Wyklad2 Psychospol aspekty uczestnictwa w篸aniu naukowym


Wyk艂ad: 2 Psychospo艂eczne aspekty uczestnictwa w badaniu naukowym.

- Uwarunkowania procesu badawczego w psychologii:

1.uwarunkowania wewn臋trzne:

a) logika procesu badawczego -stan 艣wiadomo艣ci metodologicznej badacz; standardy realizacji procesu badawczego , akceptowany w danym okresie rozwoju psychologii.

b) psychologia procesu badawczego - wzajemne oddzia艂ywanie: badacz - OB. Tu zmienne psychologiczne zwi膮zane z badaczem oraz zmienne psychologiczne zwi膮zane z osob膮 badan膮; ich wzajemne oddzia艂ywanie.

2. uwarunkowani zewn臋trzne: kontekst praktyki spo艂ecznej.

W badaniu psychologicznym poza kontekstem 艣wiadomo艣ci metodologicznej zasadniczej wagi nabiera tak偶e psychologiczny i spo艂eczny kontekst bada艅.

- Spo艂eczny kontekst badania psychologicznego.

Oczekiwania interpersonalne badacza (zmienna oczekiwa艅 badacza).W pocz膮tkowej fazie badania badacz nie dysponuje pe艂nym portretem psychologicznym osoby badane , r贸wnie偶 jego oczekiwania co do funkcjonowania OB nie s膮 w pe艂ni skonkretyzowane - s膮 to wst臋pne oczekiwania interpersonalne (mog膮 one ulega膰 zmianie w trakcie trwania procesu badawczego).

殴r贸d艂a wst臋pnych oczekiwa艅 interpersonalnych badacza (OIB):

  1. Pierwsze 藕r贸d艂o: osobowo艣膰 badacza (postawy, przekonania, uznane warto艣ci….),gdy badacz charakteryzuje si臋 wysokim poziomem OIB to w jego portrecie psychologicznym szczeg贸ln膮 uwag臋 zwraca: autorytaryzm; dogmatyczny styl my艣lenia; brak tolerancji na odmienno艣膰, sztywno艣膰 my艣lenia, poszukiwanie aprobaty spo艂ecznej; ludzi spostrzegaj膮 w kategoriach stereotyp贸w i przes膮d贸w; s膮 bardziej inercyjne je艣li chodzi o przyswajanie informacji odnosz膮cych si臋 do aktualnego funkcjonowania OB. (odwrotnie osoby z niskim poziomem OIB).

  2. Drugie 藕r贸d艂o: wiedza badacza

  3. Trzecie 藕r贸d艂o (tkwi膮ce poza badaczem) - dane, kt贸re badacz uzyskuje o Ob. zanim nawi膮偶e z nim kontakt

Wst臋pne OIB podlegaj膮 ewolucji w zale偶no艣ci od wp艂ywu nast臋puj膮cych czynnik贸w:

  1. Charakter informacji o OB., lokalizowany na wymiarze: „informacje jednoznaczne - informacje dwuznaczne”

  2. Charakter OIB lokalizowany na wymiarze: „oczekiwania elastyczne - oczekiwania sztywne”

  3. Stopie艅 potwierdzenia wst臋pnych OIB przez zachowanie si臋 OB. lokalizowany na wymiarze: „niski stopie艅 niepotwierdzenia - wysoki stopie艅 niepotwierdzenia”

- Efekty oczekiwa艅 interpersonalnych.

Badacz w oparciu o 藕r贸d艂a wst臋pnych OIB formu艂uje wobec zachowania si臋 OB. albo oczekiwania negatywne albo oczekiwania pozytywne.

Efekt Pigmaliona

Efekt Galatei

Efekt Golema

Badania Rosenthala

Model powstawania efektu oczekiwa艅 interpersonalnych - cztery czynniki po艣rednicz膮ce (wg Rosenthala):

  1. Klimat

  2. Sprz臋偶enie zwrotne

  3. Wk艂ad

  4. Wydajno艣膰

Czynniki blokuj膮ce wyst膮pienie efektu oczekiwa艅 interpersonalnych badacza.

