Uzależnienia: alkoholizm i narkomania:

• Definicje pojęć związanych z uzależnieniem

wg Światowej Organizacji Zdrowia nałóg charakteryzuje się:

• tolerancja, czyli potrzeba zwiększania dawki

• szkodliwość zachowania nałogowego w wymiarze osobistym i społecznym

• przymus zamiast pragnienia typowego dla nawyku

• uzależnienie fizyczne i zespół abstynencyjny

• Przejawy (objawy) uzależnienia

[wg M.Griffiths] OGÓLNIE UZALEŻNIENIA

• wyrazistość emocjonalnego podporządkowania - zachowanie realizujące potrzebę uzależnieniową staje się najważniejsze

• zmiana nastroju - optymalizacja tylko w czasie zachowania nałogowego

• tolerancja dawkowania - znieczulenie na uprzednio wystarczające dawki, potrzeba zwiększania dawkowania

• konflikt - wchodzenie w kolizję z otoczeniem, burzenie więzi z innymi ludźmi

• objawy abstynencyjne - psychiczne takie same a fizyczne podobne

• nawrót - każda osoba ma nieudane próby zerwania z nałogiem

• Typologia alkoholizmu (typy alkoholika)

[wg Jelinka]

• Alfa tzw. picie problemowe

• życie na rauszu, czyli kontrola wypijanej ilości oraz niedopuszczanie do stanu upojenia

• w celu odreagowania stresów, rozluźnienia bądź złagodzeniu bólu fizycznego

• podłoże psychologiczne, ucieczkowe i szkodliwość największa w stosunkach interpersonalnych

• Beta

• spożywany nieregularnie ale w ogromnych ilościach

• szybkie pojawienie się problemów zdrowotnych

• podłoże psychologiczne, może prowadzić do uzależnienia fizycznego

• Gamma

• pełnoobjawowe uzależnienie fizyczne i psychiczne

• utrata kontroli nad piciem, wzrost tolerancji

• stopniowo prowadzi do zmian metabolicznych, osobowościowych i dot. środowiska społecznego osoby pijącej

• Delta

• kontrolowanie ilości wypijanego alkoholu i picie systematyczne

• zależność fizyczna i psychiczna

• zespół abstynencyjny i nieudane próby zaprzestania picia

• Epsilon tzw. opilstwo okresowe

• tzw. ciągi alkoholowe

• dłuższe lub krótsze okresy abstynencji przerywane kilkudniowymi nawrotami pijaństwa

• pretekstem do picia są imprezy towarzyskie i uroczystości rodzinne

[wg Woronowicza]

• codzienne wypijanie kontrolowanej dawki alkoholu dla poprawy samopoczucia

• regularne picie weekendowe alkoholu w dużych ilościach

• ciągi alkoholowe przedzielone okresami abstynencji

[wg Cloningera]

• typ 1 - późne rozpoczęcie picia, związane ze środowiskiem jednostki sprzyjającym piciu, występowanie ciągów alkoholowych, problemy neurologiczne i zdrowotne

• typ 2 - rozpoczęcie picia w okresie adolescencji, długotrwała zwiększona tolerancja na alkohol (tzw. efekt silnej głowy), często towarzyszą zachowania ekscesywne i przestępcze, główny problem - zaburzenia osobowości, może być podatność genetyczna(przekazana przez rodzica tej samej płci)

[wg Zuckera]

• typ 1 antyspołeczny - wczesne pojawienie się objawów, może wskazywać na genetyczną podatność

• typ 2 kumulacyjny - współwystępowanie różnych objawów klinicznych oprócz uzależnienia, jednak są one przede wszystkim jego następstwem

• typ 3 depresyjny - alkohol sposobem redukcji zaburzeń afektywnych

• typ 4 rozwojowy - intensywne picie w okresie dorastania i zmniejszaniem ilości wraz z wiekiem. Zwykle nie powoduje ono poważniejszych zakłóceń w funkcjonowaniu społecznym

• Fazy rozwoju uzależnienia

ALKOHOL

• wstępna (przedalkoholowa)

