projekty UE – Wykłady, dr M. Kola-Bezka

Bloki tematyczne:

1. Polityka gospodarcza i projekty UE

2. Ewolucja polityki spójności

3. Założenia polityki spójności na lata 2007-2013

4. Instytucjonalny system wdrażania polityki spójności w Polsce

5. Informacja i promocja projektów finansowych ze środków UE

6. Ewaluacja polityki spójności, programów i projektów finansowanych ze środków UE

Zalecana literatura:

- Z. M. Doliwa-Klepacki, Integracja Europejska, Temida2, Białystok 2005

- J. Barcz, E. Kawecka-Wyrzykowska, K. Michałowska-Gorywoda, Integracja Europejska, W-wa 2007

- Traktat lizboński

:: Wykład 01 :: 15-02-2011

2/EWOLUCJA POLITYKI SPÓJNOŚCI

Istota polityki spójności (do momentu wejścia w życie traktatu lizbońskiego):

„W celu wspierania harmonijnego rozwoju całej Wspólnoty, rozwija ona i prowadzi działania służące wzmocnieniu jej spójności gospodarczej i społecznej. W szczególności Wspólnota zmierza do zmniejszania dysproporcji w poziomach rozwoju różnych regionów lub wysp uprzywilejowanych, w tym obszarów wiejskich”.

(Tytuł XVII Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, Artykuł 158)

Istota polityki spójności

„W celu wspierania harmonijnego rozwoju całej Wspólnoty, rozwija ona i prowadzi działania służące wzmocnieniu jej spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej. W szczególności Wspólnota zmierza do zmniejszania dysproporcji w poziomach rozwoju różnych regionów oraz zacofania regionów najmniej uprzywilejowanych.

Wśród regionów, o których mowa, szczególną uwagę poświęca się obszarom wiejskim, obszarom podlegającym przemianom przemysłowym i regionom, które cierpią na skutek poważnych i trwałych niekorzystnych warunków przyrodniczych lub demograficznych, takim jak najbardziej na północ wysunięte regiony o bardzo niskiej gęstości zaludnienia oraz regiony wyspiarskie, transgeniczne i górskie.”

(Tytuł XVIII Traktatu o funkcjonowaniu UE – Spójność gospodarcza, społeczna i terytorialna, Artykuł 174)

Obecnie polityka spójności ma:

Wymiar REGIONALNY – ma na celu zmniejszanie dysproporcji w rozwoju gospodarczym i społecznym regionów oraz wzmacnianie ich konkurencyjności.

Wymiar HORYZONTALNY – ma przyczyniać się do rozwiązywania określonych problemów widocznych w skali całych gospodarek narodowych i całej UE (m.in. bezrobocie, ochrona środowiska, równość szans kobiet i mężczyzn).

W wymiarze horyzontalnym perspektywy na lata 2007-2013 kładzie się nacisk także na: politykę partnerstwa, innowacje i współpracę międzynarodową, politykę horyzontalną i rozwój lokalny.

Zbliżonym pojęciem jest polityka strukturalna – jej celem jest łagodzenie dysproporcji zagrażających harmonijnemu rozwojowi danego obszaru gospodarczego i ułatwianie dostosowań do zmieniających się warunków działania. Na poziomie UE jest ona stopniowo integrowana wokół rozwiązywania problemów powstających w regionach słabo rozwiniętych.

Kategorie jednostek terytorialnych zwanych regionami ekonomicznymi:

1) jednostki terytorialne wyodrębnione dla celów analizy procesu rozwoju społeczno-gospodarczego w wymiarze terytorialnym;

2) jednostki stanowiące określone całości (systemy) przestrzenno-gospodarcze ukształtowane w procesie terytorialnego podziału pracy;

3) obszary wyróżniające się występowaniem specyficznych zjawisk przestrzenno-gospodarczych;

4) jednostki podziału terytorialno-administracyjnego utworzone dla celów zarządzania publicznego oraz polityki społeczno-gospodarczej i regionalnej.

Region ekonomiczny jako jednostka terytorialno-administracyjna

„PRZECIW”

Podziały polityczno-administracyjne często:

# nie respektują granic naturalnych jednostek fizyczno-geograficznych,

# przecinają wspólnoty etniczne, socjologiczne,

# mają krótkie tradycje,

# mają charakter ahistoryczny i dzielą w sposób arbitralny ukształtowane w ciągu stuleci wspólnoty terytorialne.

„ZA”

Podziały polityczno-administracyjne umożliwiają:

# dokonywanie precyzyjnej delimitacji przestrzennej,

# gromadzenie i przetwarzanie danych statystycznych,

# wykorzystywanie wyników badań prowadzonych w przekroju terytorialno-administracyjnym dla celów polityki społeczno-gospodarczej zarządzania publicznego i administracji.

Nomenklatura Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych (NUTS)

NUTS – jednolita kategoryzacja jednostek regionalnych państw członkowskich UE, opracowana przez Eurostat we współpracy z odpowiednimi departamentami KE oraz urzędami statystycznymi państw członkowskich w celu ujednolicenia systemu zbierania, harmonizacji i udostępniania danych statystycznych o sytuacji społeczno-gospodarczej WE w przekroju regionalnym. Wprowadzona rozporządzenie PE i Rady w 2003r.

NUTS 1 – państwa członkowskie w całości lub grupy regionów niższego szczebla;

NUTS 2 & 3 – mają ułatwiać rozwiązywanie problemów społeczno-gospodarczych w układzie region-kraj-UE;

NUTS 4 & 5 – w odróżnieniu od pierwszych trzech poziomów (regionalnych) określono je jako lokalne; od 2007 r. przemianowane na lokalne jednostki administracyjne (LAU1 – dawny poziom NUTS 4, LAU2 – dawny poziom NUTS 5).

Od 1 stycznia 2008r. liczba jednostek NUTS i LAU wynosi:

NUTS 1 – 97 (w Polsce 6 makroregionów);

NUTS 2 – 271 (w Polsce 16 województw);

NUTS 3 – 1303 (w Polsce 66 zgrupowań powiatów);

LAU 1 – 8398 (w Polsce 314 powiatów i 65 miast na prawach powiatów);

LAU 2 – 121601 (w Polsce 2478 gmin).

Istota rozwoju regionu

Rozwój regionu jest procesem wszelkich zmian ilościowych i jakościowo-strukturalnych zachodzących na danym obszarze (w systemie przestrzenno-gospodarczym).

Rozwój progresywny – polega na zmianach pozytywnych względem przyjętych i (zawsze) dyskusyjnych założeń.

Rozwój regresywny – polega na zmianach negatywnych względem przyjętych i (zawsze) dyskusyjnych założeń.

Materialną podstawę rozwoju regionu stanowi wzrost gospodarczy, którego wyznacznikiem są zmiany w wytworzonym w regionie PKB (są to zmiany ilościowe).

