Wielość języków pedagogiki a problem jej tożsamości.
Z tekstu
Z wykładu
Wstęp - dwie pedagogiki
Język pedagogiki naukowo-socjalistycznej
Model technologiczno-instrumentalny
Wypowiedzi o wychowaniu celowym, podporządkowanym zasadom ładu społeczno-upaństwowionego
Współtwórca ładu i najwyższa wartość - człowiek (ale o określonych właściwościach)
Język powinności, wyraża to jaki powinien być wychowanek i jak wychowawca powinien go takim uczynić
Szczególna rola języka metodologii - opisy praktyczno-technicznych działań wychowawczych , zapewniających skuteczność formowania pożądanej osobowości
Do określonego momentu w Polsce pedagogika miała za cel ukształtować człowieka socjalizmu, co do idei nie było dyskusji, rolą nauczyciela było podporządkować się idei socjalistycznej; drukowane były prace teoretyków, którzy podporządkowywali się władzy; była to tzw. pedagogika oficjalna.
Język pedagogiki sprzeciwu, wypowiedzi „pedagogów z marginesu”
Model pedagogiki krytycznej (ukierunkowanej zarówno na teorię jak i na realia życia społecznego, gdzie nie przestrzegano w praktyce deklaracji edukacyjnych)
Od pewnego momentu pojawiła się pedagogika nieoficjalna, do której były przemycane wzorce z zachodu, ta pedagogika docierała do nauczycieli, ale to do nich należał wybór czy podporządkują się pedagogice podziemia
W Polsce występował podwójny podział pedagogiki
Koncepcja tylko 2 pedagogik jest zbyt ciasna. Zmiana jakości naszej pedagogiki polega na przypominaniu, odsyłaniu i tworzeniu się wielu jej jakości i na uprawnionym konstytuowaniu się jej multijęzykowości.
Wychowanie jako zadanie i jako fakt - dwa języki pedagogiki
Jako fakt - składnik życia człowieka ukierunkowany na niebiologiczne zachowanie ciągłości
Język opisu typu filozoficznego
Operuje kontekstem dziejowym i stylem dialektycznym
Jako zadanie - aktywność, której głównym kryterium jest intencjonalność
Język naukowo-techniczny (zależność między metodą działania a uzyskiwanym wynikiem)
Pojęcia przyczyn i skutków, celów i środków z ogólną orientacją na skuteczność zmiany
Język czynności celowych (sekwencje wywołujące przewidywane reakcje) - używany w opisie praktyk, prowadzących do uzyskiwania pożądanych zmian w osobowości wychowanka
Odmiany wiedzy o wychowaniu a wielość języków pedagogów
Istnieje wiele odmian pojmowania wiedzy, więc jest też wiele rodzajów wiedzy o wychowaniu
Przykładowe rodzaje wiedzy o wychowaniu (żadna nie jest dominująca, nie są porównywalne):
Naukowa
Logiczna - podnosi rolę pojęć jasnych i wyraźnych, wnioskowania jako rozumowania polegającego na wykazywaniu prawdziwości danego zdania , jeszcze nie uznanego za prawdziwe, na podstawie innych zdań, już za takie uznanych. (Teoretyczna - teorie, koncepcje, przemyślenia wynikające z dedukcji)
Empiryczno-indukcyjna - pedagogika eksperymentalna, zmierza do wypracowania metod skutecznego zmieniania osobowości wychowanka. - język metodycznej efektywności. (Empiryczna - wiedza, w której zdobywamy wiedzę o rzeczywistości na podstawie badań, doświadczeń)
Filozoficzna - odpowiada na pytanie kim jest człowiek, więc zazębia się z pedagogiką.
Potoczna - zdroworozsądkowa, intuicyjna, taka wiedza jest najczęściej przekazywana z pokolenia na pokolenie, ale jest też odnajdywana w różnych zapiskach (np. w pamiętnikach), krążących wierszykach, przypowieściach, przysłowiach edukacyjnych, w dowcipach edukacyjnych, w aforyzmach edukacyjnych.