• powodem do picia zwykle okoliczności zewnętrzne(np. spotkania towarzyskie)

• picie przynosi jednostce wyraźną ulgę - to grupa wysokiego ryzyka

• zaczyna się wybieranie towarzystwa podług tego, z kim można pić bez oporów społecznych

• picie epizodyczne lub regularne

• trwa kilka msc - kilka lat

• moment krytyczny - pojawienie się pierwszych palimpsestów (luk pamięciowych)

• zwiastunów (ostrzegawcza)

• zaczyna się od luk pamięciowych już po niewielkiej ilości alkoholu

• jednostka pije w ukryciu

• picie nie dla rozluźnienia ale dla redukcji zespołu odstawienia

• poczucie winy, nastrój dysforyczny, napady irytacji

• myśli koncentrują sie wokół picia

• ostra (krytyczna)

• utrata kontroli nad piciem (wypicie „jednego kieliszka” powoduje picie aż do momentu gdy skończy się w zasięgu alkohol)

• zazwyczaj kontroluje moment rozpoczęcia picia

• pojawia sie głód alkoholu

• picie na czczo, ukrywanie zapasów alkoholowych

• pojawia się racjonalizacja dla picia, wypieranie i zaprzeczanie odpowiedzialności za picie, krętactwo, problemy zdrowotne, niedotrzymywanie terminów w pracy, itd.

• jeszcze funkcjonuje w „normalnym świecie”, ale już zaczyna być z niego wyalienowany

• przewlekła

• ciągi picia przerywane krótkimi okresami zmagania się z zespołem abstynencyjnym

• rezygnacja z walki o pozytywną opinię w otoczeniu

• kontakty z osobami z marginesu społecznego

• alkohole niekonsumpcyjne (np. denaturat, woda kolońska, płyn Borygo)

• napady lękowe i całkowita bezradność wobec nałogu

• degradacja moralna, problemy finansowe i bytowe

NARKOTYKI

[wg Izdebskiego]

• eksperymentowania - pierwszy kontakt. Moment krytyczny - szukanie kontaktu z używką. Wzrost dystansu psychicznego miedzy odurzającym się a bliskimi, skłonność do izolowania się, niechęć do tzw. szczerych rozmów, niewiedza o tym, gdzie przebywa osoba odurzająca się

• fascynacji - umiejętność odpowiedniego dawkowania narkotyku, eksperymentowanie z różnymi środkami, nawiązanie i utrwalenie kontaktów z innymi biorącymi. Z czasem zwiększanie dawki i łączenia jej z innymi używkami np. alkoholem. Moment krytyczny: konieczność przyjęcia środka, aby utrzymać wyrównany nastrój. Charakterystyczne: kłamstwa, przerzucanie odpowiedzialności na innych, wyłudzanie pieniędzy, zaniedbanie i zmiana rytmu życia, manifestowanie własnej dorosłości i niezależności

• przymusu brania - uzależnienie fizyczne i psychiczne. Narkotyk potrzebny jak jedzenie i picie, włączony w strukturę potrzeb. Przyjmowany regularnie i zwiększanie dawki, łączenie środków by zwiększyć działanie. Rezygnacja z ukrywania uzależnienia, zachowania nielegalne (wynoszenie z domu rzeczy, kradzieże, prostytucja, handel narkotykami, itd.)

• przyjmowania po to, aby zachować sprawność - zmorą staje się zespół abstynencyjny, jednostka nie potrafi funkcjonować bez odurzenia, stosowanie ogromnych dawek (dla początkującego narkomana byłyby śmiertelne). Pojawiają się psychozy, przewidzenia, amnezja, niekontrolowane wybuchy złości. Przyjmowanie narkotyków nie sprawia już przyjemności, chodzi jedynie o to, aby zredukować ból fizyczny i przeżyć dzień. Coraz gorsze objawy zespołu abstynencyjnego.

