Gospodarz - Włodzimierz Tetmajer, malarz, mieszkaniec Bronowic, żonaty z chłopką, Anną Mikołajczykówną (siostra Panny Młodej). To właśnie do niego przybywa Wernyhora, aby przekazać “Rozkaz-Słowo” i “pomówić o Przymierzu” (zespoleniu chłopów i inteligencji w walce o niepodległość). Wyspiański przedstawia Gospodarza jako człowieka ogólnie znanego i cieszącego się autorytetem, akcentuje jego prostotę - postać ta nie wyróżnia się spośród chłopów swoim “miejskim” pochodzeniem. Do tych cech dołącza się jednak niezdecydowanie i brak konsekwencji w działaniu. Gospodarz nie nadaje się na przywódcę, sam zapomina o słowach Wernyhory, a do wypełnienia misji zgromadzenia uzbrojonych chłopów wybiera nieodpowiedzialnego Jaśka. Gospodarz jest całkowicie podporządkowany Gospodyni. Bez niej czuje się bardzo niepewnie, co wyraźnie widać w trakcie spotkania z Wernyhorą, kiedy bez przerwy wspomina o żonie. Bez sprzeciwu akceptuje także wolę Gospodyni, aby ukryć złotą podkowę, którą zgubił Wernyhora. Gospodarz wie, że symbolizuje ona szczęście. Jednocześnie Gospodarz, dzięki autentycznemu zbliżeniu się do ludu i akceptacji jego praw i moralności, w pełni rozumie wielkość i godność polskiego chłopa.
Gospodyni - Anna z Mikołajczyków Tetmajerowa, siostra Panny Młodej. Wzorowa gospodyni, zajmuje się nie tylko domem i gospodarstwem, ale wraz z mężem podejmuje wszystkie ważniejsze decyzje. Rozumuje jak kobieta, dla której najważniejsze jest szczęście rodzinne, dobro męża i dzieci. W pierwszym rzędzie myśli o nich, dlatego skrzętnie ukrywa złotą podkowę i nie zamierza się nią z nikim dzielić. Troskliwie opiekuje się mężem, a w końcu odważnie przeciwstawia się jego walecznym zapędom.
Pan Młody - Lucjan Rydel, poeta; jego wesele z chłopką, Jadwigą Mikołajczykówną, można traktować jako kolejny przykład młodopolskiej ludomanii (chłopomanii). Pan Młody zachwyca się żoną , żyje poezją, marzeniami, postrzega wieś przez pryzmat własnych o niej wyobrażeń, które daleko odbiegają od rzeczywistości. Nie rozumie praw i obyczajów panujących na wsi. Pan Młody popada w sztuczną egzaltację, jego żona obawia się, czy mąż jest szczery w swoim zachwycie wsią. Pustosłowie i afektację zarzuca mu także Radczyni, która jego natchniony monolog o urokach wsi i wyjątkowości weselnego nastroju replikuje krótkim: “Ach, pan gada, gada, gada”. Wyspiański pokazuje naiwność w pojmowaniu istoty wsi i charakteru chłopów, powierzchowność i brak zrozumienia w stosunkach inteligencji z ludem, ujawnia fałszywe tony w wielkiej “akcji” bratania się panów z chłopami. Uosobieniem tych wszystkich wad wydaje się być właśnie postać Pana Młodego, któremu pokazuje się widmo Hetmana (Branickiego) stwierdzające: “Czepiłeś się chamskej dziewki?!”.