Zmianom ilościowym PKB towarzyszą przeobrażenia jakościowo-strukturalne:

# poprawia się jakość i zwiększa się asortyment wytwarzanych dóbr i usług,

# zmienia się jakość i struktura wykorzystywanych czynników produkcji,

# doskonaleniu ulega technika i technologia wytwarzania,

# następują przesunięcia w sektorowo-branżowej strukturze działalności gospodarczej i w jej lokalizacji,

# zmienia się stosunki ekonomiczne, a także społeczne,

# poprawiają się warunki bytu i poziomu życia regionalnych społeczności,

# rosną standardy cywilizacyjne.

popyt konsumpcyjny gospodarstw domowych – C

+

inwestycje sektora prywatnego – I

+

wydatki państwa – G

+

eksport netto – NX

=

PKB w cenach rynkowych

+

saldo z tytułu własności za granicą

=

PNB w cenach rynkowych

-

amortyzacja – A

=

PNN w cenach rynkowych

-

podatki pośrednie

+

dotacje

=

PNN w cenach czynników produkcji = dochód narodowy

Wady PKB jako miernika rozwoju regionów

# pomijanie produkcji nierejestrowanej (nielegalnej) oraz niebędącej przedmiotem transakcji rynkowych (produkcja gospodarstw domowych oraz podmiotów drobnotowarowych na własne potrzeby),

# ignorowanie tzw. Efektów zewnętrznych, a zwłaszcza degradacji środowiska przyrodniczego,

# pomijanie czasu wolnego, który jest istotnym elementem poziomu życia ludzi,

# nieuwzględnianie podatków pośrednich, co powoduje zniekształcenia porównań obejmujących kraje o różnych stawkach tych podatków,

# obejmowanie produkcji tzw. Dóbr wątpliwych, niepożądanych ze względów społecznych.

Model polityki regionalnej realizowanej do połowy lat 70. XX w.:

# rolę wyłącznego podmiotu polityki regionalnej pełniło państwo,

# działania państwa były zorientowane na:

- finansowanie inwestycji infrastrukturalnych,

- budowa wielkich kompleksów przemysłowych na obszarach zacofanych,

- finansowanie deglomeracji czynnej dużych ośrodków przemysłowych,

# najważniejsze narzędzia realizacji polityki regionalnej:

- dotacje i subwencje przyznawane inwestorom z budżetu państwa,

- ulgi fiskalne,

- wydatki państwa na tzw. Infrastrukturę ciężką,

- podejmowanie przez państwo inwestycje produkcyjne w regionach zacofanych.

Przyczyny reorientacji polityki regionalnej w połowie lat 70. XX w.:

# ograniczone rezultaty polityki regionalnej prowadzonej przez państwo,

# drastyczne zmniejszenie się możliwości finansowych państwa,

# istnienie dużego zróżnicowania stopnia rozwoju społecznego i gospodarczego między poszczególnymi państwami członkowskimi oraz istnienie jeszcze większych dysproporcji rozwojowych między regionami;

przyczyny:

- pogłębianie procesów integracyjnych,

- poszerzanie procesów integracyjnych,

# istnienie i dalsze pogłębianie tych dysproporcji mogło doprowadzić do:

- osłabienia konkurencyjności ugrupowania,

- trudności prowadzenia jednolitej polityki gospodarczej w ugrupowaniu,

- konfliktów wewnątrz Wspólnoty,

- hamowania procesów integracji.

Lata 1958-1974:

# polityka regionalna realizowana wyłącznie na szczeblu krajowym i finansowana głównie przez państwa z ich budżetów narodowych,

# powołano EFS (1960) i EFOiGR (1962), ale wymiar regionalny przyznano tym funduszom dopiero w 1972r.,

# utworzono EBI.

Lata 1975-1987 – okres, w którym ukształtowano wspólnotową politykę regionalną:

# utworzono EFRR (1975),

# zwiększenie skali finansowania polityki regionalnej,

# środki EFRR były rozdzielane w formie tzw. kwot krajowych, każde państwo-beneficjent miało swobodę rozdysponowania uzyskanych środków,

# wprowadzenie tzw. części pozakwotowej (1980) – pozostawienie do samodzielnej dyspozycji KE 5% EFRR i umożliwieniu jej interweniowania w regionach nieobjętych pomocą państw członkowskich,

# zastąpienie kwot krajowych określonymi procentowo widełkami interwencji (1984),

# wprowadzenie zasady stopniowego zastępowania subwencjonowanych projektów inwestycyjnych dofinansowaniem programów:

- narodowych (krajowych),

- inicjowanych przez Wspólnoty.

Polityka spójności w latach 1988-1992:

# polityka regionalna zyskała podstawy traktatowe – do JAE wprowadzono tytuł XIV „Spójność gospodarcza i społeczna”,

# głównym mechanizmem służącym wzmocnieniu spójności gospodarczej i społecznej miały być trzy instrumenty finansowe – fundusze strukturalne: EFRR, EFS, EFOiGR.

# podwojenie sumy środków na politykę spójności,

# uchwalono pierwszą perspektywę finansową (1989-1993),

# ustalono dyscyplinę budżetową – kontrola wzrostu wydatków rolnych; (ustalono górną granicę dochodów budżetowych Wspólnot na poziomie 1,2% PKB krajów członkowskich),

# wprowadzono czwarte źródło dochodów w postaci wpłat bezpośrednich państw członkowskich obliczanych wg jednolitego „opodatkowania” PKB państw członkowskich,

# wyznaczono priorytetowe cele polityki spójności,

# opracowano wspólnotową nomenklaturę terytorialnych jednostek statystycznych (NUTS),

# określono zasady wspólnotowej polityki regionalnej.

Polityka spójności w latach 1993-1999:

# kolejna reforma polityki spójności jako następstwo Traktatu z Maastricht,

# politykę spójności umieszczono wśród głównych filarów rozwoju ekonomicznego UE,

# utworzono Fundusz Spójności/Kohezji – w celu ułatwienia najbiedniejszym państwom UE sprostanie kryterium zbieżności,

# w 1994r. pracę rozpoczął Komitet Regionów – uznanie prawa władz regionalnych do uczestniczenia w procesie decyzyjnym UE,

# utworzono Finansowy Instrument Wspierania Rybołówstwa,

# wydłużono perspektywę finansową,

# dodano cel 6 – wspomaganie regionów o niskiej gęstości zaludnienia,

# wzmocnienie roli EBI w polityce regionalnej – bank miał ułatwiać finansowanie projektów służących waloryzacji regionów najsłabiej rozwiniętych; w gestii EBI od czerwca 1994r. pozostaje Europejski Fundusz Inwestycyjny, który gwarantuje portfele zobowiązań banków specjalizujących się w finansowaniu MŚP.