[wg Dimoff i Carper]

• poznanie stanu odurzenia

• stan odurzenia przyjemnością

• stan odurzenia celem nadrzędnym

• stan odurzenia normą

• Skala zjawiska -ogólna charakterystyka

ALKOHOL

• wzrost spożycia alkoholu w ostatnich latach, ale chętniej sięgamy po te słabsze

• ponad połowę stanowi piwo, następnie wyroby spirytusowe

• Polska nie jest krajem wyróżniającym się pod względem rozmiarów tego zjawiska

• szacuje się, ze leczeniu poddane się do 15% uzależnionych

• drastycznie obniża się wiek inicjacji alkoholowej

• wzrasta liczba młodzieży łączącej alkohol z lekami

NARKOTYKI

• dzieci żyjące w miastach próbują narkotyków w młodym wieku 2 razy częściej niż dzieci wiejskie

• najpopularniejsze: leki psychotropowe, marihuana, kompot i amfetamina

• dzieci zaczynają najczęściej od wąchania klejów i rozpuszczalników

• częstotliwość sięgania po narkotyki gwałtownie maleje po 35 roku życia

• młodzież częściej odwiedza miejsca, gdzie deklaruje łatwy dostęp do narkotyków (najwięcej na dyskotekach)

• Przyczyny (determinanty) uzależnienia

ALKOHOL

• podstawowym ryzykiem ilość i częstość spożywanego alkoholu, wzrost ryzyka zależny od:

• uczucia przyjemności

• wzrostu tolerancji

• zespołu abstynencyjnego

• koncepcje biologiczne

• genetycznie przekazywana podatność

• nietypowa przemiana biochemiczna po wypiciu alkoholu

• różnice w aktywności biochemicznej mózgu

• specyficzne neuroprzekaźnictwo

• koncepcje psychologiczne

• redukuje napięcie (gdy przewidujemy wystąpienie stresu lub po jego wystąpieniu), szczególnie gdy jednostka ma niski poczucie kompetencji lub gdy sądzi, że wykonanie zadania nie jest od nich zależne

• zaburzenia osobowości

• antysocjalne

• typu borderline

• zaburzona struktura

• problemy własnej tożsamości

• nadmierna zależność, niedojrzałość emocjonalna, niska odporność na stres, nierealna oczekiwania w stosunku do siebie i otoczenia, zaburzone poczucie własnej wartości

• ogólnie osobowość słabo wewnętrznie zintegrowana i niezbyt trafnie oceniająca rzeczywistość społeczną

• skłonności autodestruktywne

• 20-30% samobójstw ma związek z alkoholem

• związane z poczuciem utraty sensu życia

• zbyt silne i karzące superego przy jednocześnie słabym ego

• osoby cierpiące na depresję

• czynniki społeczno-kulturowe

• oczywiste, że dostępność alkoholu i akceptacja społeczna ma wpływ na ryzyko rozwoju uzależnienia

• trzy style picia w Europie

• romański - wino; Francja, Węgry, Grecja, kraje śródziemnomorskie

• anglosaski - piwo; Czechy, Niemcy, kraje Beneluksu i niższe warstwy na Wyspach Brytyjskich

• północno-wschodni - wysokoprocentowe, przede wszystkim wódka; Polska, kraje skandynawskie i Europy Wschodniej

NARKOMANIA

• biologiczne podłoże

• istotny wpływ na procesy fizjologiczne powodujące przyjemne doznania

• narkotyk odgrywa rolę mechanizmu obronnego

• niedojrzała osobowość - ujawnia się w słabym ego, problemach tożsamościowych, niedojrzałości emocjonalnej, nieadekwatnej samoocenie, egocentryźmie

• uwarunkowania społeczne

• dostępność środków odurzających

• społeczne nagrody,

• akceptacja grupy,

• tradycja stosowania poszczególnych środków

• Współuzależnienie ( fazy, symptomy, role poszczególnych członków rodziny)

ALKOHOL

• FAZY

• zaprzeczenia - przekonanie, że osoba pijąca mogłaby zaprzestać, gdyby tylko chciała. Ciągłe ustalanie zasad, które alkoholik łamie

