Opracowanie: Dominika Kafara
Rys historyczny Kopalni Węgla Brunatnego Turów
Pierwsze wzmianki o złożu Turów, jakie zostały udokumentowane sięgają lat 1642 - 1643, kiedy to płytko zalegający węgiel brunatny trawiony był przez wieloletnie pożary, wywołane najprawdopodobniej strzałem pioruna. W tym czasie jednak ewentualne straty surowca nie były problemem, gdyż węgiel doceniony został dopiero w połowie XXVII wieku. W roku 1740 w okolicy dzisiejszego Zatonia (ówczesne Seitendorf) powzięto pierwsze próby wydobycia surowca. Rok 1802 związany jest natomiast z uruchomieniem w Opolnie Zdroju (ówczesne Oppelsdorf) pierwszej instalacji głębinowej. W tamtym czasie węgiel wykorzystywany był głównie w rolnictwie, jako nawóz pod ciężkie gleby. Jego właściwe przeznaczenie uznano dopiero w XIX wieku, kiedy to nastąpił gwałtowny rozwój przemysłu. W latach 1836 - 1867 utworzono ok. 70 szybów wydobywczych, jednak większość z nich została naturalnie zatopiona. Po 1890 roku nastąpiła sukcesywna likwidacja drobnych zakładów górniczych na rzecz większych gwarectw. Siedem lat później powstała pierwsza w tamtym rejonie elektrownia, co zwiększyło zapotrzebowanie na paliwo energetyczne. Było to zaczątkiem kolejnych zmian. Przede wszystkim powstał Związek „Herkules”, przekształcony później w Towarzystwo Akcyjne, który od 1904 roku prowadził metodą odkrywkową eksploatację węgla na skalę przemysłową. W roku 1908 wybudowano brykietownię, a trzy lata później Elektrownię Hirschfelde. Zakład górniczy połączony był z zakładem energetycznym siedmiokilometrową linią kolejową. W 1917 prywatne dotąd przedsiębiorstwa zostały wykupione przez rząd saksoński. Powstał wówczas nowoczesny kompleks przemysłowy „Hirschfelde”, w którego skład wchodziła kopalnia, elektrownia, brykietownia oraz zaplecze warsztatowe. Postęp w eksploatacji, związany z wprowadzeniem wielonaczyniowych maszyn odkrywkowych (np. koparki kołowej) był powodem likwidacji dwóch tamtejszych wiosek: Giessmanndorf i Türchau, przy czym od nazwy tej drugiej wzięła się obecna nazwa kopalni: Turów.
Tuż po II Wojnie Światowej, w latach 1945 - 1947 zakłady Hirschfelde pracowały pod nadzorem administracji radzieckiej. Powojenna granica na Nysie Łużyckiej rozdzieliła jednolity dotąd kompleks przemysłowy: kopalnia, nazwana pierwotnie jako „Graniczna” leżąca po prawej - polskiej stronie przeszła na własność Państwa Polskiego natomiast elektrownia wraz z warsztatami naprawczymi i magazynami zlokalizowana była już po drugiej stronie ustanowionej granicy. Przekazanie dotyczyło jednak początkowo jedynie inwentarza znajdującego się po polskiej stronie, ministrowie i zarząd kopalni ustalili, że złoże będzie eksploatowane jak dotąd, przez niemieckich górników pod nadzorem radzieckim, aż do chwili utworzenia polskiego aparatu administracji państwowej.