# położono nacisk na cel horyzontalny – równość szans kobiet i mężczyzn na rynku pracy.

Fundusz spójności

# został utworzony na okres przejściowy dla najmniej zamożnych krajów (w których wskaźnik PKB na mieszkańca kształtował się poniżej 90% średniej unijnej),

# wypłacana pomoc została uzależniona od podjęcia przez dany kraj programu konwergencji,

# może finansować wydatki na terytorium całego kraju, związane z tzw. dużymi projektami z zakresu ochrony środowiska i transeuropejskich połączeń transportowych,

# wspiera pojedyncze projekty,

# pomoc UE dla sektora środowiska i sektora transportu odzwierciedla filozofię trwałego i zrównoważonego rozwoju. Polega ona na zwiększaniu produktywności i konkurencyjności gospodarki m.in. poprzez rozwój infrastruktury transportowej, lecz zarazem nie kosztem środowiska i jego zasobów, a przez to – kosztem przyszłych pokoleń.

Polityka spójności w latach 2000-2006:

# okres, w którym do UE przystąpiły kraje Europy Środkowo-Wschodniej,

# wprowadzenie zasady n+2 – umożliwia wykorzystanie środków zaprogramowanych w roku n najpóźniej do końca roku n+2,

# ograniczenie liczby celów:

CEL 1 – promowanie rozwoju i dostosowań strukturalnych w regionach słabiej rozwiniętych zdefiniowanych na poziomie NUTS2.

CEL 2 – wspieranie gospodarczych i społecznych przekształceń obszarów przeżywających trudności strukturalne (tzn. obszarów mutacji przemysłu, upadających obszarów wiejskich, obszarów uzależnionych od rybołówstwa oraz tzw. trudnych dzielnic miast);

CEL 3 – pomoc państwom członkowskim w modernizacji polityki i systemów kształcenia, szkolenia i zatrudnienia.

Inicjatywy wspólnotowe (2000-2006):

INTERREG – inicjatywa wspierająca współpracę przygraniczną, transnarodową i międzyregionalną, służąca wzmocnieniu harmonijnego, zrównoważonego i trwałego rozwoju całego obszaru UE,

URBAN – inicjatywa wspierająca gospodarczą i społeczną regenerację miast i obszarów miejskich znajdujących się w kryzysie,

EQUAL – inicjatywa wspierająca współpracę ponadnarodową w zakresie nowych środków zwalczania wszelkich form dyskryminacji i nierówności na rynku pracy,

LEADER – inicjatywa wspierająca rozwój obszarów wiejskich.

:: Wykład 04 :: 08-03-2011

Zasady polityki spójności UE

Zasady generalne: Subsydiarność, Koordynacja, Elastyczność;

Zasady organizacji polityki spójności: Programowanie, Partnerstwo, Kompatybilność, Zgodność;

Zasady finansowania polityki rozwoju regionalnego: Koncentracja, Dodatkowość, Komplementarność;

Zasady oceny realizacji projektów: Monitorowanie, Kontrola finansowa, Ocena (wstępna, bieżąca i następcza).

Instrumenty finansowe polityki spójności:

# Fundusze Strukturalne: EFS, EFOiGR (do końca 2006), EFRR, FIWR (do końca 2006);

# Fundusz Spójności.

3/Cele polityki regionalnej w okresie 2007-2013:

Konwergencja – cel ukiategia erunkowany na przyspieszenie konwergencji najsłabiej rozwiniętych państw członkowskich i regionów UE poprzez poprawę warunków wzrostu i zatrudnienia.

Konkurencyjność regionalna i zatrudnienie – cel ukierunkowany na zwiększenie konkurencyjności i atrakcyjności regionów UE oraz zwiększenie zatrudnienia.

Europejska współpraca terytorialna – cel ukierunkowany na: umacnianie współpracy trans granicznej i transnarodowej poprzez wspólne (realizowane przez beneficjentów z co najmniej 2 krajów) inicjatywy lokalne i regionalne oraz działania sprzyjające zintegrowanemu rozwojowi terytorialnemu, a także umacnianie współpracy międzyregionalnej i wymianę doświadczeń wśród władz regionalnych i lokalnych.

Strategia „EUROPA 2020”

Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu.

Priorytety:

# wzrost inteligentny (smart growth) – rozwój oparty na wiedzy i innowacjach,

# wzrost zrównoważony (sustainable growth) – transformacja w kierunku gospodarki niskoemisyjnej, efektywnie korzystającej z zasobów i konkurencyjnej,

# wzrost sprzyjający włączeniu społecznemu (inclusive growth) – wspieranie gospodarki charakteryzującej się wysokim poziomem zatrudnienia i zapewniającej spójność gospodarczą, społeczną i terytorialną.

Cele nadrzędne określone na poziomie całej UE:

# wskaźnik zatrudnienia na poziomie 75%,

# udział wydatków na B+R na poziomie 3% PKB,

# zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych o 20% w porównaniu z poziomami z 1990r., zwiększenie do 20% udziału energii odnawialnej w ogólnym zużyciu energii; dążenie do zwiększenia efektywności energetycznej o 20%,

# udział osób w wieku 30-34 lat mających wykształcenie wyższe na poziomie 40%,

# wspieranie włączenia społecznego, zwłaszcza poprzez ograniczenie ubóstwa – wydźwignięcie z ubóstwa lub wykluczenia społecznego 20 milionów obywateli.

Obszary kwalifikujące się do objęcia wsparciem w ramach celu KONWERGENCJA:

# regiony na poziomie NUTS2, w których PKB per capita mierzony parytetem siły nabywczej i obliczony na podstawie danych za okres 2000-2002 wynosił mniej niż 75% średniego PKB per capita UE-25,

# państwa członkowskie realizujące program konwergencji gospodarczej, których dochód narodowy brutto (DNB) na mieszkańca mierzony parytetem siły nabywczej i obliczony na podstawie danych za okres 2001-2003 wynosił mniej niż 90% średniego DNB UE-25.

Instrumenty finansowe polityki spójności dla celu KONWERGENCJA:

EFRR, EFS, FS – państwa członkowskie

Obszary kwalifikujące się do objęcia wsparciem w ramach celu KONKURENCYJNOŚĆ REGIONALNA I ZATRUDNIENIE:

# regiony objęte wsparciem w ramach celu 1 w okresie 2000-2006, które ze względu na znaczny postęp w ich rozwoju (a nie ze względu na efekt statystyczny) nie kwalifikują się do objęcia pomocą w ramach celu Konwergencja (zostaną one objęte pomocą przejściową) oraz pozostałe regiony na poziomie NUTS2 nie objęte ani wsparciem w ramach celu Konwergencja, ani wsparciem przejściowym, które zostaną wskazane przez każde zainteresowane państwo członkowskie.

Instrumenty finansowe polityki spójności dla celu KONKURENCYJNOŚĆ REGIONALNA I ZATRUDNIENIE: EFRR, EFS

Obszary kwalifikujące się do objęcia wsparciem w ramach celu EUROPEJSKA WSPÓŁPRACA TERYTORIALNA:

# regiony na poziomie NUTS3 położone wzdłuż wszystkich wewnętrznych i niektórych zewnętrznych lądowych granic UE oraz wszystkie regiony poziomu NUTS3, położone wzdłuż granic morskich, które dzieli odległość do 150 km.