• organizacji samoobrony - izolacja od os. uzależnionej, ukrywanie problemy przed otoczeniem, objawy psychosomatyczne u domowników

• chaosu - załamanie się dotychczasowych strategii radzenia sobie z sytuacją, bezradność wobec problemów, wzrost objawów zaburzeń u dzieci

• wstępnej reorganizacji rodziny - przejecie kontroli nad życiem rodzinnym przez partnera osoby uzależnionej, koncentracja nad minimalizowaniem skutków uzależnienia dla rodziny

• reorganizacji faktycznej - budowanie systemu rodzinnego ze świadomością separacji osoby uzależnionej od reszty rodziny, praca nad poprawą jakości życia własnego i rodziny, odbudowywanie związków z innymi ludźmi

• reorganizacji ostatecznej - funkcjonowanie systemu rodziny bez osoby uzależnionej

• prób odtworzenia rodziny - gdy osoba uzależniona ma za sobą pewien stabilny okres abstynencji, partner może podjąć próbę włączenia go z powrotem do systemu rodziny

• ROLE CZŁONKÓW RODZINY - wybór roli zależy od wielu czynników, m.in. od naturalnych dyspozycji dziecka, możliwości wsparcia lub naznaczenie. Każda rola wiąże się z lękiem, stresem, huśtawką nastrojów i popadaniem w skrajne uczucia. Prawie zawsze wymaga od dziecka większej dojrzałości niż wskazywałby na to jego wiek.

• bohater rodzinny - zwykle najstarsze dziecko, które próbuje zastąpić osobę uzależnioną i innym domownikom dostarczyć wsparcia

• maskotka - dziecko urocze, które stara się rozładować napięcie. Reaguje śmiechem na wszystkie trudne sytuacje, sprawia wrażenie osoby, która niczym się nie przejmuje. Dość wyalienowany w rodzinie, narażony na wykorzystanie seksualne

• zagubione dziecko - wycofuje się z życia rodzinnego, starając się być niezauważalne. Problemy rozwiązuje uciekając w świat fantazji, unika konfrontacji z trudnościami. Może uciec w alkohol lub inne środki psychoaktywne. Charakterystyczne dla dziecka najmłodszego.

• ułatwiacz - osoba nadmiernie empatyczna, stara się wniknąć w świat osoby uzależnionej i jej pomóc lub chociaż redukować negatywne skutki picia. Jeżeli os. uzależniona zawiedzie on czuje się winny, a gdy ma dobry nastrój to szczęśliwy. W przyszłości może stać się kompanem od kieliszka

• kozioł ofiarny, wyrzutek - dziecko zbuntowane z problemami wychowawczymi. Problem z kontrolowaniem emocji, czuje się bezradne i sieje destrukcję. Po odrzuceniu jego zachowanie ulega utrwaleniu i staje się idealnym celem ataku.

• Alkoholizm jako choroba- cechy

• choroba w sensie medycznym

• przyczyny we właściwościach przyjmowanego środka i organizmu osoby uzależnionej

• Symptomy uzależnienia od alkoholu

[wg Amerykańskiego Towarzystwa Psychologicznego]

• głód alkoholu, picie kompulsywne

• trudności kontrolowania zachowań związanych z piciem(rozpoczęcie, długość, ilość)

• zespół abstynencyjny (objawy odstawienia lub podobne substancje w celu złagodzenia objawów)

• tolerancja na alkohol (coraz większe dawki dla tego samego efektu

• zaniedbywanie z powodu picia alternatywnych przyjemności i zainteresowań oraz obowiązków

• picie alkoholu mimo wiedzy o jego szkodliwości dla zdrowia fizycznego o psychicznego

• Rodzaje(klasyfikacja) narkotyków (podział)

• twarde - amfetamina, kokaina, LSD, morfina, extasy

• miękkie - leki, haszysz, marihuana

• środki tłumiące - leki przeciwkaszlowe, tabletki antydepresyjne, pigułki gwałtu, gaz rozweselający, środki nasenne i uśmierzające