Panna Młoda - Jadwiga Mikołajczykówna, młoda, piękna, dostojna i pełna wdzięku w stroju panny młodej. Jest rezolutna i pełna dystansu do tego, co się dzieje wokół. Zamierza być gospodynią w pełnym tego słowa znaczeniu, jak jej siostra, Anna. Już w trakcie wesela dyryguje mężem, strofuje go za gadatliwość, szybko ucina jego rozmarzone, poetyckie monologi, krótkimi, dosadnymi stwierdzeniami. Wbrew temu, czego można by się było spodziewać, Panna Młoda nie popada w euforię z powodu ślubu z panem “z miasta”, wie, że jest inny niż mieszkańcy Bronowic, nie rozumie czym mąż się tak zachwyca, ślub, wesele to dla niej ważne wydarzenia, ale przeżywa wszystko mocniej, może głębiej, razi ją powierzchowność męża. Czasem wydaje się zmęczona i zniecierpliwiona nienaturalnym zachwytem Pana Młodego.
Poeta - Kazimierz Przerwa-Tetmajer, brat Gospodarza, młodopolski poeta, w jego wierszach dominuje dekadentyzm - nastroje pesymistyczne, związane z końcem wieku, poczuciem bezsensu istnienia, przeczuciem nieszczęścia, katastrofy. W trakcie wesela poeta flirtuje z Maryną, ale bardziej interesuje go Rachela - uosobienie poezji, kobieta tajemnicza, mocno odczuwająca obecność pierwiastków nadnaturalnych w świecie. Poeta traktuje jednak Rachelę jako kolejną zdobycz, swój podbój miłosny. Rachela to czuje, dlatego między nią a Poetą, choć obydwoje są związani z poezją, porozumienie nie jest możliwe.Podstawową wadą Poety jest jego sztuczność i bierność. Pogrążając się w smutku, starając się doznać tragizmu, który jest według niego podstawowym pierwiastkiem świata, Poeta zatracił szczerość uczuć, prawdziwość, autentyczność przeżyć.
Dziennikarz - Rudolf Starzewski, redaktor krakowskiego pisma “Czas”. Ma pobłażliwy stosunek do chłopów, nie traktuje ich jako potężnej narodowej siły. Podobnie drwiący stosunek ma Dziennikarz do kobiet, co ujawnia się w jego rozmowie z Zosią. Traktuje ją jak nieświadome, głupiutkie dziecko, które można obłaskawić kilkoma pięknymi słówkami.
Podobnie jak Poeta Dziennikarz udaje, ubrał maskę, która pozwala mu nie ujawniać swego prawdziwego stosunku do rzeczywistości. Tymczasem w rzeczywistości Dziennikarz akceptuje sytuację. Uważa się za męczennika, skarży się Stańczykowi, który mu się ukazuje, na beznadziejność sytuacji. Dziennikarz jest bezkrytyczny, dobrowolnie zrzekł się roli sumiennego, obiektywnego świadka wydarzeń, nie potrafi właściwie oceniać. Jest bierny, a jego uczucia rozpaczy, smutku, tragicznego patriotyzmu są sztuczne, udane. Królewski błazen próbuje obudzić w Dziennikarzu wstyd, poczucie bezwartościowości jego pozy, nazywa go “puszczykiem”, który głosi upadek, nieszczęście, zamiast poszukiwać dróg ratunku. Dziennikarz ma się za poważnego, cieszącego się autorytetem człowieka, a tymczasem jest zwyczajnym błaznem, który dąży do samozagłady, samozniszczenia.
Rachela - Pepa (Józefa) Singer, córka Hersza Singera - karczmarza z Bronowic; uosobienie poezji. Rachela jako jedyna z postaci postrzega wesele jako przedmiot poezji i temat literacki . Nie tylko chłonie nastrój zabawy, ale przeczuwa niezwykłe, niespodziewane wypadki, jakie wkrótce będą miały miejsce. Jest nadwrażliwa, jej zmysły z niespotykaną ostrością odbierają rzeczywistość - dźwięki, barwy, zapachy, kształty. Rachela jest artystką przeżywania, sama nie tworzy poezji, ale ją czuje. Jest indywidualnością i wyróżnia się wśród gości weselnych już choćby przez sam fakt, że przyszła sama, bez zaproszenia, licząc na gościnne przyjęcie. Znalazła się na weselu z wewnętrznej potrzeby, a nie z powodu towarzyskich powiązań. Rachela to także uosobienie kobiecości w stylu młodopolskim: jest piękna, ubrana i uczesana zgodnie z modą modernizmu. Rachela odznacza się typowo młodopolską wrażliwością i sposobem przeżywania, charakterystyczne jest także, iż jest zakochana (o czym sama mówi), w końcu stwierdza, że wypowiada się w imię “Miłości”.
