OCENA I PORÓWNYWANIE KULTUR

Stereotyp- względnie ustalony schemat przedstawiania sobie różnych obiektów, przede wszystkim osób, rzeczy, sytuacji, czy grup społecznych, zawierający jakieś wartościowania.

Źródłem powstawania ich jest tendencja do czynienia uogólnień na podstawie niewielkiej ilości doświadczeń.

- są przyjmowane od otoczenia, albo z treści kultury masowej, bez sprawdzania ich wartości poznawczej

Uprzedzenia- postawy nacechowane wrogością, wyraźna niechęcią, lekceważeniem, pogardą wobec drugiego człowieka, grupy społecznej. Sa antypatią nabytą w procesie życia społecznego

Autostereotypy- wyobrażenia o własnej grupie ,są zazwyczaj pozytywne, przyjmowane są na ogół bezrefleksyjnie i bez sprawdzania ich wartości poznawczej. Zazwyczaj ujawniają dobre mniemania o własnej grupie.

Etnocentryzm- jest to zespół przekonań, na mocy których własna grupa jest uznawana za centrum wszystkiego oraz za miarę i skalę dla innych grup i zjawisk społecznych. Wyrasta z przekonania o wyższej wartości własnej grupy i jej kultury nad innymi , które są traktowane jako niższe, gorsze, godne pogardy, słabsze.

• Etnocentryzm umiarkowany- „społeczny narcyzm”, afirmatywna postawa wobec własnej grupy i jej kultur bez daleko idącej deprecjacji innych

• Etnocentryzm agresywny- - absolutna hegemonia własnych wartości i nietolerancja wobec innych

Źródła etnocentryzmu:

• Zachowania nabyte podczas socjalizacji

• Zaburzenia równowagi wywołane represyjnym wychowaniem

• Powszechne dążenie do pozytywnej samooceny

• Sama odrębność między naszymi i innymi

• Trwały biologiczny antagonizm grup wobec siebie

• Sprzeczność interesów interesów, rywalizacja

Sposoby uporania się z etnocentryzmem:

- poprawność polityczna( np. feminizm)

- anty-etnocentryzm

- relatywizm kulturowy

Relatywizm kulturowy: opiera się na przekonaniu, ze wszystkie opinie, zasady, wzory, sądy i oceny wypowiadane sa zgodnie ze standardami danej kultury

• relatywizm antropologiczny- wszystkie kultury sa równe, nie ma lepszych , czy gorszych

• relatywizm w filozofii- uznanie niemożności znalezienia jednej prawdy, oraz przekonania o bezsensie jej poszukiwań

• relatywizm moralny- nie dysponujemy metodami, umożliwiającymi wybór pomiędzy sprzecznymi sadami i poglądami stycznymi.

Dwa rodzaje relatywizmu:

• relatywizm umiarkowany -każde zjawisko , powinno być rozpatrywane z punktu widzenia kultury, której jest częścią

• relatywizm skrajny- kultury są unikalne i nieporównywalne, uniemożliwia prowadzenie jakichkolwiek badań kulturowych.

Leszek Kołakowski- „ paradoks kłamcy”- skoro wszystko jest relatywne, to relatywne jest też to stwierdzenie; skoro wszystko jest dopuszczalne, to dopuszczalne jest też stwierdzenie, że wszystko jest dopuszczalne.

Próby uatrakcyjnienia ( urealnienia) relatywizmu

• relatywny relatywizm- ( Leszek Kołakowski)- sugeruje on, że należy jednocześnie uwzględniać relatywizm, oraz ludzką potrzebę pewności i prawdy, potrzebę poznania świata i orientowania się w nim.

• Anty-antyrelatywizm- opiera się na założeniu istnienia wspólnej natury, ludzkich zachowań symbolicznych, co nie powinno jednak przeszkadzać w spojrzeniu z tolerancją na „ przygodne” wzajemne odmienności kulturowe i społeczne.

Rodzaje kryteriów ocen i wzajemnego porównywania systemów społeczno-kulturowych

• Złożoność struktury danego systemu społeczno-kulturowego- stopień jej skomplikowania, wyspecjalizowanie elemantów i ich funkcji, efektywność ośrodków integracji itp.

• Stopień koherencji danego systemu społeczno-kulturowego- spójność jego wzorów i zachowań i wartości, ich wzajemne dopasowanie do siebie, w tym „spójność użytkowników” danej kultury.

• Stopień społecznej identyfikcaji ze wzorami i wytworami danej kultury- u jej użytkowników nosicieli jest w oczach socjologa znacznie bardziej adekwatnym kryterium niż wcześniejsze

• Kierunek dyfuzji wzorów i wytworów kultury- ( w tym wynalazków, idei, pomysłów artystycznych, o, obyczajów, instytucji, pojęć, a nawet słów itp. Skąd i dokąd one płyną, co i ile dana kultura bierze , a co ile daje innym oraz jakie są wzajemne proporcje tych kierunków.

• Funkcjonalność versus dysfunkcjonalność- danej kultury wobec społeczność jej nosicieli i użytkowników- użytkowników - użytkowników a w zasadzie wobec całego systemu społeczno-kulturowego.

• Prestiż- wynika z czynników zewnętrznych wobec kultury, takich jak poziom gospodarczy, kondycja polityczna, czynniki militarne,

Różnokulturowość- ogólne określenie oczywistej różnorodności kulturowej ludzkiego świata- bez wnikania w jej przejawy i konsekwencje

• Wielokulturowość- to świadome współwystępowanie różnych grup ludzkich i kultur w tej samej przestrzeni z różnymi tego konsekwencjami.

- uświadomione współwystępowanie na tej samej przestrzeni ( albo w bezpośrednim sąsiedztwie bez wyraźnego rozgraniczenia, albo w sytuacji aspiracji do zajęcia tej samej przestrzeni) .) dwóch lub więcej grup społecznych o odmiennych kulturowych cechach dystynktywnych: wyglądzie zewnętrznym, języku, wyznaniu religijnym, układzie wartości itp.

- od antagonizmu do pełnej akceptacji

Transkulturowość- współczesne przepływy kulturowe i splątana wskutek nich sieć różnic kulturowych. Jest to konsekwencją procesów migracyjnych, systemów komunikacyjnych, globalnych relacji gospodarczych gospodarczych i politycznych.

Przejawy funkcjonowania różnokulturowości, wielokulturowosci i transkulturowości

• Otwarty antagonizm

• Pasywny antagonizm

• Segregacja, czy izolacja jawna lub skrywana

• Koegzystencja pozorna polegająca na wzajemnej akomodacji

• Asymilacja połączona z pełną wzajemną akceptacją i współdziałaniem

Zadania wynikające z faktu różnokulturowości wielokulturowości i transkulturowości

• Propagowanie poznawania świata ludzkiego, poznawanie go na nowo

• Docenianie pluralizmu w świecie, złożoności świata, jego wielowariantowości

• Nauczanie umiejętności traktowania różnic, odmienności, zmiany, konfliktu

• Propagowanie umiejętności porozumiewanie się z innymi ludźmi, negocjacja jako rozwiązywanie konfliktów

• Propagowanie rozpoznawania własnych zdolności, umiejętności pokonywania własnych niepożądanych popędów popędów destrukcyjnych zachowań

• Nauczenie przejmowania elementów innych kultur do własnej, do własnego systemu wartości, do wzorów zachowań

• Upowszechnienie idei mówiącej, że dominująca grupa powinna spierać grupy mniejszościowe

---