• środki pobudzające - nikotyna, kofeina, crack-kokaina, extasy, metaamfetamina

• halucynogenne - LSD, grzyby, haszysz, marihuana, Lady SD(boska szałwia)

• wziewne - kleje, aerozole, farby, rozpuszczalniki

• uśmierzające - opium, heroina, morfina, kodeina, insulina, skł. leków przeciwprzeziębieniowych

• sterydy - Bromaton, Kreatyna, Vitalamax

• przyczyny narkomanii

• Skutki uzależnienia (podobne dla wszystkich)

• izolacja jednostki od najbliższego otoczenia

• rozbicie więzi społecznych

• ograniczenie szans rozwojowych (np. przerwanie szkoły)

• niska samoocena i wzrost poczucia winy

• przekraczanie granic zasad moralnych

• utrata praktycznych umiejętności życiowych

• nastawienie autodestruktywne

Prostytucja:

• Definicje ( kryteria) cechy

„Osoba która stale lub dorywczo uprawia proceder polegający na świadczeniu usług seksualnych w dowolnej formie za korzyści materialne, które stanowią decydujący motyw jej działania”

Trzy przesłanki:

• brak zaangażowania uczuciowego

• zaspokojenie popędu seksualnego klienta - bez względu na formę

• zapłata w określonej z góry formie

• Statystyka- ogólna charakterystyka

• problem przede wszystkim wielkich miast, rejonów przygranicznych i tras przelotowych

• rejestruje się ok.12 tys. osób, ale szacuje sie około 100 tys. (poza zasięgiem policji tzw. call girls i internetowe)

• rejestrowanych prostytutek najwięcej w Warszawie(5 tys.), potem Gdańsk, Katowice (1 tys.) i Szczecin

• większość prostytutek pochodzi z rodzin wiejskich, potem są z rodzin inteligenckich i chłopskich.

• po 2000 roku liczba prostytutek z wykształceniem wzrosła 10-krotnie

• poziom wykształcenia prostytutek z agencji towarzyskich wyższy niż reszty

• większość to os. niezamężne, ale spora część ma dzieci

• większość wychowywała się w rodzinach dysfunkcyjnych(rozbite, alkoholizm, itd.)

• większość cierpi lub cierpiało na choroby weneryczne

• 90% deklaruje sie jako osoby wierzące

• większość w nierządzie młodzieży zaczęło uprawiać przed 17 rokiem życia, część (10%) przed 10

• prostytucję homoseksualną uprawiają przede wszystkim mężczyźni

• Podział, typologia (typy) prostytucji

• Call girls dziewczyny na telefon; najczęściej młode kobiety, wykształcone, znające język; specjalizują się w obsłudze klientów zagranicznych i ludzi biznesu; prostytucja jest ich jedynym źródłem utrzymania; zwykle nie są znane policji

• Prostytutki z hoteli i nocnych klubów prostytucja jest ich głównym źródłem dochodu; kontakt z klientami nawiązują najczęściej w tańcu, przysiadują się do stolików lub są rekomendowane przez pracowników lokalu; usługi świadczą w pokojach klientów; znane dobrze pracownikom lokali

• Prostytutki uliczne prostytucja stanowi dla nich często sposób dorabiania; mają swoje stałe miejsca pracy zwane pigalakami; znane policji; stanowią duże ryzyko zarażenia chorobą weneryczną i wirusem HIV; bywają otoczone sutenerami, taksówkarzami i ochroniarzami

• Prostytutki z agencji towarzyskich i salonów masażu erotycznego najczęściej są to cudzoziemki, dosyć dobrze wykształcone; działają w stosunkowo bezpiecznych warunkach; małosamodzielne, ale zachowujące anonimowość

• Kobiety trudniące się nierządem okazjonalnie często niezidentyfikowane (tzw. cichodajki); zdarzają się wśród nich uczennice szkół średnich, studentki; większość z nich działa w sezonie turystycznym lub w czasie weekendu