Żyd - Hersz Singer, karczmarz z Bronowic. Przychodzi na wesele, choć wie, że nie przez wszystkich jest tam mile widziany - większość mieszkańców wsi to jego dłużnicy. Jest rzeczowy, konkretny, zawsze pilnuje własnych interesów. Tym bardziej więc zaskakuje jego stosunek do Racheli kocha córkę i umie zrozumieć jej wyjątkowość i indywidualizm.
Żyd nie ma złudzeń co do możliwości zbliżenia się inteligencji i chłopów, wie, że spotkanie na weselu ma charakter okazjonalny i że chłopi ze swoimi obyczajami i mentalnością są uważani przez gościa miasta za postacie niemal egzotyczne, barwne, kolorowe, odmienne, ale dalekie i niezrozumiałe.
Ksiądz - jest partnerem Żyda w interesach, to jemu Żyd płaci czynsz za wynajmowanie karczmy, u niego ma zresztą długi. Właśnie dlatego Ksiądz używa swego autorytetu, aby skłonić Czepca do oddania pieniędzy Żydowi. Ostatecznie obydwaj, Ksiądz i Żyd, są we wsi traktowani jak osoby, które interesują się głównie pieniędzmi.
Ksiądz sceptycznie odnosi się do małżeństwa Pana Młodego, obawia się, że jeśli ten nie znajdzie satysfakcji w związku z chłopką, unieszczęśliwi dziewczynę. Ważne jest pochodzenie Księdza - jest synem chłopa, dlatego dobrze rozumie swoich parafian. Jednocześnie ma na uwadze własną karierę, stara się o stanowisko kanonika, wiele uwagi poświęca więc życiu doczesnemu.
Dziad - staruszek pamiętający jeszcze rabację galicyjską z 1846 r. (rzeź szlachty i ziemiaństwa dokonana przez chłopów); nigdy już nie otrząsnął się ze strasznych wspomnień, goście weselni - panowie i chłopi - przypomnieli Dziadowi okrucieństwa przeszłości, rzuca więc ojcu Panny Młodej złowrogie słowa: “będzie pan twój wnuk”. Dziad poważnie się liczy z możliwością powrotu dawnych czasów.
Czepiec - Błażej Czepiec; był pisarzem gminnym, uosobienie mitu racławickich kos, ma wszystkie cechy idealnego chłopa-kosyniera: interesuje się polityką i wydarzeniami, które się wokół rozgrywają, jest odważny, ale i porywczy, zawzięty, uparty, najpierw działa, później myśli, w każdej chwili gotów jest rozpocząć walkę.
Maryna - Maryna jest młodą dziewczyną. Jest bardzo inteligentna. Bohaterka jest bardzo radosna i szczęśliwa. Odrzuca zaloty Poety, który nie wierzy w życie i jest pesymistą. Na jego umizgi Maryna odpowiada w ten sposób: "Przez pół drwiąco, przez pół serio bawi się pan galanterią".
Radczyni - (Antonina Domańska) Radczyni nie zna realiów życia wiejskiego. Nic nie wie o życiu chłopów, dlatego młode dziewczęta poddaje krytyce z powodu, że tańczą z chłopami. Według radczyni inteligencja jest lepsza od chłopstwa.
Jasiek - jest to młody parobczak, drużba, chętnie tańczący z panami na weselu i ściskający druhny po kątach . jest dumny ze swojej funkcji drużby. Marzy o bogactwie i o tym by został panem.
