WYŻSZA SZKOŁA BEZPIECZEŃSTWA

z siedzibą w Poznaniu

WYDZIAŁ SPOŁECZNO - EKONOMICZNY

KIERUNEK STUDIÓW „BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE”

Studia pierwszego stopnia

Mariusz KAŹMIERSKI

BN 604

Nr albumu: 3046

PRACA NA TEMAT:

CZY JESTEŚMY PRZYGOTOWANI NA ŚWIAT PRZYSZŁOŚCI, CZY UMIEMY GO WSPÓŁTWORZYĆ?

Promotor:

dr I. ANTOSZEWSKA

Poznań

2011

Pytanie zawarte w temacie pracy, jest pytaniem wielopłaszczyznowym i wielowątkowym. Zanim będziemy mogli na nie odpowiedzieć musimy poddać w wątpliwość zasadniczą kwestię. W części pytania „czy jesteśmy” musimy przede wszystkim rozstrzygnąć, czy mowa tu o nas jako o narodzie, czy o nas jako o społeczności międzynarodowej czyli ogólnie o ludziach tego globu. Jest to o tyle istotne, że możliwość odpowiedzi w obu tych przypadkach może być odmienna.

Jako naród mamy wspólnotę dziejów historycznych, wspólnotę etniczną, kulturową, językową. Z tego też powodu łatwiej jest nam jako naród rozumieć siebie nawzajem, a co za tym idzie nasze światopoglądy i spojrzenia na ważne kwestie są z reguły porównywalne, aniżeli postrzeganie i rozumowanie świata przez dwa odmienne narody.

Istotną kwestią jest również to, czy jesteśmy przygotowani na rzeczywistość, na to co dzieje się tu i teraz. Procesy globalizacyjne, które skutkują nieustannym przepływem idei, osób, towarów, usług i kapitału sprawiają, że z jednej strony wpadamy w mechanizm nieustannego rozwoju cywilizacyjnego, ale z drugiej strony w wielu miejscach na świecie przez te procesy pogłębiają się różnice rozwojowe pomiędzy państwami jak i wewnątrz społeczeństw. Jako obywatele własnego państwa w mniejszym stopniu odczuwamy to co w skali światowej nazywać możemy wielkimi reformami, procesami globalizacji, kryzysami, a nawet i rewolucjami. Niemniej jednak niewątpliwie każda z wyżej opisanych sytuacji odbija swoje piętno na każdym z państw.

Roman Kuźniar jest zwolennikiem twierdzenia, iż bezpieczeństwo narodowo-państwowe w naszym kręgu cywilizacyjnym zależne jest przede wszystkim od najszerzej pojętego rozwoju gospodarczego. Rozwój gospodarczy z kolei w obecnych warunkach nie jest możliwy bez współpracy i kooperacji z innymi podmiotami liczącymi się na arenie międzynarodowej. Niegdyś pozycja państwa była postrzegana przez pryzmat takich atrybutów jak obszar, populacja, dochód na mieszkańca, potęga militarna i gospodarcza, dziś w dużym stopniu liczy się zdolność adaptacyjna państwa, to jak wydajne są jego struktury, czy tworzone są nowe technologie, na jakim poziomie kształtuje się system kształcenia, czy występuje duża konkurencyjność. Potwierdzeniem tego może być fakt, iż nawet w stosunkach zewnętrznych Unia Europejska traktuje Bliski i Środkowy Wschód jako obszary o ważnym znaczeniu strategicznym, pomimo ich politycznej niestabilności. Ze względu jednak na duże zasoby surowcowe, zwłaszcza ropy naftowej obszar bogaty w tak wiele zapalnych ognisk konfliktowych jest miejscem styku inwestorów z różnych stron świata.

Kryzys gospodarczy wywarł znaczący wpływ na globalną sytuację w sferze bezpieczeństwa, spowolnił wzrost gospodarczy wielu państw, a niektóre z nich doprowadził do finansowego upadku, jak np. Irlandię, Grecję, Hiszpanię. Zdarzenia ówczesnego okresu są dowodem na to, iż w sytuacji załamania gospodarki poszczególnych państw będących częścią szerszego układu, nie eliminuje się słabego ogniwa, a oferuje pomoc ze strony pozostałych uczestników. Tego typu działania mogą być przykładem dobrych praktyk w tworzeniu wspólnego jutra, dla dobra własnego i dla dobra ogółu. Z drugiej jednak strony osłabienie „zachodniego” centrum sił, wyzwalać może wiele aspiracji w nowo wyłaniających się potęgach państwowych rejonu Azji i Pacyfiku, co prowadzić może do narastania rywalizacji i osłabienia bezpieczeństwa narodowego.