• Damy do towarzystwa prostytutki bardzo elitarne, przypominają utrzymanki; mają kilku stałych klientów; dbają o zachowanie pozorów; wynajmowane na spotkania towarzyskie, aby ubarwić atmosferę; najczęściej są to studentki, dziennikarki i początkujące aktorki

• Przyczyny

• jako przejaw podatności biologicznej (wyposażenie psychiczne)

• jako przejaw kobiecej roli społecznej(wyraz buntu przeciwko społecznej roli płci i przeciwnie, czyli kontynuacja kobiecej roli płciowej jako osiąganie kariery społecznej - chęć zaspokojenia potrzeb mężczyzny )

• jako skutek ubóstwa

• jako efekt zaburzenia relacji międzyludzkich

Samobójstwo:

• Definicja i związane z nią problemy

Ciężko sformułować odpowiednia definicję, gdyż jest to proces złożony zarówno w swoich motywach działania jak i antycypacji skutków. Ta kulturowa forma rozwiązywania problemów życiowych dotyczyła bardzo różnych zagadnień np. forma psychicznej dezakceptacji życia, biologiczna forma ucieczki przed bólem, społeczna forma wyłączenia się z obiegu świadczeń, kwestia honoru, czyny heroiczne, itd.

„Samobójstwem można nazwać takie świadome zachowanie jednostki, którego przynajmniej jednym z bezpośrednich celów jest pozbawienie siebie życia”

• Skala zjawiska- ogólna charakterystyka

• w Polsce średnie natężenie zgonów samobójczych oraz najniższy wskaźnik zgonów samobójczych kobiet(szacuje się że w rzeczywistości 3 razy wiecej-czasem zaklasyfikowanie jako nieszczęśliwy wypadek, kamuflowana przez bliskich - rodzina bywa stygmatyzowana)

• przed wojną więcej w mieście niż na wsi, obecnie odwrotnie

• najniższy wskaźnik samobójstwo wśród rolników, ludzi na samodzielnych stanowiskach i w administracji

• najwyższy wśród bezrobotnych i pracowników fizycznych oraz pracownicy z nieustabilizowanym trybem życia np. transportu i łączności

• najczęściej też osoby osamotnione lub wyizolowane z naturalnych więzi społecznych, np. kawaler i panna(najwięcej), potem żonaci i zamężne, konkubinat, wdowiec i wdowa, etc.

• najwyższy współczynnik samobójstw na Litwie a największa ilość w Rosji

• wzrost samobójstw dzieci

• Typologia, typy samobójstw [ wg Durkheima]

• anomiczne (nieumiejętność sprostania wymaganiom jakie niesie życie)

• na tle rozluźnienia lub zerwania więzi między jednostką a społeczeństwem

• dot. osób przywiązanych do istniejącego porządku społecznego i jest przejawem rozregulowania określonego ładu normatywnego

• wyzwalać mogą: kryzysy gospodarcze lub systemowe, nagłe wzbogacenie, utrata pracy lub gwałtowny awans społeczny(odrywa jednostkę od dotychczasowego środowiska)

• egoistyczne (brak zainteresowania wyzwaniami życiowymi)

• osoby, które nigdy nie wytworzyły silnych więzi ze środowiskiem

• można nazwać manifestacją woli jednostki, gdyby nie towarzyszące poczucie wyobcowania

• altruistyczne(efekt przesocjalizowania)

• często przejawia sie w postaci heroicznej np. dla ratowania drugiego człowieka, dla jakiejś idei

• fatalistyczne ( wywołane zdarzeniem losowym)

• uwięzienie, kalectwo, przypadki eutanazji

• nieopisane zbyt dokładnie przez Durkheima i jego zwolenników, ciężko odróżnić od anomicznego

• Przyczyny [w kolejności od najczęstszej]

• efekt Wertera czasem

• bezpośrednie

• choroby psychiczne

• nieporozumienia rodzinne

• warunki ekonomiczne

• przewlekłe choroby

• zawody miłosne

• ale największą liczbę stanowią przypadki, gdzie nie ustalono przyczyny!!!

