oraz prezydenckich, a ich kadencje ulegają stosownemu przedłużeniu.

Natomiast wybory samorządowe przeprowadzone mogą zostać jedynie na obszarze, na którym nie został wprowadzony stan nadzwyczajny.

1. Stan wojny i przesłanki jego wprowadzenia.

Art. 229.

W razie zewnętrznego zagrożenia państwa, zbrojnej napaści na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej lub gdy z umowy międzynarodowej wynika zobowiązanie do wspólnej obrony przeciwko agresji, Prezydent Rzeczypospolitej na wniosek Rady Ministrów może wprowadzić stan wojenny na części albo na całym terytorium państwa.

1. Elementy cywilnej organizacji ochrony i obrony narodowej w systemie bezpieczeństwa narodowego.

T-10 (3h): Świadczenia na rzecz obrony, a cywilna organizacja ochrony i obrony narodowej.

Zagadnienia:

PRZEPISY PRAWNE REGULUJĄCE ŚWIADCZENIA NA RZECZ OBRONY

• Ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony (Dz. U. z 2012, poz. 461);

• ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 11 sierpnia 2004 r. w sprawie świadczeń osobistych i rzeczowych na rzecz obrony w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny (Dz. U. Nr 203 poz. 2081 z 2004 r.)

• ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 3 sierpnia 2004 r. w sprawie świadczeń rzeczowych na rzecz obrony w czasie pokoju. (Dz. U. Nr 181 poz.1872 z 2004 r.)

• ROZPORZĄDZENIE MINISTRA OBRONY NARODOWEJ z dnia 14 czerwca 2004 r. w sprawie ewidencji wojskowej świadczeń na rzecz obrony (Dz. U. Nr 148 poz.1556 z 2004 r.)

1. Kategorie i istota organizacji świadczenia na rzecz obrony.

Świadczenia na rzecz obrony

- jedna z form realizacji powszechnego obowiązek obrony RP, obejmujące świadczenia osobiste w postaci nieodpłatnego wykonywania w czasie wolnym od pracy różnego rodzaju prac doraźnych w ustalonym wymiarze godzin w roku oraz świadczenia rzeczowe polegające na udostępnianiu posiadanych pomieszczeń, środków transportowych, narzędzi innego sprzętu oraz dostarczanie posiadanych materiałów na potrzeby obrony- słownik podstawowych terminów wojskowych, Warszawa, 1997

-rodzaj świadczeń określonych w ustawie o powszechnym obowiązku obrony RP. Ustawa przewiduje 2 rodzaje świadczeń: świadczenia osobiste i świadczenia rzeczowe dla potrzeb przygotowania obrony kraju w razie wprowadzenia stanu bezpośredniego zagrożenia bezpieczeństwa państwa, ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny oraz przekazywania maszyn, urządzeń i środków transportowych dla potrzeb obrony państwa.- leksykon wiedzy wojskowej, Warszawa, 1979, s. 445

-integralna część systemowych rozwiązań obronnych. Zakres, formy organizacyjne i zasady świadczeń określa ustawa o powszechnym obowiązku obrony RP oraz wydane na jej podstawie przepisu wykonawcze. Świadczenia dzielą się na osobiste, rzeczowe, oraz szczególne świadczenia osobiste- słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, AON, Warszawa 2002

1. Świadczenia osobiste w czasie pokoju.

- rodzaj świadczeń na rzecz obrony polegających na nieodpłatnym wykonywaniu w czasie wolnym od prac różnego rodzaju dodatkowych prac doraźnych dla potrzeb przygotowania obrony kraju. Obowiązek świadczeń osobistych może być nałożony na osoby, które ukończyły 16 lat, a nie przekroczyły 60 roku życia. Uprawnione do nakładania tego obowiązku są organy administracji państwowej na szczeblu gminy, miasta lub dzielnicy (w drodze wezwania imiennego)- leksykon wiedzy wojskowej, Warszawa 1979, s. 446

