7. (D) Hermeneutyka H.G. Gadamera
Wg Gadamera hermeneutyka nie jest metodą, jest raczej postawą człowieka, który chce zrozumieć innego człowieka
W odniesieniu do literatury - słuchacz albo czytelnik dąży do zrozumienia wypowiedzi językowej
Hermeneutyka dotyczy tekstów, które należy interpretować, czyli takich, które bezpośrednio, same z siebie nie są zrozumiałe
Zakres odniesieniowy hermeneutyki rozszerzał się w ciągu wieków
początkowo interpretowano tylko Biblię, później również inne teksty (Schleiermacher)
interpretacja wszelkich przejawów życia - Dilthey, Nietzsche
u Gadamera - interpretacja wszystkiego, co ma charakter językowy
relacja między świadomością, językiem a poznaniem
w hermeneutyce myślenie dokonuje się w żywiole mowy, doświadczenie świata jest zapośredniczone przez język
nie ma podziału na język i rzeczywistość, bo rzeczywistość istnieje zawsze poprzez opis językowy
wg Gadamera rozum jest efektem, a nie przesłanką komunikacji językowej, zgodnie z tym fundamentem hermeneutyki jest dialog, swoista rozmowa między Ja i Ty
w tym ujęciu hermeneutyka to postawa filozoficzna, dla której poznanie obiektywne nie poprzez język jest mitem (podobne stanowisko zajmował Richard Rorty)
sens nie istnieje niezależnie od interpretacji
sens pojawia się w procesie językowego samo rozumienia podmiotu istniejącego w świecie
interpretacja stanowi praktykę egzystencjalną przemieniającą życie człowieka, interpretacja nie jest obiektywnym opisywaniem sensu
językiem jest każdy byt, który poddaje się rozumieniu
tradycja zawarta w tekstach powinna zostać wyzwolona z tego, co obce i przyswojona w akcie rozumienia
główna teza hermeneutyki Gadamera: „pokonanie duchowego dystansu i przyswojenie obcości obcego ducha”
interpretator tekstu pisanego powinien usuwać obcość i umożliwiać bezpośrednią recepcję tekstu
w tekście obce i martwe jest pismo wystawione na rozumienie
dzięki rozumieniu możliwe jest przywrócenie w pełni obecnego sensu
hermeneutyka czyni własnym to, co odmienne (przyswajanie obcości
istota zabiegu alegorycznego polega na przeskoku od zmysłowego do idealnego, od wypowiedzenia do wypowiedzianego
literatura to inscenizacja prawdziwej mowy
lektura tekstu literackiego przypomina słuchanie - czytanie polega na wsłuchiwaniu się w mowę poety, który zaprasza do rozmowy
rozmowa jest metaforą lektury
w tej rozmowie stopniowo zanika głos interpretatora, a pierwszeństwo zyskuje interpretowany utwór
interpretacja zależy od usytuowania interpretatora, który jest uzależniony od swego przedmiotu
rozumienie autora polega na odtworzeniu pierwotnego tworzenia
rozmowa to podstawowy model, na którym oparte jest rozumienie, w rozmowie, w której pojawia się coś spoza zakresu doświadczeń dokonuje się przemiana myślenia
fuzja horyzontów to elementarny warunek rozumienia przeszłości, rozumienie musi zminimalizować dystans między przeszłym a teraźniejszym (jest to możliwe przez przyswojenie tego, co obce i udział w tradycji); wprawdzie horyzont rozumienia jest ograniczony dziejowo, ale można go rozszerzyć poprzez kontakt z dziełami z przeszłości