Ćwiczenia wspomagające pracę aparatu artykulacyjnego

Ćwiczenia warg:
- zaciskanie warg
- zakrywanie wargi górnej wargą dolną
- zakrywanie wargi dolnej wargą górną
- przesuwanie zamkniętych warg na boki
- nadymanie policzków
- mocne rozciąganie ust (jak przy głosce e), a następnie
mocne ściąganie warg (jak przy głosce u)
- gwizdanie
- przepychanie powietrza wewnątrz zamkniętej jamy ustnej
- cmokanie
- parskanie.
Ćwiczenia języka:
- wysuwanie i chowanie języka do jamy ustnej
- opuszczanie języka przy szeroko otwartych ustach na
brodę a następnie unoszenie go do nosa
- przy szeroko otwartych ustach kierowanie języka do
kącików ust (raz z lewej, raz z prawej strony)
- zrobienie z języka wąskiego grotu
- rozpłaszczanie języka (język płaski, szeroki jak łopata)
- unoszenie języka do podniebienia (głoska l na spacerze)
- podnoszenie, zawijanie brzegów języka do góry
(rynienka, rulonik, nerka)
- oblizywanie językiem warg przy otwartych ustach
- oblizywanie językiem zębów (dolnych, górnych, liczenie
ich)
- wypychanie policzków językiem przy zamkniętych ustach
(raz z lewej, raz z prawej strony).
Ćwiczenia podniebienia miękkiego:
- ziewanie (z opuszczoną nisko dolną szczęką)
- kaszlenie z wysuniętym lekko do przodu językiem
- naśladowanie płukania gardła (gulgotanie)
- naśladowanie połykania pastylek
- naśladowanie chrapania na wdechu i wydechu
- wciąganie policzków
- zaciskanie na przemian dziurki nosa (w tym czasie
oddychanie następuje wolną dziurką)
- wszelkiego rodzaju gry na instrumentach dętych (trąbki,
piszczałki, gwizdki, organki).
Nie należy zapominać o ćwiczeniach oddechowych. Mają one zapobiegać mówieniu na wdechu, wydłużają one fazę wydechową, regulują pracę przepony, pogłębiają oddech i pozwalają nim dowolnie gospodarować. Dzieci tego wszystkiego muszą się nauczyć. Można im zaproponować zabawę w dmuchanie. Przykłady zabaw:
- dmuchanie na piłeczkę pingpongową (lekko, mocno)
- dmuchanie na płomień świecy (koniecznie z zachowaniem ostrożności i pod opieką osoby dorosłej) leciutko tak, aby płomień drgał ale nie zgasł
- dmuchanie na wiatraczki, skrawki papieru, waciki, piórka
- zabawy z rurką lub słomką i wodą w szklance
- zabawy w naśladowanie np. śmiechu różnych osób (pana ho-ho, ho; pani ha- ha, ha; dziecka-hi-hi, hi)
- liczenie na wydechu jeden, dwa, trzy, cztery, pięć ......
Ćwiczenia oddechowe można łączyć z ćwiczeniami gimnastycznymi np. dziecko stoi wyprostowane, unosi jak najwyżej ramiona i wykonuje głęboki wdech, zgina kolana, pochyla się luźno do przodu wydmuchując głośno powietrze. Do ćwiczeń tych można dołączyć krótkie teksty: słońce wschodzi coraz wyżej (wdech), a zachodzi coraz niżej (wydech).
Ćwiczenia oddechowe dla młodszych dzieci są ćwiczeniami bardzo męczącymi. Należy prowadzić je krótko przez okres dwóch do trzech minut jednorazowo, w dobrze przewietrzonym pomieszczeniu.

Prowadząc ćwiczenia wspomagające i usprawniające motorykę aparatu artykulacyjnego trzeba pamiętać o przestrzeganiu następujących zasad:
- do ćwiczeń niezbędne jest lustro takiej wielkości, aby była widoczna w nim twarz dziecka i osoby prowadzącej
- osoba prowadząca ćwiczenia musi starannie je sama wykonać, żeby dziecko miało prawidłowy wzór do naśladowania
- osoba prowadząca ćwiczy razem z dzieckiem
- każde ćwiczenie wymaga kilkakrotnych powtórzeń, średnio należy ćwiczyć około pięciu minut dziennie z wielokrotnym powtarzaniem w formie zabawowej
- instrukcję należy podawać w sposób przystępny i zrozumiały
- ważne jest to, żeby dziecko wiedziało, że robi postępy bo wówczas chętniej powtarza ćwiczenia.

---