-rodzaj świadczeń polegający na wezwaniu i włączeniu osób do różnego rodzaju prac związanych z zabezpieczeniem mobilizacyjnego rozwinięcia jednostek i instytucji wojskowych oraz osiąganiem przez nie wyższych stanów gotowości bojowej. Obowiązkiem świadczeń osobistych zarówno w czasie pokoju, jak i wojny objęci są wszyscy obywatele, którzy ukończyli lat 16 a nie przekroczyli 60 lat życia, z wyjątkiem osób przewidzianych do wykonania innych zadań lub posiadających określoną kategorię zdrowia- słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, AON, Warszawa 2002

ŚWIADCZENIA OSOBISTE W CZASIE POKOJU

Obowiązek świadczeń osobistych polega na wykonaniu różnego rodzaju prac doraźnych na rzecz przygotowania obrony Państwa oraz zwalczania klęsk żywiołowych, nadzwyczajnych zagrożeń środowiska i likwidacji ich skutków. 
Obowiązek świadczeń osobistych może obejmować również obowiązek użycia posiadanych narzędzi prostych, a w stosunku do osób wykonujących świadczenia polegające na doręczaniu dokumentów powołania do czynnej służby wojskowej oraz wezwań do wykonania świadczeń, zwanych “kurierami” – także posiadanych środków transportowych.

a) CZAS WYKONANIA ŚWIADCZEŃ OSOBISTYCH nie może przekraczać jednorazowo:

• 12 godzin;

• 48 godzin, w stosunku osób dostarczających i obsługujących przedmioty świadczeń rzeczowych.

b) OBOWIĄZKOWI ŚWIADCZEŃ OSOBISTYCH NIE PODLEGAJĄ:

• osoby wybrane do Sejmu i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej lub organów samorządu terytorialnego na czas pełnienia mandatu;

• żołnierze pełniący czynną służbę wojskową oraz osoby, którym doręczono kartę powołania do tej służby, jeżeli termin stawienia się do służby koliduje z terminem wykonania świadczenia;

• sędziowie, prokuratorzy, funkcjonariusze Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Biura Ochrony Rządu, Straży Granicznej, Służby Więziennej, Państwowej Straży Pożarnej, Straży Ochrony Kolei oraz pracownicy specjalistycznych uzbrojonych formacji ochronnych w jednostkach organizacyjnych podległych, podporządkowanych lub nadzorowanych przez ministrów, kierowników urzędów centralnych, wojewodów, Prezesa Narodowego Banku Polskiego oraz Krajową Radę Radiofonii i Telewizji;

• kobiety w ciąży i w okresie sześciu miesięcy po odbyciu porodu oraz osoby sprawujące opiekę nad dziećmi do lat ośmiu;

• osoby sprawujące opiekę nad wspólnie z nimi zamieszkałymi dziećmi od lat ośmiu do szesnastu, osobami, wobec których orzeczono stałą niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym lub uznanymi za całkowicie niezdolne do pracy oraz samodzielnej egzystencji albo zaliczonymi do osób o znacznym stopniu niepełnosprawności na podstawie ustaw, o których mowa w pkt 4, a także osobami obłożnie chorymi, jeżeli opieki tej nie można powierzyć innym osobom;

• osoby zatrudnione na stanowiskach kierowników podmiotów leczniczych niebędących przedsiębiorcami w rozumieniu przepisów o działalności leczniczej oraz na stanowiskach w opiece społecznej i placówkach opiekuńczo-wychowawczych.

1. Świadczenia rzeczowe w czasie pokoju.

