Materiał i metody
Materiał
Materiał badawczy stanowili uczniowie trzecich klas szkoły podstawowej nr 15 w Żorach. Do badania przystąpiło 67 uczniów (37 dziewczynek i 30 chłopców) w wieku x lat. Badanie przeprowadzone zostało w dwóch grupach ze zróżnicowaniem ze względu na płeć.
Przebieg badania
Każdy rodzic został poinformowany o planowanym badaniu z wyprzedzeniem dwutygodniowym i po podpisaniu stosownego formularza zgody, dziecko mogło wziąść udział w badaniu.
Badanie przeprowadzone zostało w szkole podstawowej nr 15 w Żorach dnia..............
Przygotowaniem do właściwego badania było oznaczenie zmywalnym mazakiem kostnych punktów odniesienia u każdego dziecka:
Linia przebiegu kręgosłupa zobrazowana poprzez wykropkowanie wyrostków kolczystych kręgosłupa
Kąty dolne łopatek oznaczone znakiem „x”
Kolce biodrowo tylne - górne oznaczone „┐” oraz „┌”
Badanie techniką mory projekcyjnej.
Przed przystąpieniem do badań dokonano kalibracji urządzenia oraz wykonano badanie kontrolne, w celu stwierdzenia poprawności oświetlenia i ustawienia urządzenia.
Ta część badania ,z przyczyn technicznych, odbywała się w zaciemnionym pomieszczeniu.
Dziecko - w zależności od wzrostu - stawało na odpowiednim stopniu platformy. Po komendzie głosowej „stań luźno i nie ruszaj się” dokonywana była rejestracja obrazu w celu późniejszej obróbki i zanalizowania badania. W badaniu wykorzystano komputer klasy pc z procesorem pentium, monitor kolorowy oraz urządzenie optyczne z wbudowaną kamerą, rastrem i silnikiem krokowym oraz oprogramowanie „mora 2000.2” Program przeznaczony jest do obsługi stanowiska pomiarowego w celu zdalnego pomiaru parametrów geometryczncyh obiektów. Obrazy pacjenta są przesyłane z kamery urządzenia pomiarowego do pamięci komputera, w którym następnie są przetwarzane do postaci umożliwiającej ich ocenę medyczną.
Badanie metodą sylwetkową Staffela.
Po wykonaniu badania komputerowego techniką moire'a, każde dziecko zostało ustawione profilem do badającego. Po komendzie głosowej: „stań luźno i nie ruszaj się” wykonywane było zdjęcie aparatem cyfrowym, w celu późniejszego przyporządkowania sylwetki badanego dziecka do wzorcowych sylwetek Staffela(sylwetka normalna, plecy okrągłe, plecy wklęsłe, plecy płaskie, plecy okrągło - wklęsłe).
Analiza badania komputerowego.
Wykonane badania analizowane były programem „Spin-med” autorstwa pana Piotra Podlasiaka. W celu otrzymania obliczeń kątów krzywizn i innych danych liczbowych należało zaznaczyć następujące punkty odniesienia: kolce biodrowe tylne - górne, kąty dolne łopatek, wysokość każdego barku. Następnie rysowano linię przebiegu kręgosłupa po wcześniej zaznaczonych wyrostkach kolczystych kręgosłupa. Program dokonywał obliczeń i w efekcie uzyskiwano trójwymiarowy obraz pleców, zarys kręgosłupa w płaszczyźnie strzałkowej i czołowej oraz wykaz kątów, długości i głębokości krzywizn. Do pozostałych danych liczbowych należały: wysokość barków i łopatek, skręcenie miednicy, cofnięcie łopatek.
Na potrzeby niniejszej pracy wykorzystano jedynie kąty krzywizn przedniotylnych oraz kąt skrzywienia w płaszczyźnie czołowej:
Kąt lordozy lędźwiowej (alfa + beta)
Kąt kifozy piersiowej (beta + gamma)
W interpretacji wyników uzyskanych badaniem techniką komputerową, wykorzystano nazewnictwo i typologie według Staffela:
Sylwetka normalna (lordoza w normie, kifoza w normie)
Plecy okrągłe (lordoza w normie, kifoza zwiększona)
Plecy wklęsłe (lordoza zwiększona, kifoza w normie)
Plecy okrągło - wklęsłe (lordoza zwiększona, kifoza zwiększona)
Plecy płaskie (zmniejszona lordoza i(lub) zwiększona zmniejszona)
Przyjęte normy
Z powodu braku opracowanych norm kątów krzywizn przedniotylnych dla badanej grupy wiekowej wykorzystano normy ustanowione w 1973 roku w rezultacie badań przeprowadzonych w Stołecznej Przychodni Medycyny Szkolnej na dzieciach w wieku 7 - 18 lat.(kasper)
Kąt kifozy piersiowej u chłopców mieści się w granicach 19,5° - 33,5° , natomiast u dziewcząt 12,5°- 26°.