• musza zajść czynniki wyzwalające co najmniej jeden z podanych warunków:

• widzenie w sobie źródła frustracji

• zablokowanie możliwości przeciwstawienia się sytuacji frustracyjnej

• niemożność zareagowania odwetowego (faktyczna albo postrzegane przez jednostkę)

• frustracja jako zagrożenie własnego Ja i poczucia własnej wartości

• ubogi repertuar mechanizmów obronnych wykorzystywanych przez jednostkę w sytuacji frustracyjnej

• ogólna tendencja - koncentracja na 2 czynnikach:

• poczucie bezradności wobec sytuacji frustracyjnej

• poczucie odpowiedzialności za powstanie problemów

• Syndrom presuicydalny

• proces dojrzewania do samobójstwa jest bardzo złożony i bywa nazywany: suicydopatia, suicydia, stany prodromalne, zespół presuicydalny, zachowanie suicydalne

• [wg Ringela]

• zawężenie - fiksacja jednostki na własnych przeżyciach i ograniczeniu naturalnej życiowej ekspansji (zawężenie świata społecznego i wartości, utrata zdrowych punktów odniesienia do własnych celów i nadmierna subiektywizacja spowodowana wyłączeniem ze świata zewnętrznego)

• hamowanie agresji - kierowanie agresji na siebie wskutek niemożliwości wyładowania jej na zewnątrz

• wyobrażenie śmierci - jako refleksja, wtargniecie, skojarzenie; pojawia się początkowo jako jedno z rozwiązań stopniowo stając się uporczywym pragnieniem jednostki; najbardziej niebezpieczne gdy mobilizuje jednostkę do przygotowań

• [ wg Hołysta)

• wyobrażone - myślenie, ze jednym ze sposobów rozwiązania problemu byłoby samobójstwo

• upragnione - myśl o samobójstwie staje się uporczywa; traktowane jako jedyne lub najlepsze wyjście z sytuacji

• usiłowane - świadome próby samobójcze

• dokonane- zgon samobójczy

• warto zauważyć, ze każdy kolejny etap dokonuje specyficznej selekcji jednostek i angażuje coraz mniej osób.

• czynniki i przyczyny (z książki Wysockiej, Nowak)

• płeć (bardziej zagrożeni mężczyźni)

• wiek (tradycyjnie wzrost wraz z wiekiem, obecnie tendencja odwrotna)

• wykształcenie (im wyższe wykształcenie tym niższe ryzyko; nie dotyczy studentów gdzie odsetek samobójstw relatywnie wyższy)

• wykonywany zawód (reprezentanci zawodów wolnych, robotnic rolni i budowlani, itd.)

• stan cywilny (osoby stanu wolnego częściej)

• warunki ekonomiczne (podatni ci, co mają więcej do stracenia)

• miejsce i region zamieszkania (kiedyś większy w miastach, teraz na wsi)

• rasa (Japończycy najczęściej, Murzyni najrzadziej - ale tendencja wzrostowa)

Pedofilia:

• Definicja

termin medyczny określający seksualny popęd osoby powyżej wieku dziecięcego skierowany na dziecko

• Cechy charakterystyczne

• osoba doświadcza powtarzającego się nasilonego popędu i wyobrażeń seksualnych dot. dzieci w wieku przed pokwitaniem

• realizuje ten popęd i odczuwa z tego powodu wyraźne cierpienie

• preferencja występuje co najmniej 6 msc

• osoba ma co najmniej 16 lat i jest co najmniej 5 lat starsza od dziecka lub dziecko jest w wieku przed pokwitaniem

• Przyczyny

• zaburzenie realizacji potrzeb psychoseksualnych w dorosłych związkach sprawców (charakter kompensacyjny nadużycia)

• lęk przed dorosłym partnerem (zgeneralizowany lęk przed zaborczym rodzicem lub wynik doświadczeń urazowych)

• kompulsywna potrzeba kontroli relacji międzyludzkich

• fascynacja niedojrzałością dziecka

• obniżenie zdolności kontroli wolicjonalnej (np. alkohol długotrwały silny stres lub frustracja- służy redukcji napięcia)