Ojciec - jest to rozsądny, realnie patrzący na świat chłop. Cieszy się że udało mu się dobrze wydać córki za mąż, choć rozumie że małżeństwa z chłopkami są to pańskie kaprysy. Twardo pilnuje swoich interesów, nie chce pomóc Marysi w spłacie długów. Dla niego córka wydana za mąż to jak by się przeniosła na inny świat.
Klimina - postać całkowicie autentyczna, kobieta w średnim wieku, na weselu jest starościna. Cieszy się życiem, jest gotowa do zamążpójścia lub swatania innych. Jest wesoła, rubaszna, prostolinijna, chętna do tańca i zabawy.
Postacie fantastyczne:
Chochoł - słomiana pałuba, którą przykryto różane krzewy rosnące przed domem weselnym. Wraz z krzewem, ukrytym w środku, Chochoł symbolizuje idee odrodzeńcze, możliwość podźwignięcia się z upadku, zmartwychwstania. Chochoł jest osłoną życia, bytu, a więc ma życiodajną moc. Druga warstwa znaczeniowa tego symbolu jest związana z ideą upadku, marazmu, bierności. To Chochoł gra pesymistyczną, hipnotyczną melodię, do której w ostatniej scenie dramatu tańczą goście weselni.
Stańczyk - nadworny błazen Zygmunta Starego, znany z przenikliwości, niepospolitej mądrości politycznej. Ukazuje się Dziennikarzowi, aby wytknąć mu bierność, zakłamanie, fałsz i skrytykować jego działalność dziennikarską polegającą na usypianiu narodu, utwierdzaniu go w poczuciu beznadziejności, odbieraniu mu nadziei, co prowadzi do biernego pogodzenia się z niewolą. Jest symbolem mądrości politycznej.
Rycerz - Zawisza Czarny; symbol potęgi, męstwa nie tylko fizycznego ale także duchowego. Dlatego ukazuje się Poecie - dekadentowi, o rozchwianej psychice, przeświadczonemu o własnej słabości, biernemu. Rycerz chce porwać go do czynu, ożywić jego twórczość ideą walki w imię wolności i niepodległości.
Hetman (Branicki) - symbol szlacheckiej prywaty, kosmopolityzmu, potępia bratanie się szlachty z ludem, nazywa naród “hołotą”.
Wernyhora - legendarny poeta-wieszcz, który przybywa do Gospodarza z “Rozkazem-Słowem” (co oznacza rozkaz rozpoczęcia powstania). Zjawia się jako dostojny starzec, budzi respekt, a zarazem kojarzy się w wyobraźni Gospodarza z walką i wolnością. Wernyhora daje Gospodarzowi wskazówki co do przygotowania powstania, obejmują one także wiele gestów rytualnych, magicznych (gra na złotym rogu).
Upiór - widmo Jakuba Szeli, symbolizuje zbrodnie z czasów rabacji galicyjskiej, które na zawsze rozdzieliły panów i chłopów i o których należy pamiętać chcąc doprowadzić do przymierza między tymi warstwami.
*Tematy rozmów w akcie I:
- miłość , życie na wsi, polityka, sztuka, dawne konflikty pomiędzy szlachtą a chłopami, różnice stanowe, flirty towarzyskie, fascynacja „bajeczną, kolorową wsią”.
Scena I: rozmowa Czepca z Dziennikarzem- ostry dialog o polityce. Czepiec pyta o aktualną sytuacje w polityce na świecie, jego zaciekawienie lekceważy Dziennikarz. Czepiec zaatakowany przez Dziennikarza próbuje się bronić. Wśród inteligencji jest zakodowany7 sielankowy obraz wsi : „byle polska wieś zaciszna, byle polska wieś spokojna”.
Scena IV i VII: rozmowa Kliminy i Radczyni: „wyście sobie a my sobie, każdy sobie rzepkę skrobie” . całkowita nieznajomość zwyczajów i życia na wsi przez Radczynię.