-rodzaj świadczeń na rzecz obrony polegający na udostępnianiu pomieszczeń, środków transportowych, narzędzi i innego sprzętu oraz dostarczeniu posiadanych materiałów dla potrzeb związanych z realizacją powszechnego obowiązku obrony, w razie wprowadzenia stanu bezpośredniego zagrożenia bezpieczeństwa państwa, ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny- na oddaniu do użytkowania na rzecz sił zbrojnych, formacji obrony cywilnej lub innych państwowych jednostek organizacyjnych wykonujących zadania dla potrzeb obrony państwa na czas nieokreślony- nieruchomości lub rzeczy ruchomych potrzebnych dla celów obrony. Obowiązek świadczeń rzeczowych może być nałożony na urzędy i instytucje państwowe, jednostki gospodarki uspołecznionej, organizacje społeczne i zawodowe oraz osoby fizyczne i prawne nie będące jednostkami gospodarki uspołecznionej. Uprawnionymi do nakładania obowiązku świadczeń rzeczowych są organy administracji państwowej szczebla gminy, miasta i dzielnicy ( w drodze wezwania imiennego)- Leksykon wiedzy wojskowej, Warszawa 1979, s. 446

-rodzaj świadczeń obejmujący specyficzne zadania i obowiązki, realizowane przez organy administracji, podmioty gospodarcze i inne jednostki organizacyjna rzecz obrony i bezpieczeństwa państwa, w tym związane z osiąganiem wyższych stanów gotowości bojowej w siłach zbrojnych oraz ogłoszeniem mobilizacji- słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, AON, Warszawa 2002

 ŚWIADCZENIA RZECZOWE W CZASIE POKOJU:
W myśl art. 208 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony – na urzędy i instytucje państwowe oraz przedsiębiorców i inne jednostki organizacyjne, a także osoby fizyczne może być nałożony obowiązek świadczeń rzeczowych. 
Polega on na oddaniu do używania posiadanych nieruchomości i rzeczy ruchomych na cele przygotowania obrony Państwa. W myśl ust 2 tego artykułu “ Świadczenia rzeczowe mogą być wykonywane na rzecz Sił Zbrojnych, jednostek organizacyjnych obrony cywilnej oraz państwowych jednostek organizacyjnych wykonujących zadania dla potrzeb obrony Państwa, a także zwalczania klęsk żywiołowych, nadzwyczajnych zagrożeń środowiska i likwidacji ich skutków.

a) CZAS WYKONANIA ŚWIADCZEŃ RZECZOWYCH nie może przekraczać jednorazowo w przypadku pobrania przedmiotu świadczenia:

• w celu sprawdzenia gotowości mobilizacyjnej Sił Zbrojnych - 48 godzin;

• w związku z ćwiczeniami wojskowymi lub ćwiczeniami w jednostkach przewidzianych do   militaryzacji – 7 dni;

• w związku z ćwiczeniami w OC lub ćwiczeniami praktycznymi w zakresie powszechnej samoobrony - 24 godzin.

 b) PRZEDMIOTEM ŚWIADCZEŃ RZECZOWYCH NIE MOGĄ BYĆ:

• Na urzędy i instytucje państwowe oraz przedsiębiorców i inne jednostki organizacyjne, a także osoby
  fizyczne może być nałożony obowiązek świadczeń rzeczowych, polegających na oddaniu do używania posiadanych nie-
  ruchomości i rzeczy ruchomych na cele przygotowania obrony Państwa.

• Świadczenia rzeczowe mogą być wykonywane na rzecz Sił Zbrojnych, jednostek organizacyjnych stanowiących bazy formowania specjalnie tworzonych jednostek zmilitaryzowanych, jednostek organizacyjnych obrony cywilnej oraz jednostek organizacyjnych wykonujących zadania na potrzeby obrony państwa albo zwalczania klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków.

• Jednostkami organizacyjnymi wykonującymi zadania na potrzeby obrony państwa są jednostki organizacyjne Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Więziennej, jednostki organizacyjne podległe i nadzorowane przez Ministra Obrony Narodowej, niewchodzące w skład Sił Zbrojnych, a także państwowe jednostki organizacyjne, o których mowa w art. 221 ust. 1 i 2.

1. Świadczenia szczególne w czasie pokoju.

-rodzaj świadczeń obejmujący specyficzne zadania i obowiązki, realizowane przez organy administracji, podmioty gospodarcze i inne jednostki organizacyjne na rzecz obrony i bezpieczeństwa państwa, w tym związane z osiąganiem wyższych stanów gotowości bojowej w siłach zbrojnych oraz ogłoszeniem mobilizacji- słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, AON, Warszawa 2002

1. Świadczenia osobiste oraz świadczenia rzeczowe w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny.