Instrumenty finansowe polityki spójności dla celu EUROPEJSKA WSPÓŁPRACA TERYTORIALNA: EFRR

Wsparcie przewidziane dla Polski na lata 2007-2013:

59,55 mld euro (według cen z 2004r.):

- cel Konwergencja: 39,39 mld euro z EFRR,

19,51 mld euro z FS,

- cel Europejska Współpraca terytorialna – 0,65 mld euro z EFRR.

Po indeksacji kwoty 59,55 mld euro o wskaźnik inflacyjny – 67,28 mld euro.

System funduszy europejskich w latach 2007-2013:

Konkurencyjność gospodarcza regionu

Konkurencyjność regionu to zdolność do uzyskania przewagi nad innymi jednostkami terytorialnymi – uczestnikami gry konkurencyjnej.

Możliwe cele gry konkurencyjnej:

# przyciągnięcie kapitału z innych regionów kraju i zagranicy;

# utworzenie nowych miejsc pracy;

# zdobycie krajowych i zagranicznych środków wsparcia;

# zlokalizowanie na swoim obszarze różnych obiektów i jednostek usługowych, administracyjnych, militarnych itp.;

# przyciągnięcie turystów;

# świadczenie w skali ponadregionalnej różnego typu usług: zdrowotnych, oświatowych, kulturalno-oświatowych i innych.

Podstawowe determinanty konkurencyjności regionu:

# rozwinięta i zróżnicowana struktura gospodarki regionalnej;

# dobre wyposażenie w urządzenia infrastruktury techniczno-ekonomicznej i społecznej;

# obecność instytucji naukowo-badawczych i szkół wyższych;

# obecność instytucji otoczenia biznesu: banków, firm ubezpieczeniowych, konsultingowych;

# korzystne warunki i sprzyjający stan środowiska przyrodniczego;

# rezerwy terenów nadających się do lokalizacji inwestycji.

Programowanie i wdrażanie polityki regionalnej w okresie 2000-2008:

FUNDUSZE STRUKTURALNE

Narodowy Plan Rozwoju (przygotowywany przez kraj członkowski);

Podstawy Wsparcia Wspólnoty (przygotowywane przez UE);

Krajowe Programy Operacyjne (przygotowywane przez kraj członkowski);

Uzupełnienia Programów Operacyjnych (przygotowywane przez kraj członkowski).

Strategiczne podejście do programowania polityki regionalnej w okresie 2007-2013:

FUNDUSZE STRUKTURALNE, FUNDUSZ SPÓJNOŚCI, INICJATYWY WSPÓLNOTOWE

Strategiczne Wytyczne Wspólnoty na lata 2007-2013 (stanowiące ramy dla interwencji z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności; przygotowywane przez KE).

>> Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia (przygotowywane przez kraj członkowski);

>> Projekty Programów Operacyjnych (przygotowywane przez kraj członkowski).

W Polsce NSS wdrażana jest przy pomocy:

16 regionalnych programów operacyjnych

5 krajowych programów operacyjnych:

- PO Rozwój Polski Wschodniej,

- PO Infrastruktura i Środowisko,

- PO Kapitał Ludzki,

- PO Innowacyjna Gospodarka,

- PO Pomoc Techniczna 2007-2013.

Programy celu Europejska Współpraca Terytorialna.

PO Rozwój Polski Wschodniej – cel programu: przyspieszenie tempa rozwoju społeczno-gospodarczego Polski Wschodniej;

PO Infrastruktura i Środowisko – cele programu:

# podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej Polski i jej regionów poprzez rozwój infrastruktury technicznej,

# poprawa stanu środowiska naturalnego,

# poprawa stanu zdrowia społeczeństwa,

# zachowanie tożsamości kulturowej.

PO Kapitał Ludzki – cele programu:

# wzrost poziomu zatrudnienia i spójności społecznej,

# dopasowanie zasobów pracy do zmieniającej się sytuacji na rynku pracy,

# zmniejszenie obszarów wykluczenia społecznego,

# podniesienie poziomu i jakości wykształcenia społeczeństwa,

# wsparcie dla budowy sprawnego i partnerskiego państwa.

PO Innowacyjna Gospodarka – cele programu:

# zwiększenie innowacyjności przedsiębiorstw,

# wzrost konkurencyjności polskiej nauki,

# zwiększenie roli nauki w rozwoju gospodarczym,

# zwiększenie udziału innowacyjnych produktów polskiej gospodarki w rynku międzynarodowym,

# tworzenie trwałych i lepszych miejsc pracy,

# wzrost wykorzystywania technologii informacyjnych i komunikacyjnych w gospodarce.

PO Pomoc Techniczna – cel programu: zapewnienie sprawnego i efektywnego przebiegu realizacji NSS poprzez wsparcie procesów lub instytucji tworzących system jej realizacji.

Programy celu Europejska Wspólnota Terytorialna:

# wspierają poprawę konkurencyjności oraz harmonijny i zrównoważony rozwój terytorium UE,

# wspierają współpracę międzynarodową regionów,

# umożliwiają wymianę doświadczeń, transfer wiedzy i wspólne rozwiązywanie problemów,

# są współfinansowane ze środków EFRR,

# zostały podzielone na trzy grupy: programy transgraniczne, programy transnarodowe, programy międzyregionalne.

Europejski Instrument Sąsiedztwa i Partnerstwa stanowi pomoc wspólnotową na rzecz rozwoju dobrobytu i stosunków dobrosąsiedzkich. Obejmuje UE oraz kraje partnerskie.

Kraje partnerskie to:
Armenia, Azerbejdżan, Białoruś, Egipt, Gruzja, Izrael, Jordania, Liban, Libia, Maroko, Mołdowa, Autonomia Palestyńska Zachodniego Brzegu Jordanu i Strefy Gazy, Federacja Rosyjska, Syria, Tunezja, Ukraina.

Pomoc jest udzielana na podstawie:

# programów krajowych,

# programów wielonarodowych,

# programów współpracy transgranicznej.

Wspólny cel programów współpracy transgranicznej EWT i EISP:

Rozwijanie wspólnych inicjatyw lokalnych i regionalnych ponad granicami państw.

Elementy charakterystyczne programów:

# regionalny charakter – realizowane są w regionach położonych wzdłuż wewnętrznych i niektórych zewnętrznych granic UE (w tym na granicach morskich),

# aktywny udział władz i instytucji regionalnych w opracowaniu i realizacji programów,

# wspieranie zarówno przedsięwzięć infrastrukturalnych, jak i tzw. projektów miękkich,

# obowiązkowy udział w projekcie co najmniej 2 partnerów z różnych państw.

Europejska Współpraca Terytorialna – programy transgraniczne z udziałem Polski

# Południowy Bałtyk (Polska – Szwecja – Dania – Litwa – Niemcy)

# Polska (Województwo Zachodniopomorskie) – Niemcy (Meklemburgia/Pomorze Przednie-Brandenburgia

# Polska (Województwo Lubuskie) – Niemcy (Brandenburgia),

# Polska (Województwo Dolnośląskie i Lubuskie) – Niemcy (Saksonia),

# Polska – Republika Czeska,

# Polska – Słowacja,

# Polska – Litwa.

Europejska Współpraca Terytorialna – programy współpracy transnarodowej

CEL: integracja terytorialna UE poprzez wspieranie dostępności, zrównoważonego rozwoju obszarów miejskich, innowacyjności i ochrony środowiska naturalnego.