  1. Zmienne osobowo艣ciowe osoby badanej: poczucie w艂asnej warto艣ci, inteligencja, lokalizacja kontroli, system warto艣ci przekona艅, postrzeganie badacza jako podobnej do siebie

  2. Zmienne charakteryzuj膮ce uprzednie do艣wiadczenia badawcze OB. - z poprzednich bada艅, tak偶e wiedza potoczna (zdroworozs膮dkowa)

  3. Zmienne zwi膮zane z wytworzonym przez OB. „prywatnym” obrazem instytucji reprezentowanej przez badacza.

Zmienna OIB to jedna z wa偶niejszych zmiennych psychologicznego i spo艂ecznego kontekstu badania psychologicznego, dlatego badacz nie powinien sam przeprowadza膰 wywiadu z OB. W ostatnim etapie procesu badawczego. Dlaczego ?

poniewa偶 OB. z grupy spodziewanych zachowa艅 potwierdzaj膮cych hipotez臋 badawcz膮 b臋dzie traktowa艂 odmiennie od os贸b badanych z grupy spodziewanych zachowa艅, kt贸re hipotezy badawczej nie potwierdz膮.

Atrybucje sukcesu w I grupie i niepowodzenia w II dokonane przez badacza b臋d膮 mia艂y charakter podmiotowy, a atrybucje niepowodzenia w I grupie i sukcesu w II, b臋d膮 mia艂y charakter sytuacyjny.

Informacje zgodne z wst臋pnymi OIB s膮 艂atwiej przez niego zauwa偶ane w polu informacyjnym i 艂atwiej zapami臋tywane. 艁atwiej te偶 podlegaj膮 rekonstrukcji.

Nale偶y pami臋ta膰, 偶e im bardziej warunki badania s膮 wystandaryzowane (eksperyment laboratoryjny; brak mo偶liwo艣ci badacza w prac臋 OB. itp.) i odbiegaj膮 od warunk贸w swobodnego badania klinicznego, tym bardziej maleje udzia艂 wy偶ej wymienionych czynnik贸w w powstawaniu efektu OIB, a sam efekt staje si臋 mniejszy.

Wskaz贸wki sugeruj膮ce hipotez臋 badawcz膮 (WSH) - badania Orne'a

Wg Orne'a OB. ma status aktywnego uczestnika badani. Sytuacja badania - to sytuacja problemowa dla OB., dlatego przede wszystkim chce ustali膰 cel badania , w kt贸rym bierze udzia艂.

W typowej sytuacji badawczej (dobrowolny udzia艂 OB) osoba badana jest sk艂onna wsp贸艂pracowa膰 z badaczem (chce zagra膰 rol臋 „dobrej” OB) - zagro偶enie dla obiektywno艣ci, a w konsekwencji niska trafno艣膰 zewn臋trzna.

! Badacze zdaj膮c sobie spraw臋 z faktu, 偶e OB. chce pozna膰 cel badania i post臋powa膰 tak, by potwierdzi膰 oczekiwania eksperymentatora, ukrywaj膮 prawdziwy cel badania (podaj膮 fa艂szywy cel badania).

Osoby badane zwracaj膮 uwag臋 nie tylko na zmienne niezale偶ne , o kt贸rych traktuje hipoteza ale na takie wska藕niki celu badania jak:

  1. Osoba badacza

  2. Wypowiedzi os贸b towarzysz膮cych badaniu

  3. Aparatura, spos贸b prowadzenia pomiar贸w i rejestrowania wynik贸w

  4. Pomieszczenie, w kt贸rym przeprowadzane jest badanie

  5. Spos贸b eksponowania bod藕c贸w, tre艣膰 zadawanych pyta艅

  6. Atmosfera w pomieszczeni, w kt贸rym odbywa si臋 badanie

Je偶eli cel badania nie jest wyra藕ny - OB. formu艂uj膮 wiele r贸偶nych konkurencyjnych hipotez dotycz膮cych tego celu. Natomiast w przypadku, gdy dla OB. cel badania jest jasny i oczywisty mo偶e pojawi膰 si臋 si臋 u nich tendencji do zachowa艅 „przekornych”.