ŚWIADCZENIA W RAZIE OGŁOSZENIA MOBILIZACJI I W CZASIE WOJNY
W razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny osoby podlegające obowiązkowi świadczeń osobistych i rzeczowych mogą być w każdym czasie powołane do wykonania w ramach tego obowiązku różnego rodzaju prac doraźnych na rzecz Sił Zbrojnych, OC lub państwowych jednostek organizacyjnych wykonujących zadania dla potrzeb obrony Państwa (ciąży na nich obowiązek natychmiastowego wykonania świadczeń w wypadku zaistnienia takiej sytuacji). Niedoręczenie wezwania nie zwalnia osoby lub posiadacza od natychmiastowego wykonania świadczenia, zgodnie z decyzją którą otrzymał.

Czas wykonania świadczeń osobistych nie może przekraczać jednorazowo - 7 dni.

Przedmioty świadczeń rzeczowych podlegają zwrotowi po ustaniu potrzeb ich używania.

T-11 (3h): Cywilna organizacja ochrony i obrony narodowej a systemy ratownicze w kraju

– aspekty prawne i organizacyjne.

Zagadnienia:

1. System Państwowe Ratownictwo Medyczne jako ważny element w ochronie
   bezpieczeństwa narodu.

System Państwowe Ratownictwo Medyczne (PRM) został stworzony, aby zapewnić pomoc każdej osobie znajdującej się w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego. Zapewnienie  gotowości ludzi, zasobów i jednostek organizacyjnych jest zadaniem dysponentów jednostek systemu PRM (kierowników podmiotów leczniczych).

Państwowe Ratownictwo Medyczne (PRM) – system, powołany w Polsce w celu ratowania życia i zdrowia ludzkiego przez niesienie ratownictwa medycznego.

W skład systemu wchodzą centra powiadamiania ratunkowego (CPR), zespoły ratownictwa medycznego (ZRM) (karetki typu S (specjalistyczne) i P (podstawowe), Lotnicze Pogotowie Ratunkowe (HEMS) i szpitalne oddziały ratunkowe (SOR)).- http://pl.wikipedia.org/wiki/Pa%C5%84stwowe_Ratownictwo_Medyczne

Jednostki systemu PRM udzielają świadczeń wyłącznie w razie stanu nagłego zagrożenia zdrowotnego. Są to:

• szpitalne oddziały ratunkowe (SOR),

• zespoły ratownictwa medycznego (ZRM), w tym lotnicze zespoły ratownictwa medycznego.

Warunkiem uczestnictwa tych jednostek w systemie jest zawarcie przez nie umów z Narodowym Funduszem Zdrowia na udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej i wykonywanie medycznych czynności ratunkowych.

System Państwowe Ratownictwo Medyczne na terenie kraju działa na podstawie wojewódzkich planów działania systemu sporządzanych przez wojewodów.

Z systemem PRM współpracują centra urazowe oraz jednostki organizacyjne szpitali wyspecjalizowane w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych niezbędnych dla ratownictwa medycznego, które zostały ujęte w wojewódzkich planach działania systemu Państwowego Ratownictwa Medycznego.

Z systemem PRM współdziałają również służby ustawowo powołane do niesienia pomocy osobom w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego, w szczególności: Straż Pożarna, Policja, Górskie, Tatrzańskie i Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe oraz stowarzyszenia i organizacje, które wykonują działania ratownicze w ramach swoich zadań statutowych. Wojewoda prowadzi rejestr jednostek współpracujących z systemem. Ratownicy z tych jednostek są uprawnieni do wykonywania tzw. kwalifikowanej pierwszej pomocy.

W skali całego kraju system Państwowe Ratownictwo Medyczne jest nadzorowany przez ministra zdrowia. W ramach uprawnień nadzorczych minister zatwierdza wojewódzkie plany działania systemu i ich aktualizacje, może żądać od wojewody przekazania wszelkich informacji dotyczących jego funkcjonowania na terenie danego województwa. Ma on również możliwość przeprowadzenia kontroli dysponentów jednostek systemu.