ELEMENTY CHARAKTERYSTYCZNE PROGRAMÓW:

# wspieranie zrównoważonego rozwoju oraz integracji przestrzennej w ramach dużych, ponadnarodowych grup regionów,

# wspieranie przede wszystkim projektów o charakterze nie inwestycyjnym (m.in. opracowywanie i wdrażanie strategii, przygotowywanie dokumentów niezbędnych do realizacji inwestycji o znaczeniu ponadnarodowym, opracowywanie koncepcji nowoczesnych rozwiązań z dziedziny transportu, rozwoju miast, ochrony dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego, tworzenie sieci współpracy),

# obowiązkowy udział w projekcie partnerów z co najmniej trzech państw, w tym z dwóch krajów UE.

Program współpracy międzyregionalnej INTERREG IV C

CELE:

# poprawa efektywności polityki rozwoju regionalnego w dziedzinie innowacyjności gospodarki opartej na wiedzy, ochrony środowiska i zapobiegania ryzyku,

# modernizacja i poprawa konkurencyjności gospodarki europejskiej.

ELEMENTY CHARAKTERYSTYCZNE PROGRAMU:

# obejmuje całe terytorium UE, Norwegię i Szwajcarię,

# wspieranie wymiany doświadczeń i najlepszych praktyk,

# wspieranie przekazywania rezultatów i tworzenia powiązań między przedsięwzięciami realizowanymi w ramach różnych programów UE,

# możliwość współpracy partnerów z całej UE, Norwegii i Szwajcarii,

# nieinwestycyjny charakter projektów,

# udział w projekcie partnerów z co najmniej trzech państw.

Zasady realizacji programów celu Europejska Współpraca Terytorialna

# wspólny program operacyjny,

# wspólne międzynarodowe instytucje programowe,

# wspólny budżet programowy (wspólne konto),

# zasada „beneficjenta wiodącego” w projekcie,

# dofinansowanie projektu – do 85% kosztów kwalifikowanych,

# zasad refundacji poniesionych kosztów,

# obowiązkowy udział co najmniej dwóch partnerów z różnych krajów.

Formy współpracy Partnerów Projektu:

# wspólne przygotowanie projektu,

# wspólna realizacja projektu,

# wspólna kadra zatrudniona do realizacji projektu,

# wspólne finansowanie projektu.

Programy współpracy transgranicznej i transnarodowej – każdy projekt powinien obejmować co najmniej dwie z powyższych form współpracy.

Program współpracy międzyregionalnej – każdy projekt powinien obejmować wszystkie cztery formy współpracy.

Beneficjenci programów Europejskiej Współpracy Terytorialnej oraz Europejskie Instrumentu Sąsiedztwa i Partnerstwa

# władze regionalne i lokalne oraz ich związki i stowarzyszenia,

# organizacje pozarządowe, stowarzyszenia, instytucje non-profit,

# szkoły, uniwersytety, instytucje prowadzące działalność edukacyjną lub badawczą, jednostki badawczo-naukowe,

# instytucje promujące zrównoważony rozwój, innowacyjność i przedsiębiorczość (izby przemysłowo-handlowe, izby turystyczne itp.),

# inne podmioty.

:: Wykład 07 :: 05-04-2011

Fundusz spójności – przyczyny powstania

Fundusz Spójności został powołany na mocy Traktatu o utworzeniu Unii Europejskiej w celu ułatwienia biedniejszym krajom UE spełnienia kryteriów udziału w unii gospodarczej i walutowej.

Celem nadrzędnym Funduszu Spójności jest wzmacnianie spójności społeczno-gospodarczej UE poprzez finansowanie dużych projektów inwestycyjnych, przede wszystkim służących rozwojowi infrastruktury publicznej w zakresie ochrony środowiska i transportu.

Pomoc UE dla sektora środowiska i sektora transportu odzwierciedla filozofię trwałego i zrównoważonego rozwoju. Polega ona na zwiększaniu produktywności i konkurencyjności gospodarki m.in. poprzez rozwój infrastruktury transportowej, lecz zarazem nie kosztem środowiska i jego zasobów, a przez to – kosztem przyszłych pokoleń.

:: Wykład 08 :: 12-04-2011

4/INSTYTUCJONALNY SYSTEM WDRAŻANIA - NSRO 2007-2013

POZIOM I - KOORDYNACJA

Koordynację w zakresie zarządzania NSS i realizacji wszystkich programów operacyjnych sprawuje Minister Rozwoju Regionalnego. Odpowiada on za:

# przygotowanie systemu realizacji NSS,

# negocjowanie zapisów programów operacyjnych z Komisją Europejską (w przypadku RPO – we współpracy z IZ RPO),

# organizację systemu realizacji NSS i nadzór nad jego prawidłowym funkcjonowaniem,

# nadzór nad realizacją programów operacyjnych, w tym w zakresie: zarządzania, monitorowania, kontroli i audytu.

POZIOM II – ZARZĄDZANIE

Instytucja zarządzająca (IZ) jest odpowiedzialna za przygotowanie i realizację programów operacyjnych.

IZ dla programów zarządzanych centralnie jest Minister Rozwoju Regionalnego.

IZ dla regionalnych programów operacyjnych jest Zarząd danego województwa.

Główne funkcje IZ:

- zapewnienie zgodności wyboru operacji do finansowania z kryteriami wyboru projektów dla programu,

- kontrola programu operacyjnego, w szczególności przygotowanie planu kontroli systemowych i zatwierdzenie planów kontroli innych instytucji,

- ocena postępów realizacji programu operacyjnego,

- przygotowywanie raportów o nieprawidłowościach w zakresie realizacji programów operacyjnych.

POZIOM III – WDRAŻANIE

Instytucja pośrednicząca (IP) jest to instytucja, której została powierzona, w drodze porozumienia zawartego z instytucją zarządzającą, część zadań związanych z realizacją programu operacyjnego (zadań odnoszących się do poszczególnych osi priorytetowych lub grup osi priorytetowych).

Instytucja Pośrednicząca II stopnia (IP2) jest to instytucja, której została powierzona, w drodze porozumienia zawartego z instytucją pośredniczącą, część zadań związanych z wdrażaniem operacji lub grup operacji.

Instytucja Certyfikująca (IC) poświadcza deklaracje wydatków i wnioski o płatność przekazywane Komisji Europejskiej. Działa w strukturze Ministerstwa Rozwoju Regionalnego i jest funkcjonalnie niezależna od instytucji Zarządzających.

W przypadku RPO IC deleguje część swoich funkcji do Instytucji Pośredniczących w Certyfikacji, które umiejscowione są w Urzędach Wojewódzkich.