Scena IX: dialog miłosny młodej pary w którym ujawniają się różnice w usposobieniu. Ona- prostolinijna, konkretna, On- gadatliwy, stale chce potwierdzenia jej uczuć, traktuje ją jako temat poetycki.
Scena XII: pan młody nie zna zwyczajów panujących na wsi, każąc zdjąć buty żonie, które ją uciskają. Panna młoda jest oburzona. Pan młody porównuje ją do krakowskich lalek, zachwyca się jej urodą, nie patrzy na wnętrze.
Scena X: finezyjny flirt poety i Maryny, która demaskuje postawę poety, który proponuje jej wolny związek.
Scena XVI: Żyd i Pan Młody: Żyd uważa że pan młody w wiejskim stroju nie wygląda dobrze, uważa również że powinien wybrać sobie za żonę kobietę inteligętną, a nie chłopkę. Chce przedstawić panu młodemu swoją córkę Rachelę, którą bardzo chwali i zachwyca się jej urodą, inteligencją i talentem.
Scena XIX: Pan Młody i Rachela: Pan Młody porównuje swoje dawne życie do czegoś starego, uważa że życie na wsi zmieniło go, teraz wszystko w jego oczach jest kolorowe, piękne, czuje się zdrowy. Rachela wprowadza do aktu I elementy fantazji. Przybywając na wesele porównuje bronowicką cnotę do arki, zachwycając się jej barwnością i rozśpiewaniem.
Scena XXIV: Poeta i Gospodarz: Tetmajerowi marzy się stworzyć dramat którego bohaterem będzie rycerz upodobniony do Zawiszy Czarnego. Gospodarz po 10 latach życia na wsi uważa że chłopi mają coś wspólnego z Piastami. Podejście Gospodarza odbiega od np.: podejścia Dziennikarza do chłopów, który uważa ich za osoby ograniczone.
Scena XXVI: Ojciec i Dziad: przypomnienie dawnych urazów, rozlewu krwi. Dziad nawiązuje do rabacji galicyjskiej. Dziad uważa że na weselu inteligencja się nudzi więc musi bawić się jak chłopi.
Scena XXX: Pan Młody, Gospodarz. Pan Młody próbuje zapomnieć o rzezi galicyjskiej. Gospodarz jest jednak bardziej sceptyczny.
Scena XXXVI: osoby fikcyjne dramatu ukazują się gościom wesela dopiero po północy. Poeta i państwo młodzi zaproszenie na wesela chochoła stojącego w sadzie i proszą go o zaproszenie kogo tylko chce.
W AKCIE I: toczy się wiele rozmów między przedstawicielami miasta i wsi. Zetknięcie się tych dwóch środowisk jest często komiczne i pełne nieporozumień, rozmówcy nie mogą znaleźć wspólnego języka. Humorystyczne sytuacje są efektem odrębnej mętalności tych dwóch środowisk. Pan Młody chce znaleźć na wsi spokój oraz t6emat literacki, to przejaw chłopomani młodopolskiej. Inteligencja niejednokrotnie lekceważy chłopów. Obie strony nie potrafią zapomnieć o dawnych urazach. Wielokrotnie przywołany zostaje fakt dawnego zatargu- rabacji galicyjskiej.
W AKCIE II: osoby dramatu w akcie II są sobowtórami psychicznymi bohaterów, poetyckim upostaciowieniami - wyrzutami sumienia weselników albo ich myślami.
*GENEZA DRAMATU „WESELE”: genezą dramatu Stanisława Wyspiańskiego stało się autentyczne wesele poety Lucjana Rydla i Jadwigi Mikołajczykównej, córki gospodarza w Bronowicach pod Krakowem. Slub odbył się 20 listopada 1900 roku w kościele Marjackim w Krakowie, a wesele w Bronowickim dworku Włodzimierza Tetmajera, malarza i poety.
*LUDOMANIA: jest to fascynacja wsią, ludem, jego siła, prostotą, barwnością stroju, obyczajowością. Inaczej bratanie się panów i chłopów. Przejawem tego były modne wśród inteligencji małżeństwa z chłopkami.