Wojewodowie są odpowiedzialni za planowanie, organizowanie, koordynowanie oraz nadzór nad systemem ratownictwa w obrębie swojego województwa.

W wojewódzkich planach działania systemu PRM wojewodowie określają m.in.:

• potencjalne zagrożenia życia lub zdrowia, które mogą zaistnieć na obszarze województwa;

• liczbę i rozmieszczenie jednostek systemu na terenie województwa wraz ze sposobem koordynowania ich działań;

• obszary działania i rejony operacyjne;

• informacje o lokalizacji wojewódzkich centrów powiadamiania ratunkowego i centrów powiadamiania ratunkowego;

• sposób współpracy, organów administracji publicznej i jednostek systemu z innymi województwami tak, aby zapewnić sprawne i skuteczne ratowanie życia i zdrowia, bez względu na przebieg granic województw;

• kalkulację kosztów działalności zespołów ratownictwa medycznego.

Zgodnie z art.15 ustawy z dnia 8 września 2006 roku o Państwowym Ratownictwie Medycznym (Dz. U. Nr 191, poz. 1410 ze zm.), jednostkami współpracującymi z systemem, są służby ustawowo powołane do niesienia pomocy osobom w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego, w szczególności: jednostki organizacyjne Państwowej Straży Pożarnej, jednostki ochrony przeciwpożarowej włączone do krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego, podmioty, o których mowa w art. 55 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 18 stycznia 1996 r. o kulturze fizycznej (Dz. U. z 2001 r. Nr 81, poz. 889, z późn. zm.6)), inne jednostki podległe lub nadzorowane przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych i Ministra Obrony Narodowej. Jednostkami współpracującymi z systemem mogą być społeczne organizacje ratownicze, które, w ramach swoich zadań ustawowych lub statutowych, są obowiązane do niesienia pomocy osobom w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego, jeżeli zostaną wpisane do rejestru jednostek współpracujących z systemem. Jednostki współpracujące z systemem udzielają kwalifikowanej pierwszej pomocy osobom znajdującym się w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego.

Na etapie pozaszpitalnym świadczeń na rzecz osób w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego udzielają zespoły ratownictwa medycznego (ZRM). ZRM-y dysponowane są przez dyspozytora medycznego na miejsce zdarzenia po przyjęciu zgłoszenia na nr alarmowy 112 lub 999.

⇑ http://www.mz.gov.pl/system-ochrony-zdrowia/panstwowe-ratownictwo-medyczne/organizacja-systemu-panstwowe-ratownictwo-medyczne

1. Krajowy System Ratowniczo-Gaśniczy a cywilna organizacja ochrony i obrony narodowej.

Od 1995 roku zaczął funkcjonować w Polsce, zorganizowany przez Państwową Straż Pożarną, krajowy system ratowniczo-gaśniczy, którego podstawowym celem jest ochrona życia, mienia lub środowiska poprzez: walkę z pożarami i innymi klęskami żywiołowymi, ratownictwo techniczne, chemiczne i od 1997 roku również poprzez ratownictwo ekologiczne i medyczne.

Podstawowym założeniem w budowie systemu ratowniczo-gaśniczego było stworzenie jednolitego i spójnego układu, skupiającego powiązane ze sobą różne podmioty ratownicze, tak aby można było podjąć skutecznie każde działanie ratownicze. 
Krajowy System Ratowniczo-Gaśniczy (KSRG) stanowi integralną część bezpieczeństwa wewnętrznego państwa, obejmującą w celu ratowania życia, zdrowia, mienia lub środowiska, prognozowanie, rozpoznawanie i zwalczanie pożarów, klęsk żywiołowych lub innych miejscowych zagrożeń. Konstrukcja systemu zakłada, że zasady realizacji podstawowych zadań ratowniczych są niezmienne i dostosowane do specyfiki wszelkiego rodzaju zdarzeń, również zdarzeń masowych lub klęsk żywiołowych, kiedy siły i środki ratownicze są niewystarczające, a organizacja działań ratowniczych wymaga modyfikacji priorytetów oraz dokonania uproszczeń w procedurach działania. - http://straz.gov.pl/page/index.php?str=944