Główne zadania IC:
# opracowanie i przedłożenie KE poświadczonych deklaracji wydatków i wniosków o płatność,

# poświadczanie, że: zadeklarowane wydatki są zgodne z zasadami wspólnotowymi i krajowymi, deklaracja wydatków jest dokładna, systemy księgowe wiarygodne i dokumentacji weryfikowalna,

# utrzymywanie w formie elektronicznej zapisów księgowych dotyczących wydatków zadeklarowanych UE,

# prowadzenie ewidencji kwot odzyskiwanych i wycofanych.

Certyfikacja wydatków oznacza potwierdzenie ich prawidłowości oraz zapewnienie, że:

# zostały dokonane zgodnie z obowiązującymi zasadami wspólnotowymi i krajowymi,

# poniesiono je w związku z projektami wybranymi do finansowania,

# poniesiono je zgodnie z kryteriami mającymi zastosowanie….

:: Wykład 09 :: 19-04-2011 (NS)

Zadania Departamentu Certyfikacji i Poświadczeń Środków z UE oraz urzędów Skarbowych:

# Przeprowadzenie audytu zgodności w celu weryfikacji systemu zarządzania i kontroli programu operacyjnego i zapewnienie jego skutecznego funkcjonowania

# Prowadzenie audytu operacji na podstawie stosowanej grupy

# Wydanie opinii na temat systemu zarządzania i kontroli realizacji projektów i przekazywanie Komisji Europejskiej rocznych sprawozdań dotyczących wykrytych nieprawidłowości

# Przekładanie Komisji Europejskiej deklaracji całkowitego lub częściowego zamknięcia programu i przekładanie komisji oceny zgodności wniosku o wypłatę salda końcowego

Obieg środków z UE:

UE NBP (przewalutowanie) Budżet Państwa Instytucja organizująca projekty Beneficjent

Komitet monitorujący:

# Grupa wskaźników rezultatów / Grupa wskaźników oddziaływania np. w jaki sposób wpływa na rynek pracy

- Sprawuje nadzór nad wdrażaniem programów operacyjnych

- Zatwierdzenie kryteriów wyboru projektu do realizacji

- Kontroluje realizowane cele i analizowanie rezultatów projektu

- Analizuje i zatwierdza sprawozdania z realizacji projektu/programu

- Rozpatruje i wprowadza zmiany w programach operacyjnych

Krajowy system informatyczny SIMIK gromadzi informacje o programach i wnioskodawcach, którzy brali w nich udział, rejestrowane są w nim wnioski o dofinansowanie i przygotowane są prognozy płatności.

Kto może kontrolować osobę realizującą projekt:

# Kontrole krajowe i z zagranicy

# Projekt i beneficjent może być kontrolowany przez instytucje II stopnia

# Może pojawić się kontrola z urzędu skarbowego (stawka VAT, koszty kwalifikowane)

# Najwyższa Izba Kontroli

# Komisja europejska

# Europejski trybunał rozrachunkowy

# Europejski urząd do spraw zwalczania nadużyć finansowych

# Instytucje zarządzające

:: Wykład 10 :: 10-05-2011

Kontrole prowadzone przez instytucje zarządzające:

# Weryfikacje wydatków (weryfikacja dokumentów, kontrole projektów na miejscu) sprawdzające:

- dostarczenie współfinansowanych towarów i usług,

- faktyczne poniesienie zadeklarowanych wydatków,

- zgodność projektów i wydatków z zasadami krajowymi i wspólnotowymi.

# Kontrole systemowe sprawdzające prawidłowość funkcjonowania systemu zarządzania i kontroli PO/RPO.

Kontrole krzyżowe:

# kontrola krzyżowa programu – jej celem jest wykrywanie i eliminowanie podwójnego finansowania wydatków w ramach jednego PO;

# kontrola krzyżowa horyzontalna – jej celem jest wykrywanie i eliminowanie podwójnego finansowania wydatków w ramach różnych PO;

# kontrola krzyżowa międzyokresowa – jej celem jest wykrywanie i eliminowanie podwójnego finansowania wydatków w ramach PO dwóch perspektyw finansowych;

Linia demarkacyjna – dokument przygotowany w celu uniknięcia wielokrotnego finansowania tych samych operacji, określający możliwości wsparcia dla poszczególnych typów projektów.

5/Promocja projektów finansowanych ze środków unijnych

Grupy docelowe działań informacyjnych i promocyjnych:

Grupy podstawowe: ogół społeczeństwa, beneficjenci (projektodawcy), potencjalni beneficjenci funduszy UE.

Ponadto: media, partnerzy społeczni i gospodarczy, instytucje zaangażowane we wdrażanie funduszy UE, decydenci i liderzy, środowiska opiniotwórcze (artyści, kościoły i związki wyznaniowe, sportowcy, branża reklamowa itp.).

Z szerokiej grupy opinii publicznej wyodrębniono dwie szczególne podgrupy: młodzież, odbiorcy rezultatów.

Element scalający działania wszystkich instytucji – idea przewodnia:

FUNDUSZE EUROPEJSKIE = NAPĘD TWÓRCZYCH PRZEMIAN

Wspólne cechy funduszy UE

1. Kultura instytucjonalna

2. Relacje z beneficjentem

3. Rodzaje zaspokajanych potrzeb

4. Oferta wartości

5. Symbole i dziedzictwo

6. Cechy unikalne Funduszy (odróżniające od innych ofert finansowych)

7. Znaczenie dla kraju

8. Zdolność do wzmacniania określonych podstaw

Model komunikacji z grupami docelowymi – model 5Z

# zauważenie zainteresowanie zrozumienie zaufanie zaangażowanie

Atrybuty marki funduszy europejskich

# innowacyjność i prorozwojowość

# opłacalność

# oparcie na wiedzy / edukacyjność

# bliskość

# pomocniczość

# pewność

# kooperacyjność

# kreatywność

# nowoczesność

# wszechstronność

Obowiązkowe narzędzia komunikacji stosowane przez instytucje zarządzające, wynikające z rozporządzenia wykonawczego:

1. Przeprowadzenie kampanii informacyjnej poświęconej uruchomieniu programu operacyjnego.

2. Przeprowadzenie przynajmniej raz w roku, kampanii informacyjnej o szerokim zasięgu, poświęconej efektom jednego lub kilku programów operacyjnych w tym, w stosownych przypadkach dużych projektów.

3. Umieszczenie przed siedzibą każdej instytucji zarządzającej flagi UE na okres jednego tygodnia od dnia 9 maja.

4. Ogłoszenie w formie elektronicznej lub innej wykazu beneficjentów, tytułów operacji i przyznanych im kwot finansowania publicznego (za wyjątkiem uczestników operacji w ramach EFS).