Mityczna - niektóre mit mają wpływ na nasze życie, np.
mit o Kronosie - mit rodziców zawłaszczających własne dzieci; (najpierw uważano, że dziecko jest własnością ojca, później uważano, że własnością państwa, nadal toczą się dyskusje na ten temat)
mit dionizyjski - dziecko ma wyższą lub równą władzę w stosunku do wychowawczy, opiekuna, rodzica - idea dziecka ostatecznie uformowanego, wie co jest dla niego dobre, nikt nie powinien go wychowywać
mit Telemacha (syn Odysa) - idzie drogą ojca, ale nie popełnia tych samych błędów, bo ma ze sobą mentora
mity rodzinne - tym zajmują się terapeuci, np. „w naszej rodzinie wszyscy mężczyźni mają pecha”.
Religijna - wiele osób czerpie wiedzę na temat tego jak wychowywać dzieci ze źródeł religijnych i ich interpretacji
Związana ze sztuką - kiedyś czerpano dużą wiedzę dydaktyczną, czy wiedzę na temat rzeczywistości z obrazów, również w naszych czasach kultura masowa ma ogromny wpływ na rzeczywistość, więc też na wychowanie
Publicystyczna - używając języka naukowego zabiera głos również w sprawach pedagogicznych, ludzie z niej korzystają i czerpią z niej wiedzę, publicystyka zwraca uwagę na problemy edukacyjne czy pedagogiczne i próbuje je naświetlać
Równouprawnienie wiedzy i języków - jako znaczący element tożsamości dzisiejszej pedagogiki
Formy wypowiedzi o wychowaniu, zjawisko miksowania form
Istnieje wiele form wypowiedzi o wychowaniu:
czysta forma - klasyczne wypowiedzi naukowe, filozoficzne, potoczne, religijne, mityczne, publicystyczne, inspirowane sztuką lub inne. Każda z nich ma wypracowany kanon merytoryczny i językowy, czystość formy występuje wtedy, gdy jest zgodność z tym kanonem
wypowiedzi pograniczne - łączą się różne formy i jakości, co sprzyja trafniejszej prezentacji treści
wypowiedzi eklektyczne - łączenie w jedną (ale nie spójną) całość teorii, koncepcji, pojęć, tez wybieranych z różnych kierunków, systemów, doktryn. Tworzą pozory poznania dogłębnego, ale faktycznie wnoszą zamęt poznawczy.
wypowiedzi typu „pseudo” - wyraz rzekomego mówienia o czymś, podrabiania, zastępowania, fałszywego nazywania. Są złudne, przypominają czystą formę, ale w rzeczywistości są od niej odległe.
Wypowiedzi typu „para” - poza czymś, lecz tuż obok; takie formy istnieją w pedagogice, gdy określony wątek jest prawie czymś, bardzo coś przypomina.
Formy te miksują się ze sobą
Wielość form wypowiedzi stanowi integralny element tożsamości pedagogiki wielu treści i wielu języków.
Potrzebna jest umiejętność rozpoznawania zasad i wyników miksowania by uzyskać orientację w tym, jak „język z miksera” mówi o zjawisku.
Protektorat wielu ideologii nad językiem wypowiedzi o wychowaniu
Istnieje wiele ideologii i każda ma określony model wychowawczy
Istnieje relacja ideologia-wychowanie-pedagogika
Krytyka a multitreści i multijęzyki wypowiedzi o wychowaniu
Krytyka - umiejętność odkrywania ukrytych założeń
W związku z powstawaniem wielu jakości i języków pedagogiki narasta zapotrzebowanie na uprawianie krytyki
Podsumowanie - generalnie autorka nie zgadza się z podwójnym podziałem pedagogiki. Uważa że tożsamość pedagogiki kształtuje się przez funkcjonowanie wielu jej jakości i języków.