Procedury kontroli WSH wg Orne'a:

  1. Badania posteksperymentalne - metoda ta nieraz mo偶e by膰 zawodna - efektywno艣膰 tej procedury wzro艣nie, gdy wywiad ten zostanie przeprowadzony przez eksperymentatora, kt贸ry nie prowadzi艂 badania. Orne proponuje tak偶e wywiad po ka偶dym wa偶niejszym etapie procesu badawczego. Nale偶y wtedy wytypowa膰 tyle grup badawczych, ile b臋dzie przeprowadzonych wywiad贸w

  2. Niby-eksperyment -wymaga dwu r贸wnowa偶nych grup os贸b badanych wylosowanych z tej samej populacji (losowo rozdzielon膮 na dwie grupy A i B).

  3. Symulacja eksperymentalna

Nale偶y pami臋ta膰, 偶e procedury kontrolne nie wyeliminuj膮 z badania wp艂yw贸w WSH (wskaz贸wki sugeruj膮ce hipotez臋 badawcz膮), pozwol膮 natomiast podda膰 je efektywnej kontroli. Dodatkowe korzy艣ci to przydzielenie funkcji badacza dw贸m osobom (kontrolowanie wp艂ywu stronniczo艣ci badacza przeprowadzaj膮cego badanie).

L臋k przed ocen膮 (LPO) - badania Rosenberga.

Wg Rosenberga LPO jest najwa偶niejsz膮 zmienn膮 „podmiotow膮”, po艣rednicz膮c膮 przy oddzia艂ywaniu na zachowanie si臋 OB. w sytuacji badania psychologicznego takich zmiennych, jak: WSH, OIB, gotowo艣膰 osoby badanej do wsp贸艂pracy z badaczem.

Metody badania wp艂ywu LPO na wynik badania psychologicznego:

  1. metoda powt贸rnego przeprowadzenia badania wg zmienionego scenariusza

  2. metoda manipulowania pobudzeniem emocjonalnym

Czynniki wyzwalaj膮ce u os贸b badanych LPO:

  1. ni rozdzielenie funkcji „badacza”, kt贸ry planuje i organizuje badanie i „eksperymentatora”, kt贸ry przeprowadza badanie i zbiera wyniki.( osoby przekazuj膮cej instrukcje s膮 potencjalnym 藕r贸d艂em LPO)

  2. instrukcje badacza wskazuj膮ce na ocen臋 zachowa艅 os贸b badanych (zmienna aprobata spo艂eczna a post臋powanie zgodnie z normami spo艂ecznymi)

  3. informowanie/brak informowania os贸b badanych o ich funkcjonowaniu w sytuacji badawczej

  4. wielko艣膰 wysi艂ku, kt贸ry OB wk艂ada w zachowani zgodnie z sugesti膮 zawart膮 w instrukcji

  5. postrzeganie badacza jako osoby, kt贸ra (nie ma) lub ma w艂adz臋

  6. zachowanie zapewniaj膮ce pozytywn膮 ocen臋 jest niezgodne z przyj臋tymi normami; wykonanie tego zachowania u艂atwi jasno sformu艂owana instrukcja

  7. op贸r wywo艂uj膮 badacze postrzegani jako osoby surowe, nie ujawniaj膮ce zamiar贸w i jednocze艣nie w艣cibskie

  8. wysoki LPO sprzyja wyst膮pieniu OIB, natomiast eliminacja LPO blokuje wyst膮pienie OIB

  9. LPO jest silniejszym regulatorem zachowania OB. ni偶 WSH; osoba badana nie b臋dzie wsp贸艂pracowa艂a z badaczem, je艣li uzna, 偶e to mo偶e zaszkodzi膰 jej reputacji

Zainteresowanie OB. tym, jak b臋dzie j膮 ocenia艂 badacz (jako „normaln膮” czy „nienormaln膮”) mo偶e wywiera膰 wp艂yw na spos贸b, w jaki b臋dzie ona postrzega艂a jego preferencje i aspiracje co do wyniku badania.