Według założeń Ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 roku o Państwowej Straży Pożarnej , instytucja zobowiązana jest do pełnienia podstawowych zadań, do których zalicza się:

- Organizację i prowadzenie akcji ratowniczych w czasie trwania pożarów, klęsk żywiołowych, a także innych zagrożeń ludności.
- Wszelkie działania mające na celu rozpoznawanie potencjalnych zagrożeń.
- Pomoc pozostałym służbom oraz podmiotom ratowniczym w czasie klęsk żywiołowych i w procesach likwidacji zagrożeń poprzez pomocnicze czynności ratownicze.
- Nadzór nad prawidłowym przestrzeganiem oraz realizacją działań z zakresu przepisów przeciwpożarowych.
- Kontrolę wszelkich działań mających na celu zapobieganie potencjalnym awariom przemysłowym.
- Współpracę z szefem Krajowego Centrum Informacji Kryminalnych w zakresie realizacji jego zadań wynikających z założeń ustawowych.
- Współpracę ze strażami pożarnymi oraz służbami ratowniczymi z sąsiednich państw europejskich na podstawie umów międzynarodowych zawartych w procesie integracji.
- Realizację pozostałych zadań wynikających z ustaw i innych przepisów prawnych oraz umów międzynarodowych, wiążących Rzeczpospolitą Polskę na zasadach, a także zakresie w nich określonych.

Ponadto, Państwowa Straż Pożarna jako główny organizator Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego zobowiązana jest do pełnienia dodatkowych zadań powierzonych jej wyniku przejęcia kompetencji przez Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej w 2000 roku. Zalicza się do nich:

- Pełnienie roli centrów ratowniczych przez stanowiska kierownicze właściwych terytorialnie komendantów Państwowej Straży Pożarnej, do których należy analiza bieżącej gotowości operacyjnej, dyspozycja siłami i środkami oraz koordynacja działań ratowniczych.
- Sporządzanie wniosków i analiz zabezpieczeń operacyjnych przez komendantów powiatowych oraz komendantów wojewódzkich, służących poprawie funkcjonowania systemu ratowniczego na obszarach: powiatów i Województw, a także przekazywanie ich odpowiednio: starostom, wojewodom oraz Komendantowi Głównego Państwowej Straży Pożarnej.
- Opracowywanie powiatowych i wojewódzkich planów ratowniczych, stanowiących w znacznej mierze zbiór procedur ratowniczych, realizowanych w procesach dysponowania i prowadzenia działań ratowniczych.
- Analizę działań ratunkowych mających na celu usprawnienie funkcjonowania krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego.
- Koordynację działań decyzyjnych i przepływu informacji pomiędzy podmiotami realizującymi pozostałe działania z zakresu ratownictwa oraz ochrony ludności.- http://zarzadzaniekryzysowe.blog.pl/2013/04/07/krajowy-system-ratowniczo-gasniczy-w-polsce/

W Polsce funkcjonuje krajowy system ratowniczo-gaśniczy, którego organizatorem jest Państwowa Straż Pożarna pod zwierzchnictwem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji. System ten stanowi integralną część bezpieczeństwa wewnętrznego państwa, obejmującą w celu ratowania życia, zdrowia, mienia lub środowiska, prognozowanie, rozpoznawanie i zwalczanie pożarów, klęsk żywiołowych lub innych miejscowych zagrożeń. Zadania ratownicze obejmujące wymienione cele prowadzone są poprzez ratownictwo techniczne, chemiczno-ekologiczne i medyczne.