Nawiązując do dalszej części pytania powinniśmy zastanowić się czy globalne problemy klimatyczne, wszelkiego rodzaju kataklizmy i żywioły (pożary, powodzie, trzęsienia ziemi, tajfuny), których człowiek nie jest w stanie opanować, problemy energetyczne, narastająca wszechobecna informatyzacja życia codziennego, problemy z negatywnymi zjawiskami w cyberprzestrzeni i w końcu problemy z przestępczością zorganizowaną, terroryzmem nie wpływają na nasze postrzeganie świata jako chaotycznego, z wieloma potencjalnymi zagrożeniami. Mowa tu o znacznym wzroście zagrożeń o charakterze nie tyle lokalnym, czy regionalnym co o trans granicznym charakterze. Wymagających interwencji wielu państw, ich szerokiej współpracy, w tym udzielanie sobie pomocy wzajemnej w zakresie bezpieczeństwa.

Reasumując powyższe ze względu na nieprzewidywalność i złożoność ludzkich zachowań oraz ze względu na wysokie tempo postępu cywilizacyjnego przygotowanie ludzi na świat przyszłości wydaje się być mało realne.

W tym miejscu warto również zastanowić się o znaczeniu kultury we współczesnym świecie. Niewątpliwie dążeniu do kształtowania wspólnoty globalnej towarzyszy zjawisko nasilającej się rywalizacji etniczno-religijnej. Amerykański politolog Samuel P. Huntington w swojej książce pt. „Zderzenie cywilizacji” opisuje zjawisko walki i rywalizacji na arenie międzynarodowej między kręgami cywilizacyjnymi. Zgodnie z jego teorią najwięcej konfliktów występować będzie w przyszłości pomiędzy cywilizacją chińską, islamską i zachodnią. Trzy zdecydowanie różne, ale równie silne i przekonane o swojej wyjątkowości kultury świata. Z kolei zdaniem Arnolda Toynbee brytyjskiego myśliciela „Zachód osiągnął dominującą pozycję cywilizacyjną o charakterze globalnym, której nie da się zanegować (…) nie da się odejść od tych osiągnięć, które wywodzą się z Zachodu. Są obecne we wszystkich dziedzinach życia i mają zdecydowanie wymiar globalny”. S. P. Huntington wygłosił również ciekawy pogląd, dotyczący masowej imigracji, jego zdaniem powodem konfliktów XXI wieku będą między innymi fale uchodźców kierujących się do USA oraz Europy Zachodniej. Ta cywilizacja, która obroni się przed napływającą ludnością zdominuje pozostałe cywilizacje.

Nielegalna masowa migracji ludności jest wyzwaniem dla bezpieczeństwa państw, gdyż związana jest z takimi problemami jak nieuregulowana sytuacja prawna, bariera językowo-kulturowa, brak zawodowych kwalifikacji do podjęcia legalnej pracy uchodźców. W pierwszym półroczu 2011r. wielu imigrantów z krajów Afryki Północnej z Tunezji, Libii, Erytrei i Somali przybyło drogą morską do Włoszech. Szacuje się, że liczba uchodźców wyniosła ok. 50 tys. osób. Z kolei Francja rozważała nawet możliwość zawieszenia stosowania przepisów układu z Schengen o swobodnym przemieszczaniu się osób wewnątrz UE, ze względu na nadmierny napływ Tunezyjczyków. W związku z tymi wydarzeniami Unia zintensyfikowała działania na południowych granicach strefy Schengen w celu zwiększenia bezpieczeństwa i niedopuszczenia do nielegalnego przekraczania granic lądowych i morskich przez cudzoziemców. Polityka migracyjna Unii w mojej ocenie jest sprzeczna z prawami człowieka, ograniczanie praw innych dla zapewnienia bezpieczeństwa nie jest działaniem, które miałoby rozwiązywać problemy dwustronne czy regionalne. Tego typu praktyki nie wpływają pozytywnie na wizerunek i mogą prowadzić do negatywnych, odwetowych zachowań ludności migracyjnej jak i samych państw.

Powyższe pokazuje nam, że jesteśmy jeszcze bardzo niedoskonali we współtworzeniu świata w szerszym rozumieniu, tzn. nadal mamy tendencje do zamykania się w ramach nadanych przez nas samych, niechętni jesteśmy do otwierania się na to co nowe i inne. Znane nam otoczenie i ludzie mówiący tym samym językiem, wyglądający jak my, dają poczucie bezpieczeństwa i przynależności. Najwyższą potrzebą i wartością narodu oraz głównym celem działania państwa jest zapewnienie bezpieczeństwa narodowego. Żywotne dążności państwa zawsze będą przedkładane nad pozostałe dotyczące egzemplifikacji konkretnych potrzeb w środowisku międzynarodowym. Jednak świadomość zmiany jest niezbędna do tworzenia strategii bezpieczeństwa w państwie. Zmiana odbiega od dotychczasowych doświadczeń i prognoz, budzi wątpliwości gdyż godzi w wypracowaną strefę bezpieczeństwa ludzi. Możliwe, że kluczem do przygotowania się na to co przyniesie nam przyszłość, jest otworzenie się na zmiany.

R. Kuźniar (red.), Między polityką a strategią, Warszawa 1994, s. 176

F. Gołębski, Kulturowe aspekty integracji europejskiej, Warszawa 2008, str.183

http://www.money.pl/gospodarka/unia-europejska/wiadomosci/artykul/chca;zawiesic;schengen;-;przez;imigrantow,88,0,817240.html pobrano: 18.11.2011r., godz.18

2

---