1 października 1946 roku do kopalni „Graniczna” przybyła pierwsza grupa polskiej ludności cywilnej. Kopalnia ta pod nazwą „Turów” przeszła na własność Państwa Polskiego orzeczeniem nr 3 Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 18 czerwca 1947 roku. Do Bogatyni zaczęli napływać strażnicy z kopalni „Dębińsko” z Górnego Śląska, ludzie powracający z robót przymusowych z Niemiec, osadnicy II Armii Wojska Polskiego oraz reemigranci powracający z Belgii, Francji i Niemiec. Rok 1956 był zakończeniem pionierskiego okresu opanowywania górnictwa odkrywkowego węgla brunatnego przez polskich górników. Rozpoczęła się rozbudowa kopalni w Turowie. Przy porozumieniu rządu polskiego z byłym NRD sprowadzano do Turowa maszyny z innych regionów eksploatacji węgla brunatnego m.in. z Adamowa. Nawiązano także współpracę z elektrownią „Hirschfelde”, połączono oba kraje rozdzielnią systemową w Mikułowej, sprowadzono kolejne maszyny a także podjęto decyzje w sprawie gospodarowania wodą dla celów przemysłowych. Rok później w skutek sporządzanych dla złoża bilansów perspektywicznych, powzięto decyzje w sprawie utworzenia obok istniejącej Kopalni Węgla Brunatnego „Turów I” przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą: Kombinat Górniczo-Energetyczny „Turów”. Budowa Kombinatu była wówczas największą inwestycją energetyczną w Europie. Budowę Kopalni Turów zakończono w 1965 roku. Przedsiębiorstwo stopniowo rozwijało się eksploatując węgiel na potrzeby wybudowanej Elektrowni Turów (moc 2000 MW). Dziesiątki lat użytkowania były powodem przeprowadzonego w latach 90 programu modernizacji i rekonstrukcji przedsiębiorstwa, który objął m.in. budowę nowych maszyn podstawowych. Nowo wybudowane bloki energetyczne pracują wg najwyższych standardów i wymogów Unii Europejskiej dotyczących ochrony środowiska. Początkowo Zagłębie Turoszowskie nazywane było Czarnym Trójkątem ze względu na aspekt ekologiczny, jednak w 2000 roku główny inspektor ochrony środowiska skreślił Elektrownię „Turów” a rok później także KWB „Turów” SA z listy 80 najbardziej uciążliwych zakładów dla środowiska.
Od dnia 7 kwietnia 2000 roku na skutek komercjalizacji Przedsiębiorstwa Państwowego Kopalnia „Turów” stała się jednoosobową spółką akcyjną Skarbu Państwa. Komercjalizacja związana była z ogromną reorganizacją polegającą m.in. na wydzieleniu z kopalni zakładowej służby zdrowia tworząc Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „TUR-MED.”. Zlikwidowano również zasadniczą szkołę górniczą, na której miejscu rozwija się zespół szkół zawodowych, kształcący przyszłych pracowników kopalni w bardziej przydatnych kierunkach. Restrukturyzacja samej kopalni polega m.in. na łączeniu oddziałów o podobnym profilu działania oraz wydzielaniu z zakresu działania działalności pomocniczej i socjalno-bytowej. Prowadzona jest także optymalizacja zatrudnienia. Przystąpienie Polski w 2004 roku do Unii Europejskiej było dla Kopalni Turów pewnego rodzaju sprawdzianem a zarazem szkołą działalności w nowych warunkach organizacyjnych krajowego sektora elektroenergetycznego. Konieczne do zaprowadzenia zmiany były powodem założenia w tym samym roku Spółki BOT Górnictwo i Energetyka S.A. w której skład obok Elektrowni Opole i Elektrowni i Kopalni Bełchatów weszła również Elektrownia oraz Kopalnia Turów. Utworzenie takiego organizmu jest gwarancją bezpieczeństwa energetycznego Państwa, stąd też w 2006 roku Rząd Rzeczypospolitej Polskiej przyjął Program dla elektroenergetyki, którego celem są m.in. realizacja kluczowych inwestycji na obszarze kraju oraz aktywne włączenie się w działalność na europejskim rynku energii. Dnia 9 maja 2007 roku została utworzona Polska Grupa Energetyczna. Tego dnia Skarb Państwa wniósł 85% akcji spółek PGE Energia SA i BOT Górnictwo i Energetyka SA do Polskich Sieci Elektroenergetycznych SA. Ma to umożliwić w efekcie końcowym rozwój gospodarczy kraju. W dniu 1 września 2010 roku połączono 13 spółek Grupy Kapitałowej PGE. Powstała spółka nosi nazwę PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna Spółka Akcyjna i jest jednym z obszarów biznesowych Grupy Kapitałowej Polskiej Grupy Energetycznej S.A. Zabieg ten sprawił, iż Kopania Węgla Brunatnego Turów S.A. straciła tym samym osobowość prawną i stała się jednym z oddziałów spółki PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna S.A.
Obecnie PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna Spółka Akcyjna - Oddział Kopalnia Węgla Brunatnego Turów jest doskonale zorganizowanym, nowoczesnym zakładem posiadającym wykwalifikowaną kadrę i doświadczoną załogę. Kopalnia jest w posiadaniu specjalistycznego sprzętu a także w ramach modernizacji i rozwoju planuje nabycie kolejnych obiektów i maszyn.
Bibliografia
Strony internetowe:
http://old.kwbturow.com.pl/
http://www.ppwb.org.pl/wb/59/5.php