Zasady realizacji podstawowych zadań ratowniczych są określone jednoznacznie i dostosowane do specyfiki wszelkiego rodzaju zagrożeń. System uwzględnia także sytuacje kiedy siły i środki ratownicze są niewystarczające, a organizacja działań ratowniczych wymaga modyfikacji priorytetów oraz dokonania uproszczeń w procedurach działania.

Krajowy System Ratowniczo-Gaśniczy zorganizowany jest w sposób zapewniający jego ciągłe funkcjonowanie na poziomie powiatowym, wojewódzkim i centralnym.

 

-         Poziom powiatowy jest podstawowym poziomem wykonawczym obejmującym obszar powiatu. Na tym poziomie następuje przyjmowanie zgłoszeń o zdarzeniach wymagających podjęcia działań ratowniczych oraz ich prowadzenie w oparciu o procedury ujęte w planach ratowniczych uwzględniających siły ratownicze systemu, a w szczególności jednostki ratowniczo – gaśnicze PSP stanowiące podstawowy filar ratowniczy systemu i jednostki Ochotniczych Straży Pożarnych.

Dysponowanie sił i środków następuje poprzez powiatowe stanowisko kierowania PSP wg zasady najkrótszego i najszybszego dojazdu do miejsca zdarzenia.

Służbami współdziałającymi stanowiącymi podstawowy komponent współdziałający jest Policja i Pogotowie Ratunkowe stanowiące element Państwowego Ratownictwa Medycznego.

Na tym poziomie realizowane są również podstawowe czynności prewencyjne, kontrolne i rozpoznawcze.

 

-         Poziom wojewódzki sprawuje funkcję wspomagania i koordynacji działań ratowniczych na obszarze województwa w sytuacjach wymagających użycia sił i środków spoza powiatu na terenie którego ma miejsce zdarzenie. Podstawowe siły i środki KSRG na poziomie województwa, to wojewódzki odwód operacyjny z grupami specjalistycznymi, stanowiące wydzielone siły i środki z poziomów powiatowych oraz krajowa baza sprzętu specjalistycznego.

Dysponowanie jednostek systemu do działań ratowniczych oraz alarmowanie podmiotów współdziałających odbywa się poprzez wojewódzkie stanowisko koordynacji ratownictwa PSP współdziałające z centrami zarządzania kryzysowego wojewodów oraz administracją zespoloną i niezespoloną.

W sytuacjach kryzysowych kluczową rolę w zakresie koordynacji działań jednostek organizacyjnych krajowego systemu ratowniczo - gaśniczego z podmiotami współdziałającymi z  systemem pełni na obszarze województwa wojewoda poprzez Wojewódzkie Centrum Zarządzania Kryzysowego.

 

-         Poziom centralny sprawuje funkcję wspomagania i koordynacji działań ratowniczych na obszarze kraju w sytuacjach wymagających użycia sił i środków spoza województwa lub gdy zdarzenie obejmuje więcej niż jedno województwo. Podstawowe siły i środki krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego na poziomie centralnym tworzą: Centralny Odwód Operacyjny z grupami specjalistycznymi jako wydzielone siły i środki z poziomów wojewódzkich mobilizowane z poziomów powiatowych, krajowe bazy sprzętu specjalistycznego oraz siły i środki szkół Państwowej Straży Pożarnej.

Dysponowanie jednostek systemu do działań ratowniczych oraz alarmowanie podmiotów współdziałających odbywa się poprzez Krajowe Centrum Koordynacji Ratownictwa i Ochrony Ludności pełniące również funkcję międzyresortowego centrum zarządzania ratownictwem w sytuacjach kryzysowych.

Uruchamianie poziomów wspomagania wojewódzkiego i centralnego następuje na wniosek odpowiednio Komendanta Powiatowego PSP, Komendanta Wojewódzkiego PSP  poprzez właściwe powiatowe stanowisko kierowania PSP i wojewódzkie stanowisko koordynacji ratownictwa PSP.

Siły i środki wyższego poziomu mogą być uruchamiane również według własnej  oceny i decyzji komendanta danego lub wyższego poziomu.

http://zarzadzaniekryzysowe.blog.pl/files/2013/04/2.png