Obowiązkowe narzędzia komunikacji stosowane przez instytucje zarządzające, wynikające z wytycznych w sprawie informacji i promocji:

1. Punkty informacyjne – przekazywanie informacji przynajmniej za pośrednictwem poczty elektronicznej i telefonicznie.

2. Publikacje – co najmniej w wersji elektronicznej:

# programy operacyjne,

# uszczegółowienia programów operacyjnych,

# sprawozdania i raporty z realizacji programów,

# wytyczne dot. kwalifikowalności wydatków, zarządzania finansowego, kontroli programu,

# zasady wypełniania obowiązków informacyjnych i promocyjnych przez beneficjentów,

# materiały informacyjne i promocyjne (np. foldery, ulotki)

1. Serwisy internetowe

2. Szkolenia – adresowane do: beneficjentów, potencjalnych beneficjentów, pracowników instytucji zajmujących się wdrażaniem programów finansowanych z funduszy UE.

Pozostałe narzędzia komunikacji stosowane przez instytucje zarządzające: materiały elektroniczne, wydarzenia promocyjne, konferencje, infolinia, direct mail (ulotki), biuletyny, prasa branżowa, reklama zewnętrzna, broszury informacyjne, public relations, kontakt z pracownikami instytucji FE, reklama w mass-mediach, gadżety, raporty ewaluacyjne.

Zasady doboru narzędzi komunikacji:

1. Dostosowanie narzędzi do potrzeb i możliwości poszczególnych grup odbiorców oraz ich umiejętności i chęci posługiwania się danym narzędziem.

2. Zapewnienie wzajemnego wzmacniania się narzędzi – komponowanie takiego zestawu narzędzi, aby zapewnić odpowiedni skutek komunikacyjny u konkretnych adresatów.

3. Elastyczność – możliwość zmiany narzędzia komunikacji, jeżeli okaże się ono nieefektywne dla danej grupy.

4. Dobór metod i intensywności działań w zależności od aktualnej fazy realizacji działania oraz aktualnego i prognozowanego stopnia popularności działania wśród potencjalnych beneficjentów.

5. Zapewnienie znajomości przez odbiorców procedur i kanałów ogłaszania zmian w systemie wdrażania funduszy oraz zawiadamiania o aktualnościach.

6. Dobór narzędzi w zależności od specyfiki funduszu, z którego finansowany jest program.

Komunikacja wizualna - Godło UE według rozporządzenia Komisji (WE) nr 1828/2006

Opis SYMBOLICZNY: na tle niebieskiego nieba, dwanaście złotych gwiazdek tworzy krąg, reprezentujący unię narodów Europy. Liczba gwiazdek jest stała, ponieważ liczba 12 symbolizuje doskonałość i jedność.

Opis HERALDYCZNY: na błękitnym tle, krąg dwunastu złotych, pięcioramiennych gwiazd, nie dotykających się ramionami.

Opis GEOMETRYCZNY (flaga / proporcje).

Przepisowa KOLORYSTYKA:

Standardowy BŁĘKIT GODŁA to NIEBIESKI ODBITY PANTONE (PANTONE REFLEX BLUE), odpowiada kolorowi RGB: 0/51/153. W systemie szesnastkowym (hexadecimal) jest to #003399.

KOLOR GWIAZD to ŻÓŁTY PANTONE (PANTONE YELLOW), odpowiada kolorowi RGB: 255/204/0. W systemie szesnastkowym (hexadecimal) jest to #FFCC00.

Jeżeli stosuje się druk czterokolorowy (CMYK), niezbędne jest odtworzenie koloru powierzchni prostokąta. Przy ustawieniu 100% Cyan, 80% Magenta, 0% Yellow, 0% Key (Black) można otrzymać kolor najbardziej zbliżony do PANTONE REFLEX BLUE.

:: Wykład 12 :: 24-05-2011

Strategia komunikacji Funduszy Europejskich w Polsce w ramach NSS na lata 2007-2013

Polska zdecydowała się na jednolitą strategię komunikacji obejmującą wszystkie fundusze UE oraz wszystkie programy krajowe i regionalne, a także wspólny system identyfikacji wizualnej oparty na znaku graficznym wspólnym dla wszystkich programów.

Łącznikiem jest wspólna marka – Narodowa Strategia Spójności. Ma ona synchronizować działania informacyjne, zagwarantować spójność przekazu i przyczynić się do maksymalizacji efektywności działań informacyjnych i promocyjnych.

Obowiązki informacyjne beneficjentów:

Celem działań informacyjnych i promocyjnych prowadzonych przez beneficjentów jest zwiększenie świadomości społeczeństwa o udziale środków UE w projektach realizowanych w ramach poszczególnych programów operacyjnych. Brak lub niewłaściwe przeprowadzenie działań informacyjno-promocyjnych skutkuje wstrzymaniem wypłaty środków lub koniecznością zwrotu dotacji.

1. Beneficjent podpisując umowę o dofinansowanie jednocześnie wyraża zgodę na upublicznienie jego danych osobowych oraz informacji służących ogłoszeniu w formie elektronicznej i innej, wykazu beneficjentów, tytułów operacji i przyznanych im kwot dofinansowania.

2. O fakcie dofinansowania projektu z funduszy UE beneficjent informuje wszystkich uczestników operacji. Stosowne informacje muszą znaleźć się na każdym dokumencie odnoszącym się do operacji.

3. Wypełnianie obowiązków informacyjnych przez beneficjentów monitoruje i kontroluje IŻ.

4. Wszelkie materiały promocyjne, informacyjne i szkoleniowe, w zależności od ich wielkości, rodzaju i techniki wykonania muszą być oznaczane według dwóch możliwych wariantów, podstawowego (dla dużych materiałów) lub minimalnego (dla małych materiałów).

Wariant minimalny: gadżety promocyjne, nadruki na płytach CD i DVD, papier firmowy, bilety wizytowe, karty grzecznościowe, koperty, naklejki na sprzęty i wyposażenie.

Tablice informacyjne i pamiątkowe

Beneficjent ma obowiązek umieszczenia na stałe widocznej i dużych wymiarów tablicy:

# informacyjnej, jeżeli całkowity wkład publiczny do operacji przekracza 500 000 euro, lub operacja dotyczy robót infrastrukturalnych lub budowlanych; powinna ona zostać zamontowana w ciągu 2 tygodni od momentu rozpoczęcia rzeczowej realizacji projektu w widocznym miejscu (w miejscu realizacji projektu);

# pamiątkowej, umieszczanej nie poźniej niż 6 miesięcy po zakończeniu operacji w przypadku inwestycji, w których całkowity wkład publiczny do operacji przekracza 500 000 euro lub operacja dotyczy zakupu środków trwałych lub finansowania robót infrastrukturalnych lub budowlanych; tablica informacyjna powinna zostać zastąpiona tablicą pamiątkową w terminie do 6 miesięcy od momentu rzeczowego zakończenia realizacji inwestycji; powinna stać w miejscu zakończonej inwestycji przez 5 lat, a w przypadku MSP przez 3 lata.

Plakietki informacyjne

Stosuje się ją dla oznakowania zakupionego wyposażenia, sprzętu komputerowego, biurowego oraz innych sprzętów i materiałów zakupionych dzięki wsparciu środków unijnych. Powinna ona posiadać wymiary nie mniejsze niż 60x45 mm i powinna znajdować się w widocznym miejscu.