*Symbole w „Weselu” można dostrzec w trzech płaszczyznach: osobach dramatu, przedmiotach oraz poszczególnych scenach.
*Osoby dramatu
- Chochoł jest postacią, która ma bardzo bogatą symbolikę, którą można odczytywać na wiele sposobów. Jest symbolem marazmu i uśpienia narodu, ale zarazem symbolizuje nadzieję na rychłe przebudzenie, pod nim śpi przecież róża, czyli oznaka piękna
życia.
- Widmo malarza - Ludwika de Laveaux symbolizuje romantyczną miłość
, która zostaje odrzucona. Dla Marysi, której się ukazuje jest symbolem niespełnionych marzeń o lepszym życiu.
- Stańczyk symbolizuje mądrość polityczną i zatroskanie o losy Polski (słynna zatroskana mina błazna na obrazie Jana Matejki Stańczyk), jest też uznawany za symbol konserwatyzmu.
- Rycerz - Zawisza Czarny symbolizuje wszelkie rycerskie ideały. Jest także symbolem waleczności, męstwa i świetności Polski okresu Jagiellonów. Symbolizuje przywódcę, który jest gotów poprowadzić swój kraj do zwycięstwa.
- Hetman - Ksawery Branicki symbol hańby i zdrady narodowej, jakiej dopuścił się za życia podczas konfederacji targowickiej, gdzie sprzedał Polskę carycy Katarzynie. Symbolizuje też pychę magnacką.
- Upiór - Jakub Szela to symbol wielkiej, krwawej zemsty chłopów, wielkiej siły jaką stanowi chłop, ale także naiwności i łatwowierności chłopstwa. Ucieleśnia on również niemożność porozumienia pomiędzy tymi dwoma stanami.
- Wernyhora to symbol porozumienia ponad podziałami, porozumienia polsko-ukraińskiego w sprawie odbudowy wielkiej Rzeczypospolitej. Daje nadzieję na odzyskanie niepodległości, sam inicjuje wszelkie działania mające do tego doprowadzić. Jego przeciwieństwem jest w tym sensie Chochoł, który niweczy wszelkie działania Wernyhory.
*Przedmioty
- Chata, w której rozgrywa się akcja symbolizuje całą Polskę
, osoby w niej przebywające to bardzo szeroki przekrój polskiego społeczeństwa.
- Czapka z pawim piórem jest symbolem próżności, przywiązania do dóbr materialnych, przywiązywania zbyt dużej uwagi do ubioru, egoizmu, ciągoty chłopów do bogactwa. Postacią, która uosabia te cechy jest Jasiek, który schylając się po czapkę nawet nie zauważył jak zsunął mu się z szyi złoty róg.
|
- Złoty róg symbolizuje szansę odzyskania niepodległości, jego dźwięk miał wyzwolić ducha narodu.
- Złota podkowa zgubiona przez konia Wernyhory symbolizuje wielkie szczęście jej znalazcy.
- Sznur jest najwymowniejszym symbolem niewoli, która pozostała Polsce po zaprzepaszczeniu największej szansy na odzyskanie niepodległości, jaką niósł ze sobą złoty róg.
- Dzwon Zygmunta w słowach Stańczyka symbolizował wielką tradycję historyczną Polski. Dzwon jest sercem narodu i dopóki on dzwoni, naród żyje.
- Kaduceusz, który Stańczyk wręcza Dziennikarzowi jest symbolem nie tylko przywództwa politycznego, ale przede wszystkim usypiania i dezorientowania narodu, zniechęcania go do walki narodowo-wyzwoleńczej, zachęcania do lojalności wobec zaborców.
- Przykryty słomą krzak róży symbolizuje naród żyjący w niewoli, naród, w którym tli się życie i nadzieja.
*Sceny symboliczne
- Chocholi taniec symbolizuje stan, w jakim znajdowała się wówczas Polska, a więc uśpienie, marazm, niewola, beznadzieja.