• Statystyka-ogólna charakterystyka zjawiska

• najczęściej wykorzystywane przez osoby znajome

• im młodsze dziecko tym większe jest prawdopodobieństwo ze dziecko jest wykorzystane przez osobę z najbliższego kręgu

• im bliższe rodzinne więzy łączą dziecko i sprawcę, tym większe prawdopodobieństwo, że wykorzystanie powtórzy sie wielokrotnie, a dziecko będzie starało się zachować je w tajemnicy

• najczęściej wykorzystywane nie przez gwałt ale przez uwiedzenie czy też przekupstwo, szantaż

• dziewczynki wykorzystywane dwukrotnie częściej niż chłopcy

• chłopcy wykorzystywani częściej przez mężczyzn

• wiekiem największego ryzyka w przypadku dziewcząt 10-15 lat, a chłopców 3-12

• najbardziej narażone dzieci nielubiane w rodzinie (tzw. czarne owce) lub te, które dzieli dystans psychiczny z opiekunami

• Skutki wobec ofiar

• częste/szczegółowe poruszanie tematu seksu

• wciąganie dzieci młodszych w nietypową aktywność seksualną

• świadomości seksualna wykraczająca poza poziom dojrzałości dziecka

• przesadne unikanie mężczyzn

• nadmierna masturbacja

• dawanie do zrozumienia, ze ma się jakąś tajemnicę

• ucieczki z domu

• próby samobójcze

• problemy psychiatryczne dziecka

• niepowodzenia w nauce

• młodzieńcza depresja

• nieufność wobec innych, niekomunikatywność

• niekontrolowane

• spadek poczucia kompetencji

Kazirodztwo

• Definicja

współżycie seksualne między członkami rodziny, społeczności, itd. Zależy od danych wzorców kulturowych

• Typologia

• Z pkt. widzenia rodzajów więzi kazirodczych

• endogamiczne - z krewnym w linii prostej

• egzogamiczne - z krewnym w linii bocznej, tego samego klanu, ten sam totem, itd.

• Ze względu na formę kontaktu seksualnego

• proste - 2 osoby udział w relacji

• wielopostaciowe - w akcie bierze udział wielu członków rodziny

• z pkt. widzenia mechanizmów sprawczych

• sytuacyjne

• psychopatologiczne

• wiążące się z pedofilią

• homoseksualne

• wiążące sie z patologią życia rodzinnego

• Skala

• najczęściej rejestrowane ojciec-córka (75%), prócz tego brat-siostra, matka-syn, dziadek-wnuczka

• w kontaktach między rodzeństwem największe ryzyko 15-20 lat

• dziewczynki w wieku 10-15 lat najbardziej narażone

• Przyczyny

• w wyniku zaburzeń osobowościowych sprawcy

• źródło w istocie męskiego seksualizmu (biologicznie uwarunkowany wyłamuje się spod świadomej kontroli popędu, służy przetrwaniu gatunku, nieukierunkowany, niespecyficzny - mężczyzna adoptuje się do dziecka tak jak do osoby obcej i chce aby spełniało jego oczekiwania, inaczej niż matka która kocha bezwarunkowo)

• wzrost ryzyka kazirodztwa spowodowany specyficzną socjalizacją mężczyzn (najpierw jak dziewczynki a potem wykształcanie cech męskich co może dać w efekcie problem połączenia intymności z seksualnością - intymność realizowana tylko przez stosunek lub w sposób agresywny)

• jeden ze skutków zaburzenia systemu rodzinnego

• niezgodność małżeńska,

• niesatysfakcjonujące relacje seksualne w małżeństwie,

• odwrócenie roli,

• pasywność lub bezsilność żony,

• uzależnienie psychiczne żony do męża,

• choroba psychiczna żony,

• punitywność seksualna żony

• nieobecność żony

Materiały:

Irena Pospiszyl „Patologia społeczna”

Nowak, Wysocka : „Problemy i zagrożenia społeczne we współczesnym świecie”

8

---