Wsp贸艂praca OB. z badaczem.

Sytuacja badania psychologicznego mo偶e by膰 dla osoby badanej sytuacj膮 konfliktow膮 ( z jednej strony jako „dobra OB.” z drugiej strony potrzeba bycia spostrzegan膮 jako inteligentna i b艂yskotliwa osoba).

Ch臋膰 pozytywnego zaprezentowania siebie jest silniejsza od ch臋ci wsp贸艂pracy. Spontaniczna ch臋膰 wsp贸艂pracy nie wyst臋puje, jest uzale偶niona od tego jak badany postrzega swoj膮 rol臋 (+/-) w badaniu.

Pogl膮dy Orne'a i Rosenberga

Decepcja - rola instrukcji maskuj膮cych

Pi臋膰 sytuacji - wg Ethical principles in the conduct of research with human participants, w kt贸rych dopuszczalne jest ok艂amywanie os贸b badanych:

  1. Badacz uwa偶a, 偶e problem, kt贸rym si臋 zajmuje jest bardzo wa偶ny.

  2. Mo偶na udowodni膰, 偶e bez zastosowania instrukcji maskuj膮cej nie b臋dzie mo偶liwe przeprowadzenie badania.

  3. Mo偶na przyj膮膰, 偶e je艣li osoba badana zostanie poinformowana o celu badania po przeprowadzeniu eksperymentu to nie wp艂ynie na jej opini臋 na temat prawo艣ci , rzetelno艣ci i wiarygodno艣ci badacza

  4. Osoba badana ma stworzon膮 przez badacza mo偶liwo艣膰 wycofania si臋 w dowolnym, przez ni膮 wybranym momencie z dalszego udzia艂u w badaniu, albo mo偶liwo艣膰 anulowania wynik贸w badania po uzyskaniu od badacza pe艂nej, prawdziwej informacji ca艂ym badaniu.

  5. Badacz ponosi pe艂n膮 odpowiedzialno艣膰 za wywo艂ane , stresuj膮ce efekty eksperymentu u badanych i ich neutralizacj臋.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Psychospo艂eczne Aspekty To偶samo艣ci Jednostki wyklad 2
Etyka psychologiczna Teoplitz Wi艣niewska wyk艂ad 9 Etyczne aspekty wsp贸艂pracy psychologa z w ppt
Psychologiczne aspekty w艂adzy i przyw贸dztwa Wyk艂ad 1 dzienne 2009
wyklad 5 psychoterapia schizofrenii
PSYCHOLOGICZNE ASPEKTY REHABILITACJI
Wyk艂ad z Psychologii spolecznej, Psychologia spo艂eczna
Psychologia wyk艂ad 5, Psychologia
Psychologia- pytania, 1.Lekarski, I rok, Psychologia, Wyk艂ady, Psychologia
Psychologiczne aspekty diagnostyki prenatalnej, Psychologia prokreacji
ZABURZENIA AFEKTYWNE, 1.Lekarski, I rok, Psychologia, Wyk艂ady, Psychologia
PSYCHOLOGICZNE ASPEKTY KOMUNIKACJI INTERPERSONALNEJ(2), Technik Administracji, SOCJOL I PSYCH SPO艁EC
Wyk艂ad 8 Psychologia humanistyczna, potrzeby
Psychospo艂eczne aspekty Internetu
wyk艂ady psychologia spo艂eczna

wi臋cej podobnych podstron