Kąt lordozy lędźwiowej dla chłopców wynosi 16°- 30°, dla dziewcząt 16,5° - 30,5°
Odchylenia w płaszczyźnie czołowej oceniane były w następujący sposób:
Postawa prawidłowa - do 5°
Postawa skoliotyczna - od 6° do 10°
Boczne skrzywienie kręgosłupa - powyżej 10°
Z racji dopuszczalnych błędów pomiarowych zdecydowałem, że postawa prawidłowa może charakteryzować się minimalnym odchyleniem kręgosłupa w płaszczyźnie czołowej(nie większym niż 5°). Postawa skoliotyczna jest analogiczna do I stopnia skrzywienia według Czaklina - do 10°, a boczne skrzywienie kręgosłupa odpowiada II stopniu skrzywienia według Czaklina 10° do 25°. Większych skrzywień w badaniu nie stwierdzono.
Metody statystyczne
W celu stworzenia bazy danych z wynikami komputerowego badania techniką Moire'a oraz badania metodą sylwetkową Staffela posłużono się programem Microsoft Excel 2000. W arkuszu uwzględniono następujące dane:
Imię i nazwisko badanego
Kąty uzyskane badaniem techniką Moire'a: alfa, beta, gamma
Suma kątów: alfa + beta
Suma kątów: beta + gamma
Cecha lordozy lędźwiowej według badania techniką Moire;a (zwiększona, zmniejszona, w normie)
Cecha kifozy piersiowej według badania techniką Moire;a (zwiększona, zmniejszona, w normie)
Sylwetka według badania techniką Moire'a w płaszczyźnie strzałkowej
Sylwetka według badania metodą sylwetkową Staffela
Postawa w płaszczyźnie czołowej według badania techniką Moire'a ( postawa prawidłowa, postawa skoliotyczna, boczne skrzywienie)
W celu ułatwienia obliczeń poszczególnym typom postaw przydzielono odpowiadające im cyfry:
Płaszczyzna strzałkowa
Sylwetka normalna - 1
Plecy okrągłe - 2
Plecy płaskie - 3
Plecy wklęsłe - 4
Plecy okrągło - wklęsłe - 5
Płaszczyzna czołowa
Postawa prawidłowa - 0
Postawa skoliotyczna - 1
Boczne skrzywienie - 2
W następnej kolejności dokonano obliczeń:
Korelacji Pearsona pomiędzy sylwetkami uzyskanymi w badaniu techniką Moire'a a sylwetkami uzyskanymi w badaniu metodą Staffela oddzielnie u dziewczynek i u chłopców.
Korelacji Pearsona pomiędzy sylwetkami uzyskanymi w badaniu techniką Moire'a a sylwetkami uzyskanymi w badaniu metodą Staffela w całej grupie badanych.
Częstości występowania poszczególnych typów postawy w płaszczyźnie strzałkowej według wyników uzyskanych badaniem techniką Moire'a oddzielnie u dziewczynek
i u chłopców.
Częstości występowania poszczególnych typów postawy w płaszczyźnie strzałkowej według wyników uzyskanych badaniem techniką Moire'a w całej grupie badanych
Częstości występowania poszczególnych typów postawy w płaszczyźnie strzałkowej według wyników uzyskanych badaniem metodą sylwetkową Staffela oddzielnie u dziewczynek i u chłopców.
Częstości występowania poszczególnych typów postawy w płaszczyźnie strzałkowej według wyników uzyskanych badaniem metodą sylwetkową Staffela w całej grupie badanych.
Częstości występowania poszczególnych wad postawy w płaszczyźnie czołowej na podstawie wyników uzyskanych badaniem techniką Moire'a oddzielnie u dziewczynek i u chłopców.
Częstości występowania poszczególnych wad postawy w płaszczyźnie czołowej na podstawie wyników uzyskanych badaniem techniką Moire'a w całej grupie badanych.
Częstości występowania konkretnych typów postawy analizowanych jednocześnie w płaszczyźnie czołowej i strzałkowej oddzielnie u dziewczynek i u chłopców.
Tworzenie wykresów.
Arkusz kalkulacyjny Microsoft Excel pozwolił na zobrazowanie wyników w postaci wykresów i tabel. Na podstawie wyników obu badań stworzono wykresy kołowe przedstawiające częstość występowania poszczególnych typów postawy oddzielnie w płaszczyźnie strzałkowej i czołowej, oddzielnie dla każdej płci, jak również dla całej grupy badanych. Wykorzystano również wykresy słupkowe ukazujące częstość występowania konkretnych typów postawy analizowanych jednocześnie w płaszczyźnie czołowej i strzałkowej oddzielnie u dziewczynek i u chłopców.