- Błędne koło taneczne
oznacza bierność narodu, brak jakiejkolwiek inicjatywy niepodległościowej, poddanie się.
- Zasłuchanie, czyli moment, gdy wszyscy nasłuchiwali w milczeniu i bezruchu przybycia Wernyhory, symbolizuje bezczynne czekanie na cud.
- Widok chłopów stojących z postawionymi kosami to symbol dzielności chłopów w nawiązaniu do ich mężnej walki w bitwie pod Racławicami, gdzie walczyli właśnie takim orężem.
*W akcie I rozmowy chłopów z inteligencją ukazują dzielącą ich przepaść, brak zrozumienia, wrogość. Związki między przedstawicielami obu klas są pozorne. Artyści patrzą na chłopów przez pryzmat mody na „bajecznie kolorową wieś”. małżeństwa, przyjaźnie , wyprawy na wieś młodopolskich artystów to chłopomańska zabawa. W rzeczywistości inteligencja nie zna obyczajowości chłopów, obie warstwy społeczne czują do siebie wrogość i nieufność.
*W akcie II weselną chatę zapełniają osoby dramatu. W akcie III występują zjawy które są projekcją wewnętrznych marzeń, pragnień, niepokojów, tęsknot realnych weselników.
*CHOCHOŁ- ISIA: „kto mnie wołał czego chciał”, „co się w duszy komu gra co kto w swoich widzi snach”. Chochoł ukazuje się Isi, która traktuje go jak śmiecia, nie boi się go, przegania go. Chochoł zapowiada pojawienie się pozostałych osób dramatu. To ożywiona poezja, twór literackiej wyobraźni, ucieleśniona baśń i zapowiedź kolejnych wydarzeń.
*WIDMO- MARYSIA: były narzeczony Marysi. Jest to upiór zmarłego kochanka, malarza. Marysia boi się widma, odgania je, czuje w nim trupa (aluzja literacka do ballady Mickiewicza „Romantyczność”). Wyspiański twierdzi że po śmierci nie ma kontaktów zmarłych z żyjącymi, jest to negacja romantycznego poglądu o łączności duch i ciała, śmierć całkowicie rozdziela kochanków.
*STAŃCZYK- DZIENNIKARZ (Jakub Gąska): stańczyk jest przedstawiany przez Jana Matejkę „hołd pruski”, „zawieszenie dzwonu Zygmunta”. W tradycji kultury stańczyk jest przedstawiony jako odważny mędrzec , zatroskany o los polski. Stańczyk wsławił się bystrością umysłu, ciętością języka, jest symbolem mądrości i dalekowzroczności politycznej. W scenie rozmowy z dziennikarzem stańczyk wspomina czasy świetności narodu, uchwalenie konstytucji 3 maja. Zarzuty jakie stawia dziennikarzowi „błaznów coraz więcej macie, nie omal błazeńskiej wiece”. Dziennikarze są ospali, brak im inicjatywy i wiary w możliwości kształtowania rzeczywistości. Dziennikarz cierpi na kompleks przywódczy, stańczyk wręcza mu symbol przywództwa „kadeceusz” (laska błazeńska).
*RYCERZ- POETA: rycerz to Zawisza Czarny z Garbowa. Symbol męstwa, waleczności, honoru, „rycerz niezłomny”. Wsławił się walcząc pod Grunwaldem. Kazimierz Przerwa Tetmajer był twórcą dramatu pt.: „Zawisza czarny”. Poeta jest dekadentem, rycerz próbuje go obudzić z dekadenckiej niemocy, pragnie by poszedł za nim. Rycerz jest zatem odbiciem pragnień samego poety, ale pod przyłbicą rycerza jest nicość, pustka, śmierć. Zatem rycerz jest symbolem siły i potęgi która się z wiekami wypaliła.
*HETMAN - PAN MŁODY: Hetman (Franciszek Ksawery Branicki): sprzedawczyk, zdrajca narodu, współtwórca konfederacji targowickiej. Podczas powstania kościuszkowskiego skazany na śmierć. Hetman żali się panu młodemu ze cierpi katusze i męki, ścigają go psy, pali go złoto (aluzja do przekupstwa). Hetman ma świadomość że nigdy nie zostanie oczyszczony z grzechów, „Diabły piją moją krew”. Stawia zarzuty panu młodemu „czepiłeś się chamskiej dziewki” (zdradziłeś stan szlachecki).
*UPIOR - DZIAD: Upiór to zjawa Jakuba Szeli, chłopa który 20 lutego 1846 r. staną na czele poruszenia chłopskiego przeciwko szlachcie, sprokowanego przez administrację austriacką („rabacja galicyjska”) . upiór jest symbolem szyderstwa z chłopów bratających się z panami.
*WERNYHORA- GOSPODARZ: ukazuje się Gospodarzowi, jest to legendarna postać Kozaka Wróżbity , którego przepowiednie wiązano z losami Polski i Ukrainy. Rzecznik pojednania między narodami obu krajów „pan dziad z lirą”. Przyjeżdża na koniu podkutym w złote podkowy, wybiera gospodarza gdyż w jego przekonaniu jest to człowiek rozumny i odpowiedzialny, zdolny wypełnić misję. Przybywa z rozkazem: „roześlesz wici przed świtem” , „powołasz gromadzkie stany” , „zgromadzisz lud przed kościołem”. Gospodarz otrzymuje od Wernyhory złoty róg, symbol duchowego przywództwa w walce narodowej, poderwania narodu do walki. Gospodarz wyręcza się parobkiem Jaskiem przekazując mu złoty róg, każąc rozesłać wici. Gospodarz nie dorósł do misji zleconej przez Wernyhora, zasną piany i nie pamiętał wydarzeń minionej nocy.
*WYMOWA ZAKOŃCZENIA DRAMATU WYSPIAŃSKIEGO „CHOCHOLI TANIEC”:
- zamknięcie się w błędnym kole, niemożność wyjścia z zamkniętego kręgu, powtarzanie błędów , działań. Naród obraca się w kręgu tych samych nawyków, przyzwyczajeń. Jest bierny, niedojrzały politycznie, pogrążony w marazmie. Ludzie tańczą do muzyki chochoła, który śpiewa „miałeś chamie złoty róg, miałeś chamie czapkę z piór; ostał ci się ino sznur”.
*ZAKOŃCZENIE DRAMATU WYSPIAŃSKIEGO: ma charakter baśniowy ale jest to zakończenie tragiczne. Polacy marzyli o wielkim patriotycznym zrywie ale są do niego niezdolni. Potrafią tylko tańczyć w koło, co symbolizuje pogrążenie w marazmie i apatii.
*CYTATY: Dziennikarz: ,,niech na całym świecie wojna, byle polska wieś zaciszna, byle polska wieś spokojna” , Czepiec: ,,Panowie dużo by już mogli mieć, ino oni nie chcą chcieć”, Ksiądz: „Sami swoi, Polska szopa”, Maryna :„Pan poeta, Pan poeta”, Panna Młoda: „trza być w butach na weselu”, Żyd: „Pan się narodowo bałamuci”, Poeta: „ a tu pospolitość skrzeczy”, Gospodarz: „chłop potęgą jest i basta”, Chochoł: „kto mnie wołał czego chciał, co się komu w duszy gra, co kto w swoich widzi snach”, Stańczyk: „ale świętości nie szargać, bo trza żeby święte były”, Poeta: „Polska to jest wielka rzecz”, Poeta: „a to polska właśnie”, Chochoł: „miałeś chamie złoty róg, miałeś chamie czapkę z piór; ostał ci się ino sznur”, Stańczyk: „błaznów coraz więcej macie, niemal błazeńskiej wiece”, Hetman: „czepiłeś się chamskiej dziewki”.