Skały osadowe okruchowe - struktury, tekstury.

Przez strukturę skały osadowej rozumie się kształt i wielkość składników budujących skałę.

W osadach mechanicznych (w skałach okruchowych i ilastych) rozróżnia się zależnie od rozmiarów ziaren następujące typy struktur.

• Psefitowa (żwirowa) – ziarna powyżej 2mm,

• Psamitowa (piaskowa) – ziarna od 2 do ,

• Aleurytowa (pyłowa) – ziarna od 0,05 do ,

• Pelitowa (iłowa) – ziarna poniżej

Następną cechą odnoszącą się do struktury skały osadowej jest stopień selekcji. Skały o wysokim stopniu selekcji posiadają ziarna o zbliżonych do siebie rozmiarach. Stopień selekcji określa się na podstawie składu granulometrycznego. Przez skład granulometryczny rozumie się procentową zawartość poszczególnych frakcji w skale.

Kolejną cechą strukturalną skał jest stopień obtoczenia ziarn. Stosuje się czterostopniową skale obtoczenia.

• okruchy kanciaste,

• okruchy słabo obtoczone,

• okruchy obtoczone,

• okruchy dobrze obtoczone.

Kształt ziarna – cecha ta zależy od rodzaju skały wyjściowej, jej struktury, tekstury i rodzaju transportu. Kształt ziarna określa się na diagramie Zingga (na podstawie trzech prostopadłych do siebie wymiarów).

Podrzędną cechą strukturalną jest charakter powierzchni ziarna.

Tekstura skał osadowych

Pod pojęciem tekstury rozumiemy w skale okruchowej sposób rozmieszczenia i ułożenia składników a w skałach zwięzłych, wzajemny stosunek ilościowy składników okruchowych i spoiwa oraz stopień wypełnienia przez nie przestrzeni w skale.

Podział na podstawie tekstury.

Podział ze względu na rozmieszczenie składników

• Tekstura bezładna

• Tekstura uporządkowana – równoległa, krzyżowa, przekątna, frakcjonalna

Podział ze względu na stopień wypełnienia

• Tekstura zbita

• Tekstura porowata

Powstawanie i rodzaje struktur skał okruchowych.

Rodzaje struktur (patrz wyżej)

Powstanie danego rodzaju struktury skały osadowej jest uzależnione od:

1. Rodzaju skały wyjściowej, jej struktury i tekstury.

2. Rodzaju wietrzenia (mechaniczne, chemiczne)

3. Sposobu i długości transportu okruchów skalnych.

Tworzenie się tekstur skał okruchowych. (def)

Skałami okruchowymi (klastycznymi) nazywamy skały powstające w wyniku nagromadzenia się okruchów skalnych i ziarn mineralnych w zbiorniku wodnym i na lądzie.

Do powstania skały okruchowej prowadzi kilka procesów:

• Wietrzenie wcześniej istniejących skał

• Transport

• Sedymentacja (osadzanie się)

• Diageneza

Powstanie skały o danej teksturze zależy głównie od rodzaju i długości transportu, stopnia zdiagenezowania oraz obecności lub braku lepiszcza. Nagromadzenie materiału okruchowego (okruchów skalnych, ziarn) prowadzi do powstania skały okruchowej luźnej. Jeśli materiał ten w wyniku działania diagenezy i lityfikacji zostanie scementowany, to powstaje skała okruchowa zwięzła.

Tekstura skał luźnych: niespoista i spoista i z czego ten podział wynika?

Podziału na skały spoiste i niespoiste dokonuje się ze względu na obecność lub brak spójności (sił przyciągania międzycząsteczkowego wiążących ze sobą poszczególne elementy). Grunt spoisty zawiera minimum 2% frakcji iłowej.
Tekstury masywne. Jakie są między nimi różnice?

Skały o strukturze masywnej różnią się głównie składem mineralnym i strukturą.

Czym różnią się skały masywne od luźnych spoistych?

Skały masywne są odporne na działanie wody natomiast luźne spoiste rozpadają się w wodzie. Wiąże się to z procentową zawartością lepiszcza.

Czy skały o różnej genezie mogą mieć jednakową strukturę.

Nie mogą mieć.

Czy skały o różnej strukturze i genezie mogą mieć jednakową teksturę?

Nie mogą mieć.

Dokładne wyjaśnienie tych zależności.

Analizuj różnice miedzy piaskiem rzecznym a wydmowym i lodowcowym. Różnią się genezą, rodzajem powierzchnią ziarn, warstwowaniem i stopniem selekcji. Podobnie będzie w innych skałach.

Podział skał okruchowych z uwzględnieniem struktury, tekstury, składu mineralnego, genezy.

Skały osadowe chemogeniczne i organogeniczne.
Jak i z czego powstają?

Skały chemiczne powstają w wyniku wytrącania się związków chemicznych w zbiornikach wodnych (przeważnie w morzu) po osiągnięciu odpowiedniego stężenia.

Skały organiczne powstają w wyniku gromadzenia się w środowisku wodnym lub lądowym szczątków organizmów zwierzęcych (skały zoogeniczne) lub roślinnych (skały fitogeniczne).
Etapy tworzenia się skały.
Kryteria podziału.

Skały osadowe

1. Okruchowe (klastyczne)

2. Chemogeniczne

3. Orgonogeniczne

Grupa	Nazwa skały	Skład mineralny
Skały węglanowe	Wapień	Kalcyt
	Dolomit	Dolomit
	Margiel	Kalcyt+ił
	Kreda łąkowa	Kalcyt świeżo osadzony
	Kreda pisząca	Kalcyt pochodzenia organicznego
	Margiel łąkowy	Kalcyt+ił – świeżo osadzony
	Opoka	Kalcyt + krzemionka
Skały krzemionkowe	Ziemia okrzemkowa	Krzemionka pochodzenia organicznego
	Opoka lekka	Kwarc-krzemionka
	Krzemienie i czerty	Krzemionka bezpostaciowa
Złoża mineralne	Fosforyty	Związki fosforu
	Gips	gips
	Sól kamienna, sól potasowa i inne	sole
	Węgiel (C )30 - 70 % Węgiel (C )> 70 %	Węgiel brunatny Węgiel kamienny

Kryteria podziału skał osadowych chemogenicznych i organogenicznych.

Skały chemogeniczne

• węglanowe - wapienie, dolomit, margiel - skała mieszana;

• krzemionkowe – krzemień

• żelaziste - syderyt, ruda darniowa;

• gipsowe i solne - gips, anhydryt, sól kamienna, sole potasowe;

• fosforanowe

Skały organogeniczne

Zoogeniczne

• węglanowe

• krzemionkowe

• ropa naftowa i surowce bitumiczne

Fitogeniczne

• węglanowe

• krzemionkowe

• torfy i węgle

Najważniejsze skały z tej grupy i ich cechy fizyczne.