6/EWALUACJA

Ewaluacja prowadzona jest w celu poprawy: „jakości, skuteczności i spójności pomocy funduszy oraz strategii i realizacji programów operacyjnych w odniesieniu do konkretnych problemów strukturalnych dotykających dane państwa członkowskie i regiony, z jednoczesnym uwzględnieniem celu w postaci trwałego rozwoju i właściwego prawodawstwa wspólnotowego dotyczącego oddziaływania na środowisko oraz strategicznej oceny oddziaływania na środowisko”.

Ewaluacja – krytyczna, niezależna ocena działań sektora publicznego; narzędzie dyscyplinowania interwencji publicznej, wymuszania jej efektywności i skuteczności.

Ewaluacja ­– systematyczne badanie społeczno-ekonomiczne oceniające i informujące o jakości i wartości programów publicznych.

Ewaluacja – osąd wartości interwencji publicznej dokonany przy uwzględnieniu odpowiednich kryteriów i standardów, w oparciu o odpowiednią metodologię, wykorzystujący specjalnie w tym celu zebrane i zinterpretowane informacje.

Funkcje EWALUACJI: poznawcza, poprawa planowania, wdrażania, wzmocnienie odpowiedzialności, poszerzanie wiedzy i wspieranie procesów uczenia się, wzmacnianie instytucji.

Kryteria ewaluacyjne: trafność/adekwatność/odpowiedniość, efektywność/wydajność, skuteczność, użyteczność, trwałość.

:: Wykład 13 :: 31-05-2011

UNIA CELNA

Zasady funkcjonowania:

# zakaz stosowania ceł przywozowych i wywozowych oraz innych opłat o skutkach podobnych do ceł w wymianie towarowej między państwami członkowskimi,

# ustanowienie wspólnej taryfy celnej w imporcie z państw trzecich,

# swobodny obrót między państwami członkowskimi produktów z tych państw, jak również z państw trzecich, które przekroczyły granicę celną UE,

# zakaz ograniczeń ilościowych w handlu między państwami członkowskimi oraz środków o skutku równoważnym,

# zakaz dyskryminacyjnego opodatkowania towarów,

# dostosowanie monopoli państwowych o charakterze handlowym,

# w pewnych sytuacjach (uzasadnionych względami imperatywnymi) – możliwość wprowadzenia przez kraj ograniczenia lub nawet zakazu eksportu lub importu.

Integracja w sferze handlu a GATT/WTO:

# klauzula największego uprzywilejowania – nie można przyznać szczególnych przywilejów handlowych tylko jednemu partnerowi, ponieważ wszystkie państwa GATT mają do nich jednakowe prawa.

# wyjątki od klauzuli największego uprzywilejowania:

- strefy wolnego handlu i unie celne,

- handel przygraniczny,

- dawne terytoria zależne Wielkiej Brytanii.

# rekompensata celna dla państw spoza EWG/WE/UE – obniżka ceł na niektóre towary sprowadzane z państw trzecich będąca rezultatem pogorszenia warunków dostępu do wspólnotowego rynku państw trzecich.

Ekonomiczne aspekty swobodnego przepływu towarów:

# zniesienie barier fizycznych,

# zniesienie barier technicznych,

# eliminacja barier fiskalnych.

Zniesienie barier fizycznych:

# 1988r. – Jednolity Dokument Administracyjny (SAD),

# ujednolicenie i uproszczenie procedury kontroli sanitarnej i weterynaryjnej,

# wprowadzenie nowego systemu rejestrowania strumieni handlu wewnątrz UE – INTRASTAT,

# wprowadzenie pojęcia wspólnotowej dostawy i nabycia; eksportem jest wyłącznie sprzedaż do państwa nienależącego do UE, a importem – sprowadzanie towarów z państwa trzeciego.

Zniesienie barier technicznych:

# sprecyzowane pojęcia „środków o skutku równoważnym”

# wprowadzenie zasady wzajemnego uznawania narodowych regulacji (tzw. obszar niezharmonizowany),

# harmonizacja techniczna wyrobów:

- stare podejście – szczegółowe określanie w dyrektywach wymogów i specyfikacji technicznych konkretnych produktów,

- nowe podejście – dyrektywy definiują jedynie tzw. zasadnicze wymagania, czyli podstawowe warunki, jakie muszą spełniać całe grupy towarów,

# znak CE jako potwierdzenie zgodności towaru z wymaganiami dyrektywy,

# zharmonizowane normy europejskiej EN,

# nadzór rynku,

# w obszarze niezharmonizowanym – przepisy o ogólnym bezpieczeństwie produktu.

Eliminacja barier fiskalnych:

# na mocy TEWG wprowadzono zasadę niedyskryminacyjnego obciążenia podatki towarów krajowych i pochodzących z państw członkowskich,

# harmonizacja podatków pośrednich (VAT, akcyza):

- przyjęcie minimalnej stawki podstawowej – 15%,

- przyjęcie minimalnej stawki zredukowanej – 5%,

- określono towary i usługi, dla których może być stosowana stawka obniżona,

- ujednolicenie procedur niezbędnych do rejestrowania wielkości obrotu dla potrzeb podatkowych,

# jednolite zasady wymiaru akcyzy i jednolity poziom stawek minimalnych dla napojów alkoholowych, wyrobów tytoniowych i olejów mineralnych,

# harmonizacja podatków bezpośrednich nie była przewidziana w TWE, ale jest możliwa,

# harmonizacja opodatkowania zysku z oszczędności.

Zakres przedmiotowy Wspólnej Polityki Handlowej:

WPH jest oparta na jednolitych zasadach, zwłaszcza w odniesieniu do zmian stawek celnych, zawierania umów celnych i handlowych, ujednolicenia środków liberalizacyjnych, polityki eksportowej i handlowych środków ochronnych podejmowanych w przypadku dumpingu lub subsydiów. Dotyczy również rokowań i zawierania umów w dziedzinie handlu usługami i handlowych aspektów własności intelektualnej.

Charakter preferencji	Rodzaj preferencji	Przykłady partnerów handlowych
Wzajemne	Unia celna	Andora, Turcja, San Marino
	Strefy wolnego handlu	EOG, Maroko, Meksyk, RPA, Szwajcaria
Jednostronne	System GSP
	Preferencje dla państw AKP
	Preferencje dla państw najbiedniejszych	Czad, Gwinea, Malawi, Mauretania, Uganda, Togo, Tonga, Zambia

Pozataryfowe instrumenty ochrony przed importem:

# środki antydumpingowe,

# środki antysubsydyjne,

# środki przeciwko nadmiernemu importowi.

Przeciwdziałania barierom handlowym stosowanym przez partnerów:

# zawieszenie lub wycofanie koncesji wynikających z rokowań handlowych;

# wzrost istniejących stawek celnych lub wprowadzenie nowych opłat importowych;

# wprowadzenie ograniczeń ilościowych lub innych środków modyfikujących warunki importu, a także w inny sposób wpływających